Ku Tlangela Vutomi Byo Leha eNtirhweni Wa Yehovha

HI KU VULA KA OTTILIE MYDLAND

Eku heleni ka lembe-xidzana ra vu-19, swikepe leswi tlutaka a swi yime swi vandzakana ehlalukweni ra le Kopervik evupela-dyambu bya Norway. Emasikwini wolawo vavanuna ni tihanci a va koka swikocikari eswitarateni. Vanhu a va tirhisa mavoni ya pharafini, naswona tiyindlu ta vona to tala leti a ti pendiwe hi pende yo basa a ti kufumetiwa hi tihunyi ni masalela ya malahla. Ndzi velekiwe kwalaho hi June 1898, ndzi ri n’wana wa vumbirhi eka vana va ntlhanu.

HI 1905, Tatana a a nga tirhi, kutani u ye le United States. U vuye endzhaku ka malembe manharhu a ri ni putumendhe leyi a yi tele hi tinyiko leti tsakisaka ta hina vana ni malapi ya silika ni swilo swin’wana swa Manana. Kambe rifuwo ra yena ra risima a ku ri tivholumo leti tsariweke hi Charles Taze Russell leti nge Studies in the Scriptures.

Tatana u sungule ku byela vanghana ni maxaka hi swilo leswi a swi dyondzeke eka tibuku leti. Eka nhlangano wa le kerekeni ya kwalaho, u tirhise Bibele ku kombisa leswaku a ku na tihele leti hisaka. (Eklesiasta 9:5, 10) Hi 1909, lembe ra le ndzhaku ka loko Tatana a ta va a vuyile le United States, Makwerhu Russell u endzele Norway ivi a nyikela tinkulumo eBergen ni le Kristiania, laha sweswi ku nga Oslo. Tatana u ye eBergen leswaku a ya n’wi yingisela.

Vanhu vo tala va hehle Tatana va ku u kondletela tidyondzo ta mavunwa. Ndzi n’wi twele vusiwana ivi ndzi n’wi pfuna ku hangalasa swiphephana swa Bibele eka vaakelani. Hi 1912, ndzi siye xiphephana lexi vulavulaka hi tihele eka n’wana wa xisati wa mufundhisi. U hi rhuketerile mina na Tatana. Ndzi hlamarisiwe hi leswi n’wana wa mufundhisi a a tirhisa ririmi ro tano leri thyakeke!

Swichudeni swin’wana swa Bibele, hilaha Timbhoni ta Yehovha a ti vitanisiwa swona hi nkarhi wolowo, minkarhi yin’wana a swi hi endzela le Kopervik, ku katsa na Theodor Simonsen, xivulavuri lexi nga ni vuswikoti. A ndzi rhamba vanhu eka tinkulumo leti a a ti nyikela ekaya ra ka hina. Loko a nga si sungula nkulumo ya yena a a tlanga zither ivi a yimbelela, naswona endzhaku ka nkulumo ya yena a a yimbelela risimu ro pfala. A hi n’wi xixima swinene.

Muendzi un’wana la endzeleke ekaya ka hina a ku ri Anna Andersen, mukhalipotiya, kumbe mutirheli wa nkarhi hinkwawo. A a famba ku suka eka doroba rin’wana ku ya eka rin’wana eNorway hinkwaro, ngopfu-ngopfu hi xikanyakanya, a fambisa tibuku ta Bibele eka vanhu. U tshame a va mutirheli wa Salvation Army naswona a a tiva vatirheli van’wana va Salvation Army le Kopervik. Va n’wi pfumelerile ku nyikela nkulumo ya Bibele endlwini leyi va hlanganyelaka eka yona, kutani ndzi rhambe vanhu leswaku va ta va ta n’wi yingisela.

Mukhalipotiya un’wana loyi a hi endzeleke le Kopervik a ku ri Karl Gunberg. Wanuna loyi wo titsongahata, wo miyela kambe wa misavu, na yena minkarhi yin’wana a a tirha tanihi muhundzuluxeri ehofisini ya rhavi le Oslo. Malembe ma nga ri mangani endzhakunyana hi tirhe swin’we kwalaho.

