Miseve Ya Ku Vonakala—Leyikulu Ni Leyitsongo (Xiyenge 1)

“Ndlela ya la’v̌o lulama yi kotisa ku v̌onakala, ku hatima ka kona ku engeteleka ku fikela nhlekanhi lowukulu.”—SWIVURISO 4:18.

1. Ha yini ntiyiso wu paluxiwe hakatsongo-tsongo?

I VUMBHONI bya vutlhari bya Xikwembu leswi, hi ku ya hi Swivuriso 4:18, ku paluxiwa ka mintiyiso ya moya ku humeleleke hakatsongo-tsongo hi ku tirhisiwa ka miseve ya ku vonakala. Eka xihloko lexi hundzeke, hi vone ndlela leyi tsalwa leri ri hetisekeke ha yona eminkarhini ya vaapostola. Loko mintiyiso yo tala ya Matsalwa a yi paluxiwe hinkwayo hi nkarhi wun’we, a yi ta va leyi pfalaka munhu mahlo ni leyi pfilunganyaka—ku fana ni ku huma ebakwini ra munyama u ya eku vonakaleni lokukulu ka dyambu. Tlhandla-kambirhi, ku paluxiwa hakatsongo-tsongo ka ntiyiso ku tiyisa ripfumelo ra Vakreste hi laha ku nga heriki. Ku endla leswaku vumundzuku bya vona byi va eku vonakaleni swinene ni ndlela leyi va fambaka ha yona yi basa hi ku hetiseka.

“Nandza La Tshembekaka Wo Tlhariha”

2. Yesu u kombise leswaku u ta tirhisa mani ku tisa ku vonakala ka moya eka valandzeri va yena, naswona xana xitirho xolexo xi katsa vamani?

² Eminkarhini ya vaapostola, Yesu Kreste u vone swi fanerile ku tirhisa nchumu lowu nga tolovelekangiki ku nyika valandzeri vakwe miseve yo sungula ya ku vonakala. Hi ni swikombiso swimbirhi swa leswi: Pentekosta ya 33 C.E. ni ku hundzuka ka Korneliyo hi 36 C.E. Ku ya emahlweni, Kreste u vone swi fanerile ku tirhisa vayimeri lava nga vanhu, hi laha a vhumbeke ha kona loko a ku: “Xana nandza la tshembekaka, wo tlhariha, hi wihi xana? Hi loyi n’wini wa yena a n’wi vekeke ku hlayisa [vadyangu wa yena, NW] a [va] phamela swakudya hi nkarhi wa kona. Ku katekile nandza loyi a nga ta kumiwa a ri karhi a endlisa sweswo, siku n’wini wa yena a vuyaka. Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, ú ta vekiwa ku va mulanguteri wa rifuwo hinkwaro ra n’wini wa yena.” (Matewu 24:45-47) Nandza loyi a ku nga ta va munhu un’we ntsena hikuva a a ta fanela ku lunghiselela swakudya swa moya ku sukela emasungulweni ya vandlha ra Vukreste hi Pentekosta ku kondza N’wini, Yesu Kreste, a ta ku ta avanyisa. Mintiyiso yi kombisa leswaku ntlawa wa nandza loyi wo tshembeka ni wo tlhariha wu vumbiwa hi Vakreste hinkwavo lava totiweke tanihi ntlawa emisaveni enkarhini wihi na wihi lowu vekiweke.

3. I vamani lava a va katseka exikarhi ka swirho swo sungula swa ntlawa wa nandza?

³ I vamani lava a va katseka exikarhi ka swirho swo sungula swa ntlawa wa nandza wo tshembeka ni wa vutlhari? Un’wana a ri muapostola Petro, loyi a yingiseke xileriso xa Yesu lexi nge: “Risa tinyimpfu ta mina.” (Yohane 21:17) Swirho swin’wana swo sungula swa ntlawa wa nandza a swi katsa Matewu, loyi a tsaleke Evhangeli leyi vitaniwaka hi vito ra yena, na Pawulo, Yakobo na Yuda, lava tsaleke mapapila lama huhuteriweke. Muapostola Yohane, loyi a tsaleke buku ya Nhlavutelo, Evhangeli ya yena ni mapapila yakwe, na yena a a ri xirho xa ntlawa wa nandza wo tshembeka ni wa vutlhari. Vavanuna lava va tsale tibuku leti hi ku pfumelelana ni ntirho wa Yesu.

