Tekelela Yehovha—U Kombisa Vululami Ni Vunene
“Hi mina Yehova nḍi endlaka hi musa, ni fanelo, ni le’ši lulameke e misav̌eni; hikuv̌a nḍi ṭakisiwa hi ŝona.”—YEREMIYA 9:24.
1. Hi wihi ntshembo lowu hlamarisaka lowu Yehovha a wu nyikelaka?
YEHOVHA u tshembise leswaku ku ta fika siku leri vanhu hinkwavo va nga ta n’wi tiva. Hi ku tirhisa muprofeta wakwe Esaya, u te: “Ku nga ka ku nga endliwi ŝo biha, ni ku onhiwa e nṭhav̌eni hikwayo le’yi kwetsimaka ya mina; hikuv̌a ku tiv̌a Yehova ku ta eneta misav̌a, tani hi leŝi mati ma funengetaka v̌uento bya lwandle.” (Esaya 11:9) Mawaku ntshembo wonghasi!
2. Xana ku tiva Yehovha swi katsa yini? Hikwalaho ka yini?
2 Kambe, xana ku tiva Yehovha swi vula yini? Yehovha u kombise Yeremiya leswi swi nga swona swa nkoka: “Ku twisisa ni v̌utlhari bya ku nḍi tiv̌a, hikuv̌a hi mina Yehova nḍi endlaka hi musa, ni fanelo, ni le’ši lulameke e misav̌eni; hikuv̌a nḍi ṭakisiwa hi ŝona.” (Yeremiya 9:24) Kutani ke, ku tiva Yehovha swi katsa ku tiva ndlela leyi a tirhisaka vululami ni vunene ha yona. Loko na hina ho kombisa timfanelo teto, u ta tsaka hi hina. Hi nga swi endlisa ku yini leswi? ERitweni ra yena ku nga Bibele, Yehovha u hlayise matimu ya ndlela leyi a tirhisaneke ha yona ni vanhu lava nga hetisekangiki hi malembe layo tala. Hi ku ri hlaya, hi nga swi kota ku tiva ndlela ya Yehovha ya vululami ni vunene, kutani hi n’wi tekelela.—Varhoma 15:4.
U Lulamile Kambe U Ni Ntwela-vusiwana
3, 4. Hikwalaho ka yini a swi fanela leswaku Yehovha a lovisa Sodoma na Gomora?
3 Ku avanyisiwa ka Sodoma na Gomora loku humaka hi le henhla, i xikombiso lexinene lexi kombisaka swivumbeko swo hambana-hambana swa vululami bya Yehovha. Yehovha a nga lo va xupula ntsena kambe u tlhele a ponisa lava faneriwaka hi ku pona. Xana a swi fanerile leswaku miti yoleyo yi lovisiwa? Abrahama, loyi handle ko kanakana a nga byi tivi hi ku helela vubihi bya Sodoma, a nga swi voni hi ndlela yoleyo eku sunguleni. Yehovha u tiyisekise Abrahama leswaku loko ko kumiwa vanhu vo lulama va khume ntsena, u ta tshika muti a nga wu lovisi. Swi le rivaleni leswaku vululami bya Yehovha a byi na magugu kumbe ku pfumala tintswalo.—Genesa 18:20-32.
4 Nkambelo lowu endliweke hi tintsumi timbirhi, wu nyikele vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku muti wa Sodoma a wu dzikile swinene eku tikhomeni loko biha. Loko vavanuna va muti, “ku suka ka la’v̌antŝha ku fika ka ŝikoša,” va twa leswaku ku fike vavanuna vambirhi ku ta xwa emutini wa Lota, va hlasele yindlu ya yena hi xikongomelo xo lava ku endla vusodoma, va pfinya va ri hi ntlawa. Ku homboloka ka vona a ku ri kukulu hakunene! Handle ko kanakana, a swi fanela leswaku Yehovha a avanyisa muti lowu.—Genesa 19:1-5, 24, 25.
