Kereke Leyi Avaneke—Xana Yi Nga Humelela?
“HINKWAVO lava pfumelaka ntiyiso lowu ponisaka wa Kreste i swirho swa Kereke leyi vonakalaka. Ku avana ka Vujagana—exikarhi ka Orthodox ya le Vuxeni ni ya le Vupela-dyambu, ni le xikarhi ka kereke ya le Rhoma ni tikereke ta Ndzhundzunuko—i mintlawa leyi nga endzeni ka Kereke yin’we.” (Christians in Communion) Leyi i ndlela leyi mutsari un’wana a tekaka Vukreste ha yona—tanihi ndyangu wa vukhongeri lowu hangalakeke swinene, lowu hinkwawo wu tivulaka lowu nga ni ripfumelo eka Yesu Kreste.
Hambi swi ri tano, i ndyangu lowu avaneke, lowu nga ni tidyondzo ni mimpimanyeto ya mahanyelo, leyi nga faniki. Mukamberi un’wana u te: “Vukreste bya manguva lawa . . . byi ni mimpimanyeto leyi tsaneke swinene ku tlula ni leyi lavekaka leswaku munhu a khandziya bazi.” Xana hi nga byi kambisisa njhani vuvabyi bya byona bya moya? Bixopo wa Khatoliki, Basil Butler u ri: “Vukreste lebyi avaneke bya vabya hakunene.” (The Church and Unity) Xana vuvabyi lebyi byi sungule njhani? Xana ku ni ntshembo wa leswaku byi ta tlhela byi hlakarhela?
“Munhu Lowo Homboloka”
Muapostola Pawulo u tsundzuxe leswaku ku avana a ku ta va kona. Loko a tsalela Vakreste va le Tesalonika lava a va ehleketa leswaku vukona bya Kreste a byi ri ekusuhi, u te: “Mi nga xisiwi hi munhu niswitsanana, hikuva siku ra kona [ku nga siku ra Yehovha] a ri nga ti, loko ku nga si ta ku lahleka lokukulu, ni loko ku nga si humeseriwa erivaleni munhu lowo homboloka, la nga ta helela eku loveni.”—2 Vatesalonika 2:3.
‘Munhu loyi wo homboloka’ u nghenise vugwinehi ni ku xandzuka evandlheni ra Vukreste. Xana hi yena mani? A hi munhu un’we, kambe ematshan’weni ya sweswo, i vandla ra vafundhisi va Vujagana. Vandla leri ri tiveke ehenhla ka vandla leri gwineheke endzhakunyana ka ku fa ka vaapostola va Yesu, ivi ri hetelela ri dyondzise ni tifilosofi ta vuhedeni, to tanihi Vunharhu-un’we ni ku nga fi ka moya-xiviri wa munhu. (Mintirho 20:29, 30; 2 Petro 2:1-3) Ku fana ni xitsongwatsongwana lexi nga ni khombo, byi nghene eka vandlha leri tivulaka ra Vukreste ni mianakanyo yo huma eka mademona leyi vangeke ku avana hi ndlela leyi nga sivelekiki.—Vagalatiya 5:7-10.
Vugwinehi lebyi a byi ri karhi byi andza hi nkarhi wa ku hanya ka muapostola Pawulo. U tsarile a ku: “Hakunene, ku homboloka loku tifihlaka ku le ku tirheni nisweswi; kambe loyi a ku sivelaka ku tikomba, ú ta ya emahlweni a ku sivela, ku fikela loko a susiwa.” (2 Vatesalonika 2:7) Vaapostola a va ri xihingakanyo eku andzeni ka vuxungu bya vugwinehi. Loko nkucetelo wa vona lowu vangaka vun’we wu susiwile, vugwinehi lebyi nga sivelekiki byi hangalake hi xihatla lexikulu.—1 Timotiya 4:1-3; 2 Timotiya 2:16-18.
Mintirho ya ‘munhu loyi wo homboloka’ yi ya mahlweni yi nga kavanyetiwi. Eka xiviko xa sweswinyana lexi vulavulaka hi “mhaka ya rimbewu ni vufundhisi ekerekeni,” mudiyakoni-nkulu wa Kereke ya le Nghilandi u tshahiwa a ri karhi a vilela a ku: “Swikombelo swa leswaku vafundhisi va tshika ku nghenela vuxaka bya rimbewu ehandle ka vukati swa honisiwa. Vasodoma lava tivekaka va nyikiwa swikhundlha ekerekeni. Va vula leswaku leswinene swi bihile, leswo biha swi lulamile.”—The Sunday Times Magazine, London, November 22, 1992.
