Ku Lavisisa Ka Vona Vukhongeri Bya Ntiyiso

KU SUKELA evuhlangini, vanhu van’wana a va ri karhi va lavisisa tinhlamulo leti enerisaka ta swivutiso swa vona swa vutomi. Loko va ha ri vantsongo, swi nga ha endleka a a va ya emihlanganweni ya vukhongeri. Kambe vo tala va vona va kume leswaku tinhlamulo leti nyikeriwaka kumbe mihiva-hivana ya kereke, a swi va pfuni nikatsongo ku langutana ni swiphiqo swa vona swa vutomi.

Va nga ha vula leswaku va ha ri evukhongerini bya vatswari va vona, hambi leswi va nga ha taliki ku ya emihlanganweni ya vukhongeri bya kona. Hi ku ya hi bixopo wa Kereke ya le Nghilandhi, ripfumelonyana ra vona a ri na nsusumeto wukulu evuton’wini bya vona. Vukhongeri a hi nchumu wukulu eka vona. Hikwalaho ko nyangatsiwa hi vukanganyisi lebyi va byi vonaka eka vukhongeri byo hambana-hambana, van’wana a va ha lavi ku twa nchumu hi vukhongeri. Kambe swivutiso swa vona hi vutomi, swi tama swa ha ri kona.

Lexi Endlaka Van’wana Va Kanakana Swonghasi

Vanhu vo tala va swi tiva leswaku tikereke to tala ti na mavandla yo pfuna lava nga riki na makaya, lama phakelaka swakudya ma nyika lava pfumalaka, ni lawa ma seketelaka timhaka ta ndhavuko. Kambe masiku yo tala va kuma swiviko swa madzolonga ni ku halatiwa ka ngati loku vangiwaka hi vukhongeri, ku nga ri eka lava nga riki Vakreste ntsena kambe ni le ka lava tivulaka Vakreste. Xana swi fanele swi hi hlamarisa loko va kanakana leswaku mintlawa leyi yi katsekaka eka madzolonga lawa yi nga va yi ri eka vukhongeri bya ntiyiso?

Vanhu vo tala lava kuleke va nghena kereke, a a va ehleketa leswaku ku langutela ka kereke vana vo pfumala vatswari, i nchumu lowunene. Kambe, emalembeni ya sweswinyana, va hlamarile ku twa leswaku vaprista etindhawini to hambana-hambana va hehliwa hi milandzu yo pfinya vana lava va va langutelaka. Eku sunguleni, vanhu a va ehleketa leswaku leswi swo endliwa hi vaprista va nga ri vangani. Kambe sweswi, van’wana va vanhu lava va tivutisa leswaku xana ku nga va ku ri na lexi hoxeke hi kereke hi yoxe.

Van’wana, vo tanihi Eugenia, a a va byi hisekela vukhongeri bya vona. Tanihi muntshwa wa le Argentina, a a ri un’wana wa lava a a va hamba va teka maendzo yo ya gandzela Wanhwana wa le Itatí. U hete malembe ya 14 a ri endlwini ya tinani. Ivi a suka kwalaho a ya joyina ntlawa wa matiko hinkwawo wa politiki leyi fambisanaka ni vukhongeri, lowu lwelaka leswaku ku va ni ku cinca ka xihatla etimhakeni leti khumbaka vaaki ni ikhonomi, hi ku pfukela mfumo. Hikwalaho ka leswi a swi voneke ni leswi n’wi humeleleke, u lahlekeriwe hi ripfumelo ni ku tshemba ka yena Xikwembu. Kahle-kahle a nga lavi vukhongeri lebyi a nga pfumelaka eka byona. Leswi a a swi lava, a ku ri ndlela yo endla leswaku swisiwana swi khomiwa kahle—ina, ni munghana loyi a nga n’wi tshembaka.