5. Xikwembu xi n’wi kutsurise ku yini Lota ni ndyangu wa yena eSodoma?
5 Endzhaku ko tshaha ku lovisiwa ka Sodoma na Gomora tanihi xitsundzuxo, muapostola Petro u tsarile a ku: “Yehovha wa yi tiva ndlela yo kutsula endzingweni vanhu lava nga ni ku tinyiketela loku nga ni vukwembu.” (2 Petro 2:6-9) Vululami a byi ta va byi nga tirhisiwanga loko Lota ni ndyangu wa yena a va lo kukuriwa swin’we ni vanhu lava va nga xi chaviki Xikwembu va Sodoma. Kutani ke, ntsumi ya Yehovha yi tsundzuxe Lota hi ndzoviso lowu tshinelaka. Loko Lota a hlwela, tintsumi “hikwalaho ka tintŝalo ta Yehova” ti n’wi khoma hi voko, yena ni nsati wakwe swin’we ni vana va yena kutani ti va humesa emutini. (Genesa 19:12-16) Hi nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta kombisa ku anakanyela ko tano, eka vanhu vo lulama, eka ndzoviso lowu taka wa mafambiselo lawa yo biha.
6. Hikwalaho ka yini hi nga fanelanga hi karhateka ku tlula mpimo hi ndzoviso lowu taka wa mafambiselo lawa ya swilo?
6 Hambileswi ku hela ka mafambiselo lawa, ku nga ta va ku ri nkarhi wo ‘avanyisa,’ a xi kona xivangelo xo karhateka ngopfu. (Luka 21:22) Ku avanyisa ka Xikwembu eArmagedoni ku ta va ku “lulamile hikwaku.” (Pisalema 19:9) Hilaha Abrahama a swi voneke hakona, hina vanhu hi nga byi tshemba swinene vululami bya Yehovha, hikuva byi tlakukile swinene ku tlula bya hina. Abrahama u vutisile: “Loyi a av̌anyisaka misav̌a hikwayo, a nga ka a nga av̌anyisi hi ku lulama šana?” (Genesa 18:25; ringanisa Yobo 34:10.) Kumbe hi ndlela leyi Esaya a swi vekaka kahle ha yona, “[Yehovha u] kombisiwile hi mani ndlela ya le’ŝo lulama?”—Esaya 40:14.
Goza Ro Lulama Ro Ponisa Vanhu
7. Hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka vululami ni tintswalo ta Xikwembu?
7 Vululami bya Xikwembu a byi kombisiwi ntsena hi ndlela leyi xi xupulaka vadyohi ha yona. Yehovha u tihlamusela tanihi “Šikwembu le’ši lulameke, le’ši ponisaka.” (Esaya 45:21) Handle ko kanakana, ku ni ku yelana lokukulu exikarhi ka vunene kumbe vululami bya Xikwembu swin’we ni ku navela ka xona ku ponisa vanhu eka vuyelo bya xidyoho. Loko yi vulavula hi ndzimana leyi, The International Standard Bible Encyclopedia, Nkandziyiso wa 1982, yi kombisa leswaku “vululami bya Xikwembu byi lava tindlela leti tirhaka to kombisa tintswalo ta Xona ni ku hetisisa ku ponisa ka Xona.” A hi swona leswaku vululami bya Xikwembu byi fanele byi lungiwa hi tintswalo kambe, ematshan’weni ya sweswo, tintswalo i xivumbeko xa vululami bya Xikwembu. Ku nyikela ka Xikwembu nkutsulo, leswaku xi ponisa vanhu i xikombiso lexi xiyekaka swinene xa xivumbeko lexi xa vululami bya Xikwembu.
8, 9. (a) I yini leswi swi katsiweke eka nhlamuselo leyi nge, “xiendlo xin’we xo lulama”? Hikwalaho ka yini? (b) I yini lexi Yehovha a xi lavaka eka hina?
