Ku Tirhela Yehovha Tanihi Ndyangu Lowu Nga Ni Vun’we

HI KU VULA KA ANTONIO SANTOLERI

Tatana a a ri ni malembe ya 17 loko a suka eItaly hi 1919. U rhurhele eBrazil, hi ku lava vutomi byo antswa. Hi ku famba ka nkarhi, u pfule ndhawu yo tsemeta misisi exidorobanini xa xifundzha xa São Paulo.

SIKU rin’wana hi 1938, loko ndzi ri ni malembe ya nkombo, Tatana u kume vuhundzuluxeri bya Bibele lebyi vitaniwaka Brasileira, eka wanuna un’wana la hundzeke hi le ndhawini yakwe yo tsemeta misisi. Endzhaku ka malembe mambirhi, Manana u sungule ku vabya swinene kutani a nga ha koti ku endla nchumu. Tatana u sungule ku vabya na yena, kutani hinkwerhu ka hina—Manana, Tatana, mina ni makwerhu wa xisati Ana—hi sukile hi ya tshama ni maxaka edorobeni-nkulu ra São Paulo.

Loko ndza ha nghena xikolo le São Paulo, ndzi sungule ku rhandza ku hlaya swinene, ngopfu-ngopfu tibuku ta matimu. A a swi ndzi tsakisa ku vona leswaku Bibele a yi tala ku boxiwa eka tona. Buku ya marungula leyi ndzi yi lombeke eka layiburari ya mani na mani ya le São Paulo, yi boxe Dyondzo ya le Ntshaveni ko hlayanyana. Hi swona swi ndzi endleke ndzi kunguhata ku kuma Bibele leswaku ndzi ta hlaya dyondzo yoleyo hi ndzexe. Ndzi lave Bibele leyi Tatana a yi kumeke khale kutani ndzi yi kuma endzeni ka tiromela, laha se a yi hete malembe ya nkombo, yi tshame kona.

Ndyangu wa ka hina a wu ri Makhatoliki, xisweswo a ndzi nga si tshama ndzi khutaziwa ku hlaya Bibele. Sweswi, mina hi ndzexe, ndzi dyondze ku tikumela tindzima ni tindzimana. Ndzi swi tsakerile ku hlaya Dyondzo ya le Ntshaveni swin’we ni buku hinkwayo ya Matewu ni tibuku tin’wana ta Bibele. Lexi xi ndzi tsakiseke swinene a ku ri ndlela leyi tidyondzo ni mahlori ya Yesu swi andlariweke swi ri ntiyiso ha yona.

Hi ku xiya ndlela leyi vukhongeri bya Khatoliki a byi hambane ha yona ni leswi ndzi swi hlayeke eBibeleni, ndzi sungule ku nghena Kereke ya Presbyterian, kutani Ana a ndzi landzela. Hambiswiritano, a ndzi nga enerisekanga. Ku hele malembe ndzi ri karhi ndzi lava Xikwembu hi ku hiseka. (Mintirho 17:27) Hi vusiku byin’wana lebyi nga ni tinyeleti, loko ndza ha tianakanyela leswi ni leswiya, ndzi tivutisile, ‘Hikwalaho ka yini ndzi ri laha? Xana xikongomelo xa vutomi i yini?’ Hiloko ndzi hlawula ndhawu leyi tumbeleke endzhaku ka yindlu, ndzi nkhinsama, kutani ndzi khongela, ‘Hosi Xikwembu! Hi wena mani xana? Xana ndzi nga swi kotisa ku yini ku ku tiva?’ Nhlamulo yi tile endzhakunyana ka sweswo.

Ndzi Dyondza Ntiyiso Wa Bibele

Siku rin’wana hi 1949, wanhwana un’wana u tshinelele Tatana loko a ri karhi a xika etremeni. Hiloko a n’wi nyika magazini wa Xihondzo xo Rindza ni wa Xalamuka! Kutani a endla xikhokhelo xa Xihondzo xo Rindza a tlhela a n’wi kombela leswaku a endzela ekaya ra hina, a n’wi hlamusela leswaku u ni vana vambirhi lava nghenaka Kereke ya Presbyterian. Loko wansati loyi a endzile, u siye buku leyi nge Children eka Ana kutani a sungula dyondzo ya Bibele na yena. Endzhakunyana ndzi va landzerile.

