Ku Rhandza Munhu-kuloni Swa Koteka
XIKOMBISO xa Yesu Kreste xa Musamariya xi komba leswi rirhandzu ra ntiyiso ra munhu-kuloni ri nga swona hakunene. (Luka 10:25-37) Nakambe Yesu u dyondzise leswi: “‘Rhandza Hosi Xikwembu xa wena hi mbilu ya wena hinkwayo, ni moya wa wena hinkwawo, ni ku anakanya ka wena hinkwako.’ Lowu hi wona nawu lowukulu, lowo rhanga; kutani lowa vumbirhi, lowu fanaka na wona, hi lowu nge: ‘Rhandza munhu-kuloni, kukota loko u tirhandza.’”—Matewu 22:37-39.
Ku fana ni vanhu vo tala, xana u kuma swi ku nonon’hwela ku rhandza munhu-kuloni wa rixaka leri hambaneke ni ra wena? Kumbexana leswi swi vangiwa hikwalaho ka leswi u swi tweke kumbe leswi wena u kombiweke xihlawuhlawu ni ku nga khomiwi kahle. Minkarhi yin’wana wena kumbe lava u va rhandzaka va nga ha va va khomiwe hi ndlela yo biha ya rivengo hi vanhu va rixaka rin’wana.
Tanihi leswi Yesu a kombiseke leswaku wun’wana wa milawu ya Xikwembu hi leswaku hi rhandza vanhu-kulorhi, swi fanele swi koteka ku hlula mintlhaveko yo tano ya matimba. Xihundla xa kona i ku languta vanhu hi laha Xikwembu na Kreste va va langutaka ha kona. Emhakeni leyi a hi xiyeni xikombiso xa Yesu ni Vakreste vo sungula.
Xikombiso Xa Yesu Lexinene
Vayuda va lembe-xidzana ro sungula a va nga va rhandzi Vasamariya, vanhu lava a va tshama exikarhi ka Yudiya na Galeliya. Eka khamba rin’wana Vayuda lava kanetaka va vutise Yesu hi ku delela va ku: “Xana ho hemba loko hi ku, u Musamariya, ni leswaku u ni demona ke?” (Yohane 8:48) Vasamariya a a va vengiwa ngopfu lerova Vayuda van’wana a va rhukana Vasamariya exikarhi ka vanhu emasinagogeni naswona va khongela siku na siku leswaku Vasamariya va nga nyikiwi vutomi lebyi nga heriki.
Ku tiva ku dzika ka rivengo leri handle ko kanakana swi susumetele Yesu ku nyikela xifaniso hi Musamariya la nga tikomba a ri munhu lonene hi ku khathalela wanuna wa Muyuda la nga biwa hi swigevenga. Xana Yesu a ta va a hlamurise ku yini loko wanuna wa Muyuda la dyondzekeke hi tlhelo ra Nawu wa Muxe a n’wi vutise leswi: “Munhu-kulorhi i mani xana?” (Luka 10:29) Entiyisweni, Yesu a ta va a hlamule hi ku kongoma a ku: ‘Munhu-kuloni a hi Muyuda wa ka n’wina ntsena kambe ni vanhu van’wana, hambi Musamariya.’ Hambi swi ri tano, Vayuda a va nga ta swi amukela hi ku olova swoleswo. Kutani u va byele xifaniso hi ta Muyuda loyi a kombiweke musa hi Musamariya. Xisweswo Yesu u pfune vayingiseri va Vayuda ku heta hi leswaku rirhandzu ra xiviri ra munhu-kuloni a ri ta hundzela ni le ka lava nga riki Vayuda.
Yesu a a nga va vengi Vasamariya. Siku rin’wana loko a ri karhi a famba le Samariya, u wisile exihlobyeni loko vadyondzisiwa va yena va ya emutini wa le kusuhi ku ya lava swakudya. Loko wansati wa Musamariya a ta eku keni ka mati, u te: “Ndzi nyike mati ndzi nwa.” Leswi Vayuda ni Vasamariya a va nga tirhisani, u vutisile: “Leswi wena u nga Muyuda, u komberisa ku yini mati eka mina ndzi nga wansati wa Musamariya xana?” Kutani Yesu u nyikele vumbhoni eka yena, hambi ku ri ku n’wi byela erivaleni leswaku a a ri Mesiya. U kombise ku swi amukela hi ku ya emutini ivi a vita van’wana leswaku va ta n’wi yingisa. Vuyelo bya kona byi ve byihi? “Vasamariya lavo tala va muti wolowo va pfumela eka Yesu.” Mawaku vuyelo lebyinene hi ku va Yesu a nga siveriwanga hi langutelo leri a ri ri kona ra Vayuda va nkarhi wa yena!—Yohane 4:4-42.
