Xana Van’wana Va Yi Amukela Ndzayo Ya Wena?

NDZAYO leyinene leyi nyikeriweke kahle yi va ni vuyelo lebyinene minkarhi hinkwayo. Xana wolowo i ntiyiso? A hi ntiyiso! Hambi ku ri ndzayo leyinene leyi nyikeriweke hi vatsundzuxi lava nga ni vuswikoti ya honisiwa hakanyingi kumbe yi ariwa.—Swivuriso 29:19.

Leswi swi endlekile loko Yehovha a laya Kayini, loyi a a sungule ku va ni rivengo eka makwavo, Avele. (Genesa 4:3-5) Hi ku tiva khombo leri Kayini a nga nghenaka eka rona, Xikwembu xi te eka yena: “Šana u karihela yini, ni mombo wa wena wu khanyana ha yini? Loko u endla ŝinene, šana a u nga ti nkhensiwa šana? Kambe loko u nga endli ŝinene, v̌udyoho byi ṭhamile nyangweni; ku nav̌ela ka byona ku ta ku wonga; kambe wena, u fanele ku byi hlula.”—Genesa 4:6, 7.

Xisweswo Yehovha u fanise xidyoho ni xiharhi lexi lavaka ku bvanyangeta Kayini loko a a hambeta a khoma makwavo hi mbilu. (Ringanisa Yakobo 1:14, 15.) Nkarhi a wa ha ri kona wa leswaku Kayini a cinca langutelo rakwe a “endla ŝinene,” ku ri ni ku landzelela ndlela leyi nga ni khombo. Khombo ra kona, Kayini a nga yingisanga. U bakanye ndzayo ya Yehovha, vuyelo bya kona byi va byo biha.

Vanhu van’wana va ala muxaka wun’wana ni wun’wana wa ndzayo. (Swivuriso 1:22-30) Xana swi nga endleka leswaku loko ndzayo yi ariwa ku va ku ri xihoxo xa loyi a nyikaka ndzayo? (Yobo 38:2) Xana wena u nyikaka ndzayo wa va tikisela van’wana leswaku va yi amukela? Ku nga hetiseki ka vanhu ku endla sweswo swi va khombo lerikulu. Kambe u nga endla leswaku sweswo swi nga endleki, hi ku landzelela misinya ya milawu ya Bibele hi vukheta. A hi kambisiseni yi nga ri yingani ya yona.

‘Ololoxa Hi Moya Wo Rhula’

“Vamakwerhu, hambiloko munhu a teka goza leri hoxeke a nga si swi lemuka, n’wina lava nga ni timfanelo ta moya ringetani ku ololoxa munhu wo tano hi moya wo rhula, mi ri karhi mi tiveka tihlo hinkwenu, hi ku chava leswaku na n’wina mi nga ringiwa.” (Vagalatiya 6:1) Xisweswo muapostola Pawulo u vule leswaku lava va nga ni “timfanelo ta moya” va fanele va ringeta ku ololoxa Mukreste la “teka[ka] goza leri hoxeke a nga si swi lemuka.” Minkarhi yin’wana swi vonaka onge lava va nga fanelekiki ku endla tano va voyamele swinene eku nyikeni ka ndzayo. Hikwalaho, u nga hatliseli ku laya van’wana. (Swivuriso 10:19; Yakobo 1:19; 3:1) I vakulu va vandlha lava ngopfu-ngopfu va nga ni timfanelo ta moya to endla tano. Kambe, Mukreste un’wana ni un’wana la wupfeke u fanele a tsundzuxa makwavo loko a n’wi vona a wela ekhombyeni.