Hi November 1950 hi ye ro sungula entsombanweni wa Timbhoni ta Yehovha. Hiloko ku humesiwa buku leyi nge “Let God Be True” kutani hi ye emahlweni ni dyondzo ya hina ya Bibele hi tirhisa buku yoleyo tanihi nkongomiso wa hina. Endzhakunyana ka sweswo hi xiye leswaku se hi wu kumile ntiyiso, hiloko hi April 1951 hi khuvuriwa, hi kombisa ku tinyiketela ka hina eka Yehovha. Tatana na yena u tinyiketerile endzhaku ka malembe ma nga ri mangani naswona u fe a tshembekile eka Xikwembu hi 1982.

Ntsako eNtirhweni Wa Nkarhi Hinkwawo

Hi January 1954, loko ndza ha ri ni malembe ya 22, ndzi amukeriwile leswaku ndzi ya tirha ehofisini ya rhavi ya Timbhoni ta Yehovha, leyi vitaniwaka Bethele. Loko ndzi fika kwalaho, ndzi hlamarile ku kuma leswaku wanuna loyi a ndzi tlulaka hi malembe mambirhi ntsena, Richard Mucha, a a ri mulanguteri wa rhavi. Hi 1955, loko ku va ni xilaveko xa malandza ya xifundzha, hilaha valanguteri lava famba-fambaka a va vitaniwa hakona hi nkarhi wolowo, a ndzi ri un’wana wa vavanuna va ntlhanu lava rhambiweke ku ya hlanganyela entirhweni lowu.

Ndzi averiwe ku tirha exifundzheni xa Rio Grande do Sul. A ku ri ni mavandlha ya 8 ntsena ya Timbhoni ta Yehovha loko ndzi sungula, kambe ku nga si hela 18 wa tin’hweti ku simekiwe mavandlha mambirhi lamantshwa swin’we ni mintlawa leyi nga yoxe ya 20. Namuntlha, eka ndhawu leyi, ku ni swifundzha swa 15 swa Timbhoni ta Yehovha, xin’wana ni xin’wana xi ni mavandlha ya kwalomu ka 20! Eku heleni ka 1956, ndzi byeriwe leswaku xifundzha xa mina xi avanisiwile xi va swifundzha leswitsongo swa mune leswi nga ta languteriwa hi valanguteri va swifundzha va mune. Hi nkarhi wolowo ndzi komberiwe ku tlhelela eBethele leswaku ndzi ya kuma xiavelo lexintshwa.

Lexi ndzi hlamariseke ni ku ndzi tsakisa, ndzi averiwe ku ya en’walungwini wa Brazil tanihi mulanguteri wa muganga, mutirheli la famba-fambaka a pfuna swifundzha swo hambana-hambana. Hi nkarhi wolowo Brazil a ri ri ni vatirheli va 12 000 lava nga Timbhoni ta Yehovha, naswona tiko leri a ri ri ni miganga mimbirhi. Richard Wuttke a a tirha edzongeni, mina a ndzi ri emugangeni wa le n’walungwini. Le Bethele hi leteriwe ku tirhisa muchini wo kombisa tifilimi leti humesiwaka hi Timbhoni ta Yehovha, The New World Society in Action ni leyi nge The Happiness of the New World Society.

Emasikwini wolawo, mafambelo ya kona a ma nga fani ni ya sweswi. A yi nga ri kona Mbhoni leyi a yi ri ni movha, kutani a ndzi famba hi xikepe, byatso, golonyi leyi kokiwaka hi tihavi, hanci, xikochi-kari, lori naswona kan’we hi xihaha-mpfhuka. A a swi nyanyula ku haha ehenhla ka khwati ra Amazon u ya phatsama eSantarém, doroba-nkulu leri nga exikarhi ka Belém na Manaus, laha Amazon wu cheletaka kona, ku nga ntsindza wa Xifundzha xa Amazonas. Hi nkarhi wolowo malandza ya miganga a ma va ni swifundzha swi nga ri swingani swo swi endzela, xisweswo a ndzi heta nkarhi wo tala ndzi kombisa vanhu tifilimi ta Sosayiti. Emadorobeni lamakulu, a ku ta madzana ya vanhu.

