Ku Tinyiketela Ni Ntshunxeko Wa Ku Tihlawulela
“Kreste u hi ntshunxile hikwalaho ka ntshunxeko wolowo.”—VAGALATIYA 5:1.
1. Marito ya Xiheveru ni ya Xigriki lama hundzuluxeriweke ma va “ku tinyiketela,” “ku nyiketela” kumbe “ku kwetsimisiwa” ngopfu-ngopfu ma tirha eka yini?
VATSARI va Bibele va tirhise marito yo hlayanyana ya Xiheveru ni ya Xigriki, va hlamusela mianakanyo ya ku hlawuriwa kumbe ku hambanisiwa leswaku u fikelela xikongomelo xo hlawuleka. Eka Tibibele ta Xinghezi marito lawa ma hundzuluxeriwa hi marito yo tanihi “dedication [ku tinyiketela],” “inauguration [ku nyiketela],” kumbe “consecration [ku kwetsimisiwa].” Minkarhi yin’wana marito lawa ma tirhisiwa malunghana ni miako—hakanyingi tempele ya Xikwembu eYerusalema wa khale kun’we ni vugandzeri lebyi a byi endleriwa kona. Marito lawa a ma tali ku tirhisiwa malunghana ni timhaka ta misava.
Ku Tinyiketela Eka “Šikwembu Ša Israel”
2. Ha yini a swi fanerile ku vula Yehovha “Šikwembu ša Israel”?
2 Hi 1513 B.C.E., Xikwembu xi humese Vaisrayele evuhlongeni aEgipta. Endzhakunyana, xi va hlawule va va vanhu va xona vo hlawuleka, xi va nghenisa eka ntwanano lowu a wu ta endla leswaku va va ni vuxaka na xona. Va byeriwe leswi: “Kutani ŝeŝi, loko mi yingisa rito ra mina, mi hlayisa e ntwanano wa mina, mi ta v̌a rifuwo ra mina [ro hlawuleka] kunene e henhla ka matiko maṅwana hikwawo, hikuv̌a misav̌a hikwayo i ya mina.” (Eksoda 19:5; Pisalema 135:4) Loko Yehovha a endle leswaku Vaisrayele va va vanhu va yena vo hlawuleka, a swi fanerile leswaku a vitaniwa “Šikwembu ša Israel.”—Yoxuwa 24:24.
3. Ha yini Yehovha a a nga kombisi ku ya hi nghohe loko a hlawula Israyele leswaku a va tiko rakwe?
3 Loko Yehovha a endla leswaku Vaisrayele va va vanhu lava tinyiketeleke eka yena, a a nga yi hi nghohe, hikuva a a khathala swinene ni hi lava a va nga ri Vaisrayele. U lerise vanhu vakwe a ku: “Kutaku loko muluv̌eri a luv̌ela e šikari ka ṅwina, e tikweni ra ṅwina, mi nga ṭhuki mi ṅwi šanisa. E muluv̌eri, l’a luv̌elaka e šikari ka ṅwina o ta v̌a ka ṅwina kukotisa uṅwana wa ṅwina; u ta ṅwi ranḍa kukotisa loko u tiranḍa; hikuv̌a a mi ri v̌aluv̌eri e tikweni ra Egipta; hi mina Yehova, Šikwembu ša ṅwina.” (Levhitika 19:33, 34) Malembe-xidzana yo tala endzhaku, langutelo ra Xikwembu ri dzikisiwe swinene eka muapostola Petro, loyi a pfumeleke a ku: “Hakunene ndza swi xiya leswaku Xikwembu a xi hlawuli, kambe eka tiko rin’wana ni rin’wana munhu loyi a xi chavaka a tlhela a endla ku lulama wa amukeleka eka xona.”—Mintirho 10:34, 35.
4. A swi ri swihi swipimelo swa vuxaka bya Xikwembu na Israyele, naswona xana Vaisrayele va fambisane na swona ke?
4 Nakambe xiya, leswaku ku va ni vanhu lava tinyiketeleke eka Xikwembu a swi ri ni swipimelo. A va ta va ‘rifuwo ro hlawuleka’ ra Xikwembu, ntsena loko va yingisa rito ra xona ni ku hlayisa ntwanano wa xona swinene. Lexi vavisaka, Vaisrayele va hluleke ku fikelela swilaveko leswi. Loko va landzule Mesiya loyi a a rhumiwe hi Xikwembu eka lembe-xidzana ro sungula C.E., va lahlekeriwe hi lunghelo leri a va ri na rona. Yehovha a a nga ha ri “Šikwembu ša Israel.” Naswona Vaisrayele va ntumbuluko a va nga ha ri vanhu lava tinyiketeleke eka Xikwembu.—Ringanisa Matewu 23:23.