Ku Kuceteriwa Hi Malangutelo Ya Vukhongeri

Enkarhini wolowo vanhu vo tala a va nga ri na ripfumelo leri tiyeke eka Xikwembu ni le Bibeleni ntsena kambe a va pfumela ni le ka tidyondzo-nkulu, to tanihi ndzilo wa tihele ni Vunharhu-un’we. Hikwalaho swi pfuxe mpfilumpfilu loko Swichudeni swa Bibele swi dyondzise leswaku tidyondzo leti a ti nga pfumelelani ni Bibele. Ndzi kuceteriwe hi swihehlo swa matimba swa vaakelani va hina swa leswaku Tatana a a ri mugwinehi. Ndzi tshame ndzi ku eka yena: “Leswi u swi dyondzisaka a hi ntiyiso. I vugwinehi!”

U ndzi khutazile: “Tana laha, Ottilie, u ta vona leswi Bibele yi swi vulaka.” Kutani a ndzi hlayela eMatsalweni. Hikwalaho ka sweswo, ku n’wi tshemba ka mina ni leswi a a swi dyondzisa ku kurile. U ndzi khutaze ku hlaya Studies in the Scriptures, kutani hi ximumu xa 1914, hakanyingi a ndzi tshama exitsungeni ndzi hlaya ndzi ri karhi ndzi langute doroba.

Hi August 1914 vanhu a va hlengeletane va tele ehandle ka muako wa maphepha-hungu wa kwalaho va ri karhi va hlaya hi ku tlhekeka ka Nyimpi yo Sungula ya Misava. Tatana u tile ivi a vona leswi a swi humelela. U te: “Ndzi nkhensa Xikwembu!” U ku xiyile ku hetiseka ka vuprofeta bya Bibele lebyi a a chumayela ha byona, loko nyimpi yi tlhekeka. (Matewu 24:7) Swichudeni swo tala swa Bibele a swi tshemba leswaku ku nga ri khale swi ta tekiwa swi yisiwa etilweni. Loko leswi swi nga humeleli, van’wana va hele matimba.

Ku Yimela Ka Mina Ntiyiso wa Bibele

Hi 1915, loko ndzi ri ni malembe ya 17, ndzi hete xikolo xa sekondari ivi ndzi sungula ku tirha ntirho wo tihanyisa ehofisini. Kutani ndzi sungule ku hlaya Xihondzo xo Rindza nkarhi na nkarhi. Kambe minhlangano ya nkarhi na nkarhi a yi nga khomiwi le Kopervik ku kondza ku fika 1918. Ro sungula, a ho va ntlhanu ntsena. Hi hlaye tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower, to tanihi leyi nge Studies in the Scriptures, ivi hi bula hi mhaka ya kona hi tirhisa swivutiso ni tinhlamulo. Hambileswi Manana a a vulavula kahle hi Swichudeni swa Bibele eka van’wana, a nga vanga un’wana wa hina.

Ehofisini leyi a ndzi tirhela eka yona, ku sukela hi 1918, ndzi sungule ku tolovelana na Anton Saltnes, loyi ndzi swi koteke ku n’wi pfuna leswaku a va Xichudeni xa Bibele. Hi nkarhi lowu ndzi ve muhuweleri wa nkarhi na nkarhi naswona ndzi khuvuriwile enhlengeletanweni ya le Bergen hi 1921.

Hi May 1925 a ku ri na nhlengeletano ya vanhu hinkwavo va le Scandinavia eÖrebro, le Sweden. Vanhu vo tlula 500 a va ri kona, ku katsa na Joseph F. Rutherford, muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower. A hi ri vanhu va kwalomu ka 30 loko hi suka eOslo hi famba hi xitimela hi tshame etorokisini leri a hi vekeriwe rona.

Ku tivisiwile eka nhlengeletano leyi leswaku Rhavi ra le Yuropa N’walungu ri ta simekiwa eCopenhagen, le Denmark, leswaku ri ta khathalela ntirho wo chumayela eScandinavia hinkwaro ni le matikweni ya Baltic. William Dey loyi a humaka le Scotland u averiwe ku langutela ntirho wo chumayela. A a rhandziwa swinene, naswona ku nga ri khale u tiviwe tanihi Big Scotsman. Eku sunguleni Makwerhu Dey a a nga tivi ririmi na rin’we ra le Scandinavia, kutani a a tshamela le ndzhaku hi nkarhi wa minhlangano ni tinhlengeletano ivi a khathalela vana leswaku vatswari va vona va ta nyikela nyingiso eka leswi a swi vuriwa enongonokweni.

