“Nala Wo Hetelela” U Ta Hluriwa!
LOKO wa ha ri n’wana, swi nga ha endleka leswaku a wu chava xinyama. Timhaka ta swinghunghumana hambi ku ri mintsheketo leyo chavisa swi nga ha va swi ku karhatile swinene. Mawaku ndlela leyi a wu ntshunxeka ha yona loko manana kumbe tata wa wena a tshika rivoni ri ya emahlweni ri pfurha loko u ringeta ku etlela!
Hi ku fanana vo tala va chavisiwa hi rifu. Kambe a swi fanelanga swi va tano. Ha yini? Hikwalaho ka leswi rifu ri nga swona.
Tiva Nala Wa Wena
Solomoni Hosi ya vutlharhi ya Israyele wa khale, yi te: “Hikuv̌a la’v̌a hanyaka v̌a ŝi tiv̌a leŝaku v̌a ta fa, kambe v̌afi a v̌a tiv̌i ntšhumu.” (Eklesiasta 9:5) Hi ku ya hi mianakanyo leyi leyi huhuteriweke ya Xikwembu leyi kumekaka eBibeleni ya wena, rifu i rito-fularha ra vutomi. Vafi a va ha twi nchumu.
Loko a vulavula hi rifu hi ndlela yo fanekisela, muapostola Pawulo wa Mukreste wa tsala: “Wena rifu, ku hlula ka wena ku kwihi ke? Wena rifu, ndzhombo wa wena wu kwihi ke?” Hi wihi ndzhombo wa rifu? Pawulo wa vula: “Ndzhombo wa rifu i xidyoho.” (1 Vakorinto 15:55, 56; Hosiya 13:14) Kutani, hi wahi masungulo ya ndzhombo lowu lowu dlayaka? Kun’wana eMatsalweni, Pawulo u ri: “Kutani ke, kukotisa leswi ku dyoha ku ngheneke emisaveni hi munhu a ri un’we, kutani rifu ri ngheneke hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo, hikuva hinkwavo va dyohile.” (Varhoma 5:12) Handle ko kanakana Pawulo u veka ‘munhu yoloye’ erivaleni loko a ku: “Hinkwavo va [fa] hikwalaho ka Adamu.” (1 Vakorinto 15:22) Ina, hikwalaho ka ku nga yingisi ka kokwa wa hina wo sungula Adamu, hinkwerhu hi hlaseriwa hi ndzhombo wa rifu.—Genesa 3:1-19.
Loko a hi ri na rihanyo lerinene na ndyangu lowu nga ni rirhandzu lowu tshameke hi ku tsaka, ku hava na un’we loyi a a ta hlawula ku fa. Kambe hi laha Bibele yi kombisaka ha kona, “nkari ni khombo” swi nga hi tekela vutomi. (Eklesiasta 9:11) Phela, a hi swi tivi leswi nga ta hi humelela mundzuku. (Yakobo 4:14) Ntiyiso i wun’we—hinkwerhu hi velekiwe hi ri ni xidyoho ni rifu. Hikwalaho, rifu ra hi wonga na ku hi hlasela tanihi nala.
Ku Langutana Na Rifu Ra La Rhandzekaka
Rifu i nala ngopfu-ngopfu loko ri hlasela la rhandzekaka. “Swi ta ku nonon’hwela ngopfu wena,” ku vule wansati loyi a a vabya swinene, a byela nuna wakwe loko a ri karhi a anakanya leswaku u ya eku feni. Ha yini a vula tano? Hikuva Bibele yi ri: “Hikwaŝo leŝi v̌oko ra wena ri nga ŝi kumaka ku tira, ŝi tire hi matimba ya wena, hikuv̌a šiv̌andleni ša v̌afi laha u yaka kona, a ka ha ri na ntiro, hambi makungu, ni ku tiv̌a, hambi v̌utlhari.” (Eklesiasta 9:10) Vafi a va ha twi ku vava. Kambe ndzhwalo wa mahlomulo wu wela maxaka ni vanghana lava saleke. Xana xi kona lexi nga endliwaka hi ku xaniseka loko tano?
