Ala Mikhuva Ya Misava!

YESU KRESTE u te: “Ntiyiso wu ta mi ntshunxa.” (Yohane 8:32) Ina, Vukreste byi ntshunxa vanhu—va ntshunxeka eka vuhlonga bya vukholwa-hava, va ntshunxeka eka ku pfumela tidyondzo ni mintshembo ya mavunwa, va ntshunxeka eka vuhlonga byo endla manyala.

Hambi swi ri tano, tanihi le minkarhini ya khale, hakanyingi Vakreste namuntlha va langutana ni ntshikilelo wo tlhelela eka mikhuva ya khale. (Vagalatiya 4:9, 10) Leswi a swi vuli swona leswaku mikhuva hinkwayo leyi dumeke ya vavisa. Ina, Mukreste a nga ha hlawula ku landzela mikhuva ya ka vona leyinene ni leyi pfunaka. Kambe loko mikhuva yi lwisana ni Rito ra Xikwembu, Vakreste a va ri landzuli ripfumelo ra vona. Xisweswo Timbhoni ta Yehovha ti tiveka kahle hi ku ala ka tona ku hlanganyela eku tlangeleni ka Khisimusi, masiku ya ku velekiwa ni mihivahivani yin’wana leyi lwisanaka ni Rito ra Xikwembu.

Hakanyingi ku yima ka tona ti tiyile swi ti vangele ku hlekuriwa swinene ni ku kanetiwa hi lava va tolovelaneke na tona, vaakelani ni maxaka lama nga pfumeriki. Hi ntolovelo leyi i mhaka leyi endlekaka ematikweni ya Vantima, laha yo tala ya mikhuva leyi hi ntolovelo yi voniwaka eminkosini, eminkhubyeni ya vukati ni ya ku velekiwa. Mintshikilelo yo pfumelelana na swona yi nga va leyikulu—hakanyingi yi katsa ku chavisiwa ni swiendlo swa madzolonga. Xana Vakreste va nga yima njhani va tiyile? Xana swa koteka ku langutana na swona handle ko landzula ripfumelo? Ku hlamula xivutiso xexo, a hi kambisiseni ndlela leyi Vakreste lava tshembekaka va langutaneke ni mikhuva leyi nga riki ya matsalwa ha yona.

Mikhuva Ya Vukholwa-hava Ya Le Nkosini

Edzongeni wa Afrika ku ni mikhuva yo hlayanyana leyi fambisanaka ni minkosi ni swilahlo. Vanhu lava rilaka hi ntolovelo va heta vusiku hinkwabyo—kumbe vusiku byo hlayanyana—emutini lowu nga ni nkosi, laha ndzilo wu tshamaka wu ri karhi wu pfurha. Lava feriweke va yirisiwa ku sweka, ku tsemeta misisi hambi ku ri ku hlamba ku kondza loko xilahlo xi hundzile. Endzhaku ka sweswo, va fanele ku hlamba ematini yo hlawuleka lama pfanganisiweke ni mintsembyana. Xana mikhuva yo tano ya amukeleka eka Vakreste? E-e. Hinkwayo yi kombisa ripfumelo eka ku nga fi ka moya-xiviri ni ku chava vafi.

Eklesiasta 9:5 yi ri: “La’v̌a hanyaka v̌a ŝi tiv̌a leŝaku v̌a ta fa, kambe v̌afi a v̌a tiv̌i ntšhumu.” Ku tiva ntiyiso lowu swi ntshunxa munhu eku chaveni ka ‘mimoya ya vafi.’ Kambe xana Mukreste a nga endla yini loko maxaka yakwe lama ehleketaka kahle ma lava leswaku a hlanganyela eka mikhuva yo tano?

Xiya ntokoto wa Mbhoni ya Muntima leyi vuriwaka Jane, loyi tata wakwe a feke. Loko a ha ku fika emutini lowu a ku ri ni nkosi, hi ku hatlisa u byeriwe leswaku yena ni vandyangu hinkwavo a va fanele ku cina va rhendzele ntsumbu vusiku hinkwabyo leswaku moya wa mufi wu ta va ni ku rhula. Jane wa hlamusela: “Ndzi va byele leswaku tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, a ndzi hlanganyeli eka mikhuva yo tano. Hambi swi ri tano, siku leri landzeleke endzhaku ka xilahlo, vatswatsi va muti va vule leswaku va lava ku hlambisa ndyangu wa mufi tanihi nsirhelelo lowu yaka emahlweni eka moya wa mufi. Nakambe ndzi arile ku hlanganyela. Hi nkarhi lowu fanaka, Manana a tshama a tumbetiwile endlwini. Un’wana ni un’wana loyi a lavaka ku n’wi vona a a fanele a nwa swakunwa leswi nga ni xihoko ku sungula lexi lunghiseleriweke xikongomelo xexo.