4. Xana “vandyangu” i vamani?

⁴ Loko vatotiwa hinkwavo tanihi ntlawa, ku nga khathariseki leswaku va tshama kwihi emisaveni, va ri swirho swa ntlawa wa nandza, i vamani “vandyangu”? Va ha ri vona vatotiwa kambe va langutiwa hi ndlela yin’wana—va ri ha un’we-un’we. Ina, loko va ri ha un’we-un’we va ta va “nandza” kumbe va “vandyangu” swi ya hi leswaku va lunghiselela swakudya swa moya kumbe va ri lava phameriwaka swona. Hi xikombiso: Hi laha swi rhekhodiweke eka 2 Petro 3:15, 16, muapostola Petro u kombetela emapapileni ya Pawulo. Loko a ma hlaya, Petro a nga ha va a ri un’wana wa malandza lama dyaka swakudya swa moya leswi lunghiseleriweke hi Pawulo tanihi muyimeri wa ntlawa wa nandza.

5. (a) Ku humelele yini hi nandza hi malembe-xidzana ya le ndzhaku ka vaapostola? (b) I swiendlakalo swihi leswi humeleleke eka hafu yo hetelela ya lembe-xidzana ra vu-19?

⁵ Emhakeni leyi, buku leyi nge God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached yi te: “A hi na byona vumbhoni bya rhekhodo ya matimu bya ndlela leyi ntlawa wa ‘nandza wo tshembeka ni wa vutlhari’ wu humeleleke ni ku tirha ha yona eka malembe-xidzana lawa hinkwawo endzhaku ka rifu ra vaapostola va N’wini Yesu Kreste. Swi vonaka onge rixaka rin’wana ra ntlawa wa ‘nandza’ ri phamele rixaka leri a ri ri tlhandlama. (2 Timotiya 2:2) Kambe eka hafu yo hetelela ya lembe-xidzana ra vukhume-kaye a ku ri ni vanhu lava chavaka Xikwembu lava a va rhandza swakudya swa moya swa Bibele yo Kwetsima ni lava a va navela ku tiwundla ha swona . . . Titlilasi to dyondza Bibele . . . ti simekiwile ni ku ya emahlweni hi ku twisisa mintiyiso ya xisekelo ya Matsalwa yo Kwetsima. Vanhu va timbilu letinene lava nga riki na vutianakanyi exikarhi ka swichudeni swa Bibele a va tiyimisele ku avela van’wana swiyenge leswi swa nkoka swa swakudya swa moya. A va ri ni moya lowunene wa ‘nandza’ loyi a hlawuleriweke ku nyika “vandyangu” swakudya leswi lavekaka swa moya ‘hi nkarhi wa swona.’ A va ‘tlharihile,’ a va swi kota ku vona leswaku wolowo a ku ri nkarhi wa kona ni lowunene, ni ndlela leyi a yi ta va leyinene yo lunghiselela swakudya. Va endle matshalatshala ya ku swi phamela.”—Matluka 344-5.a

Miseve Yo Sungula Ya Ku Vonakala eMinkarhini Ya Manguva Lawa

6. I tinhla tihi leti vonakaka swinene malunghana ni ku paluxiwa hakatsongo-tsongo ka ntiyiso?

⁶ Yinhla yin’wana leyi xiyekaka swinene malunghana ni lava Yehovha a va tirhiselaka ku tisa ku vonakala ka moya loku vonakaka hakatsongo-tsongo hi leswaku a va tibumi. Langutelo ra C. T. Russell, muungameri wo sungula wa Sosayiti ya Watch Tower, a ku ri leswaku Hosi yi tsakele ku tirhisa tinyiko ta vona leti nga nyawuriki. Malunghana ni mavito yo sandza lawa valala vakwe a va tolovele ku ma tirhisa, Makwerhu Russell hi xivindzi u tivise leswaku a nga si tshama a hlangana na “Murussell” naswona a ku nga ri na xilo lexi va nge i “Vurussell.” Ku dzuneka hinkwako ku ya eka Xikwembu.

