‘Ntirho Wo Kwetsima Hi Matimba Ya N’wina Yo Anakanya’

“Mi nyikela mimiri ya n’wina yi va gandzelo leri hanyaka, leri kwetsimaka, leri amukelekaka eka Xikwembu, hi wona ntirho wo kwetsima hi matimba ya n’wina yo anakanya.”—VARHOMA 12:1, NW.

1, 2. Xana ku dyondza ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele swi fana ni ku dyondza ririmi lerintshwa hi ndlela yihi?

XANA u tshama u ringeta ku dyondza ririmi lerintshwa? Loko swi ri tano, handle ko kanakana u ta pfumela leswaku i ntirho wo nonon’hwa. Kahle-kahle, ku katseka swo tala ku tlula ku dyondza marito lamantshwa ntsena. Nakambe ku vulavula ririmi hi ndlela ya vutshila swi lava ku tiva matirhelo ya rona. U fanele ku tiva ndlela leyi marito ma fambelanaka ni man’wana ha yona ni ndlela leyi ma hlanganaka ku vumba mongo lowu heleleke.

² Swa fana ni ku nghenisa ka hina vutivi hi Rito ra Xikwembu. Ku katseka swo tala ku tlula ku dyondza tindzimana to hambana ta Matsalwa. Nakambe hi fanele ku dyondza ririmi ra Bibele, hi ndlela yo fanekisela. Hi fanele ku dyondza ndlela leyi matsalwa ma yelanaka ha yona ni man’wana ni ku tirha ka wona tanihi misinya ya milawu leyi nga tirhisiwaka evuton’wini bya siku na siku. Xisweswo hi nga va lava “hetisekeke, [hi] tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene.”—2 Timotiya 3:17.

3. Malunghana ni ntirho wa Xikwembu, i ku cinca kwihi loku humeleleke hi 33 C.E.?

³ Ehansi ka lunghiselelo ra nxaxamelo wa Nawu wa Muxe, vutshembeki a byi kombisiwa hi ku namarhela swinene milawu leyi hlamuseriweke kahle. Hambi swi ri tano, hi 33 C.E., Yehovha u herise Nawu wolowo, hi ku wu ‘belela emhandzini ya nxaniso’ leyi N’wana wa yena a dlayeriweke eka yona. (Vakolosa 2:13, 14) Endzhaku ka sweswo, vanhu va Xikwembu a va ha nyikiwanga nxaxamelo wo leha wa ku nyikela magandzelo ni milawu ya ku yi landzela. Ematshan’weni ya sweswo, va byeriwe leswi: “Mi nyikela mimiri ya n’wina yi va gandzelo leri hanyaka, leri kwetsimaka, leri amukelekaka eka Xikwembu, hi wona ntirho wo kwetsima hi matimba ya n’wina yo anakanya.” (Varhoma 12:1, NW) Ina, Vakreste a va fanele ku tinyiketela, hi timbilu ta vona hinkwato, mimoya-xiviri, mianakanyo ni matimba ya vona hinkwawo entirhweni wa Xikwembu. (Marka 12:30; ringanisa Pisalema 110:3.) Kambe swi vula yini ku nyikela ‘ntirho wo kwetsima hi matimba ya wena yo anakanya’?

4, 5. Ku katseka yini eku tirheleni ka Yehovha hi matimba ya hina ya mianakanyo?

⁴ Xivulwa lexi nge ‘matimba yo anakanya,’ xi hundzuluxeriwa xi suka eka rito ra Xigriki lo·gi·kosʹ, leri vulaka “ku twisisa” kumbe “vutlhari.” Malandza ya Xikwembu ma languteriwe ku tirhisa ripfalo leri leteriweke hi Bibele. Ematshan’weni yo sekela swiboho swa vona hi milawu yo karhi leyi vekiweke, Vakreste va fanele va kambisisa misinya ya milawu ya Bibele hi vukheta. Va fanele ku twisisa “ririmi” ra Bibele, kumbe ndlela leyi misinya ya milawu ya yona leyi hambaneke yi fambelanaka ni yin’wana ha yona. Xisweswo, va nga endla swiboho leswi ringaniseriweke hi matimba ya vona yo anakanya.