Lexi xi ndzi tsakiseke swinene en’walungwini wa Brazil i ndhawu ya Amazon. Loko ndzi ri karhi ndzi tirha kwalaho hi April 1957, Nambu wa Amazon ni swinambyana swa wona swi tate magova ya swona. Ndzi ve ni lunghelo ra ku kombisela yin’wana ya tifilimi enhoveni, ndzi endla bodo yo kombisela eka yona exikarhi ka mirhi yimbirhi. Gezi ro kombisa ha rona a ri huma eka njhini ya xikepe lexi a xi boheleriwe enambyeni lowu nga ekusuhi. Eka vo tala a ku ri ro sungula va vona filimi ya muxaka lowu.

Endzhakunyana ka sweswo ndzi tlhelele entirhweni wa le Bethele, hi lembe leri tlhandlamaka, hi 1958, ndzi ve ni lunghelo ro va kona eka Nhlengeletano ya Matiko Hinkwawo ya Timbhoni ta Yehovha ya “Ku Rhandza Ka Xikwembu,” eDorobeni-nkulu ra New York. Exikarhi ka vanhu va 253 922 lava a va tate Xitediyamu xa Yankee ni Timbala ta Polo leti nga ekusuhi, hi siku ro hetelela ra ntsombano wa masiku ya nhungu, a ku ri ni vapfhumba vo huma ematikweni ya 123.

Ndzi Tiphina Hi Ku Cinca Ka Swiyimo eVuton’wini Bya Mina

Endzhakunyana ko tlhelela eBethele, ndzi sungule ku tolovelana na Clara Berndt, naswona hi March 1959 hi tekanile. Hi averiwe ntirho wo fambela mavandlha exifundzheni xa Bahia, laha hi tirheke kona kwalomu ka lembe. Mina na Clara ha ha yi tsundzuka ndlela leyi vamakwerhu va kwalaho va kombiseke ha yona ku titsongahata, malwandla, ku hiseka ni rirhandzu; a va swerile hi tlhelo ra swilo leswi vonakaka kambe va fuwile hi mihandzu ya Mfumo. Hiloko hi yisiwa eXifundzheni xa São Paulo. Kwalaho, hi 1960, hiloko nsati wa mina a tika, kutani hi boheka ku tshika ntirho wa nkarhi hinkwawo.

Hi endle xiboho xa ku ya tshama exifundzheni xa Santa Catarina, laha nsati wa mina a velekeriweke kona. Jaha ra hina, Gerson i mativula eka vana va hina va ntlhanu. U tlhandlamiwe hi Gilson hi 1962, Talita hi 1965, Tárcio hi 1969 na Janice hi 1974. Hi ku pfuniwa hi Yehovha ni ndzayo leyinene leyi a yi nyikaka, hi swi kotile ku langutana ni ntlhontlho wa ku va kurisa hi “ku va laya ni ku va dyondzisa ta Hosi.”—Vaefesa 6:4.

Vana va hina hinkwavo hi va teka va ri va risima. Mupisalema u yi phofula kahle mintlhaveko ya hina: “V̌onani, v̌ana . . . , i nḍaka ya Yehova!” (Pisalema 127:3) Ku nga khathariseki swiphiqo leswi veke kona, hi hlayise vana va hina hilaha “nḍaka ya Yehova” yihi na yihi a hi ta yi hlayisa hakona, hi ri karhi hi tsundzuka swiletelo leswi kumekaka eRitweni ra yena. Hi kume vuyelo lebyikulu. Hi kume ntsako lowukulu loko hi ntlhanu ka vona, ha un’we-un’we, va phofule ku navela ka vona loku humaka embilwini ko khuvuriwa va kombisa ku tinyiketela ka vona eka Yehovha.—Eklesiasta 12:1.

