‘Ku Dyondzisa Rito Ra Ntiyiso Hi Ndlela Leyinene’

RITO ra Xikwembu i vuhlayiselo bya misinya ya milawu ya ntikelo swinene leswaku munhu a va ni vutomi lebyi humelelaka. Ri nga pfuna mutirheli leswaku a kota ku dyondzisa, ku laya ni ku ololoxa. (2 Timotiya 3:16, 17) Hambi swi ri tano, leswaku hi vuyeriwa ngopfu eka nkongomiso lowu, lowu humaka eka Xikwembu, hi fanele hi landzela ndzayo ya muapostola Pawulo loko a laya Timotiya: “Endla hi matimba ku vonaka u ri la nkhensekaka emahlweni ka Xikwembu, u nga ri na tingana hi ntirho wa wena, u dyondzisa Rito ra ntiyiso hi ndlela leyinene.”—2 Timotiya 2:15.

Swilo swin’wana leswi Rito ra Xikwembu ri fanisiwaka na swona i ntswamba lowu wundlaka, swakudya leswi tiyeke, mati lama timulaka, lama basisaka, xivoni, ni tlhari leri karihaka. Ku twisisa leswi marito lawa ma vulaka swona swi nga pfuna mutirheli ku tirhisa Bibele hi vutshila.

Ku Humesa Ntswamba Wa Rito Ra Xikwembu

Ntswamba i swakudya leswi laviwaka hi tincece. Loko ricece ri ri karhi ri kula, ri dyondzisisiwa ku dya swakudya leswi tiyeke hakatsongo-tsongo, kambe eku sunguleni ri kota ku gayela ntswamba ntsena. Hi tindlela to tala, lava va tivaka switsongo eRitweni ra Xikwembu va fana ni tincece. Ku nga khathariseki leswaku munhu wa ha ku sungula ku tsakela eRitweni ra Xikwembu kumbe se i nkarhinyana a tolovelane na rona, kambe loko a twisisa ntsena tidyondzo ta masungulo ta Bibele, wa ha ri ricece hi tlhelo ra moya, naswona u lava swakudya leswi gayekaka hi ku olova—“ntswamba” wa moya. A nga si swi kota ku gayela “swakudya leswi tiyeke,” ku nga swihundla leswi enteke swa Rito ra Xikwembu.—Vaheveru 5:12.

Xiyimo lexi a xi ri kona evandlheni lerintshwa ra Korinto enkarhini lowu Pawulo a va tsaleleke ha wona a ku: “Ndzi mi wundlile hi ntswamba, ku nga ri hi swakudya leswi tiyeke, hikuva a mi nga si swi kota ku swi mita.” (1 Vakorinto 3:2) Vakorinto a va fanele va rhanga va dyondzisiwa “tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu.” (Vaheveru 5:12) Eka xiyimo lexi a va ri eka xona, a va nga ta swi kota ku gayela “swihundla leswi enteke swa Xikwembu.”—1 Vakorinto 2:10.

Ku fana na Pawulo, vatirheli va Vukreste namuntlha va khathalela vanhu lava va ha riki swihlangi hi tlhelo ra moya hi ku va nyika “ntswamba,” hi ku va pfuna leswaku va dzika swinene etidyondzweni ta xisekelo ta Vukreste. Va khutaza lava ha riki vantshwa kumbe lava nga siki vupfaka leswaku va “navela ntswamba lowu tengeke wa moya.” (1 Petro 2:2) Muapostola Pawulo u kombise leswaku a a wu vona kahle nkhathalelo wo hlawuleka lowu faneleke ku nyikiwa lava ha riki vantshwa, loko a tsale a ku: “Un’wana ni un’wana loyi a hanyaka hi ntswamba, a nga si kuma dyondzo ya leswo lulama, hikuva i xihlangi.” (Vaheveru 5:13) Ku lehisa mbilu, ku anakanyela, ku twisisa, ni ku olova, swa laveka eka vatirheli va Xikwembu loko va avelana ntswamba lowu tengeke wa Rito hi ku fambisa tidyondzo ta Bibele ta le makaya ni ta le vandlheni ni lava ha riki vantshwa swin’we ni lava nga riki na vutivi.