8 Nchumu lowu humesiweke tanihi nkutsulo hi woxe—vutomi bya risima bya N’wana wa Xikwembu la velekiweke a ri swakwe, Yesu Kreste—a wu ri lowukulu hikuva mimpimanyeto ya Yehovha yi tirha hinkwako, naswona yena hi yexe u hanya ha yona. (Matewu 20:28) Vutomi lebyi hetisekeke, lebyiya bya Adamu, byi lahlekile, kutani a a ku laveka vutomi lebyi hetisekeke leswaku byi kutsula vutomi bya vana va Adamu. (Varhoma 5:19-21) Muapostola Pawulo u hlamusela vutshembeki bya Yesu, ku katsa ni ku hakela nkutsulo, tanihi “xiendlo xin’we xo lulama.” (Varhoma 5:18, nhlamuselo ya le hansi ya NW) Ha yini sweswo swi endliwile? Hikuva hi ku ya hi langutelo ra Yehovha, ku kutsula vanhu a ku ri nchumu lowu faneleke ni lowu lulameke ku wu endla, hambileswi sweswo a swi ta koxa leswikulu eka yena leswaku swi endliwa. Vana va Adamu a va fana ni “rihlanga leri khinyekeke,” leri Xikwembu a xi nga swi lavi ku ri pfotlosa, kumbe ku fana ni “rivoni ra ngoti leri ketimelaka,” leri a xi nga swi lavi ku ri tima. (Matewu 12:20) Xikwembu a xi tiyiseka leswaku vavanuna ni vavasati vo tala vo tshembeka va ta va kona eka vana va Adamu.—Ringanisa Matewu 25:34.
9 Xana hi fanele hi angurisa ku yini eka xikombiso lexi lexi tlakukeke xa rirhandzu ni vululami? Xin’wana xa swilo leswi Yehovha a swi lavaka eka hina hi leswaku hi “endla le’ŝi lulameke.” (Mikiya 6:8) Hi nga swi endlisa ku yini leswi?
Lavisisa Vululami, U Endla Leswinene
10. (a) Hi yihi ndlela yin’wana leyi hi nga tirhisaka vululami ha yona? (b) Hi nga lava vululami bya Xikwembu ku sungula hi ndlela yihi?
10 Xo sungula, hi fanele hi fambisana ni mimpimanyeto ya Xikwembu ya mahanyelo. Tanihi leswi mimpimanyeto ya Xikwembu yi lulameke naswona yi nga yinene, hi endla vululami loko hi hanya hi ku pfumelelana na yona. Leswi hi swona leswi Yehovha a swi languteleke eka vanhu va yena. Yehovha u byele Vaisrayele a ku: “Dyonḍani ku endla le’ŝinene, lav̌ani le’ŝi lulameke.” (Esaya 1:17) Yesu u nyikele ndzayo leyi fanaka eka vayingiseri vakwe eDyondzweni ya le Ntshaveni, laha a va dyondziseke leswaku ‘va lava mfumo ni ku lulama ka Xikwembu ku sungula.’ (Matewu 6:33) Pawulo u khutaze Timotiya leswaku a “lavisisa ku lulama.” (1 Timotiya 6:11) Loko hi hanya hi ku pfumelelana ni mimpimanyeto ya Xikwembu ya mahanyelo naswona hi ambala vumunhu lebyintshwa, hi ndlela yoleyo hi lavisisa vululami ni vunene bya ntiyiso. (Vaefesa 4:23, 24) Hi marito man’wana, hi lavisisa vululami hi ku endla swilo hi ndlela ya Xikwembu.
11. Hikwalaho ka yini hi fanele hi lwela ku ka hi nga hluriwi hi xidyoho naswona hi nga swi endla hi ndlela yihi?
11 Hilaha hinkwerhu hi swi tivaka hakona, a swi olovi leswaku vanhu lava nga hetisekangiki va endla leswi lulameke ni leswi nga swinene. (Varhoma 7:14-20) Pawulo u khutaze Vakreste va le Rhoma leswaku va lwela ku ka va nga hluriwi hi xidyoho, leswaku va ta kota ku tisa mimiri ya vona leyi nyiketeriweke eka Xikwembu tanihi “matlhari ya leswi nga lulamangiki,” leyi a yi ta tirhisiwa hi Xikwembu leswaku xi hetisisa xikongomelo xa xona. (Varhoma 6:12-14) Hilaha ku fanaka, hi ku dyondza Rito ra Xikwembu nkarhi na nkarhi, ni ku ri tirhisa, hi nga swi kota ku nghenisa “nkongomiso wa mianakanyo wa Yehovha” ni ku ‘layiwa eku lulameni.’—Vaefesa 6:4; 2 Timotiya 3:16, 17.