Minhlawulo Ya Vana Va Hina

A hi tsakile swinene loko Gerson, endzhakunyana ka ku heta khoso ya khompyutara, a vule leswaku u lava ku ya tirha eBethele, xisweswo a hlawula ntirho wa nkarhi hinkwawo ku ri ni ntirho-vutomi lowu a wu thwaseleke. Kambe, ntirho wa le Bethele, ro sungula a wu nga olovi eka Gerson. Endzhaku ka ku n’wi endzela loko a ha ri ni mune wa tin’hweti ntsena a ri eBethele, ndzi twe ku vava loko ndzi vona gome leri a a ri na rona exikandzeni loko se hi famba. Loko ndzi n’wi languta hi xivoni xa le movheni ndzi n’wi vone a hi languta hi kondza hi sirhela. Mahlo ya mina a ma tale hi mihloti lerova ndzi boheke ku yima etlhelweni ka pato hi nga si nghenela riendzo ra hina ro ya ekaya ra 700 wa tikhilomitara.

Gerson u sungule ku tiphina hi Bethele. Endzhaku ka loko se a ri ni malembe yo lava ku va tsevu a ri kwalaho, u tekane na Heidi Besser, kutani va tirhe swin’we eBethele malembe man’wana mambirhi. Hiloko Heidi a tika, kutani va boheka ku suka. Xinhwanyetana xa vona, Cintia lexi sweswi xi nga ni malembe ya tsevu hi vukhale, xi famba na vona evutirhelini bya vona bya Mfumo.

Endzhakunyana ka loko hi endzele Gerson ro sungula eBethele, Gilson, loyi a a ha ku heta lembe rakwe ro sungula a ri karhi a dyondza tindlela to fambisa bindzu, u vule leswaku na yena u lava ku ya tirha kona. Makungu ya yena a ku ri ku tlhela a yisa tidyondzo takwe emahlweni endzhaku ka loko a tirhe eBethele ku ringana lembe. Kambe makungu yakwe ma cincile, naswona u ye emahlweni ni ntirho wa le Bethele. Hi 1988 u tekane na Vivian Gonçalves, la nga phayona, hilaha vatirheli va nkarhi hinkwawo va vitaniwaka hakona. Ni sweswi va ha tirha swin’we eBethele.

Hi ye emahlweni hi tsaka loko n’wana wa hina wa vunharhu, Talita, a hlawule ku nghenela ntirho wa vuphayona hi 1986 endzhaku ko endla khoso yo endla mpfampfarhuto. Endzhaku ka malembe manharhu na yena u rhambiwe ku ya eBethele. Hi 1991 u tekane na José Cozzi, loyi a nga ni khume ra malembe a tirha eBethele. Va ha tirha kwalaho va ri mpatswa lowu tekaneke.

Mina ni nsati wa mina hi tsakile nakambe loko Tárcio, la va tlhandlamaka, a engete nchumu lowu fanaka lowu ana se hi wu tweke kanharhu, “Tatana, ndzi lava ku ya eBethele.” Xikombelo xakwe xi amukeriwile, naswona hi 1991 na yena u sungule ku tirha eBethele, u tshame kona ku fikela hi 1995. Ha tsaka leswi a tirhiseke matimba yakwe ya vuntshwa ku seketela swilaveko swa Mfumo wa Yehovha hi ndlela leyi ku tlula malembe manharhu.

Lontsongo eka hinkwavo, Janice, u endle xiboho xakwe xo tirhela Yehovha naswona u khuvuriwe a ri ni malembe ya 13. Loko a ha ri exikolweni u hete lembe a ri phayona ra nkarhinyana. Kutani, hi September 1, 1993, a sungula ku va phayona ra nkarhi hinkwawo evandlheni ra ka hina, kwala dorobeni-nkulu ra Gaspar.

