Yehovha—Xikwembu Xa Xikongomelo
“Kunene leši nḍi ši ehleketeke ši ta endlakala, ni leši nḍi ši kaneleke ši ta humelela.”—ESAYA 14:24.
1, 2. Vo tala va ri yini hi xikongomelo xa vutomi?
VANHU hinkwako-nkwako va vutisa: “Xikongomelo xa vutomi i yini?” Murhangeri un’wana wa tipolitiki le Vupela-dyambu u te: “Vanhu lava engetelekeke va vutisa, ‘Xana hi vamani? I yini xikongomelo xa hina?’” Loko phepha-hungu rin’wana ri vutise vantshwa leswaku xikongomelo xa vutomi i yini, vo tala va hlamule va ku: “I ku endla xin’wana ni xin’wana lexi tsakeriwaka hi mbilu ya wena.” “I ku tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana evuton’wini hi xitalo.” “I ku tiphina.” “I ku va ni vana, u tiphina, kutani u fa.” Vo tala a va vona onge vutomi lebyi ko va byona ntsena. Ku hava ni un’we loyi a vulavuleke hi xikongomelo lexi anameke xa vutomi emisaveni.
2 Xidyondzi xa Vuconfucius xi te: “Nhlamuselo leyi nga kanakanisiki ya vutomi yi kumeka eka vukona byo sungula bya munhu.” Hi ku ya hi langutelo leri, vanhu a va ta hambeta va velekiwa, va hanya malembe ya 70 kumbe 80 va vona maxangu, ivi va fa, va nga ha vi kona hi ku helela. Mutivi wa sayense ya hundzuluko u te: “Hi nga ha swi navela ku kuma nhlamulo ‘leyi nga yona’—kambe a yi kona.” Hi ku ya hi vadyondzisi lava va hundzuluko, vutomi i matshalatshala yo lwela ku hanya lama herisiwaka hi rifu. Tifilosofi to tano ti nyikela langutelo leri hetaka matimba malunghana ni vutomi.
3, 4. Swiyimo swa misava swi yi khumba njhani ndlela leyi vo tala va langutaka vutomi ha yona?
3 Vo tala va kanakana leswaku vutomi byi na xikongomelo loko va vona leswaku vutomi bya vanhu byi tele hi mahlomulo. Enkarhini wa hina, laha ku vuriwaka leswaku munhu u fikelele maninginingi ya vutshila bya swa vumaki ni sayense, vanhu va kwalomu ka gidi ra timiliyoni emisaveni hinkwayo va vabya kumbe va sika swinene. Vana va timiliyoni va fa lembe na lembe hi swivangelo leswi fanaka. Tlhandla-kambirhi, lembe xidzana leri ra vu-20 ri ve ni nhlayo leyi andzisiweke ka mune ya vanhu lava dlayiweke hi nyimpi loko yi ringanisiwa ni malembe ya mune wa madzana ya le mahlweni ka rona ma hlanganisiwile. Vugevenga, madzolonga, ku tirhisiwa ka swidzidzirisi hi ndlela yo biha, ku hahluka ka mindyangu, vuvabyi bya AIDS ni byin’wana lebyi tluletiwaka hi vuxaka bya rimbewu—nxaxamelo wa makhombo lawa wu ya wu engeteleka. Varhangeri va misava a va na wona ntlhantlho wa swiphiqo leswi.
4 Hikwalaho ka swiyimo swo tano, munhu un’wana u phofule leswi vo tala va swi pfumelaka: “Vutomi byi hava xikongomelo. Tanihi leswi ku humelelaka swilo leswi swo biha hinkwaswo, kutani vutomi a hi bya nkoka ngopfu.” Naswona mukhalabye un’wana u te: “A ndzi tivutisa leswaku ha yini ndzi ve laha malembe yo tala. Hambi loko xikongomelo xi ri kona, a ndza ha ri na mhaka na swona.” Kutani hikwalaho ka leswi vo tala va nga swi tiviki leswaku ha yini Xikwembu xi pfumelela ku xaniseka, swiyimo leswi tshikilelaka swa misava swi va vangela leswaku va nga vi na ntshembo wa xiviri hi vumundzuku.
