Ku Hlawula Varhumiwa Lava Nga Vona

“Nḍi . . . tiyisa rito ra nanḍa wa mina, nḍi hetisa makungu ya tinṭumi ta mina.”—ESAYA 44:25, 26.

1. Xana Yehovha u va hlawula njhani varhumiwa lava nga vona, naswona u va paluxa njhani varhumiwa va mavunwa?

YEHOVHA XIKWEMBU i Muhlawuri Lonkulu wa varhumiwa vakwe va ntiyiso. U va hlawula hi ku endla leswaku marungula lawa a ma rhumelaka hi ku tirhisa vona ma hetiseka. Nakambe Yehovha i Mupaluxi Lonkulu wa varhumiwa va mavunwa. Xana u va paluxa njhani? U herisa swikombiso swa vona ni leswi va swi vhumbaka. Hi ndlela leyi u kombisa leswaku i vavhumbi lava tihlawuleke hi voxe, lava entiyisweni marungula ya vona ma humaka emianakanyweni ya vona ya mavunwa—ina, emianakanyweni ya vona ya vuhunguki, ya nyama!

2. Hi wihi nkwetlembetano lowu veke kona exikarhi ka varhumiwa lava a va ri kona eminkarhini ya Israyele?

² Havumbirhi bya vona Esaya na Ezekiyele a va tivula varhumiwa va Yehovha Xikwembu. Xana a va ri vona? A hi voneni. Esaya u profete a ri eYerusalema ku sukela hi 778 B.C.E. ku fikela kwalomuya ndzhaku ka 732 B.C.E. Ezekiyele a a khotsiwile eBabilona hi 617 B.C.E. Kwalaho u profete eka vamakwavo va Vayuda. Vaprofeta lavambirhi va twarise hi xivindzi leswaku Yerusalema wu ta lovisiwa. Vaprofeta lavan’wana va vule leswaku Xikwembu a xi nga ta swi endla sweswo. I vamani lava vonakeke va ri varhumiwa lava nga vona?

Yehovha U Paluxa Vaprofeta Va Mavunwa

3, 4. (a) I marungula wahi mambirhi yo hambana lama byeriweke Vaisrayele loko va ri eBabilona, naswona Yehovha u n’wi paluxe njhani murhumiwa wa mavunwa? (b) I yini leswi Yehovha a vuleke leswaku a swi ta endleka eka vaprofeta va mavunwa?

³ Loko Ezekiyele a ri eBabilona, u nyikiwe xivono xa leswi a swi ri karhi swi endleka le tempeleni ya Yerusalema. Enyangweni wa le vuxeni, a ku ri ni vavanuna va 25. Exikarhi ka vona a ku ri ni tihosana timbirhi, ku nga Yazaniya na Pelatiya. Xana Yehovha u va langute njhani? Ezekiyele 11:2, 3 ya hlamula: “Ṅwana wa munhu, hi v̌ona v̌alav̌o la’v̌a anakanyaka le’ŝo homboloka, ni la’v̌a letelaka le’ŝo biha e mutini lowo, v̌a ku: A hi nkari wo aka tindlu.” Varhumiwa lava va ku rhula va vukanganyisi a va ku, ‘Ku hava khombo eYerusalema. Phela, ku nga ri kungani hi ta aka tiyindlu leti engetelekeke eka wona!’ Kutani Xikwembu xi byele Ezekiyele leswaku a profeta hi ndlela yo lwisana ni vaprofeta lava va mavunwa. Eka ndzimana 13 ya ndzima 11, Ezekiyele u hi byela leswi humeleleke eka un’wana wa vona: “Loko nḍi ri kari nḍi profeta, Pelatia, ṅwana Benaya a fa.” Kumbexana leswi swi vangiwe hi leswi Pelatiya a a ri ni ndhuma swinene ni leswi a a ri hosana leyi nga ni nkucetelo wo karhi, naswona a a ri mugandzeri lonkulu wa swifaniso. Rifu rakwe ra xitshuketa ri kombise leswaku a a ri muprofeta wa mavunwa!