Mavele Ni Mfava
Yesu Kreste hi yexe u dyondzise leswaku Vukreste bya ntiyiso a byi ta nyamalala swa xinkarhana. U vule leswaku ku sunguriwa ka vandlha ra Vukreste a swi fana ni loko munhu a byala mbewu leyinene ensin’wini ya yena. Kambe Yesu u te, “ku ta nala wa yena, a ta byala mfava exikarhi ka maxalana.” Loko malandza yakwe ma vutisa loko swi fanerile leswaku ma tsuvula mfava, n’wini wa nsimu u te: “E-e, loko mi ya tsuvula mfava, kumbe xana mi nga tshuka mi tsuvurile na wona maxalana.” Xana ku hlangana loku ka mfava ni maxalana a ku ta ya emahlweni ku fikela kwihi? N’wini wa nsimu u te: “Swi tshikeni swi kula swin’we, ku kondza ku fika nkarhi wa ku tshovela.”—Matewu 13:25, 29, 30.
Ku kondza ku fika “ntshovelo” kumbe nkarhi wa ku hambanisa emasikwini ya makumu ya ‘mafambiselo lawa ya swilo,’ Vakreste va nomu a va ri karhi va kula etlhelo ka Vakreste va ntiyiso. (Matewu 28:20) Sathana Diyavulosi u tirhise vagwinehi leswaku a vumba vandlha leri thyakeke ni leri avaneke ra Vakreste va nomu. (Matewu 13:36-39) Va vumbe ntlawa lowu nyumisaka lowu tiendlaka Vukreste bya ntiyiso. (2 Vakorinto 11:3, 13-15; Vakolosa 2:8) Loko kereke yi ri karhi yi pandzeleleka hi malembe xidzana lama hundzeke, swi ye swi nonon’hwa ku vona Vakreste va ntiyiso.
Mintlawa Leyintshwa
Eminkarhi ya manguva lawa, hi ku vula ka buku leyi nge The Testing of the Churches—1932-1982, “ku humelele mintlawa leyintshwa, ngopfu-ngopfu mintlawa leyi nga ni matimba yo hanyisa, leyi kandziyisaka ku pfumela eka leswi munhu a swi voneke hi yexe.” Lexi tsakisaka, van’wana va teka mintlawa ya lava hanyisaka, tanihi swikombiso swa ku hlakarhela hi tlhelo ra moya ku nga ri mintlawa leyintshwa. Hi xikombiso, Ireland N’walungu ri humeleriwe hi ndzhundzuluko wo tano hi va-1850. Vanhu a va langutele leswikulu. Xiviko xin’wana xi vulavule hi “ku hlangana ka vunghana . . . exikarhi ka vafundhisi va Presbyteria, va Mawesele ni va Independent” ivi xi vula leswaku “siku rin’wana ni rin’wana a ri ri na swiviko swintshwa swa ku bisiwa ndzhuku wa vurhongo, ku etlela, swivono, milorho ni mihlolo.”—Religious Revivals.
Vo tala a va teka swikombiso leswi leswi hlamarisaka tanihi vumbhoni bya ku tirha ka moya wa Xikwembu leswaku wu pfuxeta kereke ya xona. Mukambisisi un’wana u te: “Kereke ya Xikwembu yi pfuxetiwile eka miganga leyi hi xitalo.” Kambe, hambi leswi ku pfuxetiwa loku ku vitaniweke “goza leri vangamaka ni leri nga si tshamaka ri va kona ematin’wini ya vukhongeri bya le xifundzeni xa Ulster,” ku pfuxetiwa loku ni kun’wana ko fana na kona, a ku endlanga leswaku vanhu lava tivitanaka leswaku va velekiwe nakambe, va va ni vun’we evukhongerini bya vona.
Vanhu vo tano va nga ha vula leswaku va ni vun’we eka timhaka to karhi ta xisekelo. Kambe sweswo hi leswi Vujagana hinkwabyo byi swi vulaka, byi vula leswaku “leswi hlanganisaka Vakreste ana i swa nkoka swinene ku tlula timhaka leti ta ha va hambanisaka.” (The Church and Unity) Vujagana byi ri: “Vun’we bya hina bya xisekelo, swin’we ni Vakreste-kulobye hinkwavo, byi sekeriwe eka nkhuvulo wa hina eka Kreste.” (Christians in Communion) Kambe ku vula leswaku ku hambana loku a ku na mhaka hi leswi hinkwenu mi pfumelaka eka Yesu, swi fana ni ku vula leswaku khensa a yi na khombo ntsendze loko mbilu ya wena ya ha hanye kahle.