⁵ Xana leswi swi vula leswaku Vakreste a va na milawu? Nikatsongo. Matsalwa ya Vukreste ya Xigriki ma sivela vugandzeri bya swikwembu swa hava hi ku kongoma, vunghwavava, ku dlaya, ku hemba, vungoma, ku tirhisiwa ka ngati hi ndlela yo biha ni swidyoho swin’wana swo hambana-hambana. (Mintirho 15:28, 29; 1 Vakorinto 6:9, 10; Nhlavutelo 21:8) Kambe, ku tlula leswi a swi languteriwile eka Vaisrayele, hi fanele ku tirhisa matimba ya hina yo anakanya leswaku hi dyondza ni ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele. Ku fana ni loko hi dyondza ririmi lerintshwa, leswi swi lava nkarhi ni matshalatshala. Xana hi nga ma hlakulela njhani matimba ya hina ya ku anakanya?

Ku Hlakulela Matimba Ya Wena Yo Anakanya

6. Xana ku dyondza Bibele swi katsa yini?

⁶ Xo sungula, hi fanele ku va swichudeni swa Bibele leswi hisekaka. Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke ri “pfuna ku dyondzisa‚ ku sola‚ ku ololoxa swilo‚ ku laya hi ku lulama.” (2 Timotiya 3:16, NW) A hi fanelanga hi langutela leswaku nkarhi hinkwawo hi ta kuma ntlhantlho wa xiphiqo endzimaneni yo karhi ya Bibele. Ematshan’weni ya sweswo, hi fanele ku anakanyisisa hi matsalwa yo hlayanyana lama hlamuselaka xiyimo kumbe xiphiqo xo karhi. Hi ta fanela ku endla ndzavisiso lowu enteke wa mianakanyo ya Xikwembu emhakeni ya kona. (Swivuriso 2:3-5) Nakambe hi fanele ku twisisa, hikuva “l’a nga ni ku twisisa o ta tikumela mano.” (Swivuriso 1:5) Munhu loyi a twisisaka a nga hambanisa xiyenge xin’wana ni xin’wana xa mhaka kutani a xiya ku yelana ka yona ni leyin’wana.

7. Xana vatswari va nga anakanyisisa njhani hi misinya ya milawu ya Bibele malunghana ni ndzayo?

⁷ Hi xikombiso, xiya mhaka ya ku kurisa vana. Swivuriso 13:24 yi vula leswaku tatana loyi a rhandzaka n’wana wa yena “[wa] ṅwi laya.” Loko hi ri kambisisa, tsalwa leri ri nga ha tirhisiwa hi ndlela yo biha tanihi leyi nyikaka mpfumelelo wo tshinya hi ndlela ya tihanyi, handle ko anakanyela. Kambe, Vakolosa 3:21 yi nyikela xikhutazo lexi ringaniseriweke: “Vatatana, mi nga hlundzukisi vana va n’wina, leswaku va nga ti hela mbilu.” Vatswari lava tirhisaka matimba ya vona yo anakanya ni ku pfumelelanisa misinya leyi ya milawu a va nge tirhisi ndzayo hi ndlela leyi nga vuriwaka “ku hundzeleta.” Va ta khoma vana va vona hi rirhandzu, ku twisisa ni hi xichavo. (Vaefesa 6:4) Xisweswo, loko hi kurisa vana kumbe hi endla swin’wana leswi misinya ya milawu ya Bibele yi katsekaka eka swona, hi nga kurisa matimba ya hina ya ku anakanya hi ku kambisisa swilo hinkwaswo leswi katsekaka. Hi ndlela leyi, hi nga twisisa “ririmi” ra misinya ya milawu ya Bibele, leswi xikongomelo xa Xikwembu a xi ri swona ni ndlela leyi hi nga xi hetisisaka ha yona.