Van’wana va vona leswi humelelaka etikerekeni ivi va fambela kule na tona. Un’wana la nga pfumeriki eka vukona bya Xikwembu, loyi mavonelo yakwe ma kandziyisiweke hi 1991, eka magazini lowu nge Sputnik, u swi veke kahle a ku: “A ndzi ku voni ku hambana exikarhi ka mintsheketo ya vuhedeni ni ya Vukreste.” Hi xikombiso, u hlamusela hi ta vakhandli va nhlonge lava eka vona vaprista lava nga ni tingoti ta nsuku, va fambaka hakatsongo va rhwele bokisi leri nga ni ntsumbu lowu omisiweke eswitarateni swa Moscow. A a ku ri ntsumbu wa “mukwetsimi wa Orthodox, la nga Mukreste” lowu a wu susiwa emuziyama wu ya ekerekeni, leswi swi tsundzuxe mutsari hi vaprista ni mintsumbu leyi omisiweke ya le Egipta wa khale. Nakambe, u tsundzuke ni leswaku, hambi leswi lava nga eka ntlawa wa vakhandli va nhlonge lowu wa le Moscow va pfumelaka eka “Vunharhu-un’we bya Vukreste,” Vaegipta na vona a va gandzela vunharhu-un’we bya swikwembu—Osiris, Isis na Horus.

Mutsari yoloye u vulavule hi dyondzo ya Vukreste ya rirhandzu—“Xikwembu i rirhandzu,” ni leyi nge “rhandza munhu-kuloni”—tanihi leyi nga kumekiki eka Egipta ra vuhedeni. Kambe u engeterile a ku: “Rirhandzu ra vumakwerhu ri tsandzekile ku hlula emisaveni, hambi ku ri eka xiphemu xa yona lexi tivitanaka tiko ra Vukreste.” U seketele sweswo hi ku hlamusela mihandzu yo biha leyi vangiweke hi kereke, hi ku phikelela ka yona yi katseka etimhakeni ta Mfumo. Leswi a swi voneke swi n’wi endle a vona leswaku tikereke ta Vujagana ti hava leswi a swi lavaka.

Ku hambana ni sweswo, van’wana va kume tinhlamulo leti enerisaka, kambe ku nga ri leti humaka etikerekeni ta Vujagana.

U Dyondze Ntiyiso Malunghana Ni Vafi

Magdalena, loyi sweswi a nga ni malembe ya 37, u tshama eBulgaria. Endzhaku ka ku lova ka n’wingi wakwe wa xinuna hi 1991, u hele matimba swinene. A a hamba a tivutisa a ku, ‘Xana vafi va ya kwihi? Xana n’wingi wanga u kwihi?’ U ye ekerekeni, ekaya a khongela emahlweni ka xifaniso, kambe a nga kumanga tinhlamulo.

Hi loko siku rin’wana muakelana wakwe a n’wi bela riqingo a n’wi rhamba leswaku a ta ekaya rakwe. Jaha leri a ri dyondza ni Timbhoni ta Yehovha a ri ta endzela muakelani loyi. U yingisile loko ri ri karhi ri vulavula hi Mfumo wa Xikwembu ni xikongomelo xa xona xo endla misava yi va paradeyisi, laha vanhu va nga ta hanya kona hi ntsako, hi laha ku nga heriki. Ehenhla ka tafula a ku ri ni buku leyi nge U Nga Hanya Hi Masiku aParadeyisini eMisaveni. Hi ku tirhisa yona, jaha leri ri kokele nyingiso wa yena endzimaneni ya Bibele eka Eklesiasta 9:5, leyi nge: “Kambe v̌afi a v̌a tiv̌i ntšhumu.” Madyambu wolawo u hlaye a ya emahlweni. U kume leswaku vafi a va hanyi vutomi byin’wana etilweni kumbe etiheleni; a va tivi nchumu, va lo tietlelela hi ku rhula. Hi ntsako u amukele xirhambo xo va kona eka nhlangano wa vandlha ra kwalaho ra Timbhoni ta Yehovha. Endzhaku ka nhlangano lowu, u pfumerile ku fambiseriwa dyondzo ya Bibele ya nkarhi na nkarhi. Leswi a voneke ndlela leyi ku khongeriwaka ha yona eka Yehovha enhlanganweni, na yena u sungule ku khongela eka Yehovha, a kombela mpfuno wo hlula ku tsana kakwe lokukulu. Loko xikhongelo xakwe xi hlamuriwile, u swi vonile leswaku u byi kumile vukhongeri bya ntiyiso.

