Xana Bindzu Ra Wena Ri Ta Ku Koxa Yini?

NSATI wa muungameri wa tiko ra Amerika Dzonga a a hehliwa hikwalaho ko tirhisa madzana ya magidi ya tirhandi leswaku a sirhelela tikhamphani ta vukanganyisi leti simekiweke hi swirho swa ndyangu wa ka vona. Khamba ra malembe ya 38 hi vukhale eIndia ri khotsiwile ni ku tekeriwa yindlu ya rona ya manyunyu ni mimovha ya rona ya 29 hikwalaho ko hehliwa hi ku katseka ka rona swi nga fanelanga eka 5,8 wa magidi ya timiliyoni ta tirhandi ya vuvekisi ni stock market. Le Philippines, magidi ya vaaki va xihlala xin’wana va ti hanyisa hi ku endla swibalesa leswitsongo leswi nga riki enawini. Leswaku va tshama entirhweni lowu lowu holelaka kahle, ku vikiwe leswaku hi ntolovelo va ba mati eka valawuri leswaku va nga lwisani na vona.

Ina, ku pfumaleka ka vutshembeki ni vukanganyisi emabindzwini swi tele emisaveni hinkwayo. Naswona hakanyingi swi tekela vanhu lava katsekaka xikhundla ni xichavo, ku katsa ni mali.

Ku vuriwa yini hi wena? Xana u ni bindzu? Kumbe u anakanya ku sungula bindzu? Xana ri ta ku koxa yini? A swi kanakanisi, ku va ebindzwini swi ta koxa swo karhi. Leswi kahle-kahle a swi papalateki. Hambi swi tano, i vutlharhi ku kunguhata kahle u nga si sungula ntirho wa bindzu kumbe ku endla xiboho malunghana ni leri ana se ri simekiweke. (Luka 14:28) Bokisi leri nga eka tluka 31 ri komba swilo swin’wana leswi u faneleke ku swi xiyisisa.

Kahle-kahle, ku va ebindzwini a swi olovi. Eka Mukreste, ku ni vutihlamuleri bya moya ni bya mahanyelo lebyi faneleke ku anakanyisisiwa. Xana u nga fikelela swilaveko swa bindzu ni ku ringanisela emoyeni? Xana swilaveko swin’wana swi tlula leswi wena a wu ta swi amukela? Hi yihi misinya yin’wana ya milawu leyi nga ku pfunaka ku kambisisa swilaveko leswi amukelekaka ni leswi nga amukelekiki?

U Nga Rhangisi Mali eVuton’wini Bya Wena

Mali ya laveka leswaku u fambisa bindzu, naswona ku ni ntshembo wa leswaku bindzu ri nga tisa mali leyi nga hanyisaka ndyangu wa munhu. Hambi swi ri tano, tipakani malunghana ni mali ti nga onhiwa hi ku olova. Makwanga ma nga ha va xivangelo-nkulu. Eka vanhu vo tala, xin’wana ni xin’wana xi vekiwa etlhelo loko mali yi katseka. Hambi swi ri tano, mutsari un’wana wa buku ya Bibele ya Swivuriso, Aguri, u phofule langutelo rakwe leri ringaniseriweke loko a ku: “U nga nḍi hi v̌usiwana, hambi ku ri ku fuwa; nḍi wundle hi ŝakudya le’ŝi nḍi ringanaka.” (Swivuriso 30:8) U vone nkoka wa ku eneriseka hi mpimo lowu ringaneleke ku hanya—a nga lavanga “mali leyo tala,” tanihi laha vo tala va vulaka ha kona emhakeni ya bindzu.