Ku Tinyiketela Ka “Israyele Wa Xikwembu”
5, 6. (a) Yesu a a vula yini eka marito yakwe ya vuprofeta lama tsariweke eka Matewu 21:42, 43? (b) “Israyele wa Xikwembu” u humelele rini, naswona hi ndlela yihi?
5 Xana leswi a swi vula leswaku Yehovha a a nga ha ta va na vona vanhu lava tinyiketeleke eka yena? A swi tano. Loko Yesu Kreste a tshaha mupisalema, u vhumbhile a ku: “Xana a mi si tshama mi hlaya eMatsalweni, ‘Ribye leri vaaki va ri bakanyeke hi rona ri hundzukeke ribye lerikulu ra le yinhleni. Ri huma eka Yehovha, naswona ra hlamarisa ematihlweni ya hina’? Hi yona mhaka leyi ndzi nge eka n’wina, Mfumo wa Xikwembu wu ta tekiwa eka n’wina wu nyikiwa tiko leri humesaka mihandzu ya wona.”—Matewu 21:42, 43.
6 “Tiko leri humesaka mihandzu ya wona” ri tikombe ri ri vandlha ra Vukreste. Loko a ha ri laha misaveni, Yesu u hlawule vanhu lava a va ta va swirho swa rona swo sungula. Kambe hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., i Yehovha Xikwembu loyi a sunguleke vandlha ra Vukreste hi ku chulula moya wa yena lowo kwetsima ehenhla ka swirho swa rona swo sungula, leswi a swi ri kwalomu ka 120. (Mintirho 1:15; 2:1-4) Hilaha muapostola Petro a tsaleke hakona endzhaku, vandlha leri a ra ha ku sunguriwa endzhaku ri ve “rixaka leri hlawuriweke, vaprista va vuhosi, tiko ro kwetsima, tiko leri nga nhundzu yo hlawuleka.” A va hlawuleriwe yini? Leswaku va “vula hinkwako-nkwako vunene bya loyi a [va] vitaneke [va] huma emunyameni [va] nghena eku vonakaleni kakwe loku hlamarisaka.” (1 Petro 2:9) Valandzeri va Kreste lava totiweke hi moya wa Xikwembu, se a va ri tiko leri tinyiketeleke, “Israyele wa Xikwembu.”—Vagalatiya 6:16.
7. Swirho swa Israyele wa Xikwembu a swi ta tsakela yini, hikwalaho swi byeriwe leswaku swi papalata yini?
7 Hambileswi swirho swa tiko lero kwetsima a swi ri “tiko leri nga nhundzu yo hlawuleka,” a swi nga ta endliwa mahlonga. Ku hambana ni sweswo, a swi ta va ni ntshunxeko lowukulu ku tlula lowu a wu ri na tiko ra Israyele wa ntumbuluko leri a ri tinyiketerile. Yesu u tshembise lava a va ta va swirho swa tiko leri rintshwa a ku: “Mi ta tiva ntiyiso, kutani ntiyiso wu ta mi ntshunxa.” (Yohane 8:32) Muapostola Pawulo u kombise leswaku Vakreste va ntshunxiwile eka swilaveko swa ntwanano wa Nawu. Emhakeni leyi, u tsundzuxe vapfumeri-kulobye eGalatiya a ku: “Kreste u hi ntshunxile hikwalaho ka ntshunxeko wolowo. Hikokwalaho yimani mi tiyile, mi nga pfumeli ku tlhela mi nghenisiwa ejokweni ra vuhlonga.”—Vagalatiya 5:1.
8. Hi le mhakeni yihi laha lunghiselelo ra Vukreste ri nyikaka vanhu ntshunxeko lowukulu ku tlula lowu a wu ri ni lava a va ri ehansi ka ntwanano wa Nawu?
