Swichudeni Leswi Thwasaka Swa Rito Ra Xikwembu
HI KU tekelela Vakreste va lembe-xidzana ro sungula, Timbhoni ta Yehovha ta tiviwa emisaveni hinkwayo hikwalaho ka ku chumayela ka tona hi yindlu na yindlu. Ntirho lowu wu kandziyisiwile eka marito yo pfula enongonokweni wa ku thwasa wa ntlawa wa vu-102 wa Xikolo xa Bibele xa Gilead xa Watchtower.
Hi March 1, 1997, Albert Schroeder, xirho xa Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha, u kokele nyingiso eka xihloko xa sweswinyana xa magazini wa Xifurwa lowu nge Le Point. Xi vulavule hi makungu ya Rhoma Khatoliki yo sungula ku chumayela hi yindlu na yindlu le Italy. Xihloko lexi xi te: “Leswaku [varhumiwa va Vatican] va nga vuyi ximandla-mandla tanihi leswi va phikizanaka ni nsimu ya Timbhoni ta Yehovha, Vatican yi hlele ku kandziyisa tikopi ta timiliyoni ta Evhangeli ya Mukwetsimi Marka, tanihi leswi varhumiwa va vona va hlanganaka ni vatshila [Timbhoni] eku ‘fambiseni’ ka vona mahungu lamanene hi yindlu na yindlu.”
Mathwasana ya 48 ma le xikarhi ka lava tekeleleke maendlelo ya vutshila bya Yesu byo chumayela eku hangalaseni ka Rito ra Xikwembu. Va huma ematikweni ya nhungu va ta eNtsindza wa Dyondzo wa Watchtower ePatterson, le New York. Hi tin’hweti ta ntlhanu va ri eku dyondzeni, va hlaye Bibele hinkwayo. Khoso ya vona yi tlhele yi katsa matimu ya nhlengeletano ya Xikwembu, timhaka ta xiviri ta vutomi bya vurhumiwa ni mihandzu ya moya wa Xikwembu. Hinkwaswo leswi a swi endleriwa ku fikelela pakani yin’we—ku va lunghiselela ntirho wa vurhumiwa ematikweni mambe ya 17 laha va rhumeriweke kona. Loko va thwasa, vayingiseri vo huma ematikweni hinkwawo va 5015 va hlanganyele hi ntsako eka xiendlakalo xolexo. Xana swichudeni swoleswo swa le Gilead swi amukele ndzayo yihi leyinene yo hetelela?
Xikhutazo Lexi Nga eNkarhini Xa Varhumiwa Lavantshwa
Endzhaku ka marito yo pfula ya mutshama-xitulu, ku nga Ralph Walls, loyi a pfunetaka eka Komiti ya Vatirhi ya Huvo leyi Fumaka, u nyikele nkulumo yo sungula yo koma leyi nga ni xitsundzuxo lexi tirhaka eka varhumiwa lavantshwa. Xihloko xa yena a xi ku, “Tsundzukani Ku Rhandzana.” U hlamusele leswaku eka 2 Timotiya ndzima 3, Bibele yi vhumbhe leswaku misava yi ta ya emahlweni yi pfumala rirhandzu. U nyikele xitsundzuxo lexi nga enkarhini eka varhumiwa lavantshwa, hi ku pfumelelana ni nhlamuselo ya rirhandzu leyi kumekaka eka 1 Vakorinto 13:1-7: “N’wina, varhumiwa, mi nga ha engetela mpimo wa n’wina wa tiawara. Mi nga ha va ni rifuwo ra vutivi eka vuleteri bya n’wina bya le Gilead. Kumbe hi nga ha tirha nkarhi lowu engetelekeke hi ku hiseka eswiavelweni swa hina swa le rhavini. Kambe matshalatshala ni ku tinyiketela ka hina hinkwaswo a hi nchumu loko hi rivala rirhandzu.”
