‘Nhluvuko Wa Wena A Wu Ve eRivaleni’

“Sweswi ndzi nga hundzuka wanuna, ndzi tshikile swa vuhlangi.”—1 VAKORINTO 13:11.

1. Xana ku kula i vumbhoni lebyi hlamarisaka bya ntumbuluko hi ndlela yihi?

NKAVANGAHETI yi nga kula yi va xivumbiwa lexi leheke ku tlula timitara ta 30 ni ku tika ku tlula tithani ta 80, kambe yi huma eka tandza leritsongo leri nga voniwaka ntsena hi microscope. Hi laha ku fanaka, murhi lowukulu wa mu-sequoia lowu humaka eka yin’wana ya tindzoho letitsongo swinene wu nga kula wu leha timitara to tlula 90. Entiyisweni, ku kula i xihlamariso xin’wana xa vutomi. Hi laha muapostola Pawulo a swi vekeke ha kona, hi nga byala naswona hi cheleta, kambe i ‘Xikwembu lexi kurisaka.’—1 Vakorinto 3:7.

2. I muxaka wihi wo kula lowu vhumbiweke eBibeleni?

² Hambi swi ri tano, ku ni muxaka wun’wana wa ku kula loku hlamarisaka swinene. Hi lowu vhumbiweke hi muprofeta Esaya loko a ku: “Lo’nṭongo o ta v̌a khume ra madzana, lo’nṭongo ngopfu, o ta v̌a tiko le’ra matimba. Mina, Yehova, nḍi hatlisisa ŝilo leŝi e mikarini ya ŝona.” (Esaya 60:22) Vuprofeta lebyi byi malunghana ni ku andza ka vanhu va Xikwembu, naswona byi hetiseka swinene enkarhini wa hina.

3. Xana xiviko xa ntirho wa lembe ra 1991, xi kombise njhani leswaku Yehova u hatlisisa ntirho wa vanhu va yena?

³ Xiviko xa ntirho wa lembe ra 1991 wa misava hinkwayo xa Timbhoni ta Yehova xi kombisa leswaku nhlayo ya vahuweleri va Mfumo yi fikelele nhlohlorhi leyintshwa ya 4 278 820, naswona ntsengo wa vanhu va 300 945 va khuvuriwile elembeni rero. Hi ku khitikana ka vanhu lavo tala lavantshwa, ku vumbiwe mabandlha lamantshwa ya 3 191 kun’we ni nhlayo leyi lavekaka ya swifundza ni miganga. Leswi swi endla mabandlha lamantshwa lama tlulaka nhungu hi siku, leswi lavaka ku va xifundza lexintshwa masiku man’wana ni man’wana mambirhi. Mawaku ku andza loku hlamarisaka swonghasi! Handle ko kanakana, Yehova u hatlisisisa swilo, naswona u katekisa matshalatshala ya vanhu va yena.—Psalma 127:1.

Nkarhi Wo Tikambela

4. Hi swihi swivutiso leswi fanelaka ku xiyiwa loko hi languta emahlweni?

⁴ Hambi leswi wu tsakisaka loko hi wu vona, nkateko lowu wu ta ni vutihlamuleri byo karhi. Xana ku ta va ni vanhu lava vupfeke lava swi rhandzaka ku langutela swilaveko swa moya eka vanhu lava lavantshwa hinkwavo? Loko hi languta emahlweni, i swinene ku anakanya hi nhlayo ya maphayona, malandza ya vutirheli, vakulu ni valanguteri lava famba-fambaka lava nga ta laveka ku langutela ku kula ni ku engeteleka, xikan’we ni nhlayo ya vatirhi lava tinyiketelaka lava lavekaka etihofisini ta marhavi ni le Makaya ya Bethele emisaveni hinkwayo leswaku va seketela ntirho wolowo. Xana nhlayo leyikulu ya vanhu yi ta huma kwihi? A swi kanakanisi leswaku ntshovelo i wukulu. Kambe i vamani lava namuntlha va faneleke va khathalela vatirhi hinkwavo lava lavekaka entshovelweni?—Matewu 9:37, 38.