Xihondzo xo Rindza xa March 1, 1925, (hi Xinghezi) xi hlamusele Nhlavutelo ndzima 12 ivi xi vula leswaku ndzima leyi yi vulavula hi ku tswariwa ka Mfumo wa Xikwembu ni leswaku ku tswariwa loku ku humelele etilweni hi 1914. A swi ndzi tikela ku twisisa, kutani ndzi hlaye xihloko hi ku phindha-phindha. Loko eku heteleleni ndzi swi twisisile, a ndzi tsake swinene.

Loko ku endliwe mindzulamiso eku twisiseni ka hina timhaka ta Bibele, van’wana va khunguvanyekile ivi va tihambanisa ni vanhu va Xikwembu. Kambe loko mindzulamiso yo tano swi tika ku yi twisisa, minkarhi hinkwayo a ndzi hlaya mhaka hi ku phindha-phindha leswaku ndzi ringeta ku twisisa nhlamuselo ya kona. Naswona loko ndzi nga yi twisisi nhlamuselo leyintshwa, a ndzi yimela leswaku yi hlamuseriwa kahle. Nkarhi na nkarhi ndzi vuyeriwile hi ku lehisa mbilu ko tano.

Ku Tirha eBethele

Ku ringana malembe yo tala ndzi tirhe tanihi muhlayisi wa tibuku, matsalana ni n’watinkota wa xifundzha. Hi 1928 munhu loyi a a khathalela timali ta Sosayiti u sungule ku vabya ivi a boheka ku suka eBethele. Tanihi leswi a ndzi ri ni ntokoto entirhweni wolowo, ndzi komberiwe ku wu tirha. Ndzi sungule ntirho wa le Bethele hi June 1928. Nkarhi wun’wana Makwerhu Dey a hi endzela ivi a kambisisa tiakhawunti ta mina. Ndyangu wa hina wa Bethele na wona a wu rhangela entirhweni wo chumayela erivaleni le Oslo, laha hi nkarhi wolowo a hi ri ni vandlha rin’we.

Van’wana va hina hi pfune makwerhu la tirhaka endzawulweni yo rhumela nhundzu eBethele, Makwerhu Sakshammer, hi ku paka ni ku rhumela The Golden Age (sweswi yi nga Xalamuka!). Makwerhu Simonsen na Gunberg a va ri exikarhi ka lava hi pfuneke. Hi ve ni nkarhi lowu tsakisaka, hakanyingi a hi yimbelela tinsimu loko hi ri karhi hi tirha.

Ku Tiyiseka Hi Ntshembo Wa Mfumo

Hi 1935 hi sungule ku twisisa leswaku “ntshungu lowukulu” a wu nga ri ntlawa wa vumbirhi lowu yaka etilweni. Ematshan’weni ya sweswo hi dyondze leswaku wona wu yimela ntlawa lowu ponaka nhlomulo lowukulu naswona wu ni lunghelo ro hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ya Paradeyisi. (Nhlavutelo 7:9-14) Hi ku twisisa loku lokuntshwa, van’wana lava dyeke swifanekiselo swa Xitsundzuxo va swi xiyile leswaku ntshembo wa vona a ku ri wa laha misaveni, naswona va tshikile ku dya.

Hambileswi a ndzi nga wu kanakani ntshembo wa mina wa le tilweni, hakanyingi a ndzi ehleketa ndzi ku, ‘Ha yini Xikwembu xi lava mina?’ A ndzi titwa ndzi nga ri fanelekeli lunghelo rolero lerikulu. Tanihi wansati lontsongo, la nga ni tingana, ndzi swi vone swi nga tolovelekanga ku tiehleketa tanihi hosi ndzi ri karhi ndzi fuma swin’we na Kreste etilweni. (2 Timotiya 2:11, 12; Nhlavutelo 5:10) Hambiswiritano, ndzi anakanyisise hi marito ya muapostola Pawulo ya leswaku “a hi vo tala lava nga ni matimba,” (NW) lava vitaniweke, kambe “Xikwembu xi hlawurile leswi misava yi swi vonaka swi ri ni ku tsana, ku khomisa leswi nga ni matimba etingana.”—1 Vakorinto 1:26, 27.

Ntirho Hi Nkarhi Wa Nyimpi Ya Vumbirhi Ya Misava

Hi April 9, 1940, Norway ri hlaseriwe hi masocha ya le Jarimani, ivi hi ku hatlisa tiko ri tekiwa. Hikwalaho ka nyimpi, vo tala va angule kahle eka rungula ra Mfumo. Ku sukela hi October 1940 ku ya eka June 1941, hi fambise tibuku ni swibukwana swo tlula 272 000. Leswi swi vula leswaku Mbhoni yin’wana ni yin’wana eka leta 470 leti a ti ri kona hi nkarhi wolowo le Norway yi fambise tibuku ni swibukwana swo tlula 570 hi tin’hweti toleto ta kaye, hi xiringaniso!