Loyi a landzeleke enongonokweni a ku ri Carey Barber, wa Huvo leyi Fumaka, loyi a vulavuleke hi nhloko-mhaka leyi nge, “Yehovha U Hi Yisa Eku Hluleni.” Ku sukela eku sunguleni ka vona lokutsongo endzhaku ka Nyimpi yo Sungula ya Misava, Yehovha Xikwembu u kongomise malandza ya yena lama tshembekaka eku hluleni ka ku twarisa mahungu lamanene ya Mfumo wa yena, ku nga khathariseki nxaniso. Hi 1931 Swichudeni swa Bibele, hilaha a swi tiviwa hakona, swi amukele vito ra Timbhoni ta Yehovha, leswi khomiseke vafundhisi va Vujagana tingana. Makwerhu Barber u te: “Ntlawa wa vu-102 wa varhumiwa lava leteriweke va le Gilead sweswi wu ni lunghelo lerikulu ro hlanganyela hilaha ku teleke entirhweni lowu dzunekaka wo nyika vo tala nkarhi wo dyondza vito rolero leri kwetsimaka hilaha swi kotekaka hakona.” Va engetela varhumiwa va 7131 lava leteriweke le Xikolweni xa Gilead naswona va pfuneteke eku ndlandlamuxeni ka ntirho wo chumayela Rito ra Xikwembu ku suka eka matiko ya 54 hi 1943 ku ya ematikweni ya 233 namuntlha.
Xivulavuri lexi landzeleke, ku nga Lloyd Barry, loyi na yena a nga wa Huvo leyi Fumaka, a a ri thwasana ra Gilead ra ntlawa wa vu-11 naswona u tirhe tanihi murhumiwa eJapani ku ringana malembe lama tlulaka 25. U nyikele xikhutazo hi xihloko xa yena lexi nge, “Tiya Eka Swilo Leswi.” U byele swichudeni a ku, “Ntsako wa n’wina wo tala mi ta wu kuma hi ku tiyisela.” Hi byihi vuyelo lebyi kumekaka hikwalaho ko tiyisela entirhweni wa vurhumiwa kumbe exiavelweni xihi na xihi xa swa le tilweni? “Ku tlula hinkwaswo, ku tiyisela ka hina ku endla mbilu ya Yehovha yi tsaka . . . Ku ni ku eneriseka lokukulu loku nga kumiwaka eku hlayiseni ka vutshembeki ehansi ka ndzingo . . . Endlani ntirho wa vurhumiwa wu va ntirho wa n’wina wa vutomi . . . Hakelo ya n’wina yi ta va ‘u endle kahle’ la khutazaka.” (Matewu 25:21; Swivuriso 27:11) Loko a gimeta rungula ra yena, Makwerhu Barry u tiyisekisile hi mbilu hinkwayo leswaku varhumiwa lavantshwa a va “tiya eka swilo leswi” hi ku tiyimisela leswaku ntirho wa vurhumiwa wu va wa vutomi bya vona.—1 Timotiya 4:16, NW.