5. Ha yini vukhongeri bya misava leyi byi hoxa xandla emhakeni ya ku nga twisisi xikongomelo xa vutomi?
5 Hambi ku ri varhangeri va vukhongeri a va xi tivi lexi va nga xi vulaka, naswona a va tiyiseki hi xikongomelo xa vutomi. Khale ka muprista-nkulu wa St. Paul’s Cathedral le London u te: “Evuton’wini bya mina hinkwabyo ndzi tikarhatile ndzi lava xikongomelo xa ku hanya. . . . A ndzi xi kumanga.” I ntiyiso, vafundhisi vo tala va dyondzisa leswaku loko vanhu vo lulama va fa va ya etilweni, kasi lavo homboloka va ya etiheleni ta ndzilo va ya xanisiwa hi laha ku nga heriki. Kambe langutelo leri na rona ri siya vanhu emisaveni va karhatekile. Naswona loko a xi ri xikongomelo xa Xikwembu leswaku vanhu va hanya etilweni, ha yini xi nga va endlanga swivumbiwa swa le tilweni xikan’we, ku fana ni tintsumi, xisweswo xi endla leswaku vanhu va pona maxangu lamakulu? Kutani va tele vanhu lava nga xi twisisiki xikongomelo xa vutomi emisaveni, kumbe lava kanetaka leswaku byi ni xikongomelo xo karhi.
Xikwembu Xa Xikongomelo
6, 7. Bibele yi hi byela yini malunghana ni Mufumi wa Vuako Hinkwabyo?
6 Kambe buku leyi hangalasiweke ku tlula hinkwato ematin’wini, Bibele leyo Kwetsima, yi hi byela leswaku Yehovha, Mufumi wa hinkwako-nkwako, i Xikwembu lexi nga ni xikongomelo. Yi hi byela leswaku xi ni xikongomelo lexi anameke, lexi kahle-kahle xi nga riki na makumu hi vanhu emisaveni. Naswona loko Yehovha a endla xikongomelo xo karhi, xi ta hetiseka hakunene. Tanihi leswi mpfula yi mirisaka mbewu, ku vula Xikwembu, “ŝi tano ni rito ra mina, le’ri humaka e noṅwini wa mina: Ri nga ka ri nga tlheleri ka mina ri nga si tira ntšhumu, ri nga si endla ku ranḍa ka mina, ri nga si hetisa makungu ya mina.” (Esaya 55:10, 11) Xin’wana ni xin’wana lexi Yehovha a vulaka leswaku u ta xi endla, “ši ta humelela.”—Esaya 14:24.
7 Hina vanhu hi nga tiyiseka hi ku helela leswaku lowa Matimba Hinkwawo u ta hetisisa switshembiso swakwe, hikuva Xikwembu ‘a xi hembi.’ (Tito 1:2; Vaheveru 6:18) Loko xi hi byela leswaku xi ta endla swo karhi, rito ra xona ri tiyisekisa leswaku swi ta endleka hakunene. Swi fana ni loko se swi endlekile. Xi ri: “Hi mina Šikwembu, a ku na šiṅwana; nḍi Šikwembu, kutani a ku na loyi a fanaka na mina. Nḍi tiv̌isa ka ha ri ku sunguleni le’ŝi nga ta humelela e ku heleni, ni le’ŝi nga siki humelelaka, nḍa ŝi bvumba. Makungu ya mina ma ta tiya, kutani nḍi ta endla ku ranḍa ka mina hikwaku. . . . Hi laha nḍi v̌uleke ha kona, nḍi ta endlisa ŝeŝo; nḍi kanerile mhaka, nḍi ta yi hetisa.”—Esaya 46:9-11.
8. Xana lava va lavaka ku tiva Xikwembu hi timbilu ta vona hinkwato va nga xi kuma hakunene?
8 Ku tlula kwalaho, Yehovha “a [nga] lavi leswaku ni un’we . . . a lova, kambe [u] lava leswaku hinkwavo va ta eku hundzukeni.” (2 Petro 3:9) Hikwalaho, a nga swi lavi leswaku ku va ni loyi a nga n’wi tiviki. Muprofeta la vuriwaka Azariya u te: “Loko mi . . . lava [Xikwembu, xi] ta pfumela ku kumiwa hi ṅwina; kambe loko mi [xi] ṭhika, [xi] ta mi ṭhika.” (2 Tikronika 15:1, 2) Kutani lava va lavaka ku tiva Xikwembu ni swikongomelo swa xona hi timbilu ta vona hinkwato, va nga endla tano hi ku tiyiseka loko va tikarhatela ku xi lavisisa.
9, 10. (a) Lava va lavaka ku tiva Xikwembu va lunghiseleriwe yini? (b) Ku kambisisa Rito ra Xikwembu swi hi pfuna ku endla yini?
