Ndzi Kume Rifuwo Ra Risima Swinene

HI KU VULA KA FLORENCE WIDDOWSON

Tanihi leswi se a ri pela, hi ehlekete ku dzima nxaxa kusuhi ni tiva leritsongo. A ku nga ri ndhawu leyi hlayisekeke leswaku vavasati vambirhi va nga dzima nxaxa eka yona, kambe hi vone onge yi lulamile swa vusiku byin’we. Loko ndzi ri karhi ndzi dzima nxaxa, Marjorie a a lunghiselela swakudya swa hina swa madyambu.

ANDZA ha ku heta ku belela mhingu yo hetelela ya nxaxa, loko ndzi vona nchumu wun’wana wu hundza ekusuhi ni xikundzu xin’wana xa ntima. “Xana u xi vonile xikundzu xexo xi tsekatseka?” ndzi huwelela Marjorie.

“Doo” a hlamula, a nga tiyiseki.

“Kunene, xi tsekatsekile,” ndzi huwelela hi rito leri tlakukeke. “Ndzi nyikete ketlele!”

Hi loko ndzi yi teka kun’we ni xihloka ekatleni ra mina, ivi ndzi kongoma etiveni. Loko ndzi ri kusuhi ni xikundzu, wanuna a humelela endzhaku ka xona!

Ndzi polombile ndzi ku: “Xana mati lama nga kwalaho tiveni ma nga nwiwa?”

“Doo, a ma nwiwi,” a hlamula handle ka xinghana, “kambe loko u lava mati yo nwa, ndzi nga ku kumela wona.”

Ndzi hatle ndzi ala ku pfuniwa hi yena, lexi ndzi tsakiseke, u hundzulukile, a tifambela. Hi ku rhurhumela, ndzi tlhelele ndzhaku ndzi ya byela Marjorie leswi humeleleke. Hi hahlule nxaxa hi xihatla, hi longa ivi hi famba. Endzhakunyana hi tivisiwile leswaku nuna loyi a a ha ku ntshunxiwa ekhotsweni.

Hambi leswi vavalangi hakanyingi a va dzima mixaxa kwalaho etimbaleni ta nsuku ta Australia le ndzhaku hi 1937, hina a hi ri vavalangi va muxaka wun’wana. A hi lavisisa vanhu lava nga va risima eka Xikwembu.

Ta Ndyangu Wa Ka Hina

Dzana ra malembe lama hundzeke, tata wa mina a ri mufuri wa tinsimbi le ximutanini xa Porepunkah etikweni ra Victoria. Ndzi tswariwe kwalaho hi lembe ra 1895, ndzi kule ni vamakwerhu va mina va xinuna lavakulu va mune, ekusuhi ni Nambu wa Ovens, emasungulweni ya Ntshava ya Buffalo. Vatswari va mina a va hamba va nghena Union Church, mina a ndzi ya eka xikolo xa Sonto, laha tata wa mina a ri murhangeri kona.

Hi 1909, Manana u hlaseriwe hi vuvabyi bya mbilu hi nkarhi lowu a ku ri na xidzedze xa vukarhi, ivi a fela emavokweni ya tatana. Nakambe, le ku sunguleni ka va-1914, un’wana wa vamakwerhu u suke ekaya a famba, naswona endzhaku ka tiawaranyana u tisiwe eka hina—a file. U lo tisunga. Gome ra hina ri engeteriwe ngopfu hikwalaho ka dyondzo ya kereke leyi nge u rindzele hi tihele, tanihi leswi ku tidlaya ku vuriwaka xidyoho lexi nga rivaleriwiki.

Endzhakunyana ka lembe rero Nyimpi yo Sungula ya Misava yi sungurile, vamakwerhu va mina vambirhi va nghenele ntirho wa nyimpi ku ya tirha entsungeni wa malwandle. Marungula yo chavisa ngopfu ya ngati leyi a yi halaka ni ku xaniseka, swi endle leswaku hina vanhwana va tsevu ni tata wa mina, hi sungula ku dyondza buku ya Bibele ya Yohane.