8. Xana hi nga ri papalatisa ku yini langutelo ro sihalala leri nga cinciki, loko swi ta etimhakeni ta ku tihungasa?

⁸ Ndlela ya vumbirhi leyi hi nga hlakulelaka matimba ya hina ya ku anakanya ha yona i ku papalata langutelo ro sihalala ni leri nga cinciki. Langutelo leri nga cinca-cinciki ri sivela ku kula ka matimba ya hina yo anakanya. Xiya mhaka ya ku tihungasa. Bibele yi ri: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.” (1 Yohane 5:19) Xana leswi swi vula leswaku buku yin’wana ni yin’wana, tibayisikopo kumbe minongonoko ya thelevhixini leyi endliweke hi misava yi hombolokile ni ku va ni nkucetelo wa vusathana? Langutelo ro tano a ri nge vi lerinene nikatsongo. Kavula, van’wana va nga ha hlawula ku papalata thelevhixini, tibayisikopo kumbe tibuku ta misava hi laha ku heleleke. Yoleyo i mfanelo ya vona naswona a va fanelanga va soriwa hikwalaho ka swona. Kambe a va fanelanga va sindzisa van’wana leswaku va teka xiboho xa vona. Sosayiti yi humese swihloko leswi hlamuselaka misinya ya milawu ya Bibele leyi nga ta hi pfuna ku hlawula hi vutlharhi etimhakeni ta hina to wisa ni ku tihungasa. Ku honisa swiletelo leswi ni ku amukela miehleketo leyo biha, madzolonga layo chavisa kumbe vungoma leswi nga tala ngopfu eka vuhungasi byo tala bya misava leyi a swi nge kombisi vutlhari nikatsongo. Entiyisweni, ku hlawula ku tihungasa hi ndlela ya vutlhari swi lava leswaku hi tirhisa matimba ya hina ya ku anakanya eku tirhiseni ka misinya ya milawu ya Bibele leswaku hi ta va ni ripfalo ro basa emahlweni ka Xikwembu ni vanhu.—1 Vakorinto 10:31-33.

9. Xana swi vula yini “ku tala hi vutlhari”?

⁹ Vutihungasi byo tala bya namuntlha a byi va faneli Vakreste.a Hikwalaho, hi fanele ku letela timbilu ta hina ku ‘venga leswo biha’ leswaku hi nga fani ni van’wana eka lembe-xidzana ro sungula lava “a va [nga] ha ri na tingana.” (Pisalema 97:10; Vaefesa 4:17-19) Leswaku hi anakanyisisa hi timhaka leto tano, hi lava “vutivi ni ku twisisa loku hetisekeke.” (Vafilipiya 1:9) Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke va ku “ku twisisa” ri vula “switwi leswi hanyeke kahle.” Rito leri ri kombetela eka switwi swa munhu swa ntolovelo, swo tanihi ku vona. Loko swi ta eka ku tihungasa kumbe mhaka yin’wana leyi lavaka xiboho xa munhu hi xiyexe, switwi swa hina leswi hanyeke kahle swi fanele ku kongomisiwa kahle leswaku hi ta twisisa swilo leswinene ni leswo biha leswi vekiweke erivaleni swin’we ni swilo leswi tumbeleke. Hi nkarhi lowu fanaka, hi fanele ku papalata ku tirhisa misinya ya milawu ya Bibele eka swilo leswi nga fanelangiki ni ku sindzisa leswaku vamakwerhu hinkwavo va endla hi laha ku fanaka.—Vafilipiya 4:5.

10. Xana hi nga byi twisisa njhani vumunhu bya Yehovha hi laha swi kombisiweke ha kona eka Pisalema 15?

¹⁰ Ndlela ya vunharhu yo hlakulela matimba ya hina yo anakanya i ku tiva mianakanyo ya Yehovha ni ku yi byala etimbilwini ta hina. Yehovha u paluxa vumunhu ni mimpimanyeto ya yena eRitweni rakwe. Hi xikombiso, eka Pisalema 15, hi hlaya hi muxaka wa munhu loyi Yehovha a n’wi rhambaka tanihi muendzi entsongeni wa yena. Munhu wo tano u kombisa vululami, u vulavula ntiyiso embilwini ya yena, u hetisisa switshembiso swa yena naswona a nga na vutianakanyi. Loko u hlaya pisalema leyi, tivutise, ‘Xana timfanelo leti ta ndzi fanela? Xana Yehovha a nga ndzi rhamba tanihi muendzi entsongeni wa yena?’ Matimba ya hina ma tiyisiwa loko hi pfumelelana ni tindlela ta Yehovha to anakanya.—Swivuriso 3:5, 6; Vaheveru 5:14.