Hi July 8, 1941, Magestapo ma endzele valanguteri lava ungamelaka hinkwavo ivi ma va byela leswaku loko ntirho wo chumayela wu nga yimisiwi, va ta rhumeriwa etikampeni ta nxaniso. Maphorisa ya ntlhanu ya le Jarimani ma te eBethele ivi ma teka swilo swo tala swa Sosayiti ya Watch Tower. Ndyangu wa Bethele wu tekiwile ivi wu ya konanisiwa, kambe ku hava na un’we wa hina la khotsiweke. Eku heteleleni, hi July 21, 1941, muako wa Sosayiti, lowu a wu ri eInkognitogaten 28 B, wu tekiwile, ivi ntirho wa hina wo chumayela wu yirisiwa. Ndzi tlhelele le Kopervik ivi ndzi kuma ntirho wa ku tihanyisa leswaku ndzi ta kota ku tikhathalela.

Hi nkarhi wolowo, Tatana a a ri phayona. Siku rin’wana Manazi ma tile ma ta ngundzuvanya yindlu ya Tatana. Va teke tibuku ta yena hinkwato, ku katsa ni Tibibele ni nxaxamelo wa tibuku ta Bibele. A hi kuma mphakelo wutsongo ntsena wa swakudya swa moya hi nkarhi lowu. Leswaku hi tshama hi tiyile hi tlhelo ra moya, hi dyondze tibuku ta khale hi ku phindha-phindha, to tanihi buku leyi nge Government, ivi hi ya emahlweni hi chumayela.

Lexi vavisaka, etindhawini to tala vamakwerhu a va avanile. Van’wana a va ehleketa leswaku hi fanele hi chumayela erivaleni ni ku famba hi yindlu na yindlu kasi van’wana a va ehleketa leswaku hi fanele hi tirhela exihundleni, hi vulavula ni vanhu hi tindlela tin’wana. Xisweswo vamakwerhu lava nga ni ndhuma, lava a va tirhisana kahle enkarhini lowu hundzeke ni lava a hi va rhandza swinene, a va nga vulavurisani. Ku avana ka vona ku ndzi vangele ku karhateka lokukulu embilwini ku tlula xiyimo xihi na xihi evuton’wini bya mina tanihi Mbhoni.

Ntirho Lowu Pfuxetiweke Endzhaku Ka Nyimpi

Endzhaku ka nyimpi, hi ximumu xa 1945, Makwerhu Dey u endzele eNorway ivi a khoma minhlangano le Oslo, Skien ni le Bergen. U kombele vamakwerhu ku lunghisa mholovo ivi a kombela hinkwavo lava a va navela ku yi lunghisa leswaku va yima. Hinkwavo va sukile va yima! Mholovo yi lunghiseriwe makumu hi December 1945, endzhaku ka riendzo ra Nathan H. Knorr, loyi a ri muungameri wa Sosayiti ya Watch Tower.

Hi nkarhi wolowo, hi July 17, 1945, ndzi kume thelegiramu leyi a yi huma eka nandza wa rhavi, ku nga Makwerhu Enok Öman, yi ku: ‘Xana u nga vuyela rini eBethele?’ Van’wana a va vula leswaku ndzi fanele ndzi tshama ekaya kutani ndzi khathalela tatana, loyi hi nkarhi wolowo a ri ni malembe yo tlula 70. Kambe Tatana u ndzi khutaze ku ya emahlweni ni ntirho wa le Bethele, ku nga leswi ndzi swi endleke. Hi 1946, Marvin F. Anderson, makwerhu la humaka le United States, u ve mulanguteri wa rhavi ra hina, naswona ntirho wo chumayela wu tlhele wu sunguriwa.

Hi minkarhi yo wisa ya ximumu a ndzi tlhelela le Kopervik leswaku ndzi ya vona ndyangu wa ka hina. Vamakwerhu va xinuna vambirhi ni va xisati vambirhi a va vanga Timbhoni, kambe minkarhi hinkwayo a va ri ni xinghana eka mina na Tatana. Un’wana wa vamakwerhu va xinuna u ve ndhuna ya hlaluko ni mukongomisi wa vahahisi va swihaha-mpfhuka, naswona lowun’wana a a ri mudyondzisi. Hambileswi a ndzi nga ri na swo tala swa swilo leswi vonakaka, Tatana a a va byela a ku: “Ottilie u fuwe ku mi tlula.” A swi ri tano hakunene! Leswi a va swi kumile a swi nga ta ringanisiwa ni rifuwo ra moya leri a ndzi tiphina hi rona! Tatana u fe a ri ni malembe ya 78 hi 1951. Manana a a fe hi 1928.