Ku Kuma Rifuwo Ra Ntiyiso

Ellen Hudson a a ri ni kopi ya buku ya Charles Taze Russell, leyi nge The Time Is at Hand. Ku hisekela ka yena buku leyi, ku hi tlulele hinkwerhu entlaweni wa hina. Loko a xiye leswaku buku leyi hi yin’wana ya tivholumo ta tsevu leti tlhandlamanaka leti vitaniwaka Studies in the Scriptures, u rhumele papila eka International Bible Students Association le Melbourne, a kombela sete hinkwayo. Ntlawa wa hina wu twanane ku tirhisa vholumo yo sungula leyi nge, The Divine Plan of the Ages, eka tidyondzo ta hina ta vhiki na vhiki.

U nga ehleketa hi ntsako wa Tatana ni wa mina ku tshubula leswo a ku na tihele to vavula. Ku karhateka hi leswo makwerhu wa xaniseka endzilweni wa tihele, ku susiwile. Hi dyondze ntiyiso hi vafi, leswaku a va twi nchumu, va fana ni munhu la etleleke naswona a va hanyi kun’wana laha va xanisiwaka kona. (Eklesiasta 9:5, 10; Yohane 11:11-14) Van’wana eka ntlawa wa hina wa dyondzo ya Bibele va ehlekete ku ya eka vaakelani, va ya va byela mintiyiso leyi a hi yi dyondza. A hi famba hi milenge loko hi ya eka tindlu ta le kusuhana, kambe a hi tirhisa swikanyakanya ni golonyi ya mavhilwa mambirhi leyi kokiwaka hi hanci yin’we, leswo hi fikelela lava nga le tindhawini ta le makaya.

Ndzi nyikele vumbhoni hi yindlu na yindlu ro sungula hi Armistice Day, November 11, 1918. Vanharhu va hina evandlheni a hi fambe 80 wa tikhilomitara hi ya hangalasa xiphephana lexi nge Peoples Pulpit, edorobeni ra Wangaratta. Endzhaku ka malembenyana loko ndzi ri entirhweni wo chumayela eka yin’wana ya tindhawu leti nga le kule, ndzi hlangavetane ni leswi swi vuriweke eku sunguleni.

Hi 1919, ndzi ye entsombanweni wa Swichudeni swa Bibele le Melbourne. Kwalaho, hi April 22, 1919, ndzi kombise ku tinyiketela ka mina eka Yehovha hi nkhuvulo wa mati. Nkhuvulo lowu wa swa moya wu entise ku tlangela ka mina rifuwo ra swa moya ra Mfumo wa matilo ni nhlengeletano ya Yehovha ya laha misaveni.—Matewu 13:44.

Endzhaku ka Ntsombano a ndzi tlhelelanga ekaya, ndzi amukele xirhambo xo joyina Jane Nicholson, muhuweleri wa nkarhi hinkwawo, xo chumayela n’hweti yin’we na yena. Ntirho wa hina a ku ri wa ku chumayela varimi ni vafuwi va tihomu lava vandzamaneke ni Nambu wa King. Malembenyana lawa ma hundzeke ndhawu leyi ya tintshava yi tirhisiwile ku endla filimu leyi nge The Man From Snowy River.

Hi 1921 hi amukele buku-mpfuno yo dyondza Bibele, leyi nge The Harp of God. Loko Tatana a sungule ku yi tirhisa tanihi buku-mpfuno ya tlilasi ya Xikolo xa Sonto, vatswari vo tala va arile va n’wi kombela leswaku a tshika ku dyondzisa. Xikan’we-kan’we u tshikile. Endzhakunyana hi kume xibukwana lexi nge Hell, lexi nga ni swivutiso leswi nyanyulaka ehandle ka xifunengeto, leswi nge, “Tihele I Yini? Ku Na Vamani Eka Tona? Xana Va Nga Swi Kota Ku Huma?” Tatana u tsakisiwe swinene hi nhlamuselo leyi twalaka yo huma eBibeleni malunghana ni mhaka leyi, lerova hi ku hatlisa u sungule ku hangalasa tikopi hi yindlu na yindlu. U siye swibukwana swa madzana-dzana eximutanini xa ka hina ni le tindhawini ta le makaya leti nga kusuhi.