11. Xana Vafarisi ‘a va nga ri na mhaka ni ku lulama ni rirhandzu ra Xikwembu’ hi ndlela yihi?

¹¹ Leswi hi swona Vafarisi va tsandzekeke ku swi endla. Vafarisi a va ri ni vutshila bya xiyimo xa Nawu kambe a va nga ri twisisi “ririmi” ra wona. A va hlaya vuxokoxoko byo tala bya Nawu, kambe va hlulekile ku kuma Vumunhu bya mutsari wa wona. Yesu u te eka vona: “Mi humesa vukhume bya ximbowa-mbowani, ni bya mbowa, ni bya matsavu hinkwawo, kasi a mi na mhaka ni ku lulama na rirhandzu ra Xikwembu!” (Luka 11:42) Hikwalaho ka ku nonon’hwa ka mianakanyo ni timbilu ta vona, Vafarisi va tsandzeke ku tirhisa matimba ya vona yo anakanya. Ku anakanyisisa ka vona loku nga fanelangiki ku vonake loko va sola vadyondzisiwa va Yesu hi ku va va khe michocho ni ku dya tindzoho ta yona hi Savata; kambe, endzhakunyana hi siku rolero, a va kalanga va biwa hi ripfalo loko va kanela ku dlaya Yesu!—Matewu 12:1, 2, 14.

12. Xana hi nga tolovelana njhani na Yehovha tanihi Munhu?

¹² A hi lavi ku fana ni Vafarisi. Vutivi bya hina bya Rito ra Xikwembu byi fanele ku hi pfuna ku pfumelelana swinene na Yehovha tanihi munhu. Xana hi nga swi endlisa ku yini leswi? Endzhaku ka ku hlaya xiyenge xa Bibele kumbe tibuku leti sekeriweke eBibeleni, van’wana va pfuniwe hi ku anakanyisisa hi swivutiso swo tanihi leswi nge, ‘Xana timhaka leti ti ndzi dyondzisa yini hi Yehovha ni timfanelo takwe? Xana ndzi nga ti kombisa njhani timfanelo ta Yehovha loko ndzi hanyisana ni van’wana?’ Ku anakanyisisa hi swivutiso swo tano swi kurisa matimba ya hina yo anakanya ni ku hi pfuna ku ‘ringeta ku fana ni Xikwembu.’—Vaefesa 5:1.

Malandza Ya Xikwembu Na Kreste, Hayi Ya Vanhu

13. Xana Vafarisi va tikombise njhani va ri vakongomisi va milawu?

¹³ Vakulu va fanele ku pfumelela lava nga ehansi ka vona leswaku va tirhisa matimba ya vona yo anakanya. Swirho swa vandlha a hi mahlonga ya vanhu. Pawulo u tsarile: “Loko onge ndza ha ringeta ku [tsakisa vanhu, NW] a ndzi nga ta va nandza wa Kriste.” (Vagalatiya 1:10; Vakolosa 3:23, 24) Ku hambana na sweswo, Vafarisi a va lava leswaku vanhu va pfumela leswaku a swi ri swa nkoka swinene ku tsakeriwa hi vanhu ku ri na ku tsakeriwa hi Xikwembu. (Matewu 23:2-7; Yohane 12:42, 43) Vafarisi va tiendle vakongomisi lava a va endla milawu ya vona vini ni ku avanyisa van’wana hi ku ya hi leswi a va rhandza swona. Lava a va landzela Vafarisi a va tsandzeka ku tirhisa ripfalo leri leteriweke hi Bibele, ivi va hetelela hi ku va mahlonga ya vanhu.

14, 15. (a) Xana vakulu va nga tikomba va ri vatirhi-kulobye ni ntlhambi hi ndlela yihi? (b) Xana vakulu va nga ti tamela njhani timhaka leti khumbaka ripfalo?