Ndlela Yo Humelela

Hi xihi xilotlelo xo hlayisa ndyangu wu ri ni vun’we evugandzerini bya Yehovha? A ndzi tshembi leswaku ku ni ndlela yo karhi leyi simekiweke. ERitweni rakwe, Yehovha u nyikele ndzayo leyi vatswari lava nga Vakreste va faneleke va yi landzela, xisweswo ku dzuneka hinkwako ku fanele ku ya eka yena hikwalaho ka vuyelo lebyinene lebyi hi veke na byona. Hina hi ringetile ku landzelela nkongomiso wa yena. (Swivuriso 22:6) Vana va hina hinkwavo va tekelele maendlelo ya swilo ya Xilatini eka mina ni swihlawulekiso swo karhi swa Majarimani eka mana wa vona. Kambe nchumu wa nkoka swinene lowu va wu kumeke eka hina i ndzhaka ya moya.

Ekaya ra hina a hi hisekela swinene swilaveko swa Mfumo. Ku rhangisa swilaveko leswi emahlweni a swi nga olovi. Hi xikombiso, a swi hi nonon’hwela ku va ni dyondzo ya ndyangu ya Bibele nkarhi na nkarhi, kambe a hi helanga matimba. Ku sukela loko a ha ku velekiwa, n’wana un’wana ni un’wana a a yisiwa eminhlanganweni ya Vukreste swin’we ni le tinhlengeletanweni ni le mintsombanweni. A ku ri vuvabyi kumbe xiyimo xo karhi xa xihatla ntsena leswi a swi hi endla hi xwa. Ku tlhandlekela kwalaho, ku sukela loko va ha ri vatsongo swinene, vana a va famba na hina evutirhelini bya Vukreste.

Loko se va ri ni malembe ya kwalomu ka khume, vana va sungule ku nyikela tinkulumo eXikolweni xa Vutirheli bya le Tilweni. A hi va pfuna leswaku va lunghiselela tinkulumo ta vona to sungula, hi va khutaza leswaku va tsala tinotsi to koma ta nkulumo ku nga ri to leha. Endzhaku ka sweswo, un’wana ni un’wana a a tilunghiselela nkulumo yakwe. Nakambe, loko va ri exikarhi ka 10 na 12 wa malembe, hinkwavo va sungule ku hamba va hlanganyela ensin’wini nkarhi na nkarhi. Lebyi hi byona vutomi lebyi a va byi tiva.

Clara, nsati wa mina, a a ri ni xiphemu lexikulu eku kuriseni ka vana. Vusiku byin’wana ni byin’wana, loko va ha ri vatsongo swinene—ku nga nkarhi lowu n’wana a tswongaka leswi u n’wi dyondzisaka swona ku fana ni xiponci—Clara a a va hlayela xitori xa Bibele kutani a khongela ni un’wana ni un’wana wa vona. U tirhise swinene tibuku leti nge From Paradise Lost to Paradise Regained, Listening to the Great Teacher, ni leyi nge Buku Yanga Ya Timhaka Ta Bibele.a Hi tlhele hi tirhisa ni swipfuneti swo dyondzisa leswi yingisiwaka ni leswi hlaleriwaka, leswi humesiwaka hi Timbhoni ta Yehovha, loko se swi sungule ku kumeka.

Leswi hi swi voneke tanihi vatswari va Vukreste swi tiyisekisa yinhla ya leswaku vana va lava nyingiso wa siku na siku. Rirhandzu lerikulu, ku va tsakela ha un’we-un’we, ni ku va nyika nkarhi wo tala, i swin’wana swa swilaveko swa xisekelo swa vantshwa. Ku enerisa swilaveko leswi hilaha hi nga kotaka hakona, a hi swi tekanga ntsena tanihi vutihlamuleri bya hina tanihi vatswari, kambe a hi kuma ntsako swinene loko hi ri karhi hi swi endla.

Hakunene, swa tsakisa eka vatswari ku vona ku hetiseka ka marito ya Pisalema 127:3-5: “V̌onani, v̌ana v̌a v̌anuna, i nḍaka ya Yehova! Mbanḍu wa khuri i hakelo. Kukotisa misev̌e e v̌okweni ra nhenha, v̌ana v̌a v̌untŝhwa v̌a tano. Ku katekile munhu loyi, nkotloto wa yena wu teleke v̌ona.” Ku tirhela Yehovha tanihi ndyangu lowu nga ni vun’we hakunene swi hi endle hi tsaka, hi tlhela hi tsakisisa!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 26]

Antonio Santoleri ni ndyangu wa yena