7. I vumbhoni byihi lebyi Makwerhu Russell ni vatirhi-kulobye va byi nyikeleke lebyi kombisaka leswaku hakunene va tirha ni nandza wo tshembeka ni wa vutlhari?

⁷ Loko hi languta vuyelo bya kona, a swi nga kanakanisi leswaku moya lowo kwetsima wa Yehovha a wu kongomisa matshalatshala ya Makwerhu Russell ni lava a tirha na vona. Mintirho ya vona a yi kombisa leswaku va vumba ntlawa wa nandza wo tshembeka ni wa vutlhari. Hambi leswi vafundhisi vo tala va nkarhi wolowo a va vula leswaku va pfumela leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke ni leswaku Yesu i N’wana wa Xikwembu, va amukele tidyondzo ta mavunwa ta Vubabilona, to tanihi Vunharhu-un’we, ku nga fi ka moya-xiviri wa munhu ni ku xaniseka loku nga heriki. Hi ku landza xitshembiso xa Yesu, entiyisweni a ku ri moya lowo kwetsima lowu endleke matshalatshala ya Makwerhu Russell ni vanghana vakwe mahumelela, ku endla leswaku ntiyiso wu vangama ku tlula eku sunguleni. (Yohane 16:13) Swichudeni swoleswo swa Bibele leswi totiweke swi kombise leswaku hakunene a swi ri xiphemu xa ntlawa wa nandza wo tshembeka lowo tlhariha, lowu ntirho wa wona ku nga ku phamela vandyangu wa N’wini wa wona swakudya swa moya. Matshalatshala ya vona ma pfune swinene eku hlengeletiweni ka lava totiweke.

8. I mintiyiso yihi ya xisekelo malunghana na Yehovha, Bibele, Yesu Kreste, ni moya lowo kwetsima, leyi Swichudeni swa Bibele swi yi twisiseke kahle?

⁸ Swa tsakisa ku vona ndlela leyi Yehovha, hi ku tirhisa moya wakwe wo kwetsima a byarhiseke Swichudeni leswi swo sungula swa Bibele matimba ya miseve ya ku vonakala. Xo sungula, swi xiye leswaku Muvumbi u kona naswona u ni vito leri hlawulekeke, Yehovha. (Pisalema 83:18; Varhoma 1:20) Swi vone leswaku Yehovha u ni timfanelo letikulu ta mune—matimba, vululami, vutlhari ni rirhandzu. (Genesa 17:1; Deteronoma 32:4; Varhoma 11:33; 1 Yohane 4:8) Vakreste lava totiweke va swi vone kahle leswaku Bibele i Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke naswona i ntiyiso. (Yohane 17:17; 2 Timotiya 3:16, 17) Ku tlula kwalaho, va amukele leswaku N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste, u vumbiwile naswona u nyikele vutomi bya yena tanihi nkutsulo wa vanhu. (Matewu 20:28; Vakolosa 1:15) Moya lowo kwetsima, ematshan’weni ya ku va munhu wa vunharhu wa Vunharhu-un’we, wu voniwe wu ri matimba lama tirhaka ya Xikwembu.—Mintirho 2:17.

9. (a) I mintiyiso yihi leyi Swichudeni swa Bibele swi yi twisiseke kahle malunghana ni ntumbuluko wa munhu ni vumundzuku lebyi Bibele yi vulavulaka ha byona? (b) I mintiyiso yihi yin’wana leyi malandza ya Yehovha ma yi voneke kahle?