9 Kambe xi nga lavisisiwa kwihi? Lava va lavisisaka Xikwembu hakunene xi va lunghiselele Rito ra xona, Bibele. Hi moya wa xona lowo kwetsima, ku nga wona matimba lawa xi ma tirhiseke ku vumba vuako, Xikwembu xi kongomise vavanuna lava tshembekaka leswaku va tsala leswi hi faneleke ku swi tiva hi swikongomelo swa xona. Hi xikombiso, muapostola Petro u vule leswi landzelaka malunghana ni vuprofeta bya Bibele: “Ku hava rito ni rin’we ra vaprofeta leri teke hi ku titwa ka munhu, kambe vanhu lava susumetiweke hi Moya lowo Kwetsima, va vurile leswi humaka eka Xikwembu.” (2 Petro 1:21) Hi ku fanana, muapostola Pawulo u te: “Matsalwa hinkwawo ma huhuteriwe hi Xikwembu, naswona ma pfuna ku dyondzisa‚ ku sola‚ ku ololoxa swilo‚ ku laya hi ku lulama‚ leswaku munhu wa Xikwembu a faneleka hi ku hetiseka‚ a hlomela ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene hi laha ku heleleke.”—2 Timotiya 3:16, 17, NW; 1 Vatesalonika 2:13.
10 Xiya leswaku Rito ra Xikwembu ri hi pfuna ku ‘faneleka hi ku hetiseka‚ hi hloma hi laha ku heleleke,’ ku nga ri hi ndlela leyi kayivelaka. Ri pfuna munhu leswaku a tiyiseka hi leswaku Xikwembu i mani, leswaku hi swihi swikongomelo swa xona, ni leswaku i yini leswi xi lavaka leswaku malandza ya xona ma endla swona. Leswi swi fanele swi languteriwa eka buku leyi tsariweke hi Xikwembu. Naswona hi xona ntsena xihlovo lexi hi nga xi kambisisaka leswaku hi kuma vutivi lebyi kongomeke hi Xikwembu. (Swivuriso 2:1-5; Yohane 17:3) Hi ku endla tano, a hi nga “ha vi swihlangi leswi tlhekatlhekisiwaka ni ku yisiwa hala ni hala hi mheho yihi ni yihi ya dyondzo yo hambuka, hi ku xisetela ka vanhu lava kanganyisaka van’wana ni ku va hambukisa hi mano ya vona.” (Vaefesa 4:13, 14) Mupisalema u phofule langutelo leri faneleke a ku: “Rito ra wena [Xikwembu] i riv̌oningo e milengeni ya mina, ni ku v̌onakala e ndleleni ya mina.”—Pisalema 119:105.
Swi Paluxiwa Hakatsongo-tsongo
11. Yehovha u swi paluxe njhani swikongomelo swa yena eka vanhu?
11 Ku sukela loko ku sungula ndyangu wa vanhu, Yehovha u paluxe swikongomelo swakwe hi misava leyi ni vanhu lava nga ehenhla ka yona. (Genesa 1:26-30) Kambe loko vatswari va hina vo sungula va xandzukele vuhosi bya Xikwembu, vanhu va wele emunyameni wa moya ni rifu. (Varhoma 5:12) Hambi swi ri tano, Yehovha a a swi tiva leswaku a ku ta va ni lava a va ta lava ku n’wi tirhela. Hikwalaho, hi malembe xidzana yo tala, u paluxe swikongomelo swakwe hakatsongo-tsongo eka malandza yakwe lama tshembekaka. Van’wana va lava a vulavuleke na vona a ku ri Enoko (Genesa 5:24; Yuda 14, 15), Nowa (Genesa 6:9, 13), Abrahama (Genesa 12:1-3), na Muxe (Eksoda 31:18; 34:27, 28). Amosi muprofeta wa Xikwembu u tsarile a ku: “Hosi, Yehova, a nga endli ntšhumu a nga si kombisa makungu ya yena e ka malanḍa ya yena v̌a nga v̌aprofeta.”—Amosi 3:7; Daniyele 2:27, 28.