Mapfhumba Yo Chumayela Na Tatana

Endzhaku ka nkarhi, Tatana u xave movha leswaku a ta kota ku fikelela vanhu eka tindhawu tin’wana hi rungula ra Mfumo. Tanihi leswi a ri mufuli wa tinsimbi, a a tolovele tihanci, xisweswo ndzi boheke ku va muchayeri wa movha. Eku sunguleni a hi etlela etihoteleni. Hi ku famba ka nkarhi hi kume leswaku a hi tirhisa mali yo tala, hi loko hi sungula ku endla mixaxa hi etlela ka yona.

Tatana u endle leswaku xitshamo xa movha xa le mahlweni xi kota ku etlela xi ringana leswo ndzi ta etlela emovheni. Hi yimisa xintsongana xa Tatana leswo a ta etlela eka xona. Endzhaku ko tshama hi ndlela leyi mavhiki yo hlayanyana, a hi fanele ku tlhelela ePorepunkah, laha Tatana a a ta pfula bindzu ra yena ro fula tinsimbi nakambe. A hi hlamala hi nga heti ku vona vaxavi lava hi kolotaka minkarhi hinkwayo va ta va ta hakela leswaku hi kota ku hakelela swilaveko swa riendzo ra hina ro chumayela leri landzelaka.

Vanhu vo tala lava nga ni langutelo lerinene va amukele maendzo ya hina hi ndlela leyi tsakisaka, naswona hi ku famba ka nkarhi va amukele tidyondzo ta le kaya ta Bibele. Sweswi ku na nkombo wa mavandlha lawa ma nga ni Tiholo ta wona ta Mfumo, eka ndhawu leyi eku sunguleni a yi tirhiwa hi ntlawa wa hina lowutsongo wa le Porepunkah. Hakunene, i mani la nga solaka “siku ra timhaka le’tiṭongo”?—Zakariya 4:10.

Hi 1931, mina na Tatana hi fambe tikhilomitara ta 300 hi movha eka mapato yo biha leswaku hi ya enhlengeletanweni yo hlawuleka, laha hi amukeleke vito ra hina lerintshwa leri nge “Timbhoni ta Yehovha.” Hi vumbirhi bya hina hi tsakisiwe swinene hi vito leri ro hlawuleka, leri humaka eMatsalweni. (Esaya 43:10-12) A ri hi hlamusela ku antswa ku tlula vito leri nge “Swichudeni Swa Bibele Swa Matiko Hinkwawo,” leri a hi tiviwa ha rona ku fikela nkarhi wolowo.

Siku rin’wana loko ndzi ri karhi ndzi veka vumbhoni edorobeni ra Bethanga, ndzi hlangane ni mufundhisi wa kwalaho wa Kereke ya le Nghilandhi. U hlundzukile, hi loko a sungula ku hlota tibuku ta hina leti hi ti siyeleke vanhu, a va sindzisa leswaku va n’wi nyika tibuku ta vona. Endzhakunyana u pfule ndhawu yo hisela ka yona tibuku erivaleni exikarhi ka doroba. Kambe xiendlo xa yena lexo biha, xi vuye hi yena.

Endzhaku ka ku va ndzi tivise hofisi ya rhavi ra Sosayiti hi leswi humeleleke, ku tsariwe papila ra mani na mani ro komba ku vilela hi leswi mufundhisi loyi a swi endleke. Nakambe, ku endliwe malunghiselelo ya leswaku Timbhoni ti famba hi timovha ti ya hangalasa papila leri eka muganga lowu hinkwawo. Loko mina na Tatana hi tlhele hi endzela doroba leri, hi siye tibuku to tala ku tlula ro sungula. Vanhu va doroba a va navela ku tiva leswi buku leyi yi “yirisiweke” yi nga swi khoma!