⁴ Ku dlayiwa ka Pelatiya hi Yehovha a swi va tshikisanga ku hemba hi vito ra Xikwembu vaprofeta lavan’wana va mavunwa. Vakanganyisi lava va hambete ni ndlela ya vona ya vuhunguki yo vhumba swilo leswi lwisanaka ni ku rhandza ka Xikwembu. Hiloko Yehovha Xikwembu a byela Ezekiyele a ku: “V̌a ni khombo v̌aprofeta v̌a mav̌unwa, la’v̌a lanḍaka meehleketo ya timbilu ta v̌ona, kasi a v̌a v̌oni ntšhumu!” Kukotisa Pelatiya, a va ‘nga ha ta va kona’ leswaku va xinyata va byela Yerusalema swivono swa “miloro yo rulisa timbilu, kasi ku rula ku hav̌a.”—Ezekiyele 13:3, 15, 16.

5, 6. Ku nga khathariseki varhumiwa hinkwavo va mavunwa, xana Esaya u tikombise njhani a ri muprofeta wa ntiyiso?

⁵ Loko a ri Esaya, marungula ya yena hinkwawo lama humaka eka Xikwembu malunghana na Yerusalema ma hetisekile. Hi ximumu xa 607 B.C.E., Vababilona va lovise muti kutani va teka masalela ya Vayuda va tlhela na vona va va yisa eBabilona tanihi mahlonga. (2 Tikronika 36:15-21; Ezekiyele 22:28; Daniyele 9:2) Xana makhombo lawa ma endle leswaku vaprofeta va mavunwa va tshika ku hlasela vanhu va Xikwembu hi ku phyaphyarha swa hava? E-e, vaprofeta volavo va mavunwa va hambete va hemba!

⁶ Ku tlhandlekela kwalaho, vabohiwa va Vaisrayele va tlhele va va ekhombyeni ro langutana ni vavhumbi lava tinyungubyisaka, vahlahluvi ni vangoma va tinyeleti va le Babilona. Hambiswiritano, Yehovha u kombise vaprofeta lava va mavunwa hinkwavo va ri swihunguki leswi hluriweke hikwalaho ko profeta swilo leswi a swi nga ta humelela. Hi ku famba ka nkarhi u kombise Ezekiyele a ri murhumiwa wakwe wa ntiyiso, hilaha Esaya a a ri hakona. Yehovha u hetisise marito hinkwawo lawa a ma vuleke hi ku tirhisa vona, hilaha a tshembiseke hakona a ku: “Nḍi endle ku bvumba ka v̌angoma e šilo ša hav̌a, nḍi hlanyisa v̌abvumbi, nḍi tlherisele nḍaku e tintlhari, nḍi hunḍula v̌utlhari bya tona e v̌uphukuphuku. Kambe nḍi tiyisa rito ra nanḍa wa mina, nḍi hetisa makungu ya tinṭumi ta mina.”—Esaya 44:25, 26.

Marungula Lama Chavisaka Hi Babilona Na Yerusalema

7, 8. Hi rihi rungula leri huhuteriweke leri Esaya a a ri na rona eka Babilona, naswona marito yakwe a ma vula yini?

⁷ Yuda na Yerusalema a ma ta hundzuka mananga, ku ri hava vaaki ku ringana 70 wa malembe. Hambiswiritano, hi ku tirhisa Esaya na Ezekiyele Yehovha u vule leswaku muti wolowo a wu ta tlhela wu akiwa ni leswaku tiko a ri ta tlhela ri va ni vanhu hi nkarhi lowu kongomeke lowu a wu vhumbeke! Loku a ku ri ku vhumba loku hlamarisaka. Hikwalaho ka yini? Hikuva Babilona a ri dume hi ku ka ri nga va ntshunxi vabohiwa va rona. (Esaya 14:4, 15-17) Kutani, xana i mani loyi a a ta kota ku ntshunxa vabohiwa lava? I mani loyi a a ta hlula Babilona wa matimba, ni makhumbi ya wona yo tiya ni nambu wa wona lowu nga xisirhelelo? Yehovha wa Matimba Hinkwawo a a ta swi kota! Kutani u vule leswaku u ta swi endla: “Nḍi ku ka šiwa [hileswaku, mati lama sirhelelaka muti]: U ta phya, nḍi ta phyisa milambu ya wena. Nḍi byela ta Koreš, nḍi ku: I murisi wa mina, o ta endla ku ranḍa ka mina hikwaku; o ta ku ka Yerusalem: U ta tlhela u akiwa! E ka tempele, o ta ku: A ku akeriwe masungulo!”—Esaya 44:25, 27, 28.