⁹ Swichudeni swa Bibele swi swi vone kahle leswaku munhu a nga na moya-xiviri lowu nga fiki kambe yena i moya-xiviri lowu faka. Va xiye leswaku ‘hakelo ya xidyoho i rifu,’ ku nga ri ku xanisiwa hi laha ku nga heriki, ni leswaku ku hava ndhawu leyi vuriwaka tihele ta ndzilo. (Varhoma 5:12; 6:23; Genesa 2:7; Ezekiyele 18:4) Tlhandla-kambirhi, va swi vone kahle leswaku dyondzo ya hundzuluko a hi leyi nga riki ya matsalwa ntsena kambe ni leswaku a yi na swisekelo swa ntiyiso. (Genesa, tindzima 1 na 2) Va tlhele va twisisa leswaku Bibele yi ni mintshembo yimbirhi—wa le tilweni eka lava 144 000 va nga valandzeri lava totiweke va mikondzo ya Kreste ni wa le misaveni ya paradeyisi wa “ntshungu lowukulu” wa ntsandza-vahlayi wa “tinyimpfu tin’wana.” (Nhlavutelo 7:9; 14:1; Yohane 10:16) Swichudeni swoleswo swo sungula swa Bibele swi xiye leswaku misava yi ta tshama hi laha ku nga heriki naswona a yi nge tshwi, hi laha vukhongeri byo tala byi dyondzisaka ha kona. (Eklesiasta 1:4; Luka 23:43) Swi tlhele swi dyondza leswaku ku vuya ka Kreste ku ta va loku nga vonakiki ni leswaku u ta avanyisa matiko ni ku tisa misava ya paradeyisi.—Mintirho 10:42; Varhoma 8:19-21; 1 Petro 3:18.

10. I ntiyiso wihi lowu Swichudeni swa Bibele swi wu dyondzeke malunghana ni nkhuvulo, ntlawa wa vafundhisi ni ntlawa wa vangheni va kereke, ni Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste?

¹⁰ Swichudeni swa Bibele swi dyondze leswaku nkhuvulo wa Matsalwa a hi ku phuphutela tincece kambe hi ku landza xileriso xa Yesu lexi nga eka Matewu 28:19, 20, i ku nyuperisiwa ka vapfumeri lava dyondzisiweke. Nakambe swi twisise leswaku ku hava xisekelo xa Matsalwa xa leswaku ku va ni ntlawa wa vafundhisi ni ntlawa wa vangheni va kereke. (Matewu 23:8-10) Ku hambana ni sweswo, Vakreste hinkwavo va fanele ku chumayela mahungu lamanene. (Mintirho 1:8) Swichudeni swa Bibele swi tive leswaku Xitsundzuxo xa rifu ra Kreste xi fanele ku tlangeriwa kan’we ntsena elembeni, hi Nisan 14. Ku tlula kwalaho, va vone leswaku Easter i holideyi ya vuhedeni. Ku engetela kwalaho, vatotiwa volavo a va ri ni ntshembo wa leswaku Xikwembu a xi seketela ntirho wa vona wo chumayela leswi endleke leswaku va nga teki minhlengo. (Matewu 10:8) Ku sukela eminkarhini yo sungula, va twisise leswaku Vakreste va fanele ku hanya hi ku pfumelelana ni misinya ya milawu ya Bibele, leyi katsaka ku hlakulela mihandzu ya moya lowo kwetsima wa Xikwembu.—Vagalatiya 5:22, 23.