Hambi swi ri tano, makwanga ma nga endla leswaku munhu a rivala nsinya lowu wa nawu loko leswi swi vuriwaka ku weriwa hi tinjombo swi andza. Mutirheli la famba-fambaka wa Timbhoni ta Yehovha etikweni leri hluvukaka u vike mhaka yo tano. Khamphani yo karhi leyi a yi lava vavekisi va mali yi va kucetele hi ku vula leswaku vavekisi va ta andziseriwa mali ya vona kambirhi hi xihatla, kumbexana hi tin’hweti ti nga ri tingani ntsena. Nkateko lowu wo kuma mali yo tala hi matshalatshala lama nga nyawuriki wu susumetele vo tala leswaku va vekisa. Nandza la famba-fambaka u ri: “Van’wana a va hisekela ku byi nghenela. A va nga vutisi swivutiso swo tala, naswona va lombe mali [ku vekisa].”

Ku hambana ni sweswo, vanhu vambirhi va yile va ya kambisisa hofisi ya khamphani leyi va nga si vekisa. Xikombelo xa vona xo vona ndhawu ya vuvekisi xi honisiwile. Leswi swi endle leswaku va kanakana hi vutshembeki bya khampani. Swi tikombe swi ri xisirhelelo eka vona, tanihi leswi loko ku nga si hela mavhiki yo hlaya, vukanganyisi bya yona byi nga paluxiwa, naswona vanhu va yona va khotsiwile. Anakanya ntsena hi ku lahlekeriwa ka lava nga sungulangiki hi ku endla vulavisisi. A va lahlekeriwanga hi mali ntsena kambe kumbexana ni vanghana lava va lombeke mali eka vona kambe va nga swi koti ku va tlherisela loko rhengu ri hluleka. Etimhakeni ta mali, vona ndlela leyi swi nga vutlhari ha yona ku tirhisa nsinya wa nawu lowu kumekaka eka Swivuriso 22:3: “Munhu wa v̌utlhari o v̌ona khombo, kutani a tumbela, kambe v̌ariv̌ali v̌a ya mahlweni v̌a biwa”!

Namarhela Eka Leswi U Swi Hlambanyeke

Ku vuriwa yini hi loko bindzu ra wena ri nga ku vuyiseri ntswalo lowu a wu wu languterile? Pisalema 15:4 yi bumabumela munhu la namarhelaka xihlambanyo xa yena hambi loko ku endla tano swi nga n’wi vuyerisi: “Loko a hlambanyile, [a] nga hunḍuki, hambi a nga onhakeriwa.” Swa olova ku namarhela marito ya wena loko swilo swi famba kahle. Kambe swi veka vutshembeki bya munhu endzingweni loko swi nga n’wi fambeli kahle hi tlhelo ra timali.

Tsundzuka xikombiso xa le Bibeleni ku sukela enkarhini wa Yoxuwa. Vagibiyoni va tirhise mano leswaku tihosi ta Israyele ti endla ntwanano na vona ni leswaku ti nga va dlayi. Entiyisweni, a va ri xiphemu xa tiko leri a ri langutiwa tanihi leri xungetaka Israyele. Loko vukanganyisi bya vona byi paluxiwile, “v̌ana v̌a Israel a v̌a lwanga na v̌ona hikuv̌a tihosi ta nhlengeletano ti v̌a hlambanyele hi v̌ito ra Yehova.” (Yoxuwa 9:18) Hambi leswi ntlawa lowu a wu huma etikweni ra valala, tihosi ti swi vone swi ri swa nkoka ku hlayisa xihlambanyo xa tona. Naswona swiendlakalo leswi landzeleke swi kombisa leswaku leswi swi tsakise Yehovha.—Yoxuwa 10:6-11.

Xana na wena u namarhela swihlambanyo swa bindzu ra wena ni ku tiboha hambi loko swilo swi nga fambi hi ndlela leyi a wu anakanye ha yona?a Ku endla tano swi ta ku endla u fana swinene na Yehovha, loyi nkarhi na nkarhi a hetisisaka xihlambanyo xa yena.—Esaya 55:11.