12. Yesu u ku kombise njhani ku vonakala loku engetelekeke eka swikongomelo swa Xikwembu?
12 Loko Yesu Kreste N’wana wa Xikwembu a ri emisaveni malembe ya kwalomu ka 4 000 endzhaku ka nxandzuko wa le Edeni, timhaka to tala swinene ta swikongomelo swa Yehovha ti paluxiwile. Leswi swi ve tano ngopfu-ngopfu malunghana ni xikongomelo xa Xikwembu xo simeka Mfumo wa le tilweni lowu nga ta fuma misava. (Daniyele 2:44) Yesu u endle Mfumo wolowo nhloko-mhaka ya dyondzo yakwe. (Matewu 4:17; 6:10) Yena ni vadyondzisiwa vakwe va dyondzise leswaku ehansi ka Mfumo lowu, a ku ta hetiseka xikongomelo xo sungula xa Xikwembu hi misava ni vanhu. Misava a yi ta hundzuriwa yi va paradeyisi leyi akiweke hi vanhu lava hetisekeke, lava a va ta hanya hi laha ku nga heriki. (Pisalema 37:29; Matewu 5:5; Luka 23:43; 2 Petro 3:13; Nhlavutelo 21:4) Ku tlula kwalaho, Yesu ni vadyondzisiwa vakwe va kombise leswi a swi ta endleka emisaveni yoleyo leyintshwa hi masingita lawa Xikwembu xi va nyikeke matimba yo ma endla.—Matewu 10:1, 8; 15:30, 31; Yohane 11:25-44.
13. I ku hundzuka kwihi loku veke kona hi Pentekosta ya 33 C.E. malunghana ni ku tirhisana ka Xikwembu ni vanhu?
13 Hi Pentekosta ya 33 C.E., masiku ya 50 endzhaku ka ku pfuka ka Yesu, moya wa Xikwembu wu chuluriwile ehenhla ka vandlha ra valandzeri va Kreste. Ri sive Vaisrayele lava nga tshembekangiki tanihi vanhu lava Yehovha a endleke ntwanano na vona. (Matewu 21:43; 27:51; Mintirho 2:1-4) Ku chuluriwa ka moya lowo kwetsima enkarhini wolowo a ku ri vumbhoni bya leswaku, ku sukela kwalaho ku ya emahlweni, Xikwembu a xi ta paluxa mintiyiso malunghana ni swikongomelo swa xona hi ku tirhisa xitirho xa xona lexintshwa. (Vaefesa 3:10) Eka lembe xidzana ro sungula C.E., xivumbeko xa nhlengeletano ya vandlha ra Vukreste xi simekiwile.—1 Vakorinto 12:27-31; Vaefesa 4:11, 12.
14. Valavi va ntiyiso va nga ri vona njhani vandlha ra Vukreste ra ntiyiso?
14 Namuntlha, valavi va ntiyiso va nga vona vandlha ra ntiyiso ra Vukreste hi leswi nkarhi hinkwawo ri kombisaka mfanelo leyikulu ya Xikwembu, ku nga rirhandzu. (1 Yohane 4:8, 16) Kunene, rirhandzu ra vumakwerhu i mfungho wa Vukreste bya ntiyiso. Yesu u te: “Hinkwavo va ta tiva leswaku mi vadyondzisiwa va mina, loko mi rhandzana.” “Nawu wa mina hi lowu: Hileswaku mi rhandzana, kukotisa leswi na mina ndzi mi rhandzeke.” (Yohane 13:35; 15:12) Nakambe Yesu u tsundzuxe vayingiseri vakwe a ku: “Mi vanakulorhi loko mi endla leswi ndzi mi lerisaka swona.” (Yohane 15:14) Kutani malandza ya ntiyiso ya Xikwembu hi lava va hanyaka hi nawu wa rirhandzu. A va vulavuli ha wona ntsena, hikuva “ku pfumela . . . loku nga hava mintirho ku file.”—Yakobo 2:26.
Ku Voningeriwa
15. Malandza ya Xikwembu ma nga tiyiseka ha yini?
15 Yesu u vhumbhe leswaku hi ku famba ka nkarhi, vandlha ra Vakreste va ntiyiso a ri ta voningeriwa hi laha ku engetelekeke malunghana ni swikongomelo swa Xikwembu. U tshembise valandzeri vakwe a ku: “Muyimeri, a nga Moya lowo Kwetsima lowu Tatana a nga ta wu rhuma hi vito ra mina, ú ta mi dyondzisa hinkwaswo.” (Yohane 14:26) Nakambe Yesu u te: “Vonani, ndzi na n’wina masiku hinkwawo, ku ko ku hela misava.” (Matewu 28:20) Xisweswo, ku voningeriwa loku fambisanaka ni ntiyiso ehenhleni ka Xikwembu na swikongomelo swa xona ka engeteleka exikarhi ka malandza ya Xikwembu. Ina, “ndlela ya la’v̌o lulama yi kotisa ku v̌onakala, ku hatima ka kona ku engeteleka ku fikela nhlekanhi lo’wukulu.”—Swivuriso 4:18.