Ntiyiso hi leswaku mintlawa yo tano ya vukhongeri ya manguva lawa, yi engetele mpfilumpfilu lowu nga kona ni nkala-nawu, hikwalaho ka vadyondzisi lava tihlengeletelaka valandzeri. Jim Jones na David Koresh i swikombiso swa sweswinyana swa varhangeri va moya lava hambukiseke magidi ya vanhu. (Matewu 15:14) Mufundhisi un’wana wa Mubaptist i xirho lexikulu xa Vandla ra Ku Klux. U fanisa tsima rakwe ra ku tlakusa vobasa ni ku pfuxetiwa ka vukhongeri, a vula leswaku lava hlanganyelaka eka rona va ta “nyikiwa matimba ya nkongomiso wa Xikwembu, va ta nyikiwa xivindzi xa Loyi a nga fa eGolgota [Yesu Kreste].”
Ku vuriwa yini hi mihlolo, mintirho ya matimba ni swikombiso leswi ku vuriwaka leswaku swi endliwa hi vito ra Yesu? Tsundzuka xitsundzuxo xa Yesu Kreste xa matimba xa leswaku, a hi vona lava nge “Hosi, Hosi” ntsena, lava amukeriwaka, kambe, ‘hi lava endlaka ku rhandza ka Tata wakwe.’ Vo tala namuntlha a va ri tivi ni vito ra Tata wakwe, Yehovha. Yesu u tsundzuxe hi lava nga ta ‘hlongola mademona hi vito rakwe, ni ku endla mintirho ya matimba hi vito ra yena’ kambe va tlhela va vuriwa “lava endlaka leswo homboloka.”—Matewu 7:21-23.
“N’wina Vanhu Va Mina, Humani Mi N’wi Siya”
Xana Vujagana byi vabya ku fikela kwihi? Byi vabya ngopfu. Xisweswo, xana hi nga xi amukela xitsundzuxo xa bixopo Butler wa Mukhatoliki, xa leswaku hi “joyina [kereke] handle ko anakanyisisa kahle, hi seketela ku ‘basisiwa’ ka vanhu va yona loku yaka emahlweni”? E-e! Vujagana lebyi avaneke ni lebyi hambanisaka vanhu, a byi nge hlakarheli. (Marka 3:24, 25) Byi vumba xiphemu xa mfumo wa misava hinkwayo wa vukhongeri bya mavunwa lowu vuriwaka Babilona Lonkulu. (Nhlavutelo 18:2, 3) Fambiselo leri ra vukhongeri leri nga ni nandzu wa ngati ri ta lovisiwa hi Xikwembu ku nga ri khale.
Bibele a yi vuli leswaku Vakreste va xiviri va fanele va tshama endzeni ka nhlengeletano leyi leyi thyakeke ya vukhongeri, va ringeta ku yi pfuxeta va ri endzeni. Ku ri na sweswo, yi tsundzuxa yi ku: “N’wina vanhu va mina, humani mi n’wi siya leswaku mi ta kala mi nga ngheni eswidyohweni swa yena, mi ta kala mi nga weriwi hi maxangu ya yena, hikuva swidyoho swa yena swi tlhandlekelene ku ya fika ehenhla tilweni kutani Xikwembu xi tsundzukile ku homboloka ka yena.”—Nhlavutelo 18:4, 5.
“Humani” mi ya kwihi? Tsundzuka xitshembiso xa Yesu, xa leswaku eminkarhini ya ntshovelo, Vakreste va ntiyiso va ta hlengeletiwa ndhawu yin’we, va va un’we emisaveni hinkwayo. Muprofeta Mikiya na yena u vhumbhe ku hlengeletiwa ko tano hi marito lawa: “Nḍi v̌a v̌eka kuṅwe kukotisa tinyimpfu e ṭhangeni.” (Mikiya 2:12) Xana leswi swi humelerile?
Ina! Vakreste va ntiyiso va karhi va hlengeletiwa sweswi, va vumba vumakwerhu lebyi nga ni vun’we emisaveni hinkwayo. I vamani vona? I vandlha ra Vukreste ra Timbhoni ta Yehovha, leti hi vun’we ti twarisaka mahungu lamanene ya Mfumo wa Yehovha ematikweni ya 231. Ti lahle tidyondzo ta Vujagana leti vangaka ku avana, ti landzelela vugandzeri bya Xikwembu hi ku tirhisa ntiyiso wa Rito ra xona.—Yohane 8:31, 32; 17:17.
Wa rhambiwa leswaku u vulavula na vona. Loko u lava ku tiva leswi engetelekeke hi Timbhoni ta Yehovha, hi kombela u vonana na tona kwalaho kumbe hi ku tsalela eka adirese leyi faneleke eka leti nga eka tluka 2 ra magazini lowu.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
“Xikwembu xi tsundzukile ku homboloka ka yena”