Dyondzisa Hi Vutlhari Ni Hi Ndlela Leyi Khorwisaka
“Mbilu ya lowo tlhariha yi endla leswaku nomu wakwe wu kombisa ku twisisa, naswona yi engetela ku khorwiseka emilon’wini yakwe.”—SWIVURISO 16:23, NW.
1. Hikwalaho ka yini ku dyondzisa Rito ra Xikwembu swi nga katsi ku hundzisa rungula ntsena?
PAKANI ya hina tanihi vadyondzisi va Rito ra Xikwembu i ku voningela timbilu ta swichudeni swa hina ku nga ri mianakanyo ya swona ntsena. (Vaefesa 1:18) Hikwalaho ke, ku dyondzisa a hi ku hundzisa rungula ntsena. Swivuriso 16:23 yi ri: “Mbilu ya lowo tlhariha yi endla leswaku nomu wakwe wu kombisa ku twisisa, naswona yi engetela ku khorwiseka emilon’wini yakwe.”
2. (a) Ku khorwisa swi vula yini? (b) Swi nga kotekisa ku yini leswaku Vakreste hinkwavo va va vadyondzisi lava khorwisaka?
2 Ina, muapostola Pawulo u wu tirhisile nsinya lowu wa nawu entirhweni wakwe wo dyondzisa. Loko a ri le Korinto, “a a nyikela nkulumo esinagogeni naswona a a khorwisa Vayuda ni Magriki.” (Mintirho 18:4) Hi ku ya hi buku yin’wana, rito ra Xigriki leri laha ri hundzuluxeriweke va ku “khorwisa” ri vula “ku hundzula mianakanyo hi ku anakanyisisa ni munhu kumbe hi ku kambisisa tindlela letinene ta mahanyelo.” Hi ku tirhisa marito lama khorwisaka, Pawulo u swi kotile ku endla vanhu leswaku va cinca ndlela leyi va ehleketaka ha yona. Vuswikoti bya yena byo khorwisa a byi ri byikulu lerova valala vakwe a va n’wi chava. (Mintirho 19:24-27) Hambiswiritano, ku dyondzisa ka Pawulo a ku nga ri ka ku bombisa vuswikoti bya yena. U byele Vakorinto a ku: “Leswi ndzi swi vulavuleke ni leswi ndzi swi chumayeleke a ndzi swi vulanga hi marito lama khorwisaka ya vutlhari, kambe ndzi swi vule hi ku kombisiwa ka moya ni matimba, leswaku mi nga vi na ripfumelo evutlharini bya vanhu, kambe ematimbeni ya Xikwembu.” (1 Vakorinto 2:4, 5) Tanihi leswi Vakreste hinkwavo va pfuniwaka hi moya wa Yehovha Xikwembu, hinkwavo va nga swi kota ku va vadyondzisi lava khorwisaka. Hi ndlela yihi? A hi kambisiseni tindlela tin’wana to dyondzisa, leti humelelaka.
Vana Muyingiseri Lonene
3. Hikwalaho ka yini ku laveka vutlhari loko hi dyondzisa van’wana, naswona hi nga yi fikelela njhani mbilu ya xichudeni xa Bibele?
3 Ndlela yo sungula ya ku dyondzisa i ku yingisa, ku nga ri ku vulavula. Hilaha swi vuriweke ha kona eka Swivuriso 16:23, leswaku hi khorwisa hi fanele hi va ni ku twisisa. Handle ko kanakana Yesu a a va tiva vanhu lava a va dyondzisaka. Yohane 2:25 yi ri: “Yena hi byakwe a a swi tiva leswi nga emunhwini.” Kambe hi nga swi tivisa ku yini leswi nga etimbilwini ta lava hi va dyondzisaka? Ndlela yin’wana i ku va muyingiseri lonene. Yakobo 1:19 yi ri: “Munhu un’wana ni un’wana u fanele a hatlisa emhakeni yo twa, a nonoka emhakeni yo vulavula.” Ina, a hi vanhu hinkwavo va kotaka ku phofula hi ku olova leswi va swi anakanyaka. Loko swichudeni swa hina swa Bibele swi ya swi khorwiseka leswaku ha swi rhandza hakunene, swi nga ha susumeteleka ku phofula mintlhaveko ya swona ya xiviri. Swivutiso leswinene hakanyingi swi nga yi fikelela mbilu kutani swi ‘humesa’ mintlhaveko yo tano.—Swivuriso 20:5.