“Ndzi ale ku katseka eka xin’wana ni xin’wana xa leswi. Ndzi ye ekaya ku ya lunghiselela swakudya, leswi ndzi swi tekeke ndzi swi yisa laha Manana a tshamile kona. Leswi hakunene swi hete ndyangu wa ka hina matimba. Maxaka ya mina ma anakanye leswaku ndzi hlangane nhloko.” Ku tlula kwalaho va n’wi rhukanile ni ku vulavula swo biha hi yena, va ku: “Leswi u tshikeke mikhuva ya hina hikwalaho ka vukhongeri bya wena, u ta xanisiwa hi moya wa tata wa wena. Entiyisweni, a wu nge he kumi vana.” Hambi swi ri tano, Jane u ale ku chavisiwa. Xana vuyelo byi ve byihi? U ri: “Hi nkarhi wa nkosi a ndzi ri ni vana vambirhi. Sweswi ndzi ni vana va tsevu! Leswi swi va khomise tingana lava vuleke leswaku a ndzi nge he kumi vana nakambe.”

“Ku Tibasisa” Ka Rimbewu

Mukhuva wun’wana wu katsa mukhuva wo tibasisa endzhaku ka rifu ra munghana wa vukati. Loko wanuna a feriwe hi nsati, ndyangu wa ka vona wu nyika nuna la feriweke namu kumbe wansati un’wana la nga xaka ra le kusuhi ra nsati wakwe la feke. U boheka ku va ni vuxaka bya rimbewu na yena. Xisweswo a nga tekana ni loyi a n’wi rhandzaka. Mhaka leyi fanaka ya humelela ni loko wansati a feriwile. Xiendlo lexi ku anakanyiwa leswaku xi tengisa munghana wa vukati eka “moya” wa loyi a nga fa.

Un’wana ni un’wana la alaka ku “basisiwa” loko tano u tivangela ku kariheriwa hi maxaka. Va nga ha tihambanisa na yena ni ku n’wi sapatela ni ku n’wi navelela swo biha. Hambi swi ri tano, Vakreste va ala ku landzela mukhuva lowu. Va swi tiva leswaku a hi endlelo ro “basisa,” rimbewu ehandle ka vukati i nchumu lowu thyakeke emahlweni ka Xikwembu. (1 Vakorinto 6:18-20) Ku tlula kwalaho, Vakreste va fanele ku teka ntsena “hilaha Hosi yi swi rhandzaka hakona.”—1 Vakorinto 7:39.

Wansati wa Mukreste wa le Zambia la vitaniwaka Violet u feriwe hi nuna wakwe. Endzhaku ka sweswo, maxaka ma n’wi tisele wanuna, va sindzisa leswaku u fanele a va ni vuxaka bya rimbewu na yena. Violet u arile, ivi a yirisiwa leswaku a nga ha ki mati exihlobyeni lexi a xi ri kona kwalaho, tanihi nxupulo wakwe. Naswona u tlhele a byeriwa leswaku a nga ha fambi eka patu-nkulu, handle ka swona u ta weriwa hi khombo. Hambi swi ri tano, a nga swi pfumelelanga ku chavisiwa hi maxaka ya yena kumbe vaaki-kulobye.

Endzhakunyana Violet u sengisiwile ehubyeni ya tiko. Kwalaho handle ko kanakana u hlamusele xivangelo xakwe xa Matsalwa xo ala ku hlanganyela eka rimbewu leri nga riki enawini. Huvo yi yime na yena, yi vula leswaku yi nga ka yi nga n’wi sindzisi ku namarhela eka mikhuva ya ka vona leyi lwisanaka ni ripfumelo rakwe. Lexi tsakisaka, ku ala kakwe loku tiyeke ka ku landzula ripfumelo ku endle leswaku ntshikilelo eka Timbhoni tin’wana eximutanini xexo leti endzhakunyana ti langutaneke ni mhaka leyi fanaka wu nga ha vi lowukulu.

Mbhoni ya Muntima leyi vuriwaka Monika na yona yi langutane ni ntshikelelo lowu fanaka endzhaku ka ku fa ka nuna wa yona. Vandyangu wa nuna va sindzise ku n’wi nyika nuna wun’wana. Monika u ri: “Ndzi arile, naswona ndzi tiyimisele ku yingisa xileriso lexi nga eka 1 Vakorinto 7:39.” Hambi swi ri tano, ntshikelelo a wu helanga. Monika wa tsundzuka: “Va ndzi xungetile, va ku: ‘Loko u ala ku tekiwa hi nuna loyi a wu nga ha tekiwi nakambe.’ Va tlhele va vula leswaku van’wana va Vakreste-kulorhi va basisiwe hi ndlela yoleyo exihundleni.” Hambi swi ri tano, Monika u yime a tiyile. U ri: “Ndzi titshamele ndzexe ku ringana malembe mambirhi, endzhaku ndzi tlhele ndzi tekiwa hi ndlela ya Vukreste.” Sweswi Monika i phayona ra nkarhi hinkwawo.