Ku Phamela Swakudya Leswi Tiyeke Swa Rito Ra Xikwembu

Leswaku a kula a ta ponisiwa, Mukreste a nga lavi “ntswamba” ntsena. Loko mintiyiso ya Bibele ya xisekelo a yi twisise kahle ni ku yi amukela, kutani u lulameriwe hi ‘swakudya leswi tiyeke swa lavakulu.’ (Vaheveru 5:14) Xana leswi a nga swi endlisa ku yini? Kahle-kahle hi ku tirhisa dyondzo ya munhu hi xiyexe ya nkarhi hinkwawo ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukreste. Mikhuva yo tano leyinene yi ta pfuna Mukreste leswaku a tiya hi tlhelo ra moya, a vupfa, a humelela evutirheleni. (2 Petro 1:8) Hi nga rivali leswaku ku tlhandlekela eka vutivi, ku endla ku rhandza ka Yehovha naswona i xiphemu xa swakudya swa moya.—Yohane 4:34.

Namuntlha, “nandza la tshembekaka, wo tlhariha,” u hlawuriwile leswaku a phamela malandza ya Xikwembu swakudya hi nkarhi lowu faneleke, ni ku ma pfuna leswaku ma twisisa “vutlharhi bya xona hi matlhelo hinkwawo ya byona.” Yehovha hi moya wa yena u paluxa mintiyiso leyi enteke ya Matsalwa hi ku tirhisa nandza loyi lowo tshembeka, loyi hi ku tshembeka a phamelaka ‘swakudya swa moya hi nkarhi wa kona.’ (Matewu 24:45-47; Vaefesa 3:10, 11; ringanisa Nhlavutelo 1:1, 2.) Mukreste un’wana ni un’wana u ni vutihlamuleri bya ku ma tirhisa kahle malunghiselelo lama endliweke.—Nhlavutelo 1:3.

I ntiyiso, eBibeleni ku ni swilo swin’wana leswi “swi nonon’hwaka ku swi twisisa,” hambi ku ri eka Vakreste lava vupfeke. (2 Petro 3:16) Ku ni swiga, vuprofeta ni swifaniso swin’wana leswi nonon’hwaka ku swi twisisa leswi lavaka ku dyondziwa ni ku anakanyisisiwa hi vuenti. Hikwalaho, dyondzo ya munhu hi xiyexe yi katsa ku handzisisa Rito ra Xikwembu. (Swivuriso 1:5, 6; 2:1-5) Ngopfu-ngopfu vakulu va ni vutihlamuleri emhakeni leyi loko va dyondzisa evandlheni. Ku nga khathariseki leswaku va fambisa Dyondzo ya Buku ya Vandlha kumbe Dyondzo ya Xihondzo xo Rindza, va nyikela tinkulumo ta le rivaleni, kumbe loko va dyondzisa hi ndlela yin’wana, vakulu va fanele va yi tiva kahle mhaka ya vona, ni ku tshama va lulamele ku xiyisisa ku “dyondzisa” ka vona loko va ri karhi va phamela swakudya leswi tiyeke swa moya evandlheni.—2 Timotiya 4:2.