Buku ya Rito ra Xikwembu, Bibele, yi ni marito layo tala swinene ya nchavelelo. Hi xikombiso, ku hlaya ni ku anakanyisisa hi Tipisalema hakunene i xihlovo xin’wana xa nchavelelo. Entiyisweni, ma chavelela marito yo fana ni lawa: “A ku nkhensiwe Hosi le’yi rhwalaka mirwalo ya hina hi masiku, šona Šikwembu leši hi hlayisaka.”—Pisalema 68:19.
Xihlovo xin’wana xa nchavelelo i vandlha ra Vukreste. Hi lembe xidzana ro sungula C.E., muapostola Pawulo u tsarile: “Xixima tinoni leti nga ta xiviri. Loko wansati wa noni a ri ni vana kumbe vatukulu [lava nga n’wi hlayisaka], a va rhange va dyondza timfanelo ta vona ta vukhongeri hi tlhelo ra ndyangu wa ka vona, va endla swin’wana ku nkhensa vatswari va vona, hikuva hi swona leswi amukelekaka, emahlweni ka Xikwembu. Wansati wa noni, a tsarisiwe ntsena loko a ri ni malembe ya 60, naswona a tekiwile kan’we ntsena; naswona u fanele ku va ni vumbhoni lebyi twalaka hi tlhelo ra mintirho leyinene ya yena, ku fana ni ku kurisa vana hi ndlela ya kona, ni ku tsakela vaendzi, ni ku hlantswa milenge ya vahlawuriwa va Xikwembu, ni ku pfuna lava xanisekaka, ni ku tshama a ri karhi a endla leswinene hi matlhelo hinkwawo.” (1 Timotiya 5:3, 4, 9, 10) Namuntlha Timbhoni ta Yehovha hi ku fanana ti pfuna ni ku chavelela vapfumeri-kulobye vo tano.
Hakanyingi nchumu wo tika eka muferiwa leswaku a wu endla, lowu wu nga n’wi pfunaka, i ku rivala. Wanuna un’wana loyi nsati wakwe a nga ni malembe mambirhi a file, u tsarile: “A ndzi n’wi rhandza swinene nsati wa mina. Lexi i xiendlakalo lexi vavisaka swinene evuton’wini bya mina, lexi swi ndzi nonon’hwelaka ku xi tiyiselela.” Munhu loyi ku nga khale a nghenele vukati u va a avelane vutomi byakwe hi vuxaka lebyi nga kusuhi swinene ni munghana wakwe. Loko munghana wa vukati a fa, loyi a salaka u titwa a lahlekeriwile swinene. Xana a nga ya kwihi leswaku a kuma mpfuno ke?
Eka swiyimo swo tano, vuxaka lebyinene bya Vukreste byi nga va lebyi akaka. “Munghana wa munhu wa ṅwi ranḍa hi masiku; i makwav̌o e makhombyeni,” hi ku vula ka xivuriso xa vutlhari. (Swivuriso 17:17) Noni kumbe wanuna la feriweke u lava mpfuno—vanghana lava seketelaka hi xiviri. Vanghana lavanene va khutaza la nga enhlomulweni leswaku a vulavula, hambi leswi ku endla tano swi nga tisaka mihloti. Kumbexana Mukreste loyi ana se a tweke ku vava ni ku vava ka mbilu hikwalaho ka ku lahlekeriwa hi munghana a nga nyikela mpfuno lowunene. Bibele yi laya yi ku: “Mi tiyisa lava helaka ntamu.” (1 Vatesalonika 5:14) Kambe tsundzuka leswaku tinoni ni vavanuna lava feriweke va lahlekeriwile hi vanghana va vona va vukati. Hikwalaho, lava feriweke va lava nseketelo lowu humaka eka van’wana ehansi ka swiyimo leswi nga va pfunaka hinkwavo ku hlayisa mahanyelo lama baseke ntsena.—1 Petro 2:12.