Tshembeka

Vutshembeki loko byi ri kona, byi le khombyeni ku fana ni xivandzana lexi hlotiwaka emisaveni ya namuntlha ya bindzu. Van’wana lava nga ni bindzu leri fanaka ni ra wena va nga ha tirhisa swiendlo leswi nga lulamangiki ku engetela muholo wa vona. Va nga ha tirhisa vuxisi loko va navetisa. Va nga ha tirhisa vito ra khamphani yin’wana hi vuxisi eka leswi va swi xavisaka. Kumbe va nga ha xavisa swilo swa xiyimo xa le hansi tanihi leswi nga ni xiyimo xa le henhla. Leswi hinkwaswo swi kombisa ku pfumala vutshembeki. Lava swi endlaka va fana ni “lavo biha” lava hi ku ya hi Asafa, ‘va hlengeleteke xuma,’ handle ko kanakana hi ndlela ya vuxisi.—Pisalema 73:12.

Xana wena tanihi Mukreste, u tirhisa tindlela ta vukanganyisi? Kumbe u kongomisiwa hi misinya ya milawu ya Bibele yo tanihi leyi nge: “A hi endlanga munhu ni un’we leswo biha; a hi nghenisanga munhu ni un’we ekhombyeni; a hi dyelelanga munhu ni un’we”; “hi tshikile mintirho hinkwayo ya munyama ni ya tingana; a hi hanyi hi ku xisetela vanhu;” “maribye mambirhi ya ku pima la’ma hambaneke i manyala e ka Yehova, ni šikalo ša ku dyelela a hi šilo le’šo lulama”? (2 Vakorinto 4:2; 7:2; Swivuriso 20:23) Tsundzuka, musunguri wa vukanganyisi a hi un’wana handle ka Sathana Diyavulosi, “tata wa mavunwa.”—Yohane 8:44.

Van’wana va nga ha kaneta ni ku vula leswaku: ‘Swa nonon’hwa ku ya emahlweni ni bindzu handle ka loko u tirhisa tindlela ta vuxisi hi laha van’wana va endlaka ha kona.’ Laha hi laha Mukreste a nga kombisaka ripfumelo ra yena eka Yehovha kona. Vutshembeki byi vekiwa endzingweni loko byi vula ku lahlekeriwa hi swo karhi. Ku vula leswaku vanhu a va nge humeleli evuton’wini handle ka vuxisi i ku vula leswaku Xikwembu a xi va khathaleli lava xi rhandzaka. Loyi a nga ni ripfumelo ra ntiyiso eka Yehovha wa swi tiva leswaku Xikwembu xi nga khathalela malandza ya xona etikweni rihi na rihi naswona exiyin’weni xin’wana ni xin’wana. (Vaheveru 13:5) Ina, un’wana a nga ha eneriseka hi muholo wutsongo wa yena ku tlula leswi mukanganyisi a nga ha vaka na swona, kambe xana a hi swa nkoka lowukulu ku va ni mikateko ya Xikwembu?

Tsundzuka, vukanganyisi byi fana ni tlharhi leri, loko ri hoxiwa, ri tlhelaka ri vuyela eka muhoxi wa rona. Loko bindzu ri kumeka ri ri ra vukanganyisi, vaxavi ni tifeme swa n’wi sukela n’wini wa rona. A nga ha va xisa kan’we, kambe wolowo wu ta va nkarhi wo hetelela. Hi hala tlhelo, n’wamabindzu la tshembekeke hi ntolovelo u kuma xichavo eka van’wana. Tivonele leswaku u nga yengiwi hi mianakanyo ya vunwa ya leswaku, ‘Un’wana ni un’wana wa swi endla, kutani swi lulamile.’ Nsinya wa nawu wa Bibele wu ri, “U nga ṭhuki u lanḍela la’v̌o tala e ku endla ŝo biha.”—Eksoda 23:2.