Miseve Leyi Andzaka Ya Ku Vonakala

11. I rivoningo rihi leri voningeleke ntirho wa Vakreste, ni le ka xifaniso xa Yesu xa tinyimpfu ni timbuti?

¹¹ Ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1919 malandza ya Yehovha ma katekisiwe hi miseve leyi andzaka ya ku vonakala. Anakanya nseve wa ku vonakala lowu vangamaka swinene lowu voningeke entsomban’weni wa 1922 eCedar Point loko J. F. Rutherford, muungameri wa vumbirhi wa Sosayiti ya Watch Tower, hi matimba a kandziyise yinhla ya leswaku ntirho lowukulu wa malandza ya Yehovha i “ku twarisa, ku twarisa, ku twarisa Hosi ni mfumo wa yona”! Hi lembe leri tlhandlameke, ku vonakala lokukulu ku voningele xifaniso xa tinyimpfu ni timbuti. Swi voniwile leswaku vuprofeta lebyi byi fanele ku hetiseka esikwini ra Hosi, ku nga ri enkarhini lowu taka wa ku Fuma ka Gidi ra Malembe hi laha a ku ehleketiwa ha kona eku sunguleni. Hi nkarhi wa ku Fuma ka Gidi ra Malembe, vamakwavo va Kreste a va nge he vabyi, kumbe ku khotsiwa. Ku tlula kwalaho, emakumu ka ku Fuma ka Gidi ra Malembe, i Yehovha Xikwembu a nga ta avanyisa, hayi Yesu Kreste.—Matewu 25:31-46.

12. I nseve wihi wa ku vonakala lowu a wu ri kona malunghana ni Armagedoni?

¹² Hi 1926, nseve wun’wana wa ku vonakala wu paluxe leswaku nyimpi ya Armagedoni a yi nge vi nhlunga-vuhosi wa ntshamisano, hi laha Swichudeni swa Bibele swi tshameke swi ehleketa ha kona. Ematshan’weni ya sweswo, yi ta va nyimpi leyi Yehovha a nga ta kombisa matimba ya yena erivaleni lerova vanhu hinkwavo va swi vona leswaku i Xikwembu.—Nhlavutelo 16:14-16; 19:17-21.

Khisimusi—Holideyi Ya Vuhedeni

13. (a) I ku vonakala kwihi loku voningeleke minkhuvo ya Khisimusi? (b) Ha yini masiku ya ku velekiwa a ma nga ha tlangeriwi? (Katsa ni nhlamuselo ya le hansi.)

¹³ Endzhakunyana ka sweswo, nseve wa ku vonakala wu endle leswaku Swichudeni swa Bibele swi tshika ku tlangela Khisimusi. Ku nga si fika nkarhi wolowo Khisimusi a yi tlangeriwa minkarhi hinkwayo hi Swichudeni swa Bibele emisaveni hinkwayo, naswona ku tlangeriwa ka yona eyindlu-nkulu ya le Brooklyn a ku ri xiendlakalo xo tsakisa swinene. Kambe swi voniwile leswaku ku tlangeriwa ka December 25 entiyisweni a ku ri ka vuhedeni naswona ku hlawuriwe hi Vujagani lebyi gwineheke leswaku swi va olovela ku hundzula vuhedeni. Tlhandla-kambirhi, ku kumeke leswaku Yesu a nga ta va a velekiwe hi vuxika, tanihi leswi hi nkarhi wa ku tswariwa ka yena, varisi a va risa mintlhambi ya vona enhoveni—leswi a va nga ta swi endla ni vusiku eku heleni ka December. (Luka 2:8) Ematshan’weni ya sweswo, Matsalwa ma kombisa leswaku Yesu u velekiwe kwalomu ka October 1. Swichudeni swa Bibele swi tlhele swi xiya leswaku vavanuna lava vuriwaka tintlhari lava endzeleke Yesu malembe mambirhi endzhaku ka ku tswariwa ka yena a va ri vaendli va masalamusi ya vuhedeni.b