5. I swiyimo swihi leswi nga kona etindhawini tin’wana hikwalaho ka ku andza ka xihatla?

⁵ Hi xikombiso, ku vikiwe leswaku eswiphen’wini swin’wana swa misava, ku ni mabandlha lama nga ni kwalomu ka dzana ra vahuweleri va Mfumo, lama languteriwaka hi nkulu un’we ntsena kun’we ni nandza wun’we wa vutirheli kumbe vambirhi. Minkarhi yin’wana nkulu un’we u tirha emabandlheni mambirhi. Etindhawini tin’wana ku ni xilaveko lexikulu xa vatirheli lava fanelekaka va Vukriste leswaku va fambisa tidyondzo ta le kaya ta Bibele, lerova ku ni nxaxamelo wa vanhu lavantshwa lava rindzeleke leswaku ku dyondziwa na vona. Nakambe entindhawini tin’wana, mabandlha lamantshwa ma vumbiwa hi rivilo lerikulu lerova mabandlha manharhu, mune, hambi ma ri ntlhanu ma hlanganyela eHolweni yin’we ya Mfumo. Kumbexana u ku vonile ku andza loku endhawini ya ka n’wina.

6. Hikwalaho ka yini hi fanele hi tikambela sweswi?

⁶ Xana ku andza loku ku hi byela yini? Leswaku eminkarhini ya hina, hinkwerhu ka hina hi fanele hi kamba swiyimo swa hina ku vona loko hi ri karhi hi tirhisa swinene nkarhi ni rifuwo ra hina leswaku hi angula eka xilaveko lexi. (Vaefesa 5:15-17) Muapostola Pawulo u tsalele Vaheveru va lembe xidzana ro sungula a ku: “Hikuva hambileswi sweswi a mi fanele ku va vadyondzisi, ma ha lava ku dyondzisiwa nakambe tidyondzo to sungula ta Rito ra Xikwembu, hi munhu un’wana. Ma ha lava ntswamba, ku nga ri swakudya leswi tiyeke.” (Vaheveru 5:12) Hi laha marito wolawo ma kombisaka ha kona, Mukriste un’wana ni un’wana u fanele a kula. Naswona ku ni khombo ra xiviri ra leswaku un’wana a tshama evuhlangini hi tlhelo ra moya ematshan’wini yo hluvukela eku vupfeni ka Vukriste. Hi ku pfumelelana ni leswi, Pawulo wa hi khutaza: “Yanani emahlweni mi tikamba, ku vona loko ma ha ri eku pfumeleni. Tianakanyeni!” (2 Vakorinto 13:5) Xana u tshama u tikambela ku vona loko u ri eku kuleni hi tlhelo ra moya ku sukela enkarhini lowu u khuvuriweke ha wona? Kumbe u lo yima bya mhandzi? Kutani ke, u nga swi tivisa ku yini leswaku u kurile?

“Swa Vuhlangi”

7. Leswaku nhluvuko wa hina wa moya wu va erivaleni, hi fanele hi endla yini?

⁷ “Loko ndza ha ri xihlangi, a ndzi vulavula tanihi xihlangi, ndzi ehleketa tanihi xihlangi, ndzi pimanisa tanihi xihlangi; kambe sweswi ndzi nga hundzuka wanuna, ndzi tshikile swa vuhlangi,” ku vule muapostola Pawulo. (1 Vakorinto 13:11) Hi nga si kula hi tlhelo ra moya, mianakanyo ya hina ni swiendlo swa hina a swi fana ni swa n’wana. Hambi swi ri tano, leswaku ku kula ka hina ku va erivaleni, hi fanele hi tshika “swa vuhlangi,” hi laha Pawulo a vuleke ha kona. Hi swihi swin’wana swa swona?

8. Hi ku ya hi marito ya Pawulo eka Vaheveru 5:13, 14, hi wihi mukhuva wun’wana wa xihlangi hi tlhelo ra moya?

⁸ Xo sungula, xiya marito ya Pawulo eka Vaheveru 5:13, 14 leyi nge: “Un’wana ni un’wana loyi a hanyaka hi ntswamba, a nga si kuma dyondzo ya leswo lulama, hikuva i xihlangi. Kambe swakudya leswi tiyeke i swa lava kuleke, i swa lava miehleketo ya vona yi vupfeke, lava toloveleke ku hlawula leswinene eka leswo biha.” Xana u ‘tolovelane na rona rito ra leswo lulama’? Xana wa ri tiva swinene Rito ra Xikwembu, Bibele, lerova u nga swi kota ku “hlawula leswinene eka leswo biha”? Pawulo u vule leswaku vanhu lava vupfeke va swi kota ku endla tano hikuva minkarhi hinkwayo va dya “swakudya leswi tiyeke.” Xisweswo, loko u rhandza kumbe u navela swakudya leswi tiyeke swa moya i xikombiso lexinene xa leswaku u kurile hi tlhelo ra moya kumbe wa ha ri xihlangi xa moya.