16. Ku voningeriwa ka hina hi tlhelo ra moya ku hi byela yini malunghana ni laha hi nga kona hi tlhelo ra swikongomelo swa Xikwembu?
16 Namuntlha, ku vonakala koloko ka moya ku vangama swinene, hikuva hi le nkarhini lowu vuprofeta byo tala bya Bibele byi hetisekaka ha wona, kumbe lowu byi nga kusuhi ni ku hetiseka ha wona. Leswi swi hi kombisa leswaku hi hanya “emasikwini ya makumu” ya mafambiselo lawa yo biha ya swilo. Lowu i nkarhi lowu vuriwaka ‘ku hela ka mafambiselo ya swilo’; wu ta landzeriwa hi misava leyintshwa ya Xikwembu. (2 Timotiya 3:1-5, 13; Matewu 24:3-13) Hi laha Daniyele a vhumbheke ha kona, Mfumo wa Xikwembu wa le matilweni ku nga ri khale wu ta “seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako [loku nga kona sweswi], kambe [wona wu] ta v̌a kona hi laha ku nga riki na makumu.”—Daniyele 2:44.
17, 18. Hi byihi vuprofeta lebyinene lebyi hetisekaka sweswi?
17 Byin’wana bya vuprofeta lebyi hetisekaka sweswi hi lebyi byi tsariweke eka ndzimana 14 ya Matewu ndzima 24. Kwalaho Yesu u te: “Evhangeli leyi ya Mfumo yi ta twarisiwa emisaveni hinkwayo, leswaku yi va vumbhoni eka vanhu va matiko hinkwawo; kutani hi kona makumu ma nga ta fika.” Emisaveni hinkwayo, ntirho wolowo wo chumayela hi ta Mfumo wa karhi wa endliwa hi timiliyoni ta Timbhoni ta Yehovha. Naswona vanhu va madzana ya magidi va va joyina lembe na lembe. Leswi swi pfumelelana ni vuprofeta bya Esaya 2:2, 3, lebyi vulaka leswaku “e mikarini ya makumo” ya misava leyi yo homboloka, vanhu lava humaka ematikweni yo tala a va ta ta evugandzerini bya Yehovha bya ntiyiso, naswona ‘a a ta va letela tindlela takwe, kutani a va ta famba etindleleni ta yena.’
18 Vanhu lava vantshwa va khitikanela evugandzerini bya Yehovha “kukotisa mapapa,” hi laha swi vhumbhiweke ha kona eka Esaya ndzima 60, ndzimana 8. Ndzimana 22 ya engetela: “Lo’nṭongo o ta v̌a khume ra madzana, lo’nṭongo ngopfu, o ta v̌a tiko le’ra matimba. Mina, Yehova, nḍi hatlisisa ŝilo e mikarini ya ŝona.” Vumbhoni byi kombisa leswaku hi le nkarhini wolowo sweswi. Naswona lavantshwa va nga tiyiseka leswaku va nghene evandlheni ra ntiyiso ra Vukreste, hi ku tihlanganisa na Timbhoni ta Yehovha.
19. Ha yini hi vula leswaku vanhu lavantshwa lava tihlanganisaka ni Timbhoni ta Yehovha va nghene evandlheni ra Vukreste ra ntiyiso?
19 Ha yini hi nga vulaka leswi hi ku tiyiseka? Hikuva vanhu lava vantshwa, kun’we ni timiliyoni leti ana se ti nga enhlengeletanweni ya Yehovha, va nyiketele vutomi bya vona eka Xikwembu, naswona va endla ku rhandza ka xona. Leswi swi katsa ku hanya hi ku fambisana ni nawu wa rirhandzu ra Xikwembu. Tanihi vumbhoni byin’wana bya leswi, Vakreste lava va ‘fule mabanga ya vona ma va swikomu, naswona a va ha dyondzi ku lwa.’ (Esaya 2:4) Timbhoni hinkwato ta Yehovha emisaveni hinkwayo ti endle leswi hikwalaho ka leswi ti nga ni rirhandzu. Leswi swi vula leswaku a va nga pfuki va teke matlhari va lwa hi xivona kumbe ku lwa ni van’wana. Emhakeni leyi va hlawulekile—va hambanile ni vukhongeri bya misava. (Yohane 13:34, 35; 1 Yohane 3:10-12, 15) A va katseki eka vutiko lebyi hambanisaka vanhu, hikuva va vumba vumakwerhu bya misava hinkwayo lebyi tiyisiwaka hi rirhandzu, “ri nga rona leri ri bohaka swilo hinkwaswo swi twanana hi ku hetiseka.”—Vakolosa 3:14; Matewu 23:8; 1 Yohane 4:20, 21.
