Vululami Eka Hinkwavo—Eku Heteleleni

“Hi ta lwela ku yingisa hi tindlela letintshwa . . . eka marito lama vavisekeke, marito lama karhatekaka, marito lama nga ni gome ro twiwa. . . . Lexi seleke i ku endla leswi tsariweke enawini: ku tiyisekisa eku heteleleni leswaku tanihi leswi vanhu hinkwavo va tswariwaka va ringana hi xindzhuti emahlweni ka Xikwembu, hinkwavo va tswariwa va ringana hi xindzhuti emahlweni ka munhu.”—Muungameri wa United States, Richard Milhous Nixon, i marito lawa a ma vuleke loko a vekiwa exitulwini, January 20, 1969.

LOKO tihosi, vaungameri ni vaholobye-nkulu va sungula ku fuma, va voyamele eku vulavuleni hi vululami. Richard Nixon, khale ka muungameri wa United States, na yena u vulavule hi byona. Kambe marito ya yena lama khutazaka ma heleriwa hi ntikelo loko ma xiyiwa hi ku ya hi matimu ya tihanyi. Hambileswi a tiyisekiseke leswaku u ta ‘endla leswi tsariweke enawini,’ endzhakunyana Nixon u kumiwe a ri na nandzu wa ku tlula nawu naswona u sindzisiwe ku tshika xikhundlha xa yena. Sweswi, endzhaku ka malembe-xikhume manharhu, ‘marito lama vavisekeke, lama karhatekaka ni lama nga ni gome’ ma ya emahlweni ma huwelela leswaku ma twiwa.

Ku twa marito yo tano ni ku khathalela swivilelo swa wona a hi ntirho wo olova, hilaha varhangeri va ntsandza-vahlayi lava nga ni swikongomelo leswinene va swi xiyeke hakona. ‘Vululami eka hinkwavo’ byi tikombe ku ri pakani leyi nga hlamuselekiki. Hambiswiritano, malembe-xidzana yo tala lama hundzeke, ku endliwe xitshembiso lexi faneriwaka hi nyingiso wa hina—xitshembiso xo hlawuleka lexi vulavulaka hi vululami.

Hi ku tirhisa muprofeta wa xona Esaya, Xikwembu xi tiyisekise vanhu va xona leswaku xi ta va rhumela “nanḍa” loyi a nga ta hlawuriwa hi xona. Yehovha u va byerile a ku: “Nḍi v̌ekile moya wa mina e henhla ka yena, o ta dyonḍisa v̌amatiko le’ŝo lulama.” (Esaya 42:1-3) Ku hava mufumi la nga munhu wa nyama loyi a ta tiya nhlana wa ku vula xihlambanyo xolexo lexikulu, lexi nga ta vula vululami lebyi nga heriki etikweni rin’wana ni rin’wana. Xana xitshembiso lexi xi nga tshembiwa? Xana nchumu wo tano wu nga koteka ku fikeleriwa?

Xitshembiso Lexi Hi Nga Xi Tshembaka

Xitshembiso xi titshege hi munhu loyi a xi vulaka. Emhakeni leyi, a ku na un’wana handle ka Xikwembu xa Matimba Hinkwawo lexi vulaka leswaku “nanḍa” wa xona u ta simeka vululami emisaveni hinkwayo. Ku hambana na van’watipolitiki, Yehovha a nga tekeli switshembiso ehansi. Bibele ya hi tiyisekisa leswaku ‘a swi koteki leswaku a hemba.’ (Vaheveru 6:18) Xikwembu xi hlambanya hi matimba xi ku: “Leswi ndzi tiyimiseleke ku swi endla swi ta endliwa.”—Esaya 14:24, Today’s English Version.

Ntshembo wa hina eka xitshembiso xolexo wu tlhela wu tiyisiwa hi matimu ya “nanḍa” wa Xikwembu la hlawuriweke, Yesu Kreste. Loyi a simekaka vululami u fanele a rhandza vululami naswona a hanya hi ndlela yo lulama. Yesu u siye matimu lama nga riki na xivati tanihi munhu loyi a ‘rhandzeke vunene a venga vuhomboloki.’ (Vaheveru 1:9) Leswi a swi vuleke, ndlela leyi a hanyeke ha yona ni ndlela leyi a feke ha yona, hinkwaswo swi kombise leswaku a ri munhu wo lulama hakunene. Loko Yesu a fa, ndhuna ya masocha ya le Rhoma, leyi handle ko kanakana yi voneke loko Yesu a tengisiwa ni loko a dlayiwa, yi susumeteleke ku vula yi ku: “Hakunene munhu loyi a a lulamile.”—Luka 23:47.