4. Hikwalaho ka yini vakulu lava nga Vakreste va fanele va va vayingiseri lavanene?
4 I swa nkoka swinene leswaku vakulu lava nga Vakreste va va vayingiseri lavanene. Loko va endla sweswo hi kona ntsena va nga ta “tiva ndlela leyi [va] faneleke ku hlamula un’wana ni un’wana ha yona.” (Vakolosa 4:6) Swivuriso 18:13 ya tsundzuxa: “L’a hlamulaka a nga si twa, o kombisa v̌uphukuphuku bya yena, o tiv̌angela tingana.” Vamakwerhu van’wana vambirhi, hi xikongomelo lexinene va nyike makwerhu un’wana wa xisati ndzayo malunghana ni ku hlongorisa swilo swa misava, hi mhaka ya leswi a xweke eminhlanganweni yin’wana. Makwerhu wa xisati a vavisekile swinene hi mhaka ya leswi va nga n’wi vutisangiki leswaku ha yini a a nga ri kona. A ha hlakarhela endzhaku ka ku endliwa vuhandzuri. Kutani ke, i swa nkoka swinene leswaku hi yingisa hi nga si nyikela ndzayo!
5. Vakulu va nga ti tlhantlha njhani timholovo leti vaka kona exikarhi ka vamakwerhu?
5 Eka vakulu, ku dyondzisa hakanyingi ku katsa ku nyikela ndzayo eka van’wana. Ni laha, i swa nkoka ku va muyingiseri lonene. Ku yingisa i ka nkoka ngopfu loko ku pfuka timholovo exikarhi ka Vakreste-kulobye. Endzhaku ka ku yingisa, hi kona ntsena laha vakulu va nga tekelelaka “Tatana la avanyisaka a nga yi hi nghohe.” (1 Petro 1:17) Eka swiyimo swo tano hakanyingi ku va ni ku kariha, naswona nkulu u fanele a tsundzuka ndzayo leyi nga eka Swivuriso 18:17: “L’a rangaka a hlamula e hubyeni, ingi o lulamile, kambe uṅwana, loko a humelela, a ṅwi ringa.” Mudyondzisi lonene u yingisa vanhu havambirhi. Hi ku khongela, u endla leswaku xiyimo xi va lexi rhuleke. (Yakobo 3:18) Loko ku kariha ku kula, a nga ha ringanyeta leswaku makwerhu un’wana ni un’wana a rhula swivilelo swakwe eka yena hi ku kongoma, ematshan’weni ya leswaku va holovisana havambirhi. Hi ku tirhisa swivutiso leswi faneleke, nkulu a nga swi kota ku tlhantlha timhaka leti kambisisiwaka. Hi xitalo, timholovo ti vangiwa hi ku tsandzeka ku vulavurisana kahle, ku nga ri rivengo. Kambe loko ku tluriwe misinya ya milawu ya Bibele, mudyondzisi la nga ni rirhandzu u ta letela hi vutlhari, endzhaku ka loko a twe matlhelo hamambirhi.