Vito Lerintshwa

14. Ha yini vito leri nge Swichudeni swa Bibele ri nga va fanelanga vanhu va Yehovha?

¹⁴ Hi 1931, nseve lowu vangamaka wa ntiyiso wu humesele Swichudeni swoleswo swa Bibele vito leri fanelaka ra Matsalwa. Vanhu va Yehovha va swi vonile leswaku a va fanelanga va amukela mavito lawa vanhu va va nyikaka wona, yo tanihi Marussell, Mamillennial Dawn, na “va tihele a ti kona.”c Nakambe va tlhele va sungula ku vona leswaku vito leri va tithyeke rona—Swichudeni swa Bibele swa Misava Hinkwayo—a ri va faneli. A va ngo va ntsena swichudeni swa Bibele. Ku ri na sweswo, a ku ri ni vanhu vo tala swinene lava a va vuriwa swichudeni swa Bibele kambe lava a va nga fani nikatsongo ni Swichudeni swa Bibele.

15. I vito rihi leri Swichudeni swa Bibele swi ri amukeleke hi 1931, naswona ha yini ri fanerile?

¹⁵ Xana Swichudeni swa Bibele swi ri kumise ku yini vito lerintshwa? Hi malembe Xihondzo xo Rindza a xi ri karhi xi tlakusa vito ra Yehovha. Hikwalaho, a swi fanela swinene leswaku Swichudeni swa Bibele swi amukela vito leri kumekaka eka Esaya 43:10: “Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova, ṅwina ni nanḍa wa mina loyi nḍi ṅwi hlawuleke, hi leŝaku mi ta ŝi tiv̌a, mi nḍi pfumela, mi v̌a mi ŝi twa leŝaku hi mina: E mahlweni ka mina a ku nga si v̌a ni Šikwembu le’ši endliweke, e nḍaku ka mina ku nga ka ku nga v̌i na šiṅwana.”

Ku Lweriwa Ni “Ntshungu Lowukulu”

16. Ha yini vuprofeta bya ku vuyeteriwa byi nga tirhanga eka Vayuda va ntumbuluko lava tlheleleke ePalestina, kambe byi tirha eka vamani?

¹⁶ Eka vholumo ya vumbirhi ya Vindication, leyi humesiweke hi Sosayiti ya Watch Tower hi 1932, nseve wa ku vonakala wu paluxe leswaku vuprofeta lebyo sungula lebyi rhekhodiweke hi Esaya, Yeremiya, Ezekiyele ni vaprofeta van’wana a byi tirhanga (hi laha a ku ehleketiwa ha kona) eka Vayuda va ntumbuluko, lava tlheleleke ePalestina hi swikongomelo leswi nga riki swa vupfumeri, swa tipolitiki. Ematshan’weni ya sweswo, vuprofeta lebyi byo sungula, lebyi nga hetisekangiki hi xitalo loko Vayuda va huma evuhlongeni eBabilona hi 537 B.C.E., byi ve ni ku hetiseka lokukulu eku kutsuriweni ka Israyele wa moya ni le ku kondleteriweni ka yena loku sunguleke hi 1919 ni le ka vuyelo lebyi veke kona bya ku tsakeriwa ka paradeyisi ya moya hi malandza ya ntiyiso ya Yehovha namuntlha.

17, 18. (a) Hi ku famba ka nkarhi, hi ku tirhisa nseve wa ku vonakala, i yini lexi kombisiweke xi ri xikongomelo-nkulu xa Yehovha? (b) I nseve wihi wa ku vonakala malunghana na Nhlavutelo 7:9-17 lowu humeleleke hi 1935?

¹⁷ Hi ku famba ka nkarhi, miseve ya ku vonakala yi paluxe leswaku xikongomelo-nkulu xa Yehovha a ku ri ku lweriwa ka vuhosi byakwe, hayi ku ponisiwa ka swivumbiwa swa vanhu. Nhloko-mhaka-nkulu ya Bibele yi voniwe yi nga ri nkutsulo, kambe Mfumo, tanihi leswi wu nga ta lwela vuhosi bya Yehovha. Mawaku nseve wo tano wa ku vonakala! Vakreste lava tinyiketeleke a va nga ha khumbeki ngopfu hi ku ya ka vona etilweni.