12. I yini lexi hi faneleke hi xi papalata loko hi ta swi kota ku khoma van’wana hi ndlela leyi hi lavaka Yehovha a hi khoma ha yona?
12 Xavumbirhi, hi tirhisa vululami loko hi khoma van’wana hi ndlela leyi hi lavaka Yehovha a hi khoma ha yona. Swa olova ku va ni mimpimanyeto yimbirhi—hi tirhisa yo olova eka hina vini kutani hi tirhisa yo tika eka van’wana. Hi nga ha hatlisela ku sasa swihoxo swa hina, kambe hi hatlisela ku sola swihoxo swa van’wana, leswi swi nga ha vaka swi nga nyawuli loko swi pimanisiwa ni swa hina. Yesu u vutisile hi ku kongoma a ku: “Kutani, ha yini u languta xilavi lexi nga etihlweni ra makwenu, kambe u nga lemuki ntsandza lowu nga etihlweni ra wena?” (Matewu 7:1-3) Hi nga tshuki hi rivala leswaku a nga kona eka hina loyi a a ta pona loko Yehovha o xopaxopa swihoxo swa hina. (Pisalema 130:3, 4) Loko vululami bya Yehovha byi n’wi endla a rivalela swihoxo swa vamakwerhu, hina hi vamani leswaku hi nga va avanyisa hi ndlela yo biha?—Varhoma 14:4, 10.
13. Hikwalaho ka yini munhu wo lulama a titwa a boheka ku chumayela mahungu lamanene ya Mfumo?
13 Xavunharhu, hi kombisa vululami bya Xikwembu loko hi hisekela ntirho wo chumayela. Yehovha wa hi tsundzuxa: “U nga ali ku endla le’ŝinene e ka loyi u nga ni fanelo ka yena, loko ŝi ri mandleni ya wena.” (Swivuriso 3:27) Swi ta va swi nga lulamanga loko ho tsona van’wana vutivi lebyi, lebyi ponisaka vutomi, lebyi Xikwembu xi hi nyikeke byona hi xitalo. Ina, vo tala va nga ha ri ala rungula ra hina, kambe loko Xikwembu xa ha va kombisa tintswalo, hi fanele hi tiyimisela ku hambeta hi va nyika nkarhi wa leswaku va “hundzuka.” (2 Petro 3:9) Naswona, ku fana na Yesu, ha tsaka swinene loko hi kota ku pfuna munhu leswaku a endla leswi lulameke ni leswinene. (Luka 15:7) Sweswi i nkarhi lowu faneleke eka hina leswaku hi ‘byala mbewu hi ku lulama.’—Hosiya 10:12.
‘Tihosana Ti Ta Fuma Hi Vululami’
14. Hi xihi xiphemu lexi vakulu va xi hetisisaka malunghana ni vululami?
14 Hinkwerhu ka hina hi fanele hi famba endleleni yo lulama, kambe vakulu evandlheni ra Vukreste va ni vutihlamuleri lebyikulu emhakeni leyi. Ku fuma ka Yesu tanihi hosana ku ‘tiyisiwa hi vululami ni vunene.’ Hilaha ku faneleke, mpimanyeto wa vakulu i vululami bya Xikwembu. (Esaya 9:7) Va tsundzuka leswi vuriweke hi ndlela ya vuprofeta eka Esaya 32:1: “V̌onani, hosi yi ta fuma hi ku lulama, tihosana, na tona, ti ta risa hi ku lulama.” Tanihi valanguteri lava hlawuriweke hi moya, kumbe ‘valanguteri lava nga va Xikwembu,’ vakulu va fanele va endla swilo hi ndlela ya Xikwembu.—Tito 1:7.