Mhaka yo hlawuleka evuton’wini bya mina a ku ri ku va kona entsombanweni wa matiko hinkwawo wa vanhu va Yehovha le Doroba-nkulu ra New York hi 1953. Lembe rolero nsimu ya misava hinkwayo yi hundze mpimo wa vahuweleri wa 500 000, naswona vo tlula 165 000 va ve kona entsombanweni! Emahlweni ka ntsombano wa 1953, ndzi tirhe vhiki eBethele ya le Brooklyn, yindlu-nkulu ya nhlengeletano ya Yehovha ya laha misaveni.

Ku Endla Leswi Ndzi Nga Swi Kotaka

Emalembeni ya sweswinyana a ndza ha voni kahle hikwalaho ka mavabyi ya mahlo. Ndzi nga hlaya leswi tsariweke hi maletere lamakulu katsongo loko ndzi ambale manghilazi ya mahlo ni xikurisa-marito. Naswona vamakwerhu va xisati va Vakreste va ndzi endzela ivi va ndzi hlayela kambirhi hi vhiki, ku nga swilo leswi ndzi swi tlangelaka swinene.

Ni ntirho wa mina wo chumayela wu hungutekile. Hi ximumu, vamakwerhu va Vakreste va xisati minkarhi yin’wana a va ndzi teka hi xitulu xa swigulana va ndzi yisa endhawini leyi ndzi nga chumayelaka katsongo eka yona. Naswona nkarhi na nkarhi ndzi posa timagazini ni tibroxara ndzi swi yisa eswikolweni swa le Kopervik, swo tanihi xikolo xa le hansi laha a ndzi ri mudyondzi wa kona kwalomu ka malembe ya 100 lama hundzeke. Ndza tsaka leswi ndza ha swi kotaka ku va muhuweleri wa nkarhi na nkarhi.

Lexi tsakisaka yindlu yo dyela ka yona swakudya ni Holo ya Mfumo swi le ka xithezi xin’we ni kamara ra mina eBethele, leswi ku sukela hi 1983 swi nga le Ytre Enebakk ehandle ka Oslo. Kutani ndza swi kota ku ya eka vugandzeri bya ni mixo, eswakudyeni ni le minhlanganweni ya hina hi ku famba hi nchumu wo ndzi pfuneta ku famba. Naswona ndza tsaka leswi ndzi swi kotaka ku ya emintsombanweni ni le tinhlengeletanweni. Ndzi tiphine hi ku hlangana ni vanghana lava ndzi va tiveke hi malembe yo tala, swin’we ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati lavantshwa ni vana vo tala lava rhandzekaka.

Ku Hlayisa Ripfumelo Ku Ya Fika eMakumu

I nkateko ku rhendzeriwa hi vanhu lava hisekaka, lava tsakisaka ni lava nga ni xiyimo lexinene xa moya laha eBethele. Loko ndzi sungula ntirho wa mina wa le Bethele, ndyangu hinkwawo a wu vumbiwe hi lava a va ri ni ntshembo wa le tilweni. (Vafilipiya 3:14) Sweswi un’wana ni un’wana eBethele handle ka mina u langutela ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni.

Entiyisweni, eku sunguleni a hi langutele leswaku Yehovha a teka goza. Kambe, ndza tsaka ku vona ntshungu lowukulu wu ri karhi wu andza swinene. Mawaku ku andza loku ndzi ku voneke! Loko ndzi ya ensin’wini ro sungula, a ku ri ni vahuweleri va kwalomu ka 5000 emisaveni hinkwayo. Sweswi ku ni vo tlula 5400 000! Hakunene, ndzi vone “lo’nṭongo . . . [a] v̌a khume ra madzana, lo’nṭongo ngopfu, . . . [a] va tiko le’ra matimba.” (Esaya 60:22) Hi fanele hi tshama hi langutele Yehovha, hilaha muprofeta Habakuku a tsaleke hakona a ku: “Hambi yi nga hlwela, u yi langutela, hikuv̌a yi ta endlakala ŝinene.”—Habakuku 2:3.