8 Ku hambana ni Vaisrayele va ntumbuluko va khale, ku ta fikela namuntlha Israyele wa Xikwembu u swi yingise swinene swilaveko swa ku tinyiketela ka yena. Leswi a swi hlamarisi hikuva swirho swa yena swi lo tihlawulela ku yingisa hi swoxe. Hambileswi swirho swa Israyele wa ntumbuluko a swi tinyiketela hi ntumbuluko, swirho swa Israyele wa Xikwembu swi tinyiketele hi ku tirhandzela. Kutani lunghiselelo ra Vukreste ri hambane ni ntwanano wa Nawu wa Vayuda, lowu a wu sindzisa vanhu ku tinyiketela, wu nga va pfumeleli ku tihlawulela.
9, 10. (a) Yeremiya u swi kombise njhani leswaku a ku ta va ni ku hundzuka malunghana ni ku tinyiketela? (b) Ha yini u nga vulaka leswaku a hi Vakreste hinkwavo lava tinyiketeleke namuntlha lava nga swirho swa Israyele wa Xikwembu?
9 Muprofeta Yeremiya u vhumbhe ku hundzuka malunghana ni ku tinyiketela loko a tsala a ku: “V̌onani, ku v̌ula Yehova, ma ta ta masiku lawa nḍi nga ta endla ha wona ntwanano lo’wuntŝha ni yindlu ya Israel ni yindlu ya Yuda. Ku nga ri kukota ntwanano lowu nḍi wu endleke na v̌atata wa v̌ona e siku nḍi v̌a khomaka hi v̌oko e ku v̌a humesa e tikweni ra Egipta, v̌a nga la’v̌a nga ṭhov̌a ntwanano wa mina, kasi a nḍi ri ṅwini wa v̌ona, ku v̌ula Yehova. Kambe hi lowo ntwanano lowu nḍi nga ta wu endla ni yindlu ya Israel e nḍaku ka masiku lawa, ku v̌ula Yehova: Nḍi ta v̌eka nawu wa mina e šikari ka v̌ona, nḍi wu ṭala e timbilwini ta v̌ona, nḍi v̌a Šikwembu ša v̌ona, v̌ona v̌a v̌a tiko ra mina.”—Yeremiya 31:31-33.
10 Ku va nawu wa Xikwembu wu ‘nghenisiwa endzeni’ ka swirho swa Israyele wa Xikwembu, wu tsariwa hi ndlela yo fanekisela “e timbilwini ta [swona],” ku swi susumetela ku hanya hi ku landza ku tinyiketela ka swona. Nsusumeto wa swona wu ni matimba ku tlula wa Israyele wa ntumbuluko, loyi a a tinyiketele hi ntumbuluko, ku nga ri hi ku tihlawulela. Namuntlha, nsusumeto wa matimba wo endla ku rhandza ka Xikwembu lowu kombisiwaka hi Israyele wa Xikwembu, wu kombisiwa hi vagandzeri-kulobye lava tlulaka ntlhanu wa timiliyoni emisaveni hinkwayo. Na vona va nyiketele vutomi bya vona eka Yehovha Xikwembu leswaku va endla ku rhandza ka yena. Hambileswi va nga riki na wona ntshembo wa ku ya hanya etilweni lowu nga ni swirho swa Israyele wa Xikwembu, va tsakela ntshembo wa ku hanya hilaha ku nga heriki emisaveni ehansi ka vulawuri bya Mfumo wa Xikwembu wa le tilweni. Va tlangela Israyele wa moya hi ku seketela swirho swa yena swi nga ri swingani leswa ha riki kona emisaveni, eku hetisiseni ka xiavelo xa swona xo “vula hinkwako-nkwako vunene bya loyi a [swi] vitaneke [swi] huma emunyameni [swi] nghena eku vonakaleni kakwe loku hlamarisaka.”
Ku Tirhisa Ntshunxeko Lowu Humaka Eka Xikwembu Hi Vutlhari
11. Munhu u vumbiwe a ri ni vuswikoti byihi, naswona byi fanele byi tirhisiwa njhani?
11 Xikwembu xi vumbe vanhu leswaku va tsakela ntshunxeko. Xi va nyike vuswikoti bya ku tihlawulela. Mpatswa wo sungula wa vanhu wu tirhise ntshunxeko wa wona wa ku tihlawulela. Hambiswiritano, va endle nhlawulo lowu ngheniseke vona ni vana va vona ekhombyeni, hileswi va nga tirhisangiki vutlhari ni rirhandzu. Kambe leswi swi kombisa kahle leswaku Yehovha a nga swi sindzisi swivumbiwa leswi tlhariheke leswaku swi teka ndlela leyi lwisanaka ni minsusumeto kumbe ku navela ka swona. Naswona, tanihi leswi “Xikwembu xi [rhandzaka] munyiki la tsakeke,” xi amukela ku tinyiketela loku sekeriweke erirhandzwini ntsena, loku endliwaka hi ku tirhandzela hi ntsako, loku sekeriweke eku tihlawuleleni. (2 Vakorinto 9:7) Ku tinyiketela kun’wana loku hambanaka ni loku a ku amukeleki.