Loko u tsundzuxa kumbe u laya, tiyiseka leswaku leswi u swi vulaka swi titshege evutlharini bya Xikwembu, ku nga ri emianakanyweni ya vanhu ni tifilosofi. (Vakolosa 2:8) U fana ni musweki la nga ni vurhon’wana loyi a tiyisekaka leswaku swilo hinkwaswo leswi a swi tirhisaka i swinene naswona a swi na nchumu lowu nga vaka chefu. Tiyiseka leswaku ndzayo ya wena yi sekeriwe hilaha ku tiyeke eRitweni ra Xikwembu ku nga ri ntsena evonelweni ra vumunhu. (2 Timotiya 3:16, 17) Hi ku endla tano, u nga tiyiseka leswaku ndzayo ya wena a yi nge vavisi munhu ni un’we.

Xikongomelo xa ndzayo i ku “ololoxa” la dyohaka, ku nga ri ku n’wi sindzisa leswaku a hundzuka. Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “ololoxa” ri yelana ni rito leri fambisanaka ni ku tlherisela rhambu leri humeke endhawini ya rona leswaku munhu a nga yi mahlweni a vaviseka. Hi ku ya hi mutsari wa dikixinari, W. E. Vine, ri tlhela ri ringanyeta “xilaveko xa ku lehisa mbilu ni ku tiyisela eka xiendlo xexo.” Ehleketa hi vukheta ni vutshila leswi lavekaka leswaku ku papalatiwa ku vava loku nga lavekiki. Hilaha ku fanaka, swi lava leswaku mutsundzuxi a va ni vuxiyaxiya swinene leswaku a papalata ku vavisa loyi a n’wi nyikaka ndzayo. Leswi a swi olovi hambiloko munhu a lo kombela ku nyikiwa ndzayo. Loko ndzayo ya wena yi nga komberiwanga, swi lava vutshila lebyikulu ni vuxiya-xiya.

Hakunene a wu nge n’wi “ololoxi” munhu loyi u nga riki na vunghana na yena. Ku papalata leswi, tsundzuka xilaveko xa ku kombisa “xinakulobye lexikulu xa tintswalo, musa, mianakanyo yo titsongahata, ku rhula, ni ku va ni mbilu yo leha.” (Vakolosa 3:12) Loko n’anga yi nga swi koti ku lehisa mbilu naswona yi nga ri na vukheta, la tshunguriwaka a nga ha xi honisa xitsundzuxo xa yona naswona a nga ha tlheli a ta tshunguriwa hi yona.

Leswi a swi vuli leswaku a ku fanelanga ku tiyisiwa voko loko ku nyikeriwa ndzayo. Yesu Kreste u tiyise voko loko a laya mavandlha ya nkombo lama nga emugangeni wa Asiya. (Nhlavutelo 1:4; 3:1-22) U ma nyike ndzayo leyi kongomeke swinene leyi a ma fanele ma yi twa ni ku yi tirhisa. Kambe ku tiyisa ka Yesu voko minkarhi hinkwayo a ku fambisana ni timfanelo ta kota ntwela-vusiwana ni musa, a kombisa moya wa rirhandzu wa Tata wakwe wa le matilweni.—Pisalema 23:1-6; Yohane 10:7-15.

Nyika Ndzayo Hi Nsovo

“Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu, leswaku mi tiva ndlela leyi mi faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Vakolosa 4:6) Munyu wu nga antswisa nantswo wa swakudya, wu endla leswaku swi phomisa marha. Loko u lava leswaku ndzayo ya wena yi amukeriwa, yi fanele yi va ni ‘nsovo, yi lungiwe hi munyu.’ Hambiswiritano, hambiloko ko tirhisiwa swilo swo antswa swo sweka, swakudya swi nga swekiwa hi ndlela yo biha kumbe swi phameriwa hi ndlela leyi nga phomisiki marha. Sweswo a swi endli leswaku munhu a navela ku swi dya. Entiyisweni, swi nga tika ku swi mita swakudya leswi swi nga ma phomisiki marha.