¹⁴ Namuntlha vakulu va Vakreste va swi tiva leswaku ntlhambi a wu lawuriwi hi vona etimhakeni hinkwato. Mukreste un’wana ni un’wana u fanele ku rhwala ndzhwalo wa yena. (Varhoma 14:4; 2 Vakorinto 1:24; Vagalatiya 6:5) Leswi swi fanerile. Hakunene, loko swirho swa ntlhambi swi ri mahlonga ya vanhu, swi yingisa hikwalaho ka leswi swi rindziwaka ntsena, xana a swi ta endla yini loko vanhu volavo va nga ri kona? Pawulo a ri ni xivangelo xa ntsako eka Vafilipiya: “Tanihi leswi mi ndzi yingiseke masiku hinkwawo, nisweswi, ku nga ri ntsena loko ndzi ri na n’wina kambe ngopfu-ngopfu loko ndzi nga ri na n’wina, tirhelani ku ponisiwa ka n’wina hi ku chava ni ku rhurhumela.” Entiyisweni a va ri malandza ya Kreste, hayi ya Pawulo.—Vafilipiya 2:12.

¹⁵ Hikwalaho, etimhakeni leti khumbaka ripfalo, vakulu a va va endleli swiboho lava nga ehansi ka vona. Va hlamusela misinya ya milawu ya Bibele emhakeni yo karhi kutani va pfumelela vanhu lava swi yingisaka leswaku va tirhisa matimba ya vona ya ku anakanya leswaku va endla xiboho. Lebyi i vutihlamuleri lebyikulu, kambe hi lebyi munhu hi yexe a faneleke ku byi hetisisa.

16. I fambiselo rihi ra ku lulamisa swiphiqo leri a ri ri kona eIsrayele?

¹⁶ Anakanya hi nkarhi lowu Yehovha a tirhiseke vaavanyisi leswaku va kongomisa Israyele. Bibele ya hi byela: “E nkarini wolowo, a ku nga ri na hosi Israeleni; uṅwana ni uṅwana a a endla hi laha a ŝi ranḍaka ha kona.” (Vaavanyisi 21:25) Kambe Yehovha u endle leswaku vanhu va yena va kuma nkongomiso. Muti wun’wana ni wun’wana a wu ri ni vakulukumba lava a va nyikela mpfuno lowu tiyeke loko ku ri ni swivutiso ni swiphiqo. Ku engetela kwalaho, vaprista va Valevhi va tirhe tanihi nsusumeto lowunene hi ku dyondzisa vanhu milawu ya Xikwembu. Ngopfu-ngopfu loko ku va ni swiphiqo leswikulu, muprista lonkulu a a tihlanganisa ni Xikwembu hi ku tirhisa Urimi na Thumimi. Insight on the Scriptures ya hlamusela: “Munhu loyi a tirhiseke malunghiselelo lawa, loyi a kumeke vutivi bya nawu wa Xikwembu ni ku byi tirhisa, u kuma nkongomiso lowunene wa ripfalo ra yena. Ku endla ka yena ‘leswo lulama emahlweni ya yena n’wini’ emhakeni yo tano a swi nga ta va ni vuyelo lebyo biha. Yehovha u pfumelele vanhu leswaku va kombisa langutelo ni ndlela ya ku swi rhandza kumbe ya ku sola.”—Vholumo 2, matluka 162-3.b

17. Xana vakulu va nga swi kombisa njhani leswaku va laya hi ku ya hi mimpimanyeto ya Xikwembu ku nga ri ya vona?

¹⁷ Ku fana ni vaavanyisi ni vaprista va Vaisrayele, vakulu va vandlha va nyikela mpfuno lowu tiyeke loko ku va ni swiphiqo ni ku nyika ndzayo ya nkoka. Minkarhi yin’wana va tlhela va “laya ni ku khongotela, [va] nga tsandzeki hi tlhelo ra ku lehisa mbilu ni le ku dyondziseni.” (2 Timotiya 4:2) Va endla tano hi ku ya hi mimpimanyeto ya Xikwembu, hayi ya vona. Vona ndlela leyi swi vuyerisaka ha yona loko vakulu va nyikela xikombiso ni ku tikarhatela ku fikelela timbilu!