12, 13. Timotiya i xikombiso xa ku letela n’wana hi mfanelo hi ndlela yihi, naswona xikombiso xakwe xi susumetele vantshwa vo tala ku endla yini?
12 Hi ku xiya xilaveko lexi hi ku hetiseka, Timbhoni ta Yehovha ti khutaza vanhu leswaku va tinyiketela eka Xikwembu, kambe a ti va sindzisi, hambi ku ri vana va tona. Ku hambana ni tikereke to tala, Timbhoni a ti khuvuli vana va tona va ha ri tincece, onge swa koteka ku va sindzisa ku tinyiketela va nga vonanga mpfuno wa ku tihlawulela. Xikombiso xa Matsalwa lexi faneleke ku landzeriwa hi lexi landzeriweke hi jaha Timotiya. Loko se a kurile, u byeriwe leswi landzelaka hi muapostola Pawulo: “Tshama eka swilo leswi u swi dyondzeke, leswi u susumetelekeke ku swi pfumela, u tiva vanhu lava u swi dyondzeke eka vona ni leswaku ku sukela loko wa ha ri ricece u tive matsalwa yo kwetsima, lawa ma swi kotaka ku ku tlharihisa leswaku u ta pona hi ripfumelo mayelana na Kreste Yesu.”—2 Timotiya 3:14, 15.
13 Hi fanele ku xiya leswaku Timotiya a a tiva matsalwa layo kwetsima hikuva a a dyondzisiwe wona ku sukela loko a ha ri ricece. U khutaziwile—ku nga ri ku sindzisiwa—hi mana wakwe ni kokwa wakwe wa xisati leswaku a pfumela tidyondzo ta Vukreste. (2 Timotiya 1:5) Hikwalaho, Timotiya u swi vone ku ri vutlhari ku va mulandzeri wa Kreste, kutani a tihlawulela ku tinyiketela ka Vukreste. Eminkarhini ya hina, makume ya magidi ya vantshwa lava vatswari va vona va nga Timbhoni ta Yehovha va landzele xikombiso lexi. (Pisalema 110:3) Van’wana a va endlanga tano. Hileswi munhu a tihlawulelaka swona.
U Hlawula Ku Va Hlonga Ra Mani?
14. Varhoma 6:16 yi hi byela yini malunghana ni ntshunxeko lowu heleleke?
14 A nga kona munhu loyi a nga ni ntshunxeko lowu heleleke. Un’wana ni un’wana u hikiwa hi milawu ya ntumbuluko eka ntshunxeko wakwe, yo tanihi nawu wa nkoka-misava, lowu swi nga kotekiki ku wu honisa kambe u nga kumi vuyelo bya kona. Ni hi tlhelo ra moya, ku hava munhu loyi a ntshunxekeke hi ku helela. Pawulo u te: “Xana a mi swi tivi leswaku loko mi hambeta mi tinyikela eka mani na mani tanihi mahlonga leswaku mi n’wi yingisa, mi mahlonga ya yena hikwalaho ka leswi mi n’wi yingisaka, hambi ya xidyoho lexi yisaka eku feni, kumbe ya ku yingisa loku yisaka eku lulameni?”—Varhoma 6:16.
15. (a) Vanhu va titwa njhani hi ku va mahlonga, kambe vo tala va hetelela va endla yini? (b) I swivutiso swihi leswi faneleke leswi hi nga tivutisaka swona?