Xikwembu A Xi Yi Hi Nghohe
A ku ri xikongomelo xa Xikwembu leswaku Yesu a chumayela ngopfu-ngopfu eka Vayuda, “Vaisrayele, lava lahlekeke kukota tinyimpfu.” (Matewu 15:24) Hikwalaho, valandzeri vakwe vo sungula a va ri Vayuda hi ndhavuko. Kambe endzhaku ka malembe manharhu ntsena endzhaku ka ku chululeriwa moya lowo kwetsima hi Pentekosta ya 33 C.E., Yehovha u swi veke erivaleni leswaku a lava vapfumeri va Vayuda va yisa ntirho wa ku endla varhumiwa ni le ka vanhu va matiko man’wana, hi leswaku Vamatiko.
Eka Vayuda, ku rhandza Musamariya kukota loko u tirhandza a swi nonon’hwa swinene. A swi ta nonon’hwa swinene ku kombisa rirhandzu eka Vamatiko lava nga yimbangiki, vanhu lava a va nga fambelani nikatsongo ni Vayuda, lerova Vasamariya a va antshwa ku ri na vona. Loko yi vulavula hi langutelo ra Vayuda eka Vamatiko, The International Standard Bible Encyclopaedia yi ri: “Eka [Testamente Leyintshwa], hi kuma minkarhi ya ku nga tsakelani lokukulu, ya ku hlekuriwa ni rivengo. [Vamatiko] a va langutiwa va nga basanga, lava a swi nga pfumeleriwi ku tirhisana na vona. A va ri valala va Xikwembu ni vanhu va xona, lava a va nga dyondzisiwi hi ta Xikwembu handle ka loko va hundzuka, naswona, hambi va hundzukile, kukotisa eminkarhini ya khale, a va nga pfumeleriwi ku hlanganyela hi laha ku heleleke. Vayuda a va nga pfumeleriwi ku va nyika ndzayo, naswona loko va vutisa timhaka ta Xikwembu a va fanele ku rhukaniwa.”
Hambi leswi vo tala a va ri ni malangutelo lawa, Yehovha u endle leswaku muapostola Petro a vona xivono laha eka xona a nga byeriwa ku ‘tshika ku vula swilo leswi Xikwembu xi swi basiseke a ku swi thyakile.’ Kutani Xikwembu xi n’wi rhumele ekaya ra Korneliyo Wamatiko. Petro u nyikele vumbhoni hi Kreste eka Korneliyo, ndyangu wakwe, ni Vamatiko van’wana. Petro u te: “Ndza swi twisisa swinene sweswi leswaku Xikwembu a xi yi hi nghohe; kambe, ematikweni hinkwawo, loyi a xi chavaka a vuya a endla leswi lulameke, xa n’wi tsakela.” Loko Petro a ha chumayela, moya lowo kwetsima wu te ehenhla ka vapfumeri lavantshwa, lava va khuvuriweke ivi va hundzuka valandzeri va Kreste vo sungula va Vamatiko.—Mintirho, ndzima 10.
Valandzeri va Vayuda va amukele ku hundzuka loku, hi ku xiya leswaku xileriso xa Yesu xa ku ‘endla vadyondzisiwa eka vanhu va vamatiko hinkwawo’ a xi nga hikeriwanga eka Vayuda lava nga ematikweni hinkwawo kambe a xi katsa Vamatiko. (Matewu 28:19, 20; Mintirho 11:18) Hi ku hlula mintlhaveko yihi na yihi leyi a va ri na yona yo venga Vamatiko, hi ku hiseka va lunghiselele tsima ro chumayela leswaku va endla vadyondzisiwa eka vamatiko. Ku nga si hela 30 wa malembe endzhaku ka sweswo, ku vuriwe leswaku mahungu lamanene ma chumayeriwe “eka swivumbiwa hinkwaswo leswi nge hansi ka tilo.”—Vakolosa 1:23.