⁸ Anakanya hi sweswo! Nambu wa Yufrata, xihinga lexikulu eka vanhu, eka Yehovha a wu kotisa thonsi ra mati exivandleni lexi hisaka swinene. Hi ku copeta ka tihlo, xihinga xexo a xi ta phya! Babilona a wu ta wa. Hambileswi a ku ri malembe ya kwalomu ka 150 emahlweni ka ku tswariwa ka Korexe wa Muperesi, Yehovha u endle leswaku Esaya a vhumba hi ta ku teka ka hosi leyi Babilona ni ku ntshunxa vabohiwa va Vayuda hi ku humesa xileriso xa leswaku va tlhela va ya aka Yerusalema ni tempele ya wona hi vuntshwa.

9. I mani loyi Yehovha a n’wi vitaneke hi vito rakwe leswaku a va muyimeri wakwe eku xupuleni ka Babilona?

⁹ Vuprofeta lebyi hi byi kuma eka Esaya 45:1-3: “Yehova o v̌ule ŝeŝo e ka muhlawuriwa wa yena, e ka Koreš, loyi nḍi ṅwi tekeke hi v̌oko ra šinene, leŝaku a wisa e mahlweni ka yena e matiko, . . . a pfuleriwa tinyangwa, ti nga pfariwi; o ri: Hi mina nḍi nga ta famba e mahlweni ka wena, nḍi ta mbunḍumuša ŝiṭunga; nḍi ta ṭhov̌a tinyangwa ta nsuku, nḍi wisa timhanḍe ta nsimbi; nḍi ta ku nyika rifuwo le’ri fihliweke, ni šuma le’ši nge šihundleni, u ta tiv̌a leŝaku hi mina Yehova Šikwembu ša Israel l’a ku v̌itaneke hi v̌ito ra wena.”

10. Xana Korexe a a ri “muhlawuriwa” hi ndlela yihi, naswona Yehovha u swi kotise ku yini ku vulavula na yena malembe yo tlula dzana emahlweni ko velekiwa kakwe?

¹⁰ Xiya leswaku Yehovha u vulavula na Korexe onge hi loko ana se a ri karhi a hanya. Leswi swi pfumelelana ni marito ya Pawulo ya leswaku Yehovha u “[endla] leswaku swilo leswi nga riki kona swi tshuka swi va kona.” (Varhoma 4:17) Nakambe, Xikwembu xi kombisa Korexe a ri “muhlawuriwa wa [xo]na.” Hikwalaho ka yini xi endle leswi? Phela, muprista lonkulu wa Yehovha a nga n’wi chelanga Korexe mafurha yo kwetsima yo tota enhlokweni. I ntiyiso, kambe loku i ku tota ka vuprofeta. Byi kombisa ku veka ximfumo eka xikhundlha xo karhi xo hlawuleka. Kutani Xikwembu xi swi kotile ku vulavula hi ku hlawuriwa ka Korexe ka ha ri emahlweni tanihi ku tota.—Ringanisa 1 Tihosi 19:15-17; 2 Tihosi 8:13.

Xikwembu Xi Hetisisa Marito Ya Varhumiwa Va Xona

11. Ha yini vaaki va Babilona va titwe va sirhelelekile?

¹¹ Enkarhini lowu Korexe a yeke a ya lwa na Babilona, vaaki va wona a va titwa va sirhelelekile swinene ni ku hlayiseka. Muti wa vona a wu rhendzeriwe hi mugerho lowu sirheleleke wo enta wu tlhela wu anama, lowu a wu vumbiwa hi Nambu wa Yufrata. Laha nambu lowu a wu khulukela kona wu tsemakanya muti, a ku ri ni hlaluko ro leha eribuweni ra le vuxeni bya nambu. Leswaku wu hambanisiwa ni muti lowu, Nebukadnetsara u ake lexi a xi vitana “khumbi lerikulu, lexi hikwalaho ka leswi xi fanaka ni ntshava a xi nga ta susiwa . . . Makumu ya rona [a a] ma tlakuse kukotisa ntshava.”a Khumbi leri a ri ri ni tinyangwa letikulu leti nga ni timbanti letikulu ta koporo. Leswaku a nghena eka tona, munhu a a fanele a khandziya ehenhla ka xiganga lexi nga etlhelo ka nambu. A swi hlamarisi leswi vabohiwa va Babilona a va nga lorhi leswaku va nga pfuka va ntshunxiwile!

12, 13. Xana marito ya Yehovha hi ku tirhisa murhumiwa wakwe Esaya ma hetiseke njhani loko Babilona ri hluriwa hi Korexe?