9. Xana ku navela ka munhu ka swilo swa moya i xikombiso xa nhluvuko wa munhu eka swilo swa moya hi ndlela yihi?

⁹ Kutani ke, ku njhani ku navela ka wena swilo swa moya? U wu xiya njhani mphakelo lowukulu wa swakudya swa moya leswi minkarhi hinkwayo Yehova a swi nyikelaka hi ku tirhisa tibuku leti sekeriweke eBibeleni ni minhlangano ni tinhlengeletano ta Vukriste? (Esaya 65:13) Handle ko kanakana wa tsaka swinene loko tibuku letintshwa ti humesiwa emintsombanweni ya muganga ya lembe na lembe. Kambe u endla yini ha tona loko u fika ekaya? U endla yini loko magazini lowuntshwa wa Xihondzo xo Rindza kumbe Awake! wu fika? Xana wa tinyika nkarhi wo hlaya tibuku leti, kumbe wo tiphendla-phendla ntsena u languta tinhla ta kona ivi u ti veka exelufini ya wena ya tibuku laha ku nga na tin’wana? Swivutiso leswi fanaka swi nga vutisiwa malunghana ni minhlangano ya Vukriste. Xana u va kona eminhlanganweni nkarhi hinkwawo? Xana wa lunghiselela kahle leswaku u hlanganyela eka yona? Handle ko kanakana van’wana va nghenele mukhuva wo biha wo tiwundla wa moya, wo hlayela ku fambisa nkarhi naswona hi ku hatlisa. Vona ndlela leyi a swi hambane ha yona ni mupisalema, loyi a nga te: “Nawu wa wena nḍi wu ranḍisa ku yini! Nḍi wu anakanya siku hikwaro.” Ku ya emahlweni, Hosi Davhida u te: “Nḍi ta ku twarisa e nhlengeletanweni le’yikulu, nḍi ku v̌onga e šikari ka v̌anhu la’v̌o tala.” (Psalma 35:18; 119:97) Handle ko kanakana, mpimo lowu hi tlangelaka ha wona tinyiko ta moya i xikombiso xa ku kula ka hina ka moya.

10. Hi wihi mukhuva wa xihlangi hi tlhelo ra moya lowu kombisiwaka eka Vaefesa 4:14?

¹⁰ Pawulo u humesele erivaleni xilo xin’wana xa vuhlangi hi tlhelo ra moya loko a tsundzuxa a ku: “Kutani a hi nga ha vi swihlangi leswi tlhekatlhekisiwaka ni ku yisiwa hala ni hala hi mheho yihi ni yihi ya dyondzo yo hambuka, hi ku xisetela ka vanhu lava kanganyisaka van’wana ni ku va hambukisa hi mano ya vona.” (Vaefesa 4:14) Hi laha vatswari va swi tivaka kahle ha kona, vana va lava ku tiva xin’wana ni xin’wana. Hi ndlela yin’wana lowu i mukhuva lowunene hikuva swi va endla leswaku va kambisisa ni ku dyondza kutani hakatsongo-tsongo va hluvuka va va vanhu lava vupfeke. Hambi swi ri tano, khombo ra kona hi leswi va hambukisiwaka hi ku olova hi swilo swo tala. Leswi nyanyisaka, hikwalaho ko pfumala ntokoto, hakanyingi ku navela loku ka ku tiva ku peta vona ni van’wana ekhombyeni lerikulu. Leswi swi tano ni le ka swihlangi hi tlhelo ra moya.

11. (a) Xana Pawulo a a anakanya yini loko a tirhisa nhlamuselo leyi nge “mheho yihi na yihi ya dyondzo yo hambuka”? (b) Xana ‘mheho’ yi fanisiwa ni yini namuntlha?

