Ku Laveka Yini Leswaku U Tsaka?

VAN’WATIPOLITIKI lava hlawuriwaka hi vanhu va ringeta hi matimba ku tsakisa vanhu volavo. Ina, phela mintirho ya vona yi titshege hi sweswo. Kambe magazini wa mahungu wu vulavula hi “ntlawa wa nhlawulo lowu pfilunganyekeke ni lowu hambukeke” le Poland. Mutsari wa mahungu u hlamusela leswaku United States i vandla “leri taleke hi ku nga tshembeki ka tipolitiki leti tolovelekeke.” Mutsari un’wana u hi byela hi “lunya ra politiki leri kulaka le Furwa.” Lunya ni ku nga eneriseki ko tano loku hangalakeke—loku ku nga riki eka matiko walawo manharhu ntsena—ku komba leswaku van’watipolitiki va tsandzeka eka matshalatshala ya vona yo tsakisa vanhu.

Varhangeri va vukhongeri na vona va tshembisa ntsako, eka vutomi lebyi, kumbe eka vutomi lebyi taka. Va vula leswi hi ku ya hi mhaka ya leswaku vanhu va ni moya-xiviri lowu nga fiki kumbe lowu hundzelaka kun’wana, mavonelo lama kanetiwaka hi vanhu vo tala hi swivangelo swo hambana-hambana, ni lawa Bibele yi ma kanetaka. Tikereke leti nga riki na munhu ni minxaxamelo ya swirho leyi hungutekaka swi komba leswaku timiliyoni a ta ha languti vukhongeri tanihi lebyi nga tisaka ntsako.—Ringanisa Genesa 2:7, 17; Ezekiyele 18:4, 20.

Varhandzi Va Silivhere Lava Nga Enerisiwiki

Loko wu nga kumeki eka tipolitiki kumbe evukhongerini, xana ntsako wu nga kumiwa kwihi? Kumbexana eka bindzu? Na rona ri vula leswaku ri nga tisa ntsako. Ri swi kombisa hi ndlela ya ku navetisa, ri swi veka erivaleni ri ku: Ntsako wu tisiwa hi ku va ni swilo hinkwaswo leswi vonakaka ni swilo leswi mali yi nga swi xavaka.

Nhlayo ya vanhu lava lavaka ntsako hi ndlela leyi yi tikomba yi kula. Eka malembe yo talanyana lama hundzeke ku vikiwe leswaku hafu ya vini va miti le Jarimani a va ri eswikweletini leswikulu. Kutani, a swi hlamarisi leswi phepha-hungu leri xiximiwaka ra le Jarimani Die Zeit ri nga vhumbha leswaku “lavo tala [va lava] a va nge swi koti nikatsongo ku huma eswikweletini.” Ri hlamuserile: “Swa olova ku teka mali yo tala ebankini ku tlula leyi u faneleke u teka yona—kambe swa nonon’hwa ku phunyuka entlhan’wini wa swikweleti.”

Xiyimo xa le ka matiko man’wana lama nga ni mintirho yo tala xa fana. Eka malembenyana lama hundzeke, David Caplovitz, mutivi wa ntshamisano le Yunivhesiti ya Doroba ra New York, u ringanyete leswaku le United States, exikarhi ka vini va miti va 20 wa timiliyoni na 25 wa timiliyoni a va ri eswikweletini leswikulu. U te: “Vanhu va kamiwa hi swikweleti, naswona swi onha vutomi bya vona.”

Sweswo swi twala ku nga ri ntsako! Kambe xana hi fanele hi langutela leswaku bindzu ri kota ku endla swilo leswi swi tsandzaka leswin’wana swimbirhi (tipolitiki ni vukhongeri)? Hosi Solomoni loyi a ri ni rifuwo u tsarile: “L’a ranḍaka mali, a nga ka a nga kolwi hi mali; l’a ranḍaka ku hanya hi nḍalo, na yena, a nga ka a nga kuli ha yona. Na ŝona i v̌uhav̌a.”—Eklesiasta 5:10.

Ku lava ntsako hi swilo leswi vonakaka swi fana ni ku lorha hi rifuwo ni ntsako. Swi nga ha tsakisa ku lorha ha swona, kambe swa nonon’hwa ku ringeta ku swi fikelela.

Ntsako Wa Kumeka Kambe Njhani?