18. Ha yini swi tirha swinene ku va vakulu va fikelela timbilu?

¹⁸ Mbilu i “njhini” ya ntirho wa hina wa Vukreste. Hikwalaho Bibele yi ri: “I šihlov̌o ša v̌utomi.” (Swivuriso 4:23) Vakulu lava pfuxaka timbilu va kuma leswaku lava nga evandlheni va susumeteriwa ku endla leswi va nga swi kotaka entirhweni wa Xikwembu. Va ta yima hi milenge ya vona, ku nga ri ku rindzela leswaku van’wana va va susumeta. Yehovha a nga lavi leswaku munhu a yingisa hi ku sindzisiwa. U langutele ku yingisiwa loku humaka embilwini leyi teleke hi rirhandzu. Vakulu va nga khutaza ntirho wo tano lowu susumetiwaka hi timbilu leti swi rhandzaka hi ku pfuna lava nga entlhambini leswaku va kurisa matimba ya vona ya ku anakanya.

Ku Hlakulela ‘Mianakanyo Ya Kreste’

19, 20. Ha yini swi ri swa nkoka leswaku hi hlakulela mianakanyo ya Kreste?

¹⁹ Hi laha swi vuriweke ha kona, a swi enelanga ku tiva milawu ya Xikwembu ntsena. Mupisalema u kombele a ku: “Nḍi nyike ku twa ŝinene, leŝaku nḍi ta hlayisa nawu wa wena, nḍi endla ha wona hi mbilu ya mina hikwayo.” (Pisalema 119:34) Yehovha u paluxe ‘mianakanyo ya Kreste’ eRitweni ra yena. (1 Vakorinto 2:16) Tanihi loyi a tirheleke Yehovha hi matimba ya yena ya ku anakanya, Yesu u hi boxele ntila lowu hetisekeke. U twisise milawu ni misinya ya milawu ya Xikwembu, naswona u yi tirhise handle ka xihoxo. Hi ku dyondza xikombiso xa yena, hi ta “kuma matimba ya ku twisisa ku anama, ni ku leha, ni ku tlakuka, ni ku enta ka rirhandzu ra Kriste.” (Vaefesa 3:17-19) Ina, leswi hi swi dyondzaka eBibeleni malunghana na Yesu i swa nkoka swinene ku tlula ku tiva tinhla ntsena; swi hi nyika xivono lexinene xa leswi Yehovha hi byakwe a nga xiswona.—Yohane 14:9, 10.

²⁰ Xisweswo, loko hi dyondza Rito ra Xikwembu, hi nga twisisa mianakanyo ya Yehovha etimhakeni to karhi kutani hi endla swiboho leswi ringaniseriweke. Leswi swi ta lava matshalatshala. Hi fanele ku va swichudeni swa Rito ra Xikwembu leswi hisekaka, hi tipfumelelanisa ni vumunhu ni mimpimanyeto ya Yehovha. Swi fana ni leswaku hi dyondza ririmi lerintshwa. Kambe, lava endlaka tano va ta va va landzela xikhutazo xa Pawulo xo “nyiketa vutomi bya [vona] hinkwabyo, byi va mhamba leyi hanyaka, leyi hlawulekeke, leyi amukelekaka eka Xikwembu; hi wona magandzelele ya [vona] ya xiviri.”—Varhoma 12:1.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

U Dyondze Yini Xana?

◻ I ku cinca kwihi malunghana ni ntirho wa Xikwembu loku humeleleke hi 33 C.E.?

◻ Xana hi nga ma hlakulela njhani matimba ya hina ya ku anakanya?

◻ Xana vakulu va nga va pfuna njhani lava nga entlhambini leswaku va va malandza ya Xikwembu na Kreste?

◻ Ha yini hi fanele ku hlakulela ‘mianakanyo ya Kreste’?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Vakulu va pfuna van’wana leswaku va tirhisa matimba yo vona ya mianakanyo