15 Mianakanyo ya ku va hlonga ra un’wana yi siringa vanhu vo tala. Kambe emisaveni ya namuntlha, ntiyiso wa kona hileswaku vanhu hakanyingi va pfumela ku lawuriwa ni ku hlohloteriwa hi tindlela to tala swinene leti tumbeleke lerova va hetelela va endla leswi van’wana va lavaka va endla swona, va nga tiyimiselanga. Hi xikombiso, vunavetisi ni vuhungasi byi lwela ku komba vanhu ndlela yin’we, byi va vekela mimpimanyeto leswaku va yi landzela. Mavandla ya tipolitiki ni ya vukhongeri ma endla leswaku vanhu va seketela mianakanyo ni tipakani ta wona, ku nga ri hi ku tirhisa tinkulumo leti khorwisaka ntsena, kambe ngopfu-ngopfu hi ku wonga vanhu va vona onge va nga fikelela vun’we kumbe ku tshembeka. Leswi Pawulo a vuleke leswaku hi ‘mahlonga ya lava hi va yingisaka,’ un’wana ni un’wana wa hina u endla kahle loko a tivutisa swivutiso leswi nge, ‘Xana mina ndzi hlonga ra mani? I mani loyi a nga ni nsusumeto lowukulu eka swiboho ni mahanyelo ya mina? Xana i vafundhisi va vukhongeri, varhangeri va politiki, van’wankumi kumbe vatlangi va vuhungasi? Xana ndzi yingisa mani—Xikwembu kumbe vanhu?’
16. Vakreste i mahlonga ya Xikwembu hi ndlela yihi, naswona i langutelo rihi leri faneleke hi vuhlonga byo tano?
16 Vakreste a va teki ku yingisa Xikwembu ku ri loku lwisanaka ni ntshunxeko wa vona. Va tirhisa ntshunxeko wa vona hi ku tirhandzela, va tekelela Xikombiso xa vona, Yesu Kreste, va endla leswaku ku navela ni tipakani ta vona swi va leswi pfumelelanaka ni ku rhandza ka Xikwembu. (Yohane 5:30; 6:38) Va hlakulela “mianakanyo ya Kreste,” va titsongahata eka yena tanihi Nhloko ya vandlha. (1 Vakorinto 2:14-16; Vakolosa 1:15-18) Leswi swi fana swinene ni xiyimo xa wansati loyi a tekiwaka hi wanuna loyi a n’wi rhandzaka, loyi a khomisanaka na yena hi ku tirhandzela. Kahle-kahle, ntlawa wa Vakreste lava totiweke wu vuriwa nhwana la tengeke loyi a vuteriweke Kreste.—2 Vakorinto 11:2; Vaefesa 5:23, 24; Nhlavutelo 19:7, 8.
17. Timbhoni ta Yehovha hinkwato ti hlawule ku va yini?
17 Mbhoni yin’wana ni yin’wana ya Yehovha, hambi yi na ntshembo wa ku ya hanya etilweni kumbe emisaveni, yi tinyiketele hi yoxe eka Xikwembu leswaku yi endla ku rhandza ka xona ni ku xi yingisa tanihi Mufumi. Mbhoni yin’wana ni yin’wana yi tinyiketele hi yoxe, yi tihlawulela ku va hlonga ra Xikwembu ematshan’weni ya ku tama yi va hlonga ra vanhu. Leswi swi pfumelelana ni ndzayo ya muapostola Pawulo leyi nge: “Mi xaviwe hi nxavo; tshikani ku va mahlonga ya vanhu.”—1 Vakorinto 7:23.
Ku Dyondza Ku Tipfuna
18. Munhu loyi a tiyimiseleke ku va Mbhoni u ku fanelekela rini ku khuvuriwa?
18 Loko munhu a nga si fanelekela ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha, u fanele a fikelela timfanelo ta Matsalwa. Vakulu va va ni vukheta eku kumisiseni loko munhu loyi a tiyimiseleke ku va Mbhoni a swi twisisa hakunene leswi ku tinyiketela ka Mukreste swi vulaka swona. Xana wa swi lava hakunene ku va un’wana wa Timbhoni ta Yehovha? Xana u tiyimiserile ku hanya hi ku pfumelelana ni leswi sweswo swi katsaka swona? Loko swi nga ri tano, a nga faneleki ku khuvuriwa.
