Ku Xanisiwa Hi Laha Ku Nga Heriki—Ha Yini Ku Ri Dyondzo Leyi Nga Twisisekiki?

“Ndzi twa va ku mi hlongole mufundhisi wa n’wina. A ku onhake yini?”

“Hayi, yena a tshamela ku hi byela leswaku hinkwerhu hi ya etiheleni.”

“Mufundhisi lontshwa yena u ri yini?”

“Mufundhisi lontshwa na yena u ri hi ya etiheleni.”

“Kutani va hambana kwihi?”

“Ku hambana loku nga kona hi leswaku loko mufundhisi lowo rhanga a swi vula, a twakala onge swa n’wi tsakisa; kambe lontshwa yena loko a swi vula, u twakala swi n’wi tshova mbilu.”

HI LAHA swi andlariweke ha kona ebukwini ya swifaniso, xitori lexi xi komba hi ndlela ya xona leswaku vadyondzisi vo tala va Bibele, swin’we ni vangheni va kereke, a va enerisiwi hi dyondzo ya tihele. Hi xitalo, yi tiyisa leswi mufundhisi wa le Canada Clark H. Pinnock a swi vuleke: “Eka swihloko hinkwaswo swa ntivo-vukwembu leswi karhateke ripfalo ra munhu eka malembe xidzana lama hundzeke, ndzi vona onge a hi swingani leswi a swi ta va swi vange ku karhateka lokukulu ku tlula nhlamuselo leyi amukeriwaka ya tihele tanihi ku xanisiwa loku nga heriki ka miri ni moya-xiviri.”

Vuyelo Bya Yona Eka Mahanyelo

Kutani, hikwalaho ka yini vo tala va nga tsakisiwi hi swifaniso swa ndzilo leswi kombisiwaka eVujaganini? (Vona bokisi.) Profesa Pinnock u vula leswi: “Mhaka ya leswaku xivumbiwa lexi hanyaka xi fanele xi xanisiwa emirini ni le mianakanyweni hi laha ku nga heriki a yi twisiseki nikatsongo, naswona mhaka ya leswaku va xanisiwa hi ku vula ka Xikwembu yi hambana ni ntshembo wa mina malunghana ni rirhandzu ra Xikwembu.”

Ina, dyondzo ya ku xanisiwa hi laha ku nga heriki yi vanga xiphiqo xa mahanyelo. Hi xikombiso, Vakreste vo tshembeka va ehleketisisa hi swivutiso leswi tlakusiweke hi mufundhisi wa Khatoliki, Hans Küng, leswi nge: “Xana Xikwembu xa rirhandzu . . . nkarhi hinkwawo xi nga hlalela ku xanisiwa loku ku nga heriki, loku nga hetaka ntshembo, loku twisaka ku vava, loku nga riki na rirhandzu, loku biheke emirini ni le mianakanyweni eka swivumbiwa swa xona?” Küng u ya emahlweni: “Xana i mupfuni la omeke nhloko hi ndlela yo tano? . . . Xana a hi ta ehleketa yini hi munhu loyi a timulaka torha rakwe ro rihisela a nga tshiki, a nga ri na ntwela-vusiwana?”a Ina, xana Xikwembu lexi hi byelaka eBibeleni leswaku hi rhandza valala va hina xi nga swi naverisisa ku yini ku xanisa valala va xona hi laha ku nga heriki? (1 Yohane 4:8-10) A swi hlamarisi leswi vanhu van’wana va vulaka leswaku xiyimo xa tihele a xi fambisani nikatsongo ni xiyimo xa Xikwembu, leswaku dyondzo leyi a yi twali hi ku ya hi mahanyelo.

Vapfumeri van’wana vo tala va ringeta ku miyeta ripfalo ra vona hi ku papalata swivutiso leswi. Hambi swi ri tano, ku languta etlhelweni a swi endli leswaku swilo leswi swi karhataka swi nyamalala. Kutani a hi langutaneni ni mhaka. Xana hi byihi vuyelo bya mahanyelo lebyi khumbanaka ni dyondzo leyi? Eka Criswell Theological Review, Profesa Pinnock wa tsala: “Ku xanisiwa hi laha ku nga heriki a ku amukeleki hi ku ya hi langutelo ra mahanyelo lamanene, hikuva ku endla Xikwembu xi vonaka xi ri mudlayi la nga ni torha ra ngati, loyi a nga ni Auschwitz yo xanisa vanhu a tlhela a nga va tshiki va fa.” Wa vutisa: “Xana munhu loyi a nga ni ntwela-vusiwana a nga yi kungahata njhani mhaka yo tano [dyondzo leyi dumeke ya tihele]? . . . Xana Vakreste va nga xi vumba njhani xikwembu xa nsele wo tano, lexi nga tsetseleliki?”