Loko u nyika ndzayo, i swa nkoka ku hlawula marito lama fanelekaka. Wanuna la tlhariheke, Solomoni u te: “Marito la’ma v̌ulav̌uriweke hi nkari ma kotisa malamula ya nsuku e ntewaneni wa silver.” (Swivuriso 25:11) Swi nga ha endleka leswaku a a anakanye hi xibya xa silivhere lexi khavisiweke kahle, lexi nga ni malamula yo saseka lama endliweke kahle hi nsuku. Sweswo swi koka mahlo swonghasi, naswona u nga swi amukela hi ntsako loko u nyikiwa swona! Hi ndlela leyi fanaka, marito lama hlawuriweke kahle, lama nga ni tintswalo ma nga amukeleka swinene eka munhu loyi u ringetaka ku n’wi pfuna.—Eklesiasta 12:9, 10.

Hilaha ku hambaneke, “ku v̌ulav̌ula lo’ku tlhav̌aka ku pfuša timholov̌o.” (Swivuriso 15:1) Marito lama nga hlawuriwangiki kahle, ma nga ha vanga ku vaviseka ni ku hlundzuka hi ku olova ematshan’weni ya ku va ma nkhensiwa. Entiyisweni, a hi marito lama nga hlawuriwangiki kahle ntsena kambe ni mpfumawulo wa rito lowu nga fanelangiki wu nga vanga leswaku munhu a bakanya ndzayo leyi entiyisweni yi nga yinene. Ku nyika ndzayo hi ndlela leyi pfumalaka vuxiyaxiya ni ntwela-vusiwana swi nga vavisa ku fana ni ku hlasela munhu hi tlhari. Swivuriso 12:18 yi ri: “L’a v̌ulaka ŝa hav̌a wa tlhav̌a kukota tlhari.” Ha yini u vulavula hi ndlela ya ku nga anakanyeli kutani u endla leswaku swi tikela munhu un’wana ku yingisa ndzayo?—Swivuriso 12:15.

Hilaha Solomoni a vuleke hakona, rito ra ku laya ri fanele ri ‘vulavuriwa hi nkarhi lowu ri faneleke.’ Ku tiva nkarhi lowu faneleke wa ku nyika ndzayo i swa nkoka swinene leswaku ndzayo yi humelela! Swi le rivaleni leswaku munhu la nga naveliki swakudya a nge swi tsakeli ku dya. Kumbexana wa ha ku dya kumbe wa vabya. Ku sindzisa munhu ku dya a nga swi lavi a hi vutlhari naswona a hi swinene.

Nyika Ndzayo Hi Mianakanyo Yo Titsongahata

“Endlani ntsako wa mina wu tala hi ku va . . . mi nga endli nchumu hi ku kanetana kumbe hi ku tikurisa, kambe hi mianakanyo yo titsongahata mi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka n’wina, mi nga veki tihlo etimhakeni ta n’wina ntsena, kambe ni le timhakeni ta van’wana.” (Vafilipiya 2:2-4) Loko u ri munhu la tivaka ku nyika ndzayo, u ta susumetiwa hi ‘ku khathala’ hi vuhlayiseki bya vanhu van’wana. Nakambe u ta kombisa “mianakanyo yo titsongahata,” loko u tirhisana ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati va moya,u teka van’wana va ri lava tlakukeke eka wena. Xana leswi swi vula yini?

Mianakanyo ya ku titsongahata yi ta ku sivela ku amukela langutelo kumbe mavulavulelo ya ku tiendla la tlakukeke. A nga kona ni un’we eka hina la nga ni xivangelo xa ku titwa a ri la tlakukeke eka vapfumeri-kulobye. Hinkwerhu ha swi endla swihoxo nkarhi na nkarhi. Tanihi leswi u nga swi kotiki ku tiva leswi nga embilwini, i swa nkoka swinene ku papalata ku avanyisa nsusumeto wa loyi u n’wi layaka. A nga ha va a nga ri na nsusumeto wo biha naswona a nga ri xiyi langutelo kumbe swiendlo swa yena swo biha. Hambiloko a swi xiya leswaku u hume endleleni eka leswi Xikwembu xi swi lavaka, handle ko kanakana swi ta n’wi olovela swinene ku amukela ndzayo loko yi nyikiwa hi ndlela yo titsongahata, ku anakanyeriwe swinene vuhlayiseki byakwe bya moya.