¹² Kambe a swi nga ri tano hi vabohiwa va Vayuda lava a va ri ni ripfumelo eka Yehovha! A va ri ni ntshembo lowu vangamaka. Hi ku tirhisa vaprofeta va xona, Xikwembu xi tshembise ku va ntshunxa. Xana Xikwembu xi xi hetisise njhani xitshembiso xa xona? Korexe u lerise mavuthu yakwe leswaku ma ya hambukisa Nambu wa Yufrata empfhukeni wa tikhilomitara ti nga ri tingani le n’walungwini wa Babilona. Xisweswo, xisirhelelo lexikulu xa muti xi hundzuriwe xi va nambu lowu omeke. Evusikwini lebyi chavisaka, masocha ya Babilona lama pyopyiweke, hi vusopfa ma siye tinyangwa leti nga ni swikhweto swimbirhi ku lulama ni tlhelo ra mati ya Yufrata ti pfulekile. Yehovha a nga ti tshovanga tinyangwa hi ku kongoma; a nga ti tshovanga tinsimbi ta tona leti pfalaka tinyangwa, kambe ku endla ka yena hi ndlela yo hlamarisa leswaku ti tshama ti pfulekile ni ku va ti nga lotleriwanga, swi fana ni loko ti tshoviwile. Makhumbi ya Babilona a ma pfunanga nchumu. Mavuthu ya Korexe a ma nga boheki ku ma khandziya leswaku ma ta kota ku nghena endzeni. Yehovha a a rhangele Korexe emahlweni, a “mbunḍumuša ŝiṭunga,” ina, swihinga hinkwaswo. Esaya u tikombise a ri murhumiwa wa Xikwembu wa ntiyiso.

¹³ Loko Korexe a hetile ku teka muti, rifuwo ra wona hinkwaro ri ve emavokweni yakwe, ku katsa ni leri a ri fihliwile etikamareni ta munyama, ta le mpfungwe. Hikwalaho ka yini Yehovha Xikwembu a endle leswi eka Korexe? Leswaku a ta swi tiva leswaku Yehovha, ‘Loyi a n’wi vitanaka hi vito ra yena,’ i Xikwembu xa vuprofeta bya ntiyiso ni Hosi Leyikulu ya vuako hinkwabyo. A a ta swi tiva leswaku Xikwembu xi lunghiselele yena leswaku a va ni matimba yo ntshunxa vanhu va xona va Israyele.

14, 15. Hi swi tivisa ku yini leswaku Korexe a a fanele a dzunisa Yehovha hikwalaho ka ku hlula ka yena Babilona?

¹⁴ Yingisela marito ya Yehovha lama yaka eka Korexe: “Hikwalaho ka riranḍu ra mina eka Yakob ni ka Israel, muhlawuriwa wa mina, nḍi ku v̌itanile hi v̌ito ra wena, nḍi v̌ulav̌urile na wena hi tintŝalo loko u nga si nḍi tiv̌a. Hi mina Yehova, ku hav̌a uṅwana; e handle ka mina, ku hav̌a Šikwembu. Nḍi ku ṭimbile loko u nga si nḍi tiv̌a, leŝaku ku sukela v̌ušeni, ku fika v̌upeladyambu ku ta tiv̌iwa leŝaku a ku na uṅwanyana e handle ka mina; hi mina Yehova, ku hav̌a uṅwana. Hi mina l’a endleke ku v̌onakala ni munyama; nḍi ṭakisa munhu [hileswaku, vanhu vakwe lava nga evuhlongeni], nḍi ṅwi rumela khombo [eka Vababilona]; hi mina Yehova, l’a endleke ŝilo ŝeŝo hikwaŝo.”—Esaya 45:4-7.

¹⁵ Korexe a a fanele a dzunisa Yehovha hi ku hlula ka yena Babilona, hikuva hi Yena loyi a n’wi nyikeke matimba leswaku a hetisisa ku rhandza ka Yena ko lwisana ni muti wolowo wo homboloka, ni ku ntshunxa vanhu va Yena lava khotsiweke. Hi ku endla tano, Xikwembu xi vitane matilo ya xona leswaku ma tisa matimba kumbe mavuthu layo lulama. Xi vitane misava ya xona leswaku yi pfuleka yi humesa swiendlo leswinene ni ku kutsuriwa ka vanhu va xona lava nga evukhumbini. Naswona matilo ya xona ni misava ya xona yo fanekisela swi angurile eka xileriso lexi. (Esaya 45:8) Emalembeni yo tlula dzana endzhaku ka rifu rakwe, Esaya u tikombise a ri murhumiwa wa Yehovha wa ntiyiso!