Muapostola Pawulo hi yena a a rhangela entirhweni lowu wo chumayela, a ri Mukreste wa ndhavuko wa Xiyuda. Loko a nga si va mulandzeri wa Kreste, a ri xirho lexi hisekaka xa mpambukwa wa vukhongeri bya Vafarisi. A va langutela Vamatiko ehansi ku katsa ni vanhu va ka vona lava a va nga ri na swikhundlha. (Luka 18:11, 12) Kambe Pawulo a nga pfumelanga leswaku mavonelo wolawo ya n’wi sivela ku kombisa rirhandzu eka van’wana. Ematshan’wini ya sweswo, u ve “muapostola wa vamatiko,” a nyikela vutomi bya yena entirhweni wa ku endla vadyondzisiwa ematikweni hinkwawo ya le Meditereniya.—Varhoma 11:13.
Hi nkarhi wa vutirheli bya yena, Pawulo u khandliwe hi maribye, a biwa a vuya a khotsiwa. (Mintirho 14:19; 16:22, 23) Xana ndlela yoleyo yo biha leyi a khomiwa ha yona yi n’wi endle a tala mbilu ivi a heta hi leswaku a ku ri ku tlangisa nkarhi wa yena exikarhi ka vamatiko ni tinxaka to karhi? Nikatsongo. A a swi tiva leswaku a ku ri ni vanhu va timbilu letinene lava hangalakeke exikarhi ka mintlawa ya tinxaka ta siku ra yena.
Loko Pawulo a kuma Vamatiko lava a va swi lava ku dyondza tindlela ta Xikwembu, u sungule ku va rhandza. Hi xikombiso, u tsalele Vatesalonika: “Hi hanyisane na n’wina hi moya wa musa, kukotisa manana la hlayisaka swinene vana va yena. Hikokwalaho, hi ku navela ngopfu ku mi komba rirhandzu, hi tilunghiserile ku avelana na n’wina ku nga ri ntsena Evhangeli ya Xikwembu, kambe na byona vutomi bya hina, hikuva mi hundzukile varhandziwa va hina lavakulu.” (1 Vatesalonika 2:7, 8) Marito lawa ya khumbaka mbilu ma komba leswaku hakunene Pawulo a rhandza Vamatiko va Vatesalonika naswona a nga pfumelelanga nchumu leswaku xi heta ntsako wa vuxaka lebyi a ri na byona na vona.
Ku Komba Rirhandzu Ra Vumakwerhu Hi Swiendlo
Namuntlha, kukotisa eka lembe xidzana ro sungula, lava va tihlanganisaka ni vandlha ra Vukreste va hlakulela ku rhandza vanhu va tinxaka hinkwato. Hi ku va ni vonelo ra Xikwembu hi van’wana ni hi ku avelana mahungu lamanene ya Mfumo na vona, Vakreste va ntiyiso va kurise ku twisisa ka vona vanhu lava a va nga ta kala va hlangane na vona hi ndlela yin’wana. Nakambe va ni rirhandzu ra vumakwavo eka vona. (Yohane 13:34, 35) Leswi swi nga humelela ni le ka wena.
Rirhandzu ro tano ri kona exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha, hambi leswi va kumekaka ematikweni ya 229 naswona va humaka “ematikweni hinkwawo, ni le tinxakeni hinkwato, va ri va swivongo hinkwaswo ni va tindzimi hinkwato.” (Nhlavutelo 7:9) Tanihi vamakwavo va misava hinkwayo, va ni vun’we eku gandzeleni ka Yehovha, ni le ku aleni ka ku hlanganyela eka mivango ya rixaka ni le ku kaneteni ka xihlawu-hlawu lexi sivelaka vanhu ku va ni vuxaka byo kufumela ni vanhu-kulobye.
Hlanganyela ni Timbhoni, kutani u ta vona ndlela leyi vanhu va tinxaka hinkwato va endlaka ku rhandza ka Xikwembu ha yona. U ta vona rirhandzu ra munhu-kuloni hi xiviri loko va ri karhi va twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu. Naswona emavandlheni ya vona, u ta kuma vanhu va tintswalo, vo tshembeka lava hi vutomi bya vona va kombisaka leswaku hakunene va dyondze ku rhandza munhu-kulobye.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]
Evandlheni ra Timbhoni ta Yehovha u ta kuma vanhu lava tsakeke va tinxaka hinkwato
[Laha Xifaniso Xi Humaka Kona eka tluka 4]
Arrival of the Good Samaritan at the Inn/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.