Ehleketa leswaku a wu ta titwisa ku yini loko a wu rhambiwe eswakudyeni kambe loyi a ku rhambeke a nga kombisi ku ku tsakela, a ku monya! Entiyisweni a wu nga ta swi tsakela swakudya swoleswo. Hakunene, “ku dya maṭav̌u ntsena laha ku nga ni riranḍu, ku tlula homu ya ku nona laha ku nga ni ku v̌engana.” (Swivuriso 15:17) Hilaha ku fanaka, swi nga tika ku amukela hambi ku ri ndzayo leyinene loko la yi nyikelaka a kombisa ku nga rhandzi loyi a n’wi layaka kumbe a n’wi tekela ehansi naswona a n’wi khomisa tingana. Hambiswiritano, rirhandzu, ku xiximana ni ku tshembana swi ta endla leswaku swi olova ku nyika ndzayo ni ku yi amukela.—Vakolosa 3:14.

Ndzayo Leyi Amukeriweke

Muprofeta Natani u kombise ku va ni mianakanyo ya ku titsongahata loko a laya Hosi Davhida. Rirhandzu leri a a ri na rona eka Davhida ni xichavo swi vonake eka leswi Natani a swi vuleke ni ku swi endla. Natani u sungule hi xifaniso lexi nga pfuna Davhida ku amukela ndzayo leyi kumbexana a swi ta n’wi tikela ku yi yingisa. (2 Samuwele 12:1-4) Muprofeta u yise nyingiso eka ndlela leyi Davhida a a rhandza vululami ni vunene ha yona, hambileswi swi nga tikombangiki emhakeni leyi khumbaka Bati-xeba. (2 Samuwele 11:2-27) Loko yinhla ya xifaniso lexi yi va erivaleni, Davhida u titwe hi ndlela leyi: “Nḍi dyohele Yehova.” (2 Samuwele 12:7-13) Ku hambana na Kayini, loyi a nga n’wi yingisangiki Yehovha, Davhida u ku amukele hi ku titsongahata ku lulamisiwa.

A swi kanakanisi leswaku Yehovha u kongomise Natani, a anakanyela ku nga hetiseki ka Davhida ni ku anakanyela leswaku a nga ha angula hi ndlela leyi nga riki yinene. Natani u endle hi vuxiya-xiya lebyikulu naswona handle ko kanakana a anakanya hi vukulukumba bya Davhida hikwalaho ka xikhundlha xakwe tanihi hosi leyi vekiweke hi Yehovha. Loko u ri eka xikhundlha lexi tlakukeke, u nga ha nyika ndzayo leyinene, kambe swi nga ha tika ku yi amukela loko u tsandzeka ku kombisa mianakanyo yo titsongahata.

Natani u ololoxe Davhida hi moya wa vunene. Marito ya muprofeta a ma ri ni tintswalo naswona a ma lunghiseleriwe hi vukheta leswaku Davhida a ta angula hi ndlela leyi nga ta n’wi vuyerisa swinene. Natani a a nga susumetiwi hi ku tinavelela leswinene, kumbe a tiendla onge u tlakukile eka Davhida hi ku tiva leswi lulameke eka leswo biha kumbe hi tlhelo ra moya. Mawaku xikombiso lexinene xa ku vula marito lama lulameke hi ndlela ya kona! Loko u kombisa moya lowu fanaka, hakanyingi swi ta va olovela van’wana leswaku va yi amukela ndzayo ya wena.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Ku fana ni swakudya leswi akaka miri, ndzayo ya wena yi fanele yi va leyinene

[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

Xana u endla leswaku ndzayo ya wena yi koka mahlo ku fana ni malamula ya nsuku lama nga entewaneni wa silivhere?

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Muprofeta Natani u yise nyingiso eka ndlela leyi Davhida a a rhandza vululami ni vunene ha yona