“Xana Mi Ta Vona Yini?” a ku ri xivutiso lexi vutisiweke hi Karl Adams, loyi a hlanganyeleke eku dyondziseni ka mintlawa yo tala ya le Gilead. U hlamusele leswaku leswi varhumiwa lavantshwa va nga ta swi vona eswiavelweni swa vona swi titshege ku nga ri hi mahlo ya vona ya nyama kambe na hi mahlo ya timbilu ta vona. (Vaefesa 1:18) Leswi swi kombisiwe hi leswi tinhlori ta Vaisrayele ti swi voneke loko ti ya kambela Tiko leri Tshembisiweke. Tinhlori leta 12 hinkwato ti vone swilo leswi fanaka hi langutelo ra nyama, kambe i timbirhi ntsena leti voneke Tiko leri Tshembisiweke hi langutelo ra Xikwembu. Varhumiwa na vona va nga languta swilo hi tindlela to hambana-hambana. Ematikweni man’wana laha va nga ta va va tirhela kona, va nga ha va evuswetini, va xaniseka ni ku heleriwa hi ntshembo. Kambe a va fanelanga va angula hi ndlela leyi hoxeke ivi va siya xiavelo xa vona. Makwerhu Adams u va byele hi murhumiwa un’wana wa ntlawa wa sweswinyana loyi a nga te: “Mintokoto leyi yi ndzi endla ndzi swi xiya leswaku ndzi fanele ndzi tshama laha. Vanhu lava va lava ntshembo wa vumundzuku. Ndzi lava ku antswisa vutomi bya vona.” Makwerhu Adams u gimete hi ku khutaza varhumiwa lavantshwa ku vona matiko lawa va averiwaka eka wona tanihi tindhawu leti Yehovha a tiyimiseleke ku ti endla xiphemu xa Paradeyisi ya Yena ya misava hinkwayo ni ku languta vanhu va kwalaho tanihi lava nga ta va swirho swa vandla ra misava leyintshwa.
Nkulumo yo hetelela eka xiphemu lexi xa nongonoko a yi ri ya Wallace Liverance, loyi a tirheke ku ringana malembe yo hlayanyana ensin’wini ya vurhumiwa a nga si va muleteri wa le Gilead. Xihloko xa yena a xi ku, “Endlani Hi Ku Twisisa Emintirhweni Ya Xikwembu Leyi Hlamarisaka.” Ku endla hi ku twisisa swi katsa ku endla hi vukheta, hi vutlharhi ni ku tirhisa miehleketo hi ndlela leyi tolovelekeke. Sweswo hi swin’wana swa leswi Hosi Sawulo wa le Israyele a tsandzekeke ku swi endla.—1 Samuwele 13:9-13; 15:1-22.
Ndlela yin’wana yo endla hi ku twisisa i ku amukela mintlhontlho yo pfumelelana ni ndlela leyintshwa ya vutomi, ku katsa ni ku dyondza ririmi lerintshwa ni ku tiva vanhu. Mintokoto leyi varhumiwa va nga na yona eku hlangavetaneni ni mintlhontlho ni ku hlula swihinga yi nga va tiyisa hi tlhelo ra moya hi ndlela leyi Yoxuwa na Kalebe va tiyisiweke ha yona loko va hlula tiko leri Xikwembu xi va nyikeke rona.
Mimbulavurisano
Xiphemu lexi landzelaka xa nongonoko xi katse ntlhandlamano wa mimbulavurisano. Harold Jackson u vulavurisane na Ulysses Glass, mutsarisi ni muleteri la nga ni nkarhi wo leha eXikolweni xa Gilead, loyi a nga na 85 wa malembe hi vukhale. Varhumiwa vo tala lava ha riki ensin’wini va ha ma tsundzuka kahle malembe ya yena yo dyondzisa ni ku letela hi ku tshembeka. Ku landzele Mark Noumair, muleteri wa le Gilead loyi a heteke malembe yo tala ensin’wini yimbe eAfrika emahlweni ko va a joyina valeteri va Xikolo xa Gilead. U vulavurisane ni swichudeni malunghana ni vutirheli bya swona hi nkarhi wa tin’hweti ta ntlhanu ta ku dyondza ka swona. Mintokoto ya vona yi swi kombise kahle leswaku ku ni vanhu lava tsakelaka Rito ra Xikwembu ensin’wini ya kwalaho.