Mati Lama Timulaka Ma Tlhela Ma Basisa

Yesu u byele wansati wa Musamariya loyi a a ri exihlobyeni leswaku a a ta n’wi nyika swakun’wa leswi eka yena a swi ta hundzuka “xihlovo xa mati lama pfelelaka, ku yisa evutomini lebyi nga heriki.” (Yohane 4:13, 14; 17:3) Mati lama nyikaka vutomi ma katsa malunghiselelo hinkwawo ya Xikwembu lama nyikaka vutomi hi ku tirhisa Xinyimpfana xa Xikwembu, naswona malunghiselelo lawa ma andlariwe kahle eBibeleni. Tanihi vanhu lava nga ni torha ra “mati” wolawo, hi amukela xirhambo lexi nyikiweke hi moya ni mutekiwa wa Kreste xo “nw[a] mati ya vutomi [hi] nga hakeli.” (Nhlavutelo 22:17) Hi ku nwa mati lawa hi nga kuma vutomi lebyi nga heriki.

Ku tlula kwalaho, Bibele yi veka mimpimanyeto ya mahanyelo ni ya moya eka Vakreste va ntiyiso. Loko hi tirhisa mimpimanyeto leyi yi vekiweke hi Xikwembu, ha basisiwa hi Rito ra Yehovha, hi “basisiw[a]” eka mikhuva hinkwayo leyi Yehovha Xikwembu a yi vengaka. (1 Vakorinto 6:9-11) Hikwalaho, ntiyiso lowu kumekaka eRitweni leri huhuteriweke wu vitaniwa “mati lama hlantswaka.” (Vaefesa 5:26, NW) Loko hi nga lavi leswaku ntiyiso wa Xikwembu wu hi basisa hi ndlela yoleyo, a xi nge byi amukeri vugandzeri bya hina.

Lexi tsakisaka, vakulu lava ‘dyondzisaka rito ra ntiyiso hi ndlela leyinene’ na vona va fanisiwa ni mati. Esaya u vule leswaku va fana ni “šinambyana ša mati e tikweni ra dyanḍa.” (Esaya 32:1, 2) Vakulu lava nga ni rirhandzu va hetisisa nhlamuselo leyi loko va endzela vamakwerhu tanihi varisi va moya, hi ku tirhisa Rito ra Xikwembu leri timulaka, leswaku va dyondzisa rungula ra moya leri akaka, leri chavelelaka, leri va tiyisaka ni ku va seketela.—Ringanisa Matewu 11:28, 29.a

Swirho swa vandlha swi ku langutela hi mahlo-ngati ku endzeriwa hi vakulu. Bonnie, u ri: “Ndza yi tiva ndlela leyi vakulu va phyuphyisaka ha yona, naswona ndza tsaka swinene leswi Yehovha a endleke lunghiselelo leri.” Lynda, manana la titshameleke yexe, u tsarile: “Hi xikhutazo xa Matsalwa, vakulu va ndzi pfune leswaku ndzi tiyisela. A va yingisela ni ku ndzi komba ntwela-vusiwana.” Michael u ri: “Va ndzi endle ndzi titwa ndzi ri xiphemu xa nhlengeletano leyi nga ni rirhandzu.” Un’wana u ri: “Maendzo ya vakulu ma ndzi pfune leswaku ndzi hlula minkarhi ya mina ya gome lerikulu.” Riendzo ra nkulu leri akaka hi tlhelo ra moya ri fana ni xakunwa lexi titimelaka, lexi phyuphyisaka. Vanhu lava fanaka ni tinyimpfu va chaveleleka loko vakulu lava nga ni rirhandzu va va pfuna leswaku va vona ndlela leyi misinya ya milawu ya Matsalwa yi tirhaka ha yona exiyin’weni xa vona.—Varhoma 1:11, 12; Yakobo 5:14.