Munhu wo sungula ku amukela ntiyiso wa Bibele hikwalaho ko chumayela ka hina le n’walungu-vuxa bya Victoria, a a ri Milton Gibb. Exikarhi ka maendzo ya hina, u dyondzisise tibuku ta Sosayiti hinkwato leti a hi n’wi siye na tona. Eka rin’wana ra maendzo ya hina, u hi hlamarisile hi ku vula leswi: “Sweswi ndzi un’wana wa vadyondzisiwa va n’wina.”

Hambi leswi xiboho xa yena xi ndzi tsakiseke, ndzi n’wi hlamuserile ndzi ku: “E-e, Milton. U nga ka u nga vi un’wana wa vadyondzisiwa va mina.”

“Loko u nga pfumeli, swi vula ku, ndzi un’wana wa vadyondzisiwa va Rutherford [muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower hi nkarhi wolowo].”

Ndzi engetile nakambe ndzi ku: “E-e, a wu un’wana wa vadyondzisiwa va Rutherford, kambe ndzi ehleketa leswaku u wun’wana wa vadyondzisiwa va Kreste.”

Milton Gibb u ve rifuwo ra nkoka leri ndzi heteke malembe yo tala ndzi ri languterile. Yena ni majaha ya yena mambirhi, i vakulu va Vakreste, naswona swirho swin’wana swa ndyangu wa yena swa hiseka evandlheni.

Ku Hlangavetana Ni Miringo Yo Hambana-hambana

Ku nga khathariseki ku yirisiwa ka ntirho wa Timbhoni ta Yehovha le Australia hi January 1941, hi hambete hi chumayela, hi tirhisa Bibele ntsena. Vuphayona bya mina kumbe vutirheli bya nkarhi hinkwawo, swi kavanyetiwile loko ndzi vitaniwe le kaya leswaku ndzi ya hlayisa tata wa mina loyi a a vabya swinene. Endzhakunyana, na mina ndzi vabyile, a a ndzi lava vuhandzuri lebyikulu swinene. A ndzi hatlanga ndzi hlakarhela kambe ndzi kote ku vona ntiyiso wa xitshembiso xa Xikwembu lexi nge: “Ndzi nga ka ndzi nga ku tshiki, kumbe ku ku cukumeta, ni siku ni rin’we.” (Vaheveru 13:5) Makwerhu wa xisati wa Vukreste u ndzi tiyisekise a ku: “Tsundzuka, Flo, a wu wexe. Naswona wena na Yehovha nkarhi hinkwawo mi un’we.”

Kutani Tata wa mina a vabya ro hetelela ku ringana mavhiki ya 13. Hi loko hi July 26, 1946, a fa. U hanye vutomi lebyi enerisaka, naswona a a ri ni ntshembo wa le tilweni. (Vafilipiya 3:14) Ndzi tikume ndzi ri ndzexe emalembeni ya 51, endzhaku ko heta malembe ya mina yo tala ya vuhlangi ndzi ri na Tatana. Kutani ndzi hlangane ni loyi a nga ta va nuna wa mina enkarhini lowu taka. Hi tekane hi 1947, ivi hi sungula ku phayona swin’we. Kambe nkarhi lowu wa ntsako a wu tlhavelanga hi dyambu, hikuva u ome swirho hi 1953, ivi a hundzuka xigono.

Nuna wa mina a nga ha swi koti ku vulavula kahle, lerova a swi tika ku vulavula na yena. Leswi swi endle ku n’wi ongola ku va mhaka yo tika swinene. A swi karhata miehleketo swinene, loko u ringeta ku twa leswi a lavaka ku swi vula. Hambi leswi a hi tshama endhawini ya le handle laha ku nga riki na vandlha ekusuhani, Yehovha a nga hi siyanga hi ri hexe emalembeni wolawo yo tika. Ndzi hambete ndzi fambisana ni lunghiselelo ra nhlengeletano ra nkarhi wolowo swin’we ni mphakelo wa swakudya swa moya leswi humaka nkarhi hinkwawo eka magazini wa Xihondzo xo Rindza na Xalamuka! Hi December 29, 1957, nuna wa nga u file.