A hi nge munghana wa wena loyi u khomisanaka na yena a hi Mukreste-kulobye naswona minkarhi hinkwayo a nga yi namarheli misinya ya milawu ya Bibele. Xana swi ta va swi fanerile ku tirhisa leswi tanihi xisirhelelo xo balekela vutihlamuleri bya wena loko ku endliwa swin’wana leswi nga fambisaniki ni matsalwa? Tsundzuka swikombiso swa Adamu na Sawulo. Ematshan’wini yo papalata xidyoho, handle ko kanakana va sole vanghana va vona. Vona nxavo lowukulu lowu va hakeleke ha wona!—Genesa 3:12, 17-19; 1 Samuwele 15:20-26.

Tirhisana Kahle Ni Vapfumeri-kuloni

Xana ku ni leswi faneleke ku xiyisisiwa loko u nghenela bindzu ni vagandzeri-kuloni va Yehovha? Loko muprofeta Yeremiya a xava nsimu emutini wa ka vona wa Anatoto eka makwavo wa yena, a nga n’wi nyikanga mali ntsena kutani a n’wi qhavula. Ematshan’weni ya sweswo, u te: “Nḍi ṭala ṭalwa ra nšav̌o, nḍi ri tiyisa, nḍi teka timboni, nḍi ringanisa mali e šikalweni.” (Yeremiya 32:10) Ku endla ntwanano wo tano lowu tsariweke ehansi swi nga sivela timholovo leti nga ha pfukaka endzhakunyana ka nkarhi loko swiyimo swi hundzuka.

Kambe ku vuriwa yini loko makwenu wa Mukreste a ku khoma hi ndlela leyi nga tsakisiki ebindzwini? Xana u fanele ku n’wi yisa ehubyeni? Bibele yi swi veka erivaleni leswi. Pawulo u vutisile: “Loko un’wana wa n’wina a ri ni mhaka ya ku tengisana ni un’wanyana, hikwalaho ka yini a nga chavi ku yisa mhaka ya yena eka vamatiko leswaku va yi avanyisa, ematshan’wini ya ku yi yisa eka vahlawuriwa va Xikwembu xana?” Ku vuriwa yini loko xiphiqo xi nga ahluriwanga hi ndlela leyi enerisaka? Pawulo u engeterile: “Mhaka ya kona hileswaku ku mangalelana ka n’wina ku komba ku hluleka ka n’wina nisweswi. Ematshan’wini ya swona, hikwalaho ka yini mi nga pfumeri ku dyoheriwa, ha yini mi nga pfumeli ku dyeleriwa xana?” Anakanya ntsena hi vito ro biha leri nga ta yisiwa enhlengeletanweni ya Vukreste loko va le handle va twa leswaku Vakreste va ntiyiso va ahlule timhaka ta vona ehubyeni! Xana ku nga va ku ri leswaku emhakeni yo tano ku rhandza mali ku tlula ku rhandza makwerhu? Kumbe ku nga va leswaku ku xixima un’wana ku nyamisiwile naswona mianakanyo yi taleriwe ngopfu hi ku tirihisela? Ndzayo ya Pawulo yi komba leswaku emhakeni yo tano swa atswa hi lahlekeriwa ematshan’wini ya ku ya ehubyeni.—1 Vakorinto 6:1, 7; Varhoma 12:17-21.

Kavula, ku ni ndlela leyi humaka eMatsalweni yo tamela timholovo to tano exikarhi ka vandlha. (Matewu 5:37; 18: 15-17) Leswaku va pfuna vamakwerhu lava khumbekaka leswaku va landzelela magoza lama bumabumeriwaka, valanguteri va Vakreste va nga ha nyikela ndzayo leyi pfunaka eka hinkwavo lava khumbekaka. Swi nga ha vonaka swi olova hi nkarhi wolowo wa mbulavurisano ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya Bibele, kambe endzhaku ka sweswo xana hakunene u ta kombisa leswaku u yingisile hi ku tirhisa ndzayo leyi u nyikiweke yona? Rirhandzu ra hina eka Xikwembu ni le ka Vakreste-kulorhi ri ta hi susumetela ku endla tano.