Vo Tala Va Hlawula Ku Tshama Va Nga Ri Na Vutivi
20, 21. Ha yini vunyingi lebyikulu bya vanhu byi ri emunyameni hi tlhelo ra moya? (2 Vakorinto 4:4; 1 Yohane 5:19)
20 Hambi leswi ku vonakala ka moya exikarhi ka malandza ya Xikwembu ku yaka ku vangama, vaaki lavan’wana hinkwavo va misava va ya va nghena emunyameni lowukulu swinene hi tlhelo ra moya. A va n’wi tivi Yehovha kun’we ni swikongomelo swakwe. Muprofeta wa Xikwembu u hlamusele nkarhi lowu loko a ku: “Munyama wu ta funengeta misav̌a, ni papa le’ra ntima ri ta v̌a henhla ka matiko.” (Esaya 60:2) Leswi swi endliwa hi leswi vanhu va nga kombisiki ku tsakela ka xiviri ko dyondza hi Xikwembu, naswona a va kombisi ku tiyimisela ku xi tsakisa. Yesu u te: “Ku avanyisiwa ku ta hi mhaka leyi: Hileswaku ku vonakala ku tile emisaveni, kambe vanhu va rhandzile munyama ku tlula ku vonakala, hikuva mintirho ya vona a yi ri leyo biha. Un’wana ni un’wana la endlaka leswo biha, ú venga ku vonakala, kutani a nga ti eku vonakaleni, hi ku chava leswaku mintirho ya yena yi nga ta humela erivaleni.”—Yohane 3:19, 20.
21 Vanhu vo tano a va swi tsakeli hi timbilu ta vona hinkwato ku tiva ku rhandza ka Xikwembu. Ku ri na sweswo, va tinyiketela ku endla ku rhandza ka vona evuton’wini. Hi ku honisa ku rhandza ka Xikwembu, va tiveka exiyin’weni xa khombo, hikuva Rito ra xona ri ri: “L’a pfalaka tindlev̌e leŝaku a nga twi milawu, šikhongelo ša yena i manyala.” (Swivuriso 28:9) Va ta tshovela leswi va swi byaleke. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Mi nga tshuki mi tixisa: Xikwembu a xi vungunyiwi; xin’wana ni xin’wana lexi munhu a xi byalaka, ú ta tshovela xona.”—Vagalatiya 6:7.
22. Vunyingi bya vanhu lava lavaka ku tiva Xikwembu byi endla yini sweswi?
22 Hambi swi ri tano, ku ni vanhu vo tala lava swi lavaka ku tiva ku rhandza ka Xikwembu, lava va xi lavaka hi timbilu ta vona hinkwato, ni lava va xi tshinelelaka. “Tshinelani kusuhi ni Xikwembu kutani xi ta tshinela kusuhi na n’wina,” ku vula Yakobo 4:8. Malunghana ni vanhu vo tano Yesu u te: “Loyi a hanyaka entiyisweni, wa ta eku vonakaleni, leswaku mintirho ya yena yi ta vonaka yi ri leyi endliweke hi ku yingisa Xikwembu.” (Yohane 3:21) Naswona vumundzuku lebyi Xikwembu xi byi kunguhateleke lava va taka eku vonakaleni bya hlamarisa hakunene! Xihloko xa hina lexi landzelaka xi ta hlamusela mintshembo leyi yi tsakisaka.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini Ke?
◻ Vo tala va ri yini malunghana ni xikongomelo xa vutomi?
◻ Yehovha u tipaluxa njhani tanihi Xikwembu lexi nga ni xikongomelo?
◻ I ku voningeriwa kwihi lokukulu loku veke kona eka lembe xidzana ro sungula C.E.?
◻ Vandlha ra Vukreste ra ntiyiso ri nga voniwa njhani namuntlha?