¹¹ Kambe, Pawulo a a anakanya yini loko a ku swihlangi swa moya swi tlhekatlhekisiwa hala ni hala hi “mheho yihi na yihi ya dyondzo yo hambuka”? Laha, “mheho” ri hundzuluxeriwe ri huma eka rito ra Xigriki leri nge aʹne·mos, leri ha rona International Critical Commentary yi kombisaka leswaku handle ko kanakana ri hlawuriwe “tanihi leri fanelaka mianakanyo ya ku cinca-cinceka.” Leswi swi kombisiwa kahle hi marito ya Pawulo lama landzelaka lama nge, “hi ku xisetela ka vanhu lava kanganyisaka van’wana.” Rito “kanganyisaka” hi ririmi ro sungula kahle-kahle ri vula “dayisi” kumbe “ku tlanga madayisi,” leswi vulaka, ntlango lowu ku humeleriwaka hi xiwelo eka wona. Mhaka hi leswaku nkarhi na nkarhi hi hlangana ni mianakanyo leyintshwa ni swilo leswi nga vonakaka swi nga ri na khombo, swi ri leswi ringaka, ni ku va leswi faneleke. Marito ya Pawulo ma tirha ngopfu-ngopfu eka timhaka leti fambelanaka ni ripfumelo ra hina—matshalatshala yo kondletela vun’we bya tikereke, ntshamisano, tipolitiki ni swin’wana. (Ringanisa 1 Yohane 4:1.) Kambe nsinya wolowo wa nawu i wa ntiyiso malunghana ni ku hundzuka-hundzuka ka swilo ni tifexeni ta misava—switayele, vuhungasi, swakudya, rihanyo kumbe vutiolori bya miri bya nkarhi hinkwawo, ni swin’wana. Hikwalaho ko kala ntokoto ni xiboho lexinene, xihlangi hi tlhelo ra moya xi nga hambukisiwa hi swilo swo tano ivi xisweswo xi siveriwa ku endla nhluvuko wa moya ni ku hetisisa mindzhwalo ya xona ya Vukriste ya nkoka swinene.—Matewu 6:22-25.

12. Xana vana lavatsongo va hambane njhani ni vanhu lavakulu malunghana ni vutihlamuleri?

¹² Mukhuva wun’wana wa vana lavatsongo i ku lava mpfuno ni nyingiso nkarhi na nkarhi. A va byi lemuki vutihlamuleri kumbe a va khathali ha byona; vuhlangi i nkarhi lowu swilo hinkwaswo evuton’wini swi nga matlangwana. Tanihi laha Pawulo a swi vuleke ha kona, va ‘vulavula tanihi swihlangi, va ehleketa tanihi swihlangi, va pimanisa tanihi swihlangi.’ Va swi tekela ehansi leswaku van’wana va ta va khathalela. Ku nga ha vuriwa sweswo hi swihlangi hi tlhelo ra moya. Loko muntshwa a nyikela nkulumo ya yena yo sungula ya Bibele kumbe a sungula ku ya ensin’wini, mutswari wa moya wa swi tsakela ku pfuna hi xin’wana ni xin’wana. Ku humelela yini loko muntshwa yoloye a hambeta a titshega hi mpfuno wolowo naswona a nga swi koti ku amukela vutihlamuleri byo tihlayisa? Handle ko kanakana sweswo swi ta va xikombiso xa ku nga tikarhati.

13. Hikwalaho ka yini un’wana ni un’wana a fanele a dyondza ku rhwala ndzhwalo wa yena?

¹³ Emhakeni leyi tsundzuka xitsundzuxo xa muapostola Pawulo xa leswaku hambi loko hi fanele hi ‘rhwalelana mindzhwalo,’ kambe “un’wana ni un’wana u ta rhwala mpingu wa yena.” (Vagalatiya 6:2, 5) Kavula, swi teka nkarhi ni matshalatshala ku dyondza ku rhwala vutihlamuleri bya Mukriste un’wana, naswona swi nga ha lava ku tinyiketela etimhakeni tin’wana. Hambi swi ri tano, a ku ta va xihoxo lexikulu ku pfumelela ku tinghenisa eku titsakiseni hi swa vutomi, ku nga ha va hi ku tihungasa, maendzo, ku tirivatisa hambi ku ri ku hlongorisa ntirho wo tihanyisa swi nga fanelanga, lerova munhu a khondla mavoko, a nga rhandzi ku engetela ku hlanganyela ka yena entirhweni wo endla vadyondzisiwa kumbe ku fikelela nhluvuko ni vutihlamuleri bya moya. Mudyondzisiwa Yakobo u khutazile a ku: “Mi va vaendli va rito, mi nga vi vatwi ntsena lava tixisaka.”—Yakobo 1:22; 1 Vakorinto 16:13.