Murhi lowunene wa gome leri vangiwaka hi rifu i ku tshama u khomekile hi ku pfuna van’wana—kambe a hi nchumu wo olova eka lava va vonaka onge hi vona va lavaka mpfuno! Laha hi laha ku pfumala vutianakanyi ku faneleke ku kombisiwa kona. Ku endlela van’wana swilo handle ka vutianakanyi swi pfuna ku bakanya gome ni nhlomulo, hikuva Yesu u te: “Ku nyika i nkateko lowu tlulaka ku nyikiwa.”—Mintirho 20:35.
Ku Hlula Rifu
Ku lumiwa hi nyoxi ku nga ha va loku vavaka, ni loku dlayaka. Hambi swi ri tano, hi ntolovelo loko ndzhombo wa nyoxi, lowu ngheneke enhlongeni ya wena wu hlomuriwa swi nga ha endla leswaku ku hola. Kambe xana wu kona ntshembo wa ku herisiwa ka ndzhombo lowu vangaka rifu?
Endzhaku ka ku hlamusela leswaku xidyoho hi wona ndzhombo lowu vangaka rifu, Pawulo wa hlamusela: “A ku nkhensiwe Xikwembu lexi hi nyikaka ku hlula hi Hosi ya hina Yesu Kriste!” (1 Vakorinto 15:57) Xana ku hlula rifu ku hlangane njhani na Kreste? Yesu u kombise leswaku leswi swa fambelana loko a vule leswi landzelaka malunghana na yena: “N’wana wa munhu a nga telanga ku tirheriwa, kambe ku tirhela van’wana ni ku nyiketa vutomi bya yena ku kutsula lavo tala.” (Matewu 20:28) Ina, lava kombisaka ripfumelo eka Yesu Kreste, N’wana wa Xikwembu, ni le ka gandzelo ra nkutsulo leri Yehovha a ri lunghiseleleke hi ku tirhisa yena, rifu leri kumiweke eka Adamu a ri nge va dlayeli makumu.—Yohane 3:16.
Entiyisweni lexi tiyisaka nhlana i marito ya Yesu lama nge: “Hikuva nkarhi wa ta lowu hinkwavo lava nge masirheni va nga ta twa rito ra yena, kutani va ta huma. Lava endleke leswinene va ta pfuka va ya evutomini lebyi nga heriki, lava endleke leswo biha va ta pfuka va ya eku avanyisiweni.”—Yohane 5:28, 29.
Eka malembe xidzana lama hundzeke, Esaya, muprofeta wa Xikwembu u vhumbhile: “[Yehovha Xikwembu] o ta lov̌isa rifu hi laha ku nga heriki: Hosi, Yehova o ta hlangula mihloti emimobyeni hikwayo.” (Esaya 25:8) Nakambe, eka Nhlavutelo 21:4, Bibele yi vulavula hi vumundzuku lebyi lebyi tsakisaka: “[Xikwembu] xi ta sula mihloti hinkwayo emahlweni ya vona, ni rifu a ri nga ha vi kona; hambi ya ri mahlomulo kumbe ku rila kumbe ku vaviseka a swi nga ha vi kona, hikuva leswo sungula swi hundzile.” Hi ku tiyisiwa hi ntshembo lowu Bibele yi wu vulaka hi lava nga etlela, lava feriweke a va fanelanga va “vavisek[a] kukota van’wana lava nga riki na ku langutela.”—1 Vatesalonika 4:13.
Ringeta ku anakanya hi leswi Xikwembu xi swi hlayiseleke vanhu, tanihi laha swi paluxiweke ha kona eBibeleni. “Nhlomulo lowukulu” lowu tshineleke wu vula khombo eka mafambiselo lawa yo biha ya swilo ya namuntlha. (Nhlavutelo 7:14) Lava landzelaka vukhongeri bya mavunwa va ta lovisiwa. Van’watipolitiki va makwanga ni van’wamabindzu va misava lava vangaka ndlala na nyimpi a va ha ri kona. Yesu Kreste u ya emahlweni a hoxa Sathana Diyavulosi ekheleni lero enta, loyi a vangeke ku fa konghasi ka vanhu. Kutani Kreste u sungula Mfumo wakwe wa Gidi ra Malembe, laha a tirhisaka nkoka wa gandzelo rakwe ra nkutsulo eka vanhu. Vafi va pfuka hi laha va tshembisiweke ha kona, naswona ku vonakala loku humaka eRitweni ra Xikwembu ku voningela swinene lerova tidyondzo ta vukholwa-hava hi rifu, nala wa vanhu, a ta ha ri kona. Kutani hinkwavo lava hanyaka va ni lunghelo ra ku dyondza tindlela ta Xikwembu ni ku landza mpimanyeto wakwe lowo lulama.—Swivuriso 4:18; Mintirho 24:15; Vaheveru 2:14, 15; Nhlavutelo 18:4-8; 19:19-21; 20:1-3.