Muapostola Pawulo u vitana Yehovha a ku i ‘Xikwembu lexi tsakeke.’ (1 Timotiya 1:11) Hi ku vumba vanhu hi xifaniso xa xona, Xikwembu lexi tsakeke xi endle va swi kota ku tsaka. (Genesa 1:26) Kambe ntsako wa vona a wu ta titshega hi ku tirhela ka vona Xikwembu, hi laha mupisalema a kombiseke ha kona: “Ku katekile tiko leri Yehova a nga Šikwembu ša rona!” (Pisalema 144:15b) Leswi ntirho lowu hi wu endlelaka Xikwembu wu katsaka swona ni ndlela leyi ku xi tirhela ka hina ku yisaka eka ntsako wa ntiyiso ha yona swi nga twisisiwa ku antswa loko hi kambisisa tin’wana ta tindhawu ta 110 eka New World Translation lomu ku humelelaka kona marito lama nge, “katekile” na “ntsako.”

Ku Xiya Swilaveko Swa Moya

Yesu Kreste, N’wana wa Xikwembu, u vule leswi eka Dyondzo yakwe leyi dumeke ya le Ntshaveni: “Ku katekile lava va khathalelaka xilaveko xa vona xa moya.” (Matewu 5:3, NW) Misava ya bindzu yi ringeta ku hi hambukisa hi ta ehleketa leswaku ku xava swilo swo titsakisa swi nyika ntsako lowu heleleke. Yi hi byela leswaku ntsako i ku va ni khomphyuta ya le kaya, khamera ya vhidiyo, riqingho, movha, swilo swa sweswinyana swa mintlango ni swiambalo swa xitayele. Kambe a va hi byeli leswaku makume ya timiliyoni ta vanhu emisaveni a ma na swona swilo leswi naswona a swi vuli leswaku a va tsakanga. Hambi leswi kahle-kahle swi endlaka vutomi byi nandziha ni ku olova, swilo leswi a hi swona swi tisaka ntsako.

Hi laha Pawulo a endleke ha kona, lava khathalelaka xilaveko xa vona xa moya va ri: “Loko hi ri ni swakudya ni tinguvu, hi ta kolwa hi swona.” (1 Timotiya 6:8) Hikwalaho ka yini? Hikuva ku eneta swilaveko swa moya hi swona leswi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.—Yohane 17:3.

Xana swi hoxile loko hi tikhorisa hi swilo leswinene loko hi ri ni mali ya ku swi xava? Doo. Kambe, swi tiyisa vumoya bya hina ku tiva leswaku hi nga titsakisi hi xin’wana ni xin’wana kumbe hi xava nchumu hi ku va hi ri ni mali. Xisweswo hi dyondza ku eneriseka ni ku hlayisa ntsako, hi laha Yesu a endleke ha kona, hambi leswi xiyimo xakwe xa ikhonomi a xi nga ri ehenhla hi ku ya hi mimpimanyeto ya misava. (Matewu 8:20) Naswona Pawulo a nga kombi leswaku a nga tsaki loko a tsarile a ku: “Ndzi dyondzile ku kolwa hi leswi ndzi tikumaka ndzi ri ka swona. Ndzi tiva vusweti, ndzi tiva ni ku taleriwa. Hinkwako, eminkarhini hinkwayo, ndzi dyondzile xihundla xa ku amukela ku taleriwa ni ndlala, ndzalo ni vusiwana, ndzi nga vileli.”—Vafilipiya 4:11, 12.

Ku Tshemba Yehovha

Ku khathalela swilaveko swa wena swa moya swi komba ku tiyimisela ku tshemba Xikwembu. Leswi swi tisa ntsako, hi laha Hosi Solomoni a hlamuseleke ha kona: “Loyi a ṭhembaka Yehova o katekile.”—Swivuriso 16:20.

Kambe, xana a hi swona leswaku vanhu vo tala va tshembela ngopfu eka mali ni nhundzu ku tlula Xikwembu? Loko hi swi languta hi ndlela leyi, a yi kona ndhawu leyi hi nga fanelangiki ku tirhisa marito lama nge “Hi Tshembela Eka Xikwembu” ku tlula eka mali, hambi leswi marito wolawo ma humelelaka eka mali ya le U.S.

Hosi Solomoni, loyi a a nga pfumali nchumu xa swilo leswinene leswi mali a yi kota ku swi xava, u swi lemukile leswaku ku tshembela eka swilo leswi vonakaka a swi wu tisi ntsako lowu nga heriki. (Eklesiasta 5:12-15) Mali leyi vekiweke ebankini yi nga ha lahleka hi ku wa ka banki kumbe hi ku hunguteka ka nkoka wa mali. Tiyindlu ti nga ha onheteriwa hi bubutsa lerikulu. Minhlangano ya ndzindza-khombo, hambi leswi yi pfalaka swilo leswi vonakaka loko swi lahleka, a yi nge ku pfali ku lahlekeriwa loku khumbaka mintlhaveko. Nhundzu ni mali yo vekisa swi nga ha hela hi ku hatlisa loko ntikelo wa mali wu ya ehansi. Hambi ku ri ntirho lowu holelaka kahle—hi swivangelo swo tala—wu nga va kona wu tlhela wu hundza.