15, 16. (a) Xana vakulu va tekelela murisi wo tshembeka wa le xifanisweni xa Yesu hi ndlela yihi? (b) Xana vakulu va titwisa ku yini hi lava lahlekeke hi tlhelo ra moya?
15 Yesu u kombise leswaku vululami bya Yehovha a byi ri ni ntwela-vusiwana, byi ni tintswalo naswona byi ni ku twisisa. Ku tlula hinkwaswo, a a ringeta ku pfuna lava nga ni swiphiqo ni ku “lava ni ku ponisa leswi lahlekeke.” (Luka 19:10) Ku fana ni murisi wa le xifanisweni xa Yesu, loyi a hloteke handle ko karhala ku kondza a kuma nyimpfu leyi lahlekeke, vakulu va lavisisa lava hambukeke hi tlhelo ra moya kutani va ringeta ku va tlherisela entlhambini.—Matewu 18:12, 13.
16 Ematshan’weni yo tseketsela lava va endleke swidyoho leswikulu, vakulu va lwela ku va pfuna ni ku va endla va hundzuka loko swi koteka. Va tsaka loko va swi kota ku pfuna munhu loyi a hambukeke. Kambe, swa va vavisa loko mudyohi a nga hundzuki. Kutani mimpimanyeto ya Xikwembu yo lulama yi lava leswaku va susa munhu la nga hundzukiki. Hambiswiritano, ku fana ni tatana wa n’wana wa vusopfa, va ni ntshembo wa leswaku siku rin’wana, mudyohi u ta ‘tianakanya kahle.’ (Luka 15:17, 18) Xisweswo, vakulu va teka goza ro endzela vanhu van’wana lava susiweke leswaku va va tsundzuxa hi ndlela yo tlhelela enhlengeletanweni ya Yehovha.a
17. Hi yihi pakani leyi vakulu va nga na yona loko va tenga nandzu, naswona hi yihi mfanelo leyi nga ta va endla va fikelela pakani yoleyo?
17 Vakulu va fanele va tekelela vululami bya Yehovha ngopfu-ngopfu loko va tamela timhaka leti khumbaka xidyoho. Vadyohi “va hambeta va tshinela” eka Yesu hikuva a va swi vona leswaku u ta va twisisa kutani a va pfuna. (Luka 15:1; Matewu 9:12, 13) Ina, Yesu a a nga khutazi ku dyoha. Nkarhi wun’we wa swakudya lowu Yesu a wu heteke a ri na Zakiya, wu endle leswaku mudyeleri lonkulu, a hundzuka naswona a riha ku xaniseka loku a ku vangeke eka vanhu van’wana. (Luka 19:8-10) Vakulu namuntlha va ni pakani leyi fanaka loko va tenga timhaka—va navela ku endla mudyohi a hundzuka. Loko va tshineleleka ku fana na Yesu, vadyohi vo tala va ta swi kuma swi olova ku kombela mpfuno eka vona.
18. I yini lexi nga ta endla vakulu va fana ni “šisirelelo loko moya wu hunga”?
18 Mbilu leyi nga ni ntwela-vusiwana yi ta endla vakulu va navela ku tirhisa vululami bya Xikwembu, lebyi byi nga karihiki kumbe ku va ni tihanyi. Lexi tsakisaka, Ezra a nga lunghisanga mianakanyo ya yena ntsena, kambe u lunghise ni mbilu, leswaku a ta kota ku dyondzisa Vaisrayele vululami. (Ezra 7:10) Mbilu leyi nga ni ku twisisa yi ta endla vakulu va tirhisa misinya ya milawu ya Matsalwa leyi faneleke, ni ku tsundzuka swiyimo swa munhu un’wana ni un’wana. Loko Yesu a hanyisa wansati loyi a ri ni vuvabyi byo khuluka ngati, u kombise leswaku vululami bya Yehovha byi vula ku twisisa xikongomelo xa nawu ni leswi nawu wu lavaka swona. (Luka 8:43-48) Vakulu lava tirhisaka vululami hi ntwela-vusiwana, va nga fanisiwa ni “šisirelelo loko moya wu hunga” eka lava va vavisiweke hi swihoxo swa vona vini kumbe hi mafambiselo lawa yo biha lawa hi hanyaka eka wona.—Esaya 32:2.