Mahungu Lamanene Ya Murhumiwa Eka Siyoni!

16. Hi wahi mahungu lamanene lawa a ma fanele ma twarisiwa emutini wa Yerusalema lowu siyiweke wu ri rhumbi loko Babilona ri hluriwa?

¹⁶ Kambe ku ni swo tala. Esaya 52:7 yi vulavula hi ta mahungu lamanene eka Yerusalema: “Yi sasekile ŝonghasi e tinṭhav̌eni, e milenge ya loyi a tisaka timhaka to nanḍiha, l’a v̌ulav̌ulaka ŝo rula, ya loyi a tisaka timhaka le’ti ṭakisaka, loyi a v̌ulaka ŝa v̌utomi, loyi a byelaka Sion, a ku: Šikwembu ša wena ša fuma!” Anakanya ndlela leyi swi nyanyulaka ha yona ku vona murhumiwa a ri karhi a kongoma Yerusalema a ta hi le tintshaveni! U fanele a ri ni mahungu. Hi wahi xana? I mahungu lama nyanyulaka eka Siyoni. Mahungu ya ku rhula, ina, mahungu ya musa wa Xikwembu. Yerusalema ni tempele ya wona wu ta tlhela wu akiwa! Naswona murhumiwa u huwelela ku hlula hi ku hiseka: “Šikwembu ša wena ša fuma!”

17, 18. Xana ku va Korexe a hlula Babilona a swi ri khumba njhani vito ra Yehovha?

¹⁷ Loko Yehovha a pfumelele Vababilona leswaku va onha xiluvelo xo fanekisela lexi tihosi ta nxaxamelo wa Davhida a ti tshama eka xona, kumbexana a swi vonaka onge A nga ha ri Hosi. Ematshan’weni ya yena, Marduk, xikwembu-nkulu xa Babilona, u sungule ku va hosi. Hambiswiritano, loko Xikwembu xa Siyoni xi hlule Babilona, xi kombise vuhosi bya xona bya vuako hinkwabyo—leswaku hi xona Hosi leyikulu. Naswona ku kandziyisa yinhla leyi, Yerusalema, “muti wa Hosi leyikulu,” a wu fanele wu tlhela wu akiwa, swin’we ni tempele ya wona. (Matewu 5:35) Loko a ri murhumiwa la tiseke mahungu wolawo lamanene, hambileswi milenge yakwe a yi tele hi ritshuri, yi thyakile yi tlhela yi va ni mafidzula, emahlweni ka varhandzi va Siyoni ni Xikwembu xa wona, a yi languteka yi sasekile swonghasi!

¹⁸ Hi ndlela ya vuprofeta, ku wa ka Babilona a swi vula leswaku mfumo wa Xikwembu a wu simekiwile ni leswaku mubyarhi wa mahungu lamanene a a ri mutwarisi wa ntiyiso wolowo. Ku tlhandlekela kwalaho, murhumiwa loyi wa le minkarhini ya khale loyi Esaya a vhumbeke ha yena, a a fanekisela murhumiwa wa mahungu lamanene yo tsakisa—lama tsakisaka hikwalaho ka rungula ra wona leri xiximekaka, ni nhloko-mhaka ya wona leyi vulavulaka hi Mfumo, ni ku tirha ka wona hi tindlela to hlamarisa eka vanhu hinkwavo lava nga ni ripfumelo.

19. Hi rihi rungula leri Yehovha a ri nyikeke Ezekiyele malunghana ni tiko ra Israyele?

¹⁹ Ezekiyele na yena u nyikiwe vuprofeta lebyi vangamaka lebyi vulavulaka hi ku kondletela. U profetile a ku: “Hosi Yehova o v̌ulav̌ula ŝeŝo, a ku: Nḍi ta endla leŝaku miti yi v̌a ni v̌anhu, ni marhumbi ma tlhela ma akiwa. . . . V̌a ta ku: Misav̌a yoleyo, leyi ngi yi hlaseriwile, yi hunḍuke yi fana ni ntanga wa Eden.”—Ezekiyele 36:33, 35.