14. Ha yini hi nga fanelanga hi aneriseka hi ku kombisa mikhuva ya xihlangi hi tlhelo ra moya?

¹⁴ Ina, ku ni swilo swo tala leswi vonakaka hi ku olova leswi hambanisaka n’wana ni munhu lonkulu. Hambi swi ri tano, nchumu wa nkoka, hi laha Pawulo a swi vekeke ha kona, hi leswaku hakatsongo-tsongo hi tshika swa vuhlangi ivi hi kula. (1 Vakorinto 13:11; 14:20) Handle ka sweswo, swi nga hi tsanisa hi tlhelo ra moya. Kambe hi nga wu endla njhani nhluvuko? Ku katseka yini leswaku hi hlayisa ku kula ka moya loku nga ta hi endla lava vupfeke?

Ndlela Leyi Nhluvuko Wu Vaka eRivaleni Ha Yona

15. Hi wahi magoza ya xisekelo yo hluvukela eku kuleni?

¹⁵ Kambe, xana ku kula ku endleka njhani emisaveni leyi tolovelekeke? The World Book Encyclopedia ya hlamusela: “Vutomi bya munhu un’wana ni un’wana byi sungula eka sele yin’we. Sele yi teka swakudya kutani yi swi hundzula swi va swiaki leswi lavekaka leswaku yi kula. Xisweswo, sele yin’we yi kulela endzeni. Sele leyi yi nga andza naswona yi avana leswaku yi endla tisele tin’wana. Endlelo ro vumba, ro andzisa, ni ro avana ri vuriwa ku kula.” Yinhla leyi xiyekaka swinene laha hi leswaku ku kula ku endleka endzeni. Loko mphakelo lowunene wa swakudya wu tekiwa, wu tswongiwa, naswona wu tirhisiwa, ku kula ka endleka. Leswi swi vonaka kahle eka ricece leri ra ha ku velekiwaka. Tanihi laha hi swi tivaka ha kona, ricece ri wundliwa hi swakudya leswi hundzuriweke swo hlawuleka, mafi, lama nga ni mafurha yo tala ni tiphurotheni, swakudya leswi lavekaka leswaku ri kula. Vuyelo byi va byihi? Mpimo wo kula eka ntiko ni ku leha loku n’wana a ku kumaka elembeni ra yena ro sungula a wu ringani ni ku kula loku tolovelekeke ka lembe rihi na rihi evuton’wini bya yena hinkwabyo.

16. Hi wihi muxaka wo kula lowu vonakaka eka vunyingi bya swichudeni leswintshwa swa Bibele, naswona sweswo swi koteka hi ndlela yihi?

¹⁶ Ku na swo tala leswi hi swi dyondzaka eka endlelo leri ra ku kula loku tolovelekeke leswi hi nga swi tirhisaka eka nhluvuko wa hina wa moya ku suka eka vuhlangi ku ya eku vupfeni. Xo sungula, xiyimiso xa swakudya swa nkarhi na nkarhi i xa nkoka. Anakanya loko wa ha sungula ku dyondza Bibele. Loko u fana ni van’wana vo tala, kumbexana a wu nga tivi nchumu hi Rito ra Xikwembu. Kambe vhiki rin’wana ni rin’wana u lunghiselele tidyondzo ta wena naswona u va ni dyondzo ya wena ya Bibele, naswona hi nkarhi wutsongo, u sungule ku twisisa swisekelo hinkwaswo swa tidyondzo ta Matsalwa. Hikokwalaho, u fanele u pfumela leswaku sweswo a ku ri ku kula loku hlamarisaka, naswona leswi hinkwaswo swi ve hikwalaho ko tiwundla nkarhi na nkarhi hi Rito ra Xikwembu!