Handle ko va a hanye hi ndlela yo lulama, Yesu u lwisane ni vuhomboloki lebyi a byi tele swinene esikwini ra yena. Leswi a nga swi endlanga hi ku pfukela mfumo kumbe hi nhlunga-vuhosi, kambe hi ku dyondzisa vululami bya ntiyiso eka un’wana ni un’wana loyi a a yingisela. Dyondzo ya yena ya le Ntshaveni i nhlamuselo yo hlawuleka ya ndlela leyi vululami bya ntiyiso ni vunene swi faneleke swi endliwa ha yona.—Matewu, tindzima 5-7.

Yesu u endle leswi a swi dyondzisa. A nga va tekelanga ehansi vanhu lava terisaka vusiwana lava a va ri na nhlokonho, “lava yilaka” etikweni ra Vayuda. Ematshan’weni ya sweswo, u vulavule na vona, a va khumba, a tlhela a va horisa. (Marka 1:40-42) Vanhu hinkwavo lava a hlangana na vona, lava katsaka swisiwana ni lava tshikileriweke, a va ri va nkoka eka yena. (Matewu 9:36) U va byerile a ku: “Tanani eka mina, n’wina hinkwenu lava tirhaka hi matimba ni lava tikeriwaka, ndzi ta mi phyuphyisa.”—Matewu 11:28.

Ku tlula kwalaho, Yesu u arile ku pfumelela vuhomboloki lebyi a byi ri kona leswaku byi n’wi onha kumbe byi n’wi karihisa. A nga kalanga a tlherisela vubihi hi vubihi. (1 Petro 2:22, 23) Hambiloko a twa ku vava swinene, u khongelele masocha lama n’wi beleleke eka Tata wa yena wa le tilweni. U komberile a ku: “Tatana, va rivalele, hikuva a va swi tivi leswi va swi endlaka.” (Luka 23:34) Entiyisweni, Yesu ‘u swi veke erivaleni eka matiko leswaku vululami i yini.’ (Matewu 12:18) I vumbhoni byihi lebyikulu lebyi hi nga na byona bya ku navela ka Xikwembu ku simeka misava yo lulama ku tlula xikombiso lexi hanyaka xa N’wana wa xona?

Vuhomboloki Byi Nga Hluriwa

Vumbhoni lebyi hanyaka bya leswaku vuhomboloki byi nga hluriwa na byona byi kona emisaveni ya namuntlha. Timbhoni ta Yehovha ha un’we-un’we kumbe tanihi nhlengeletano ti lwela ku hlula xihlawu-hlawu, ku ya hi nghohe, ku hlawula rixaka ni madzolonga. Xiya xikombiso lexi landzelaka.

Pedroa a pfumela leswaku ku pfukela mfumo a yi ri yona ntsena ndlela yo tisa vululami eTikweni ra Basque, exifundzheni xa Spain laha a tshama kona. Hikwalaho u ve xirho xa nhlengeletano ya matherorisi leyi n’wi leteleke ku va socha ro pfuneta eFurwa. Loko ku leteriwa ka yena ku herile, u lerisiwe ku vumba ntlawa wa matherorisi ivi a hlasela komponi ya maphorisa. Ntlawa wa yena ana se a wu lunghisa swibuluki loko maphorisa ma n’wi khoma. U hete tin’hweti ta 18 ekhotsweni, kambe hambiloko a ri ekhotsweni u ye emahlweni ni ntirho wa yena wa politiki, a ala ni swakudya naswona eka nkarhi wun’wana a tsema mahlakala ya yena hi vomu.

Pedro a a tshemba leswaku u lwela vululami. Kutani u tive Yehovha ni swikongomelo swa yena. Loko Pedro a ri ekhotsweni, nsati wa yena u sungule ku dyondza Bibele ni Timbhoni ta Yehovha, kutani loko a ntshunxiwile, u n’wi rhambile leswaku a ya eka wun’wana wa minhlanganyo ya tona. Swi n’wi tsakise swinene ku ya kwalaho lerova u kombele dyondzo ya Bibele, dyondzo leyi endleke leswaku a endla ku hundzuka lokukulu eka ndlela leyi a langutekaka ha yona ni ndlela ya yena ya vutomi. Eku heteleleni, hi 1989, Pedro ni nsati wa yena va khuvuriwile.