Vutirheli Le Adelaide

A ndzi ri ndzexe nakambe. A ndzi ta endla yini? Xana a ndzi ta amukeriwa nakambe tanihi mutirheli wa nkarhi lowu taleke, endzhaku ko tshika malembe lama lavaka ku va ntlhanu ke? Ndzi amukeriwile, kutani ndzi xavisa kaya ranga, ndzi sungula ntirho wa vuphayona nakambe le Adelaide, ntsindza wa Australia Dzonga. Maphayona a ma pfumaleka hi nkarhi wolowo kwalaho, kutani ndzi averiwe eka Vandlha ra Prospect.

Tanihi leswi a ndzi ri ni vutoya byo chayela edorobeni, ndzi xavise movha wa mina, ndzi sungula ku famba hi xikanyakanya nakambe. Ndzi xi tirhise ku fikela loko ndzi va na 86 wa malembe hi vukhale, endhawini yoleyo ndzi tiviwe hi ra “xikoxa xa xikanyakanya xa wasi.” Hi ku famba ka nkarhi ndzi sungule ku chava ngopfu timovha to tala; vhilwa ra le mahlweni ra xikanyakanya xa mina a ri tshamela ku tsekatseka nkarhi hinkwawo. Hi ndzhenga lowu ha wona ndzi weleke erihlampfini, ndzi lan’we xikanyakanya. Ndzi te: ‘A ndzi nge he pfuki ndzi xi tirhisile,’ xisweswo ndzi sungule ku famba hi milenge ya mina nakambe.

Malembe ma nga ri mangani lama hundzeke, loko hi ri entsombanweni wa muganga, milenge ya mina yi sungule ku tsandzeka ku famba, ndzi endliwe vuhandzuri hi ku landzelelana enyongeni. Endzhaku ka vuhandzuri a ndzi titwa ku antswa, ku fikela loko mbyana leyikulu yi ndzi wisele hansi. Leswi swi lave vutshunguri byin’wana, ku sukela kwalaho ndzi tirhise nchumu wo ndzi pfuneta ku famba, leswo ndzi ta kota ku famba-famba. Miehleketo ya mina ya ha tirha kahle. Swi hi laha munghana un’wana wa mina a swi vekaka ha kona: “Swi tikomba onge miri wa wena lowu dyuhaleke wu nga ka wu nga fambisani ni miehleketo ya wena ya vuntshwa.”

Emalembeni lama hundzeke ndzi vone mavandlha ya le Adelaide ma kula, ma ndlandlamuka, ma tlhela ma aviwa. Hi 1983 loko ndzi ri na malembe ya 88, ndzi sukile le Adelaide ndzi ya tshama ni vandyangu, le Kyabram le tikweni ra Victoria, laha ndzi tshameke kona khume ra malembe lama tsakisaka. Ndza ha swi kota ku ya evutirhelini bya nsimu; vanghana va le vandlheni va ndzi fambisa hi movha, leswaku ndzi kota ku endzela lava hambaka va teka timagazini eka mina. Hi tintswalo vanhu lava va ta emovheni, leswo ndzi ta vulavula na vona.

Loko ndzi languta endzhaku emalembeni ya 98 ya ku hanya ka mina, ndza ha va tsundzuka vo tala lava yimeke va tiyile, ni vo tshembeka, lava dzuniseke Yehovha na mina, ngopfu-ngopfu tata wa mina la rhandzekaka. Onge hi mina ndzi hanyeke nkarhi wo leha ku tlula vanghana va mina hinkwavo lava a ndzi ri na vona evutirhelini bya vuphayona. Vona ntsako lowu ndzi wu languteleke ku tlhela ndzi hlangana ni lava va nga ni ntshembo wo kuma hakelo ya vutomi eMfun’weni wa Xikwembu wa le matilweni, hakunene i rifuwo ra ntikelo lowukulu!

[Xifaniso lexi nga eka tluka 28]

Ndzi khuvuriwe hi April 22, 1919

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

I ntsako eka mina leswi ndza ha tirhelaka Yehovha, tanihi leswi ndzi tshinelelaka malembe ya 100