20. Hi kwihi ku khongotela loku tsakisaka loku Esaya a ku nyikeke Yerusalema hi ndlela yo profeta?

²⁰ Loko va ri evuhlongeni eBabilona, vanhu va Xikwembu a va ri karhi va rilela Siyoni. (Pisalema 137:1) Sweswi va tsaka. Esaya u khongoterile a ku: “Banani mikulungwana, ṅwina hikwenu ŝiṅwe, marumbi ya Yerusalem; hikuv̌a Yehova o tšhav̌elerile tiko ra yena, o kuṭule Yerusalem! Yehova o funungurile v̌oko ra yena le’ri hlawuriweke e mahlweni ka matiko hikwawo, kutani makumu hikwawo ya misav̌a ma ta v̌ona ku hlayiseka ka Šikwembu ša hina.”—Esaya 52:9, 10.

21. Xana marito ya Esaya 52:9, 10 ma hetiseke njhani endzhaku ka ku hluriwa ka Babilona?

²¹ Ina, vanhu va Yehovha lava hlawuriweke a va ri ni xivangelo lexikulu xo tsaka. Sweswi a va ta tlhela va ya tshama etindhawini leti a ti siyiwe ti nga ri na munhu, va ti endla ti fana ni ntanga wa Edeni. Yehovha a va “funungu[le]le v̌oko ra yena le’ri hlawuriweke.” Hi ndlela yo fanekisela, a a tshambulute voko rakwe, leswaku a va tlherisela etiko-xikaya ra ka vona leri rhandzekaka. Lexi a ku nga ri xiendlakalo xitsongo, lexi nga xiyekiki ematin’wini. E-e, vanhu hinkwavo lava hanyeke enkarhini wolowo va ri vonile ‘voko leri pfulekeke’ ra Xikwembu xi ri karhi xi tirhisa matimba etimhakeni ta vanhu leswaku xi ponisa rixaka rero hi ndlela leyi hlamarisaka. A va nyikiwe vumbhoni lebyi nga kanakanisiki bya leswaku Esaya na Ezekiyele a va ri varhumiwa va Yehovha va ntiyiso. A ku ri hava loyi a ta kanakana leswaku Xikwembu xa Siyoni hi xona Xikwembu xi ri xin’we ntsena xa ntiyiso, lexi hanyaka emisaveni hinkwayo. Eka Esaya 35:2, ha hlaya: “V̌a ta v̌ona ku kwetsima ka Yehova, ni v̌ukulu bya Šikwembu ša hina.” Lava amukeleke vumbhoni lebyi bya Vukwembu bya Yehovha, va hundzukele eka yena va n’wi gandzela.

22. (a) I yini lexi hi nga xi nkhensaka namuntlha? (b) Hikwalaho ka yini hi fanele hi n’wi nkhensa swinene Yehovha leswi a paluxaka varhumiwa va mavunwa?

²² Mayana ndlela leyi hi faneleke hi nkhensa Yehovha ha yona leswi a kombisaka varhumiwa vakwe va ntiyiso! Hakunene hi yena la “tiyisa[ka] rito ra nanḍa wa [ye]na, [a] hetisa makungu ya tinṭumi ta [ye]na.” (Esaya 44:26) Vuprofeta bya ku kondletela lebyi a byi nyikeke Esaya na Ezekiyele byi tiyisekisa rirhandzu ra yena lerikulu, tintswalo ta yena leti nga faneriwiki ni musa eka malandza yakwe. Hakunene, Yehovha u faneriwa hi ku dzunisa ka hina hikwalaho ka leswi! Ngopfu-ngopfu hina namuntlha hi fanele hi nkhensa leswi a paluxaka varhumiwa va mavunwa. Leswi swi vangiwa hikwalaho ka leswi sweswi ku nga ni vunyingi bya vona emisaveni. Marungula ya vona ya mavunwa ma honisa swikongomelo swa Yehovha leswi twarisiweke. Xihloko lexi landzelaka xi ta hi pfuna leswaku hi tiva varhumiwa va mavunwa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

Xana U Nga Hlamusela?

◻ Xana Yehovha u va hlawula njhani varhumiwa vakwe va ntiyiso?

◻ Hi ku tirhisa Esaya, i mani loyi Yehovha a n’wi vitaneke leswaku a va muyimeri wakwe eku hluleni ka Babilona?

◻ Xana vuprofeta bya Esaya lebyi hlamuselaka ku hluriwa ka Babilona byi hetiseke njhani?

◻ Hi byihi vuyelo lebyinene lebyi ku hluriwa ka Babilona ku veke na byona ehenhla ka vito ra Yehovha?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]

Babilona a wu vonaka wu nga hluriwi hi matiko ya le sikwini ra Ezekiyele