Hi swivangelo leswi, loyi a tshembelaka eka Yehovha u vona vutlharhi bya ku yingisela xitsundzuxo xa Yesu: “Mi nga tihlengeleteli xuma emisaveni, laha tinsumbha ni ku kurha swi dyaka kona, ni laha makhamba ma tshovaka kona, ma yiva. Kambe tihlengeleteleni xuma etilweni, laha tinsumbha ni ku kurha swi nga dyiki kona, ni laha makhamba ma nga tshoviki kona ma yiva.”—Matewu 6:19, 20.

Hi wihi nsirhelelo ni ku titwa ka ntsako lowu wu nga vaka kona ku tlula ku tiva leswaku u veke ntshembo wa wena eka Xikwembu xa Matimba Hinkwawo, lexi nyikaka nkarhi hinkwawo?—Pisalema 94:14; Vaheveru 13:5, 6.

Ku Amukela Ku Laya Ka Xikwembu

Ndzayo, hambi ku ri ku tshinya, ya amukeriwa loko yi nyikiwa hi moya wa rirhandzu hi munghana wa ntiyiso. Loyi a a tivula munghana wa nandza wa Xikwembu Yobo, u tshame a n’wi byela hi ku titshemba a ku: “Ku katekile munhu loyi Šikwembu ši ṅwi layaka!” Hambi leswi marito lama ma nga ntiyiso, leswi Elifasi a vula swona hi marito lawa—leswaku Yobo a ri ni nandzu wa xidyoho lexikulu—a ku nga ri swona. Vona ‘muchaveleri la karhataka swonghasi’! Hambi swi ri tano, loko Yehovha a laye Yobo endzhaku hi ndlela ya rirhandzu, Yobo u yi amukele hi ku titsongahata ndzayo ivi a nghena endleleni ya ntsako lowukulu.—Yobo 5:17; 16:2; 42:6, 10-17.

Namuntlha, Xikwembu a xi vulavuli ni malandza ya xona hi ku kongoma hi laha xi endleke ha kona eka Yobo. Ematshan’wini ya sweswo, xi va laya hi Rito ra xona ni hi nhlengeletano ya xona leyi kongomisiwaka hi moya. Hambi swi ri tano, Vakreste lava hlongorisaka swilo leswi vonakaka, hakanyingi a va wu kumi nkarhi, matimba, hambi ku ri nsusumeto wo dyondza Bibele nkarhi na nkarhi ni ku va kona eka minhlangano hinkwayo leyi lunghiseleriwaka hi nhlengeletano ya Yehovha.

Munhu loyi Xikwembu xi n’wi layaka, hi ku pfumelelana na Swivuriso 3:11-18, u vona ndlela leyi swi nga vutlharhi ha yona ku amukela ku laya koloko: “Ku katekile munhu loyi a kumaka ku twisisa, ni loyi a kumaka v̌utlhari! Hikuv̌a binḍu ra byona ri tlula silver, ni ku anḍa ka byona ku tlula nsuku; byi tlula tiperla hi risima, hikwaŝo le’ŝi nav̌etaka a ŝi byi ringani. Ku leha ka masiku ku le v̌okweni ra šinene ra byona; ku fuma ni ku twala ŝi le v̌okweni ra šimaṭi. Tindlela ta byona i tindlela le’ti ṭakisaka, mitila hikwayo ya byona yi ni ku rula. I muri wa v̌utomi e ka la’v̌a byi fuweke, la’v̌a byi hlayisaka v̌a katekile.”

Ku Tenga Ni Ku Rhandza Ku Rhula

Yesu u hlamusele vanhu lava tsakeke tanihi va “timbilu leti tengeke” ni “lava tisaka ku rhula.” (Matewu 5:8, 9) Kambe emisaveni leyi khutazaka mahanyelo ya ku hlongorisa swilo leswi vonakaka, a hi ku olova ka swona leswaku ku navela ka vutianakanyi ni loku thyakeke, ku mila etimbilwini ta hina! Loko hi nga kongomisiwi hi vutlharhi bya Xikwembu, swi olova swinene leswaku hi hambukisiwa hi ku lava xuma hi tindlela leti nga riki tinene leti ti nga onhaka vuxaka bya ku rhula ni van’wana! Bibele yi ni xivangelo leswi yi tsundzuxaka yi ku: “Hikuva ku rhandza ngopfu mali i rimitsu ra leswo biha hinkwaswo; hi yo mhaka ya ku navela mali ngopfu leyi yi nga hambukisa van’wana, va tshika vupfumeri, kutani timbilu ta vona ti ngheniwa hi mivilelo leyo tala.”—1 Timotiya 6:10.