Tirhisa Rito Ra Xikwembu Tanihi Xivoni

Loko munhu a dya swakudya leswi tiyeke, xikongomelo xa yena a hi ku tsakisiwa hi nantswo ntsena. Kambe, u lava ku kuma mphamelo lowu nga ta n’wi pfuna leswaku a kota ku hanya. Loko a ri n’wana, u lava leswaku swakudya swi n’wi pfuna a kula a va munhu lonkulu. Ni swakudya swa moya swi tano. Dyondzo ya munhu hi xiyexe ya Bibele yi nga tsakisa, kambe lexi a hi xona ntsena xivangelo xa yona. Swakudya swa moya swi fanele swi hi cinca. Swa hi pfuna leswaku hi tiva ni ku humesa mihandzu ya moya, swi tlhela swi hi pfuna leswaku hi ambala “munhu wa hanyelo lerintshwa loyi a pfuxetiwaka kambe na kambe, leswaku [hi] kota ku tiva swinene Xikwembu lexi xi n’wi tumbuluxeke hi xifaniso xa xona.” (Vakolosa 3:10; Vagalatiya 5:22-24) Swakudya swa moya nakambe swi tlhela swi hi pfuna leswaku hi kula hi vupfa, swi endla leswaku swi hi olovela ku tirhisa misinya ya milawu ya Matsalwa eku tlhantlheni ka swiphiqo swa hina, ni ku pfuna van’wana leswaku va tlhantlha swa vona.

Xana hi nga swi tivisa ku yini loko Bibele yi swi endla sweswo eka hina? Hi loko hi tirhisa Bibele tanihi xivoni. Yakobo u te: “Mi va vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena . . . Loko munhu a ri mutwi wa rito, a nga ri muendli, ú fana ni munhu loyi a langutaka nghohe ya yena ya ntumbuluko exivonini; hikuva wa tinyanga a suka a famba, kutani a hatla a rivala leswi a tivoneke a ri swona. Kambe loyi a kambisisaka Nawu lowu hetisekeke wa ku ntshunxeka, a tiyisela eka wona a nga ri mutwi loyi a rivalaka, kambe a ri muendli la tirhaka, ú ta kateka eka leswi a swi endlaka.”—Yakobo 1:22-25.

Hi ‘kambisisa’ Rito ra Xikwembu loko hi ri dyondza hi vukheta ivi hi kambisisa leswi hi nga swona ni leswi hi faneleke hi va swona hi ku ya hi mimpimanyeto ya Xikwembu. Loko hi endla leswi, hi ta va “vaendli va rito, [ku nga ri] vatwi ntsena.” Bibele yi ta humesa vuyelo lebyinene eka hina.

Rito Ra Xikwembu I Tlhari

Xo hetelela, muapostola Pawulo u hi pfuna leswaku hi vona ndlela leyi ha yona hi nga tirhisaka Rito ra Xikwembu tanihi tlhari. Loko a hi tsundzuxa malunghana ni “tindhuna, ni vafumi, ni tihosi leti fumaka ta nguva leyi ya munyama,” u tlhele a khutaza a ku “amukelani . . . Rito ra Xikwembu ri va fumu ra n’wina leri Moya wu mi nyikaka rona.” (Vaefesa 6:12, 17) Rito ra Xikwembu i tlhari ra nkoka leri hi nga ri tirhisaka ku tsema tidyondzo tihi na tihi leti “sivela[ka] vanhu ku tiva Xikwembu.”—2 Vakorinto 10:3-5.

A swi kanakanisi leswaku, “Rito ra Xikwembu ra hanya, naswona ra tirha.” (Vaheveru 4:12) Yehovha u vulavula ni vanhu hi ku tirhisa matluka ya Rito ra yena leri huhuteriweke. Ri tirhise kahle loko u dyondzisa van’wana ni loko u paluxa tidyondzo ta mavunwa. Ri tirhise kahle leswaku u khutaza u aka, u phyuphyisa, u chavelela, u bumabumela ni ku tiyisa van’wana hi tlhelo ra moya. Nakambe onge Yehovha a nga ku “longela hinkwaswo leswinene leswi nga ta [ku] pfuna ku endla ku rhandza ka [yena],” leswaku minkarhi hinkwayo u endla “leswi [a] swi tsakelaka.”—Vaheveru 13:21.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Vakulu khutazani van’wana, leswaku va “dyondzis[a] rito ra ntiyiso hi ndlela leyinene”