19. Xana makwerhu un’wana wa xisati u titwise ku yini hi ku tirhisiwa ka vululami bya Xikwembu?
19 Makwerhu un’wana wa xisati la endleke xidyoho lexikulu u vone vululami bya Xikwembu eka yena n’wini. U ri: “Entiyisweni, a ndzi chava ku ya eka vakulu. Kambe va ndzi khome hi ntwela-vusiwana na hi musa. Vakulu a va fana ni vatatana ku nga ri vaavanyisi va tihanyi. Va ndzi endle ndzi vona leswaku Yehovha a nge ndzi lahli loko ndzi tiyimiserile ku lulamisa swihoxo swa mina. Ndzi yi vone kahle ndlela leyi a hi layaka ha yona tanihi Tatana la nga ni rirhandzu. Ndzi swi kotile ku pfulela Yehovha mbilu ya mina, hi ntshembo wa leswaku u ta xi twa xikombelo xa mina. Loko ndzi languta endzhaku, ndzi nga vula ndzi tiyisile leswaku nhlangano lowu ndzi veke na wona ni vakulu eka malembe ya nkombo lama hundzeke a wu ri nkateko wo huma eka Yehovha. Ku sukela kwalaho, vuxaka bya mina na yena byi ye byi tiya swinene.”
Tirhisa Vululami U Endla Leswinene
20. Hi byihi vuyelo bya ku twisisa ni ku tirhisa vululami ni vunene?
20 Lexi tsakisaka, vululami bya Xikwembu a byi vuli ku nyika munhu un’wana ni un’wana leswi n’wi faneleke ntsena. Vululami bya Yehovha byi n’wi susumetele leswaku a nyika vutomi lebyi nga heriki eka lava kombisaka ripfumelo. (Pisalema 103:10; Varhoma 5:15, 18) Xikwembu xi hi khoma hi ndlela leyi hikuva vululami bya xona byi tsundzuka swiyimo swa hina, naswona byi lava ku ponisa, ku nga ri ku avanyisa. Ina, ku twisisa ku anama ka vululami bya Yehovha ku hi tshineta swinene eka yena. Naswona loko hi ri karhi hi lwela ku tekelela xivumbeko lexi xa vumunhu bya yena, vutomi bya hina ni lebyiya bya van’wana byi ta kateka swinene. Ku landzelela ka hina vululami ku ta voniwa hi Tata wa hina wa le tilweni. Yehovha wa hi tshembisa: “Hlayisani le’ŝinene, mi endla le’ŝo lulama, hikuv̌a ku hlayiseka ka mina ku nga ka ku nga hlweri ku ta, ni ku lulama ka mina ku le kusuhi ni ku humelela. Ku katekile munhu loyi a endlaka ŝeŝo.”—Esaya 56:1, 2.
[Nhlamuselo ya le hansi]
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Ku lovisiwa ka Sodoma na Gomora ku hi dyondzisa yini malunghana ni vululami bya Yehovha?
◻ Hikwalaho ka yini nkutsulo wu ri xikombiso lexi xiyekaka xa vululami ni rirhandzu ra Xikwembu?
◻ Hi tihi tindlela tinharhu leti hi nga tirhisaka vululami ha tona?
◻ Hi yihi ndlela yo hlawuleka leyi vakulu va nga tekelelaka vululami bya Xikwembu ha yona?
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Hi ntirho wa hina wa ku chumayela, hi kombisa vululami bya Xikwembu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Loko vakulu va kombisa vululami bya Xikwembu, lava va nga ni swiphiqo va swi kuma swi olova ku kombela mpfuno eka vona