Ku rhandza mali swi pfuxa langutelo ra ku tikurisa leri hlohlotelaka ku nga eneriseki, ku pfumala ku khensa ni makwanga. Ku endla leswaku moya wo tano wu nga kuli, Vakreste van’wana va nga si endla swiboho leswikulu swa timali va tivutisa swivutiso swo fana ni leswi: Xana ndza yi lava hakunene? Xana ndzi lava nchumu wo durisa xileswi kumbe ntirho lowu wu hakelaka kahle, lowu dyaka ni nkarhi ku tlula vanhu van’wana va timiliyoni lava hanyaka handle ka leswi? Xana ndzi nga tirhisa nkarhi kumbe mali ya mina ku antswa ndzi engetela ku hlanganyela ka mina evugandzerini bya ntiyiso, hi ku seketela ntirho wo chumayela wa misava hinkwayo, kumbe ku pfuna vanhu lava nga riki na swona leswi ndzi nga na swona?

Ku Tiyisela

Wun’wana wa miringo leyi Yobo a bohekeke ku yi tiyiselela a ku ri xiyimo xo tika xa ikhonomi. (Yobo 1:14-17) Hi laha xikombiso xakwe xi kombaka ha kona, ku tiyisela ka laveka eka xiphemu xin’wana ni xin’wana xa vutomi. Vakreste van’wana va tiyiselela nxaniso; van’wana miringo; van’wana nakambe va le vuswetini lebyikulu. Kambe ku tiyisela ka muxaka wihi na wihi ku ta hakeriwa hi Yehovha, hi laha mudyondzisiwa wa Mukreste Yakobo a tsaleke ha kona loko a kombetela eka Yobo: “Lava hi vulaka leswaku va katekile, hi lava va tiyiseleke.”—Yakobo 5:11.

Ku honisa swilaveko swa moya leswaku hi antswisa xiyimo xa hina xa ikhonomi swi nga ha hi nyika ntshunxeko wa xinkarhana wa ikhonomi, kambe xana ku ta pfuna ku vangamisa langutelo ra hina ra ntshunxeko lowu heleleke wa ikhonomi ehansi ka Mfumo wa Xikwembu? Xana i ndzilo lowu u nga tlangaka hi wona?—2 Vakorinto 4:18.

Ku Kuma Ntsako Sweswi Ni Hi Laha Ku Nga Heriki

Swi le rivaleni leswaku vanhu van’wana va kanetana ni langutelo ra Yehovha ra leswi swi lavekaka leswaku vanhu va tsaka. Hi ku langutela ehansi mimbuyelo ya nkoka leyi nga heriki, va vona swi nga va pfuni nchumu sweswi ku endla leswi Xikwembu xi va layaka ha swona. Va tsandzeka ku vona leswaku ku tshemba swilo leswi vonakaka i vuhava naswona swi vanga mivilelo. Mutsari wa Bibele wa vutisa hi laha ku faneleke: “Loko šuma ši anḍa, na v̌ona la’v̌a ši dyaka v̌a anḍa; loko ŝi ri tano, ṅwini wa šona o fuwa yini ha šona, loko ku nga ri ku ši languta hi mahlo ntsena?” (Eklesiasta 5:11; nakambe vona Eklesiasta 2:4-11; 7:12.) Vona ndlela leyi ku tsakela ku hatlisaka ku hela ha yona ni swilo leswi hi nga tibyela leswaku hi boheka ku va na swona swi hetelelaka swi vekiwile, swi punyala hi ritshuri ntsena!

Mukreste wa ntiyiso a nge pfumeli ku susumeteriwa ku ‘lava ku fana ni vaakelani’ hi swilo leswi vonakaka. Wa swi tiva leswaku ntikelo wa ntiyiso a wu pimiwi hi leswi munhu a nga na swona, kambe hi leswi a nga swona. A nga kanakani hi leswi swi lavekaka leswaku munhu a tsaka—a tsaka hakunene: ku va ni vunghana lebyinene na Yehovha ni ku gingiriteka entirhweni wa Yena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Swilo leswi vonakaka swi ri swoxe a swi nge wu tisi ntsako lowu nga heriki

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Bibele yi ri: “Ku katekile lava khathalelaka xilaveko xa vona xa moya”