Va Kume Vutomi Lebyi Nga Ni Xikongomelo

André u kulele endyangwini wa Makhatoliki ya xiviri le Belgium naswona a a tirha tanihi xandla xa muprista wa le ka vona. Hambi swi ri tano, hi nkarhi wolowo, u vone swilo leswi n’wi endlaka a lahlekeriwa hi xichavo lexi a a ri na xona hi kereke. Sweswo swi n’wi endle a va Mukhatoliki hi vito ntsena.

A a ri mutlangi-nkulu wa bolo ya milenge ku ringana malembe ya 15. Nkarhi wun’wana loko xipano xa ka vona xi ye xi ya tlanga eItaly, va rhambiwile leswaku va ya vonana na mupapa. A ku ri hava leswi akaka hi tlhelo ra moya eka riendzo rero, naswona rifuwo ra swilo leswi vonakaka ra mupapa ri nyangatse André. Ku kanakana ka yena kereke ku engetelelekile. Vutomi bya yena n’wini a byi nga tsakisi hikwalaho ka ku feriwa hi vukati kambirhi. Swiyimo swa misava a swi n’wi hlomula mbilu. Hi 1989 u tsale leswi eka dayari ya yena: ‘Xana swilo swa vuhunguki leswi humelelaka laha misaveni swi ta helela kwihi?’ A nga ti kumanga tinhlamulo eka vukhongeri byakwe.

Hi 1990, loko André a ha tirha tanihi muleteri wa vatlangi va bolo ya milenge le Iceland, Iiris, u endzeriwe hi murhumiwa la nga un’wana wa Timbhoni ta Yehovha. U amukele tibuku ivi a rhamba murhumiwa leswaku a tlhela a vuya. U tlhelele ni nuna wakwe, Kjell. Loko eku heteleleni va swi kotile ku tshama ehansi va vulavula na André, swi ve erivaleni leswaku a a swi tsakela swinene ku twisisa Bibele. Ásta, nsati wakwe, na yena a a swi tsakela. Ni nhlikanhi a a ri ni tiawara tinharhu to wisa exikarhi ka swiyenge swa yena swo letela, hi loko va kunguhata ku tirhisa nkarhi wolowo wu va wa dyondzo ya Bibele. U te: “Ndzi titwa ndzi phyuphya swinene loko ndzi dyondza Bibele ku tlula loko ndzi tshamile ntsena, ndzi wisa.” Hakatsongo-tsongo, Bibele yi hlamule swivutiso swa vona. Hi loko ripfumelo ra vona eka Yehovha ni Mfumo wa yena ri ya ri kula. Switshembiso leswi vangamaka swa Bibele malunghana ni misava leyintshwa ya ku rhula, misava leyi nga hava “swilo swa vuhunguki leswi hi swi vonaka,” yi ve ya xiviri eka vona. André na Ásta, sweswi va byela van’wana hi ripfumelo ra vona lerintshwa.

Magdalena, André, na Ásta, va tiyiseka leswaku eku heteleleni, va kale va byi kuma vukhongeri bya ntiyiso. Eugenia na yena, endzhaku ko ringeta ku tlhantlha swiphiqo swa misava hi ku tirhisa politiki, eku heteleleni u kume vukhongeri, eka Timbhoni ta Yehovha, lebyi eka yena byi vonakaka byi ri bya ntiyiso. Kambe, entiyisweni i yini lexi endlaka vukhongeri byi va bya ntiyiso? Vona swihloko leswi landzelaka.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

Ku dyondza Bibele nkarhi na nkarhi ni Timbhoni ta Yehovha swi pfuna vanhu vo tlula ntlhanu wa timiliyoni eku lavisiseni ka vona tinhlamulo leti enerisaka