Ku Onhakeriwa Hi Khwiri Ni Ku Veleka N’wana A File

Vakreste edzongeni wa Afrika va tlhela va langutana ni mikhuva ya ku onhakeriwa hi khwiri ni ku veleka n’wana a file. Khombo ro tano ri vangiwa hi ku nga hetiseki ka vumunhu—a hi nxupulo wa Xikwembu. (Varhoma 3:23) Kambe loko wansati a onhakeriwe hi khwiri, mikhuva yin’wana ya Vantima yi lava leswaku a khomiwa tanihi loyi a yilaka ku ringana nkarhinyana.

Xisweswo wansati un’wana loyi a ha ku onhakeriwa hi khwiri u hlamarisiwe hi ku vona Mbhoni yi kongoma yindlu ya yena. Loko yi ri karhi yi tshinela, u n’wi huwelerile: “U nga ngheni haleno! Hi ku ya hi ndhavuko wa hina wansati loyi a ha ku onhakeriwaka hi khwiri a nga fanelanga a endzeriwa.” Hambi swi ri tano, Mbhoni yi n’wi byele leswaku Timbhoni ta Yehovha ti yisa rungula ra Bibele eka vanhu va muxaka wihi na wihi naswona a ti wu landzeli ndhavuko wa tiko mayelana ni ku onhakeriwa hi khwiri. Kutani yi n’wi hlayela Esaya 65:20, 23, leyi hlamuselaka leswaku eMfun’weni wa Xikwembu ku onhakeriwa hi makhwiri ni ku veleka n’wana a file a swi nga ha humeleli. Wansati u amukele dyondzo ya le kaya ya Bibele.

Mikhuva ya vukholwa-hava yi nga ha fambisana ni xilahlo xa vana lava tswariweke va file. Loko Mbhoni leyi vitaniwaka Joseph yi ve kona eka xilahlo lexo tano, yi byeriwe leswaku hinkwavo lava nga kona va boheka ku hlamba mavoko ya vona ematini lama nga ni murhi ni ku chukuchela murhi eswifuveni swa vona. Leswi a swi endleriwa ku sivela “moya” wa ricece leswaku wu nga ha tlheli wu vuya wu ta va karhata. Joseph u landzule hi ndlela ya xichavo hi ku tiva dyondzo ya Bibele ya leswaku vafi va nga ka va nga va vavisi lava hanyaka. Hambi swi ri tano, van’wana va ringete ku n’wi sindzisa leswaku a tirhisa murhi lowu. Joseph u tlhele a landzula. Hi ku vona vurhena lebyi bya Vukreste, van’wana lava a va ri kona hi laha ku fanaka va wu arile murhi lowu.

Papalata Nkwetlembetano, Kambe U Yima U Tiyile

Ku chava vanhu ni ku chava ku hlongoriwa swi nga va nsusumeto wa matimba wo landzula. Swivuriso 29:25 yi ri: “Ku tšhav̌a v̌anhu ka riya ntlhamu.” Mintokoto leyi hundzeke yi kombisa ntiyiso wa xiphemu xo hetelela xa ndzimana yoleyo: “Kambe l’a ṭhembaka Yehova o le ku tlakukeni.”

Ku nga khathariseki sweswo, hakanyingi nkwetlembetano wu nga papalatiwa. Hi xikombiso, loko Mukreste a ya enkosini wa xaka, a nga fanelanga ku yima ku kondza a tikuma a ri eka xiyimo xo biha xo landzula ripfumelo. “Munhu wa ku anakanya o v̌ona khombo ra ha ta, o tisiv̌elela; muriv̌ali, yena, a hundza mahlweni, o rihiseriwa.”—Swivuriso 27:12.

Ku ta va vutlhari ku vutisa hi vuxiyaxiya leswaku i mikhuva yihi leyi nga ta tirhisiwa. Loko yi ri ni leswi nga riki leswinene, Mukreste a nga tirhisa nkarhi lowu ku hlamusela leswi endlaka a nga hlanganyeli ntsena, a endla tano “hi moya wa ku olova ni wa xichavo.” (1 Petro 3:16) Loko Mukreste a hlamusela xiyimo xa yena lexi sekeriweke eBibeleni ka ha ri emahlweni, maxaka yakwe hi ntolovelo ma ta boheka ku xixima leswi a swi pfumelaka naswona a ma nge vi na xivindzi xo n’wi xungeta ni ku n’wi chavisa.

Ku nga khathariseki ntirhisano wa maxaka, Mukreste a nga ka a nga ri landzuli ripfumelo hi ku olova a landzela mikhuva leyi nga xiximiki Xikwembu—ku nga khathariseki ku xungetiwa kumbe ku khomiwa hi ndlela yo biha loku nga endliwaka eka yena. Hi ntshunxiwile eka ku chava ka vukholwa-hava. Muapostola Pawulo u khutazile: “Hi ntshunxiwile hileswi Kriste a hi ntshunxeke. Hikokwalaho, yimani mi tiya, mi nga ha tlheli mi tiveka ehansi ka mpingu wa vuhlonga.”—Vagalatiya 5:1.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 29]

Vo tala va tshemba leswaku munhu loyi a ha ku faka a nga tirha tanihi muhlanganisi ni ku heleketa marungula eka maxaka lama feke khale