Ku kombisa nkucetelo wo biha lowu dyondzo leyi yi nga vaka yi ve na wona emahanyelweni ya vanhu, Pinnock wa hlamusela: “Naswona a ndzi tivi leswaku i tihanyi ta njhani leti endliweke hi lava va nga pfumela eka Xikwembu lexi xanisaka valala va xona?” U gimeta hi ku: “Xana leyi a hi mhaka leyi nga twisisekiki leyi lavaka ku ehleketisisiwa kahle?” Ina, loko nsele wo tano wu ri wa Xikwembu, a swi hlamarisi leswi vangheni va kereke lava khumbekaka va tivutisisaka hi ndzilo wa tihele. Kutani i yini lexi va xi vonaka? Xiphiqo xin’wana xi langutana ni mhaka ya ku xanisiwa hi laha ku nga heriki.

Tihele Ni Vululami

Vo tala lava anakanyisiseke hi dyondzo leyi dumeke ya tihele va kuma leswaku swi tikomba onge yi komba Xikwembu xi ri lexi nga endliki kahle, kutani yi karhata ndlela leyi va langutaka vululami ha yona. Hi ndlela yihi?

Nhlamulo u yi kuma hi ku ringanisa dyondzo ya ku xanisiwa hi laha ku nga heriki hi mpimanyeto wa vululami lowu vuriweke hi Xikwembu: “E tihlo hi tihlo, e tino hi tino.” (Eksoda 21:24) Ku ndlandlamuxa mhaka leyi, kambisisa dyondzo ya ndzilo wa tihele leyi nawu wa Xikwembu wu yi nyikeke Israyele wa khale, nawu wa ku rihisa tihlo hi tihlo. I makumu wahi lawa a wu ta ma fikelela? I ya leswaku vadyohi lava vangeke ku xanisiwa hi laha ku nga heriki va faneriwa hi ku xanisiwa hi laha ku nga heriki na vona—ku xanisiwa hi laha ku nga heriki, hi ku xanisiwa hi laha ku nga heriki. Kambe tanihi leswi vanhu (ku nga khathariseki leswaku va homboloke njhani) va nga vangaka ku xanisiwa loku helaka ntsena, ku va gwevela ku xanisiwa hi laha ku nga heriki a ku fambelani ni vubihi bya vona ni xigwevo lexi nga heriki xa ndzilo wa tihele.

Hi ku olova, xigwevo a xi ta va xikulu ngopfu. A xi ta tlula “e tihlo hi tihlo, e tino hi tino.” Xiya leswaku tidyondzo ta Yesu a ti endla mhaka ya ku rihisela yi twisiseka, u nga ha pfumela leswaku Vakreste va ntiyiso a va nge tsaki hi ku twa leswaku ku ni vululami eku xanisiweni hi laha ku nga heriki.—Matewu 5:38, 39; Varhoma 12:17.

Ku Sasa Dyondzo Leyi

Hambi swi ri tano, vapfumeri vo tala va hambeta va ringeta ku sasa dyondzo leyi. Njhani? Mutsari wa le Britain Clive S. Lewis u vulavulela vaseketeri vo tala ebukwini yakwe leyi nge The Problem of Pain: “Ku hava dyondzo leyi ndzi rhandzaka ku yi susa eka Vukreste ku fana ni leyi, loko a yi ri ematimbeni ya mina. Kambe yi seketeriwa hi xitalo hi Matsalwa, ngopfu-ngopfu hi marito ya Hosi ya Hina.” Xisweswo, vaseketeri va vula leswaku ku xanisiwa hi laha ku nga heriki ka nyangatsa, kambe hi nkarhi lowu fanaka, va vula leswaku dyondzo leyi ya boha hikuva va vula leswaku Bibele ya yi dyondzisa. Mufundhisi Pinnock u ri: “Hi ku pfumela ku nyangatsa ka yona, va ni ntshembo wa leswaku va ta komba vutshembeki bya vona lebyi tiyeke eBibeleni ni xivindzi xo karhi eku pfumeleni ka ntiyiso wo tano lowu chavisaka hi mhaka ya leswi matsalwa ma yi dyondzisaka. Va endla swi twakala onge Bibele yi hoxisile. Kambe xana swi tano hakunene?”

Na wena u nga ha tivutisa loko ku tshemba Bibele ku ku endla u boheka ku pfumela eka dyondzo leyi. Bibele yona yi ri yini?

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 5]

SWIFANISO SWINHARHU SWA MIANAKANYO LEYI FANAKA

Dyondzo ya Westminster Confession of Faith leyi amukeriweke hi Maprostente yo tala, yi vula leswaku lava nga yiki etilweni “va ta xanisiwa hi laha ku nga heriki, va vuya va gweveriwa ku lovisiwa hi laha ku nga heriki.” The Encyclopedia of Religion yi hlamusela yi ku: “Eka Vukreste bya Rhoma Khatoliki, tihele ti langutiwa tanihi xivandla xa nxupulo lowu nga heriki . . . ti voniwa . . . hi ku xanisiwa hi ndzilo ni ku xanisiwa kun’wana.” Encyclopedia leyi yi engetela leswaku “Vukreste Bya Vukhongeri Bya Le Vuxeni” na byona byi ni “dyondzo ya leswaku tihele i xivandla xa ndzilo lowu nga heriki ni nxupulo wa lava rhukaniweke.”—Vholumo 6, matluka 238-9.