Pedro u ri: “Ndzi nkhensa Yehovha leswi ndzi nga dlayangiki munhu loko ndza ha ri therorisi. Sweswi ndzi tirhisa tlhari ra moya wa Xikwembu, Bibele, ku nyika vanhu rungula ra ku rhula ka ntiyiso ni vululami—mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu.” Ku nga ri khale ngopfu Pedro, loyi sweswi a nga nkulu wa Timbhoni ta Yehovha, u yi endzerile yona komponi leyi a kunguhate ku yi herisa. Sweswi a ye hi xikongomelo xo ya chumayela rungula ra ku rhula eka mindyangu leyi tshamaka kwalaho.

Timbhoni ta Yehovha ti endla ku cinca loku hikuva ti navela misava yo lulama. (2 Petro 3:13) Hambileswi ti xi tshembaka hi ku helela xitshembiso xa Xikwembu xo endla leswi, ta swi xiya leswaku i ndzhwalo wa tona ku hanya hi ku pfumelelana ni vululami. Bibele yi swi veka erivaleni leswaku Xikwembu xi langutele leswaku hi endla leswi lavekaka eka hina.

Ku Byala Mbewu Ya Vululami

I ntiyiso, loko hi langutane ni vuhomboloki, hi nga ha voyamela eku vuleni leswaku: “Ši kwini Šikwembu ša ku av̌anyisa?” Koloko a ku ri ku huwelela ka Vayuda va le sikwini ra Malakiya. (Malakiya 2:17) Xana Xikwembu xi teke xivilelo xa vona tanihi xa nkoka? Ku hambana ni sweswo, swi xi ‘karharisile’ hikuva hi xikombiso, vona hi voxe a va kanganyisa vavasati va vona lava kuleke, va va thala hi swivangelo leswi nga nyawuriki. Yehovha u khumbekile hi ‘vavasati va vuntshwa bya vona, lava va va kanganyiseke, hambileswi a va ri vanghana tlhelo vavasati va ntwanano wa vona.’—Malakiya 2:14.

Xana hi nga vilela hilaha ku faneleke hi vuhomboloki loko hina hi hexe hi endla hi ndlela ya vuhomboloki? Hi hala tlhelo, loko hi ringeta ku tekelela Yesu hi ku susa xihlawuhlawu ni ku hlawula rixaka etimbilwini ta hina, hi nga yi hi nghohe naswona hi rhandza vanhu hinkwavo, naswona hi nga tlheriseli vubihi hi vubihi, ha kombisa leswaku hakunene hi rhandza vululami.

Loko hi ta tshovela vululami, Bibele yi hi khutaza ku ‘byala mbewu evuneneni.’ (Hosiya 10:12) Hambi swi vonaka swi nga nyawuli, ku hlula kun’wana ni kun’wana ka munhu ka vuhomboloki i ka nkoka. Hilaha Martin Luther King Lontsongo a tsaleke hakona eka tsalwa ra yena leri vuriwaka Letter From Birmingham Jail, “kwihi ni kwihi vuhomboloki i nxungeto eka vululami.” Lava ‘lavaka ku lulama’ i vanhu lava Xikwembu xi va hlawulaka leswaku va dya ndzhaka ya misava ya xona leyintshwa yo lulama leyi nga ta va kona ku nga ri khale.—Sofoniya 2:3.

A hi nge aki ntshembo wa hina wa vululami eka masungulo lama tsekatsekaka ya switshembiso swa vanhu, kambe hi nga tshemba rito ra Muvumbi wa hina wa rirhandzu. Hi yona mhaka leyi Yesu a byeleke valandzeri va yena ku tshama va ri karhi va khongelela Mfumo wa Xikwembu leswaku wu ta. (Matewu 6:9, 10) Yesu, Hosi leyi vekiweke ya Mfumo wolowo, “yi ta nṭhunša šisiwana loko ši huwelela, ni l’a nge nhlomulweni, l’a nga riki na mupfuni. Yi ta ṭeṭelela šisiwana ni l’a nge khombyeni, kutani yi ta kuṭula v̌utomi bya ŝisiwana.”—Pisalema 72:12, 13.

Entiyisweni, vuhomboloki a byi nge vi kona hilaha ku nga heriki. Ku fuma ka Kreste emisaveni hinkwayo ku ta hlula vuhomboloki hilaha ku nga heriki, hilaha Xikwembu xi hi tiyisekisaka hakona hi muprofeta wa xona Yeremiya xi ku: “Nkarhi wa ta lowu ndzi nga ta hetisisa xitshembiso lexi ndzi xi endleke . . . Hi nkarhi wolowo ndzi ta hlawula ntukulu wo lulama wa Davhida a va hosi. Hosi yoleyo yi ta endla swilo leswinene ni leswi lulameke etikweni hinkwaro.”—Yeremiya 33:14, 15, TEV.

[Nhlamuselo ya le hansi]