¹⁸ Hi 1935 nseve lowukulu wa ntiyiso wu paluxe leswaku ntshungu lowukulu lowu boxiweke eka Nhlavutelo 7:9-17 a wu nga ri ntlawa wa vumbirhi wa le tilweni. Eku sunguleni a ku ehleketiwa leswaku vanhu lava boxiweke etindzimaneni teto a ku ri van’wana lava totiweke lava a va nga tshembeki ngopfu lava a va yime emahlweni ka xiluvelo ematshan’weni yo tshama eswiluvelweni va fuma tanihi tihosi ni vaprista na Yesu Kreste. Kambe entiyisweni ku hava nchumu wo kota wolowo wa ku nga tshembeki ngopfu. Munhu wa tshembeka kumbe a nga tshembeki. Hikwalaho swi vonakile leswaku vuprofeta lebyi byi vulavula hi ntshungu lowukulu wa ntsandza-vahlayi lowu humaka ematikweni hinkwawo lowu nga eku hlengeletiweni ni lowu mintshembo ya wona yi nga ya laha misaveni. I “tinyimpfu” ta Matewu 25:31-46 ni “tinyimpfu tin’wana” ta Yohane 10:16.

Xihambano—A Hi Mfungho Wa Vukreste

19, 20. Ha yini xihambano xi nga vanga mfungho wa Vukreste bya ntiyiso?

¹⁹ Ku ringana malembe yo tala Swichudeni swa Bibele swi endle xihambano xi va mfungho lowukulu wa Vukreste. Phela a va ri na xikhweketo “xihambano ni harhi.” Hi ku ya hi King James Version, Yesu u byele valandzeri va yena leswaku va rhwala “xihambano” xa vona, kutani vo tala va ehlekete leswaku u fele exihambanweni. (Matewu 16:24; 27:32) Hi makume ya malembe mfungho lowu wu tlhele wu vonaka ni le ka xifunengeto xa magazini wa Watch Tower.

²⁰ Buku leyi nge Riches, leyi humesiweke hi Sosayiti hi 1936, yi swi veke erivaleni leswaku Yesu Kreste a nga dlayeriwanga exihamban’weni, kambe emhandzini leyi ololokeke, kumbe murhi. Hi ku ya hi buku yin’wana, rito ra Xigriki (stau·rosʹ) leri hundzuluxeriweke va ku “xihambano” eka King James Version “entiyisweni ri vula, mhandzi leyi ololokeke kumbe murhi. [Ri] fanele ku hambanisiwa ni xivumbeko xa xihambano xa kereke lexi nga ni mhandzi leyi hingakanyaka. . . . Xi sungule eKaldiya wa khale, naswona a xi tirhisiwa tanihi mfungho wa xikwembu Tamuzi.” Ematshan’weni ya ku va xi gandzeriwa, xitirho lexi Yesu a vamberiweke eka xona xi fanele ku nyenyiwa.

21. Ku ta buriwa hi yini exihlokweni lexi landzelaka?

²¹ Ka ha ri na swikombiso swin’wana swa miseve leyikulu ya ku vonakala, ni leswi swi nga ha langutiwaka tanihi miseve leyitsongo. Leswaku u kuma nhlamuselo ya leswi, hi kombela u languta xihloko lexi landzelaka.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

Wa Tsundzuka Xana?

◻ Xana i mani “nandza wo tshembeka ni wa vutlhari,” naswona “vandyangu” i vamani?

◻ Hi yihi yin’wana, miseve yo sungula ya ku vonakala eminkarhini ya manguva lawa?

◻ Ha yini vito lerintshwa, leri nge Timbhoni ta Yehovha, ri fanerile?

◻ I mintiyiso yihi leyikulu leyi paluxiweke hi 1935?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]

C. T. Russell ni vanghana vakwe va humese ku vonakala ka moya, kambe ku dzuneka hinkwako ku yisiwe eka Yehovha