Pawulo u ri: ‘Endzhaku ku ta fika makumu, loko Kreste Yesu a nyiketa mfumo eka Xikwembu Tata wakwe. Hikuva u ta fuma tanihi hosi ku kondza Xikwembu xi veka valala hinkwavo ehansi ka mikondzo yakwe. Nala la nga ta herisiwa eku heteleleni i rifu.’ (1 Vakorinto 15:24-26) Vugono hinkwabyo lebyi vangiwaka hi xidyoho xa Adamu a bya ha ri kona. Ku landzela ndzingo wo hetelela, naswona varhandzi va Xikwembu va wu hlula hi vutshembeki. (Nhlavutelo 20:4-10) Endzhaku ka loko va tlheriseriwe eku hetisekeni, vanhu lava yingisaka va hanya, ku nga ri malembe ma nga ri mangani ntsena, kambe hi laha ku nga heriki. Mawaku nyiko leyi humaka eka Xikwembu hi ku tirhisa N’wana wa xona la rhandzekaka!—Varhoma 6:23.
Kutani ke, xana u nga hanya nkarhi wo tanihi kwihi? Ku leha ka vutomi bya wena ku nga ha va hi laha ku nga heriki. Tanihi leswi u hanyaka ‘enkarhini lowu wa ku hela ka misava,’ swi nga ha endleka u nga fi nikatsongo. (Daniyele 12:4; Yohane 11:25, 26; 17:3) Loko u endla ku rhandza ka Xikwembu, u nga ha hanya ku kondza u ya fika emisaveni leyintshwa leyi tshembisiweke ya Xikwembu.—2 Petro 3:13.
Kambe loko u dyuharile, swi nga ha endleka leswaku u fa. Kambe, ntshembo wa ku pfuxiwa wu tisa ntsako. Nakambe u nga ha tivutisa leswaku Yehovha u ta byi lunghiselela njhani vutomi bya ndyangu emafambiselweni wolawo lamantshwa ya swilo. U nga tshuki u pfumelela timhaka to tano ti ku karhata, hikuva Yehovha u ta endla leswaku hinkwavo lava n’wi tirheleke hi vutshembeki va kuma ntsako, hi laha ku nga heriki.
Tanihi leswi “masiku ya makumu” lawa yo nonon’hwa ya mafambiselo layo biha ya Sathana ma yaka eku heleni, u nga tshuki u pfumelela rifu ri ku tekela malunghelo ya ku tirhela Yehovha sweswi. (2 Timotiya 3:1) Loko u feriwa hi murhandziwa, ti chavelele hi leswaku rifu ro va ni matimba ya nkarhinyana. (Nhlavutelo 20:13, 14) Vana ni ntshembo eku pfuxiweni ka vafi. Hikwalaho, ku nga khathariseki leswaku u nghena emisaveni leyintshwa hi ku pona nhlomulo lowukulu kumbe hikwalaho ka ku pfuxiwa eku feni, tiyiseka hi xikhutazo lexi huhuteriweke xa leswaku rifu, nala wo hetelela, u ta herisiwa.—Nhlavutelo 7:9, 14.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 5]
Vanghana lavanene va Vukreste va nga aka munhu loyi a feriweke, emoyeni
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
Ku tshama u khomekile hi ku pfuna van’wana ku nga hunguta gome leri vangiweke hi rifu ra la rhandzekaka