Robert Ciranko na Charles Molohan vona va vulavule ni vavanuna lava nga ni ntokoto lava a va ri exikolweni xin’wana xa miako leyi, ku nga xikolo xa vatirhi va rhavi. Xitsundzuxo xa vona eka ntlawa wa mathwasana xi katse nkoka wa ku titsongahata ni ku hoxa xandla eka vun’we bya vandlha. Va ringanyete leswaku mathwasana a ma fanelanga ma va ni mianakanyo yo ehleketelela leswi nga ta humelela entirhweni wa vurhumiwa, kambe ematshan’weni ya sweswo ma fanele ma swi rhandza ku amukela xiyimo xin’wana ni xin’wana. Ku tirhisa ndzayo leyi handle ko kanakana swi ta pfuna varhumiwa lavantshwa ku hetisisa swiavelo swa vona tanihi vadyondzisi va Rito ra Xikwembu.
Eku heteleleni, Theodore Jaracz, xirho xa Huvo leyi Fumaka, u vulavule ni vayingiseri hi nhloko-mhaka leyi nge, “Xana I Vamani Lava Kuceteriwaka?” U hlamuserile leswaku loko hina tanihi Vakreste hi kombisa mihandzu ya moya, hi nga va nkucetelo lowunene eka vanhu van’wana. U te: “Varhumiwa lava rhumeriwaka hi nhlengeletano ya Yehovha va ni rhekhodo leyi xiximekaka yo kucetela vanhu hi ndlela leyinene ya moya.” U tlhele a tshaha tinhlamuselo ta vanhu lava pfuniweke ku tirhela Xikwembu hikwalaho ka swikombiso leswinene leswi vekiweke hi varhumiwa. U gimete hi ku: “Onge mi nga hlayisa ndhuma leyi vanhu va Yehovha va yi kumeke ivi mi ya emahlweni mi gongondza etimbatini teto eswiavelweni swa n’wina swa matiko mambe mi ri karhi mi lava lava fanelekaka . . . Nakambe, hi mahanyelo ya n’wina lamanene, lama baseke, alani moya wa misava leyi naswona mi va nkucetelo wa leswinene leswaku ku dzunisiwa naswona ku fundzhiwa Yehovha.”
Loko nongonoko wu gimetiwa, mutshama-xitulu u hlaye marungula lama humaka kusuhi ni le kule ivi a va nyika maphepha yo thwasa ni ku tivisa swiavelo swa vona swa vurhumiwa. Endzhaku ka sweswo, un’wana wa mathwasana u hlaye xiboho xa ntlawa xo kombisa ku nkhensa hikwalaho ka ku leteriwa loku nyikeriweke. Entiyisweni, nongonoko wa ntlawa wa vu-102 wa mathwasana wu endle leswaku hinkwavo lava a va ri kona va tiyimisela swinene ku ya emahlweni va twarisa Rito ra Xikwembu.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]
Ntlawa Wa Vu-102 Lowu Thwasaka Wa Xikolo Xa Bibele Xa Gilead Xa Watchtower
Eka nxaxamelo lowu nga laha hansi, tilayeni ti hlayeriwa ku sukela emahlweni ku ya endzhaku naswona mavito ma xaxametiwe ku suka eximatsini ku ya exineneni eka layeni yin’wana ni yin’wana.
(1) Duffy, C.; Alexis, D.; Harff, R.; Lee, J.; Corey, V.; Nortum, T.; Mora, N.; Journet, F. (2) Djupvik, L.; Singh, K.; Hart, B.; Kirkoryan, M.; Lee, S.; Rastall, S.; Zoulin, K.; Kollat, K. (3) Singh, D.; Pitteloud, J.; Pitteloud, F.; Bokoch, N.; Torma, C.; Muxlow, A.; Richardson, C.; Nortum, D. (4) Harff, J.; Journet, K.; Barber, A.; Loberto, J.; Loberto, R.; Muxlow, M.; Mora, R.; Hart, M. (5) Torma, S.; Rastall, A.; Diaz, R.; Diaz, H.; Weiser, M.; Weiser, J.; Kirkoryan, G.; Zoulin, A. (6) Alexis, R.; Barber, D.; Djupvik, H.; Duffy, C.; Kollat, T.; Richardson, M.; Bokoch, S.; Corey, G.