Handle ko kanakana, ku va na bindzu swi ta hi koxa swo karhi. Handle ko kanakana, hakelo leyi ri nga ta nyika yona yi ta faneleka. Loko u fanele ku endla swiboho kumbe swiyimo swo karhi leswi kanakanisaka, tsundzuka leswaku evuton’wini ku ni swilo swo tala leswi nga swa nkoka ngopfu ku tlula mali. Hi ku veka mali exiyin’weni xa yona, u hlayisa xihlambanyo xa wena, u tshembeka ni ku tirhisana ni vanghana va bindzu hi ndlela ya Vukreste, hi nga tiyiseka leswaku bindzu a ri dyi nkarhi ni mali ku tlula mpimo kambe hi nkarhi lowu fanaka hi kota ku hlayisa vunghana, ripfalo lerinene ni vuxaka lebyinene na Yehovha.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Bokisi leri nga eka tluka 31]

Swilo Leswi Bindzu Ra Wena Ri Nga Ku Koxaka Swona

Nkarhi: Ku fambisa bindzu minkarhi yo tala swi heta nkarhi wo tala ku tlula loko u tirha tanihi muthoriwa wa khamphani. Xana leswi swi ta lwisana ni xiyimiso xa wena, swi ku nyika nkarhi wutsongo wa mintirho ya nkoka ya moya? Tlhandla-kambirhi, xana u ta swi kota ku lulamisa swiyimo swa wena leswaku u heta nkarhi wo tala u endla ku rhandza ka Xikwembu? Loko swi ri tano, swi lulamile. Kambe u tivonela! Leswi a swi olovi.

Mali: Ku laveka mali leswaku u endla mali. Hi byihi vuvekisi lebyi lavekaka ebindzwini ra wena? Xana ana se u na yona mali? Kumbe u fanele ku lomba? Xana u ta swi tiyela ku lahlekeriwa hi yin’wana ya yona? Kumbe swikweleti swi ta ku tikela loko swilo swi nga fambi hi laha u anakanyeke ha kona?

Vanghana: Hikwalaho ka swiphiqo leswi tlakukaka swa swiendlakalo swa siku na siku, vafambisi vo tala va mabindzu va lahlekeriwa hi vanghana va vona. Hambi leswi swi kotekaka ku endla vunghana, vuxaka lebyi nga nyawuriki na byona byi va kona. Ku vuriwa yini loko vanghana lava ku ri vamakwerhu va hina va Vukreste?

Ripfalo Lerinene: Ndlela yo nghenela bindzu emisaveni ya namuntlha i “Mphikizano wa vutomi wa siku na siku” kumbe “Ndzi nga vuyeriwa njhani?” Swichudeni leswi tlulaka 70 wa tiphesente enkambisisweni wa le Yuropa swi tiyise leswaku mimpimanyeto ya mahanyelo a yi tirhi ngopfu kumbe a yi tirhi nikatsongo evuton’wini bya bindzu. A swi hlamarisi leswi vukanganyisi, ku pfumala vutshembeki ni mikhuva leyi kanakanisaka ya bindzu swi veke nchumu lowu tolovelekeke. Xana u nga ringeka ku endla hi laha van’wana va endlaka ha kona?

Vuxaka Bya Wena Na Yehovha: Xiendlo xihi na xihi xa bindzu lexi lwisanaka ni nawu wa Xikwembu ni misinya ya milawu, hambi loko swi tele etimhakeni ta bindzu, swi ta onha vuxaka bya munhu ni Muendli wakwe. Leswi swi ta n’wi tekela langutelo ra vutomi lebyi nga heriki. Xana leswi a swi nge vi ku lahlekeriwa lokukulu eka Mukreste la tshembekeke, ku nga khathariseki leswaku vuyelo bya kona hi byihi?

[Swifaniso leswi nga eka tluka 31]

I yini lexi nga pfunaka ku sivela timholovo leti humeleleke endzhakunyana? Xana i ku pfumelelana hi nomu kumbe i ku tiboha hi nawu lowu tsariweke?