19. Ha yini ku nga ri na xivangelo xo sola munhu loyi a endlaka xiboho xo va nandza la tinyiketeleke wa Xikwembu?
19 Hambiswiritano, loko munhu a fikelela swilaveko hinkwaswo, ha yini a fanele a soriwa loko a tiendlela xiboho xa ku pfumela ku kongomisiwa hi Xikwembu ni hi Rito ra xona leri huhuteriweke? Xana a swi amukeleki ku pfumela ku kongomisiwa hi Xikwembu ku ri na ku kongomisiwa hi vanhu? Kumbe, xana leswi a swi pfuni nchumu ke? Timbhoni ta Yehovha a ti ehleketi tano. Ti pfumelelana hi mbilu hinkwayo ni marito ya Xikwembu lama tsariweke hi Esaya loko a ku: “Hi mina Yehova, Šikwembu ša wena l’a ku dyonḍisaka, a ku pfuna, a ku fambisa e ndleleni leyi u faneleke ku famba ha yona.”—Esaya 48:17.
20. Vanhu va ntshunxiwa hi ntiyiso wa Bibele etimhakeni tihi?
20 Ntiyiso wa Bibele wu ntshunxa vanhu eku pfumeleni tidyondzo ta mavunwa ta vukhongeri, to tanihi ku xanisiwa hilaha ku nga heriki etiheleni ta ndzilo. (Eklesiasta 9:5, 10) Ku ri na sweswo, wu tata timbilu ta vona hi ku tlangela ntshembo wa xiviri wa lava feke—ku pfuxiwa loku endliwaka ku koteka hikwalaho ka gandzelo ra nkutsulo ra Yesu Kreste. (Matewu 20:28; Mintirho 24:15; Varhoma 6:23) Ntiyiso wa Bibele wu ntshunxa vanhu eku hetiweni matimba hikwalaho ka ku kholwa switshembiso swa politiki leswi minkarhi hinkwayo swi nga hetisekiki. Ku ri na sweswo, wu endla leswaku timbilu ta vona ti khapa hi ntsako wa ku tiva leswaku Mfumo wa Yehovha ana se wa fuma ematilweni naswona wu ta fuma misava hinkwayo ku nga ri khale. Ntiyiso wa Bibele wu ntshunxa vanhu eka swiendlo leswi, hambiloko nyama ya vudyoho yi swi hisekela, swi nga kombisiki xichavo eka Xikwembu, naswona swi va ni vuyelo lebyi vavaka byo tanihi ku fa ka vuxaka, vuvabyi ni ku fa nkarhi wu nga si fika. Hi ku komisa, ku va hlonga ra Xikwembu swi pfuna swinene ku tlula ku va hlonga ra vanhu. Kahle-kahle, lava tinyiketelaka eka Xikwembu va ni ntshembo wo vuyeriwa “enkarhini lowu . . . kutani emafambiselweni lama taka ya swilo [va ta] kuma vutomi lebyi nga heriki.”—Marka 10:29, 30.
21. Timbhoni ta Yehovha ti swi languta njhani ku tinyiketela eka Xikwembu, naswona ti navela yini?
21 Timbhoni ta Yehovha namuntlha a ti vanga swirho swa tiko leri tinyiketeleke hi ntumbuluko, hilaha Vaisrayele a va ri hakona. Timbhoni i swirho swa vandlha ra Vakreste lava tinyiketeleke. Mbhoni yin’wana ni yin’wana leyi khuvuriweke yi endle tano hi ku tirhisa ntshunxeko wa ku tihlawulela ku tinyiketela. Kunene, eka Timbhoni ta Yehovha, ku tinyiketela swi endla leswaku u va ni vuxaka lebyikulu na Xikwembu, leswi kombisiwaka hi ku xi tirhela hi ku tirhandzela. Ti swi navela hi mbilu hinkwayo ku hlayisa vuxaka lebyi byi tsakisaka, ti namarhela swinene hilaha ku nga heriki eka ntshunxeko lowu Yesu Kreste a ti ntshunxeleke wona.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
◻ Ha yini Xikwembu a xi nga yi hi nghohe loko xi hlawula Israyele leswaku a va ‘rifuwo ra xona ro hlawuleka’?
◻ Ha yini u nga vulaka leswaku ku tinyiketela ka Vakreste a swi vuli ku lahlekeriwa hi ntshunxeko?
◻ Swi pfuna yini ku tinyiketela eka Yehovha Xikwembu?
◻ Ha yini swi antswa ku va nandza wa Yehovha ematshan’weni ya ku va hlonga ra vanhu?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 15]
EIsrayele wa khale, ku tinyiketela eka Xikwembu a ku ri mhaka ya ntumbuluko
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Ku tinyiketela ka Vakreste i mhaka ya ku tihlawulela