17. Ha yini xiyimiso xa nkarhi na nkarhi xo tiwundla hi swilo swa moya xi ri xa nkoka swinene?

¹⁷ Kutani ke, ku vuriwa yini hi nkarhi wa sweswi? Xana wa ha xi landzela xiyimiso xa nkarhi na nkarhi xo tiwundla? A hi fanelanga hi anakanya leswaku tanihi leswi hi nga khuvuriwa, a ka ha ri na xilaveko xa dyondzo ya nkarhi na nkarhi ni ya vukheta yo tiwundla hi swakudya swa moya. Hambi leswi Timotiya a a ri mulanguteri wa Mukriste la vupfeke, Pawulo u n’wi khutazile a ku: “Endla timfanelo leti, tinyiketele eka tona, leswaku hinkwavo va ta vona hilaha u yaka emahlweni hakona.” (1 Timotiya 4:15) Xana un’wana ni un’wana wa hina u fanele a swi endla kangani sweswo! Loko u tsakela leswaku vumoya bya wena byi hluvuka byi va erivaleni, matshalatshala yo tano i ya nkoka swinene.

18. Xana nhluvuko wa hina wa moya wu vonaka hi ndlela yihi?

¹⁸ Ku endla leswaku nhluvuko wa hina wu va erivaleni a swi vuli leswaku hi endla matshalatshala yo hlawuleka yo kombisa leswi hi swi tivaka kumbe yo ringeta ku tsakisa van’wana. Yesu u te: “N’wina mi ku vonakala ka misava; muti lowu akiweke entshaveni a wu tumbeli,” naswona “nomu wu vula leswi mbilu yi teleke ha swona.” (Matewu 5:14; 12:34) Loko timbilu ta hina ni mianakanyo ya hina swi tele hi swilo leswinene swa Rito ra Xikwembu, hi nge swi tshiki swi ri tano kambe hi ta kombisa leswi hi leswi hi swi endlaka ni leswi hi swi vulaka.

19. Hi fanele hi tiyimisela ku endla yini malunghana ni nongonoko wa hina wa swilo swa moya, naswona hi langutele vuyelo byihi?

¹⁹ Hikokwalaho, xivutiso hi lexi: Xana wa yi hlaya Bibele nkarhi na nkarhi ni ku va kona eminhlanganweni ya Vukriste leswaku u tiwundla hi swakudya leswi susumetaka ku kula ka wena ka le ndzeni ka moya? U nga aneriseki hi ku va muyingisi ntsena loko swi ta eka nhluvuko wa vumoya. Teka magoza lamanene ku tiyiseka leswaku u swi tirhisa hi xitalo swakudya swa moya leswo tala leswi Yehova a swi nyikelaka. Loko u ri un’wana wa lava ‘tsakelaka nawu wa Yehova, ivi u wu hlaya ni ku wu anakanya nhlikanhi ni vusiku,’ kutani ku nga vuriwa leswi landzelaka hi wena: “O fana ni muri lo’wu simekiweke kusuhi ni milambu ya mati, lo’wu tŝalaka mihanḍu ya wona hi nkarhi wa wona, lowu matluka ya wona ma nga omiki: Hikwaŝo leŝi a ŝi endlaka ŝi ta kateka.” (Psalma 1:2, 3) Kutani ke, ku nga endliwa yini ku tiyisekisa leswaku u ta hambeta u hluvuka emoyeni? Leswi ku ta kaneriwa ha swona exihlokweni lexi landzelaka.

Xana U Nga Hlamula?

◻ Ha yini hi fanele hi kambela nhluvuko wa hina wa moya sweswi?

◻ Xana ku kula emoyeni ku fambelana njhani ni ku navela swilo swa moya?

◻ Ku vuriwa yini hi “mheho yihi ni yihi ya dyondzo yo hambuka”?

◻ Hikwalaho ka yini un’wana ni un’wana a fanele a rhwala ndzhwalo wa yena?

◻ Xana nhluvuko wa moya wu fikeleriwa hi ndlela yihi?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 10]

Xana wa tinyika nkarhi wo hlaya tibuku leti sekeriweke eBibeleni?