Nkoka Wa Ku Olovisa Swilo
6. Xana Pawulo na Yesu va xi veke njhani xikombiso lexinene emhakeni yo dyondzisa hi ndlela leyi olovaka?
6 Ku olovisa swilo nkarhi hinkwawo i ndlela yin’wana ya nkoka ya ku dyondzisa. Ina, hi lava leswaku swichudeni swa Bibele swi “kota ku twisisa hi mianakanyo swin’we ni vakwetsimi hinkwavo leswi nga ku anama ni ku leha ni ku tlakuka ni ku enta” ka ntiyiso. (Vaefesa 3:18) Ku ni swiyenge swin’wana swa tidyondzo ta Bibele leswi nyanyulaka naswona hakanyingi swi tikaka. (Varhoma 11:33) Hambiswiritano, loko Pawulo a chumayela Magriki, u vulavula swinene hi rungula leri olovaka ra ku ‘beleriwa ka Kreste.’ (1 Vakorinto 2:1, 2) Hilaha ku fanaka, Yesu u chumayele hi ndlela leyi twisisekaka, leyi rhandzekaka. U tirhise marito lama olovaka eDyondzweni yakwe ya le Ntshaveni. Kambe, yi tamele yin’wana ya mintiyiso leyikulu eka leyi tshameke yi vuriwa.—Matewu, tindzima 5-7.
7. Xana timhaka hi nga ti olovisa njhani loko hi fambisa tidyondzo ta Bibele?
7 Hilaha ku fanaka na hina hi nga endla swilo swi olova loko hi dyondzisa swichudeni swa Bibele. Njhani? Hi ku tshama eka “swilo swa nkoka swinene.” (Vafilipiya 1:10) Loko hi dyondza timhaka to tika, hi fanele hi ringeta ku hlamusela hi ririmi ro olova. Hi fanele hi tirhisa swinene matsalwa-nkulu, ematshan’weni yo ringeta ku hlaya ni ku hlamusela tsalwa rin’wana ni rin’wana ra Bibele leri kombisiweke ebukwini. Leswi swi lava leswaku hi lunghiselela kahle. Hi fanele hi papalata ku fumba xichudeni hi vuxokoxoko byo tala, hi nga tshuki hi hambukela eka timhaka leti nga riki ta nkoka. Loko xichudeni xi ri ni xivutiso lexi nga fambisaniki hi ku kongoma ni leswi hi swi dyondzaka, hi vutlhari hi nga ringanyeta leswaku xi kaneriwa loko hi hetile dyondzo.
Ku Tirhisa Swivutiso Hi Ndlela Leyi Humelelaka
8. Xana Yesu u swi tirhise njhani swivutiso hi ndlela leyi humelelaka?
8 Ndlela yin’wana leyi pfunaka ya ku dyondzisa yi katsa ku vutisa swivutiso leswinene. Yesu Kreste u swi tirhisile swinene swivutiso loko a dyondzisa. Hi xikombiso, Yesu u vutise Petro a ku: “‘U swi vonisa ku yini, Simoni? Xana u ehleketa leswaku tihosi ta misava ti yi kuma eka vamani mindzuvo kumbe xibalo xa nhloko? Xana ti swi kuma eka vana va tona kumbe ti swi kuma eka vafambi?’ Loko a ku: ‘Eka vafambi,’ Yesu a ku eka yena: ‘Kutani, kahle-kahle vana va tona a va hakeli xibalo.’” (Matewu 17:24-26) Tanihi N’wana la velekiweke a ri yexe wa Loyi a gandzeriwaka etempeleni, Yesu hakunene a a nga boheki ku hakela xibalo etempeleni. Kambe Yesu u humese ntiyiso lowu hi ku tirhisa swivutiso hi ndlela leyinene. Xisweswo Yesu u endle leswaku Petro a fikelela makumu lama faneleke exisekelweni xa rungula leri ana se a ri tivaka.
9. Xana hi nga swi tirhisa njhani swivutiso loko hi fambisa tidyondzo ta Bibele?
9 Hi nga tirhisa swivutiso hi ndlela leyinene loko hi fambisa dyondzo ya Bibele. Loko xichudeni xi nyikela nhlamulo leyi hoxeke, hi nga ha tikuma hi xi byele nhlamulo leyi nga yona, kambe xana xi ta ri tsundzuka rungula rero? Hakanyingi i swinene ku endla xichudeni leswaku xi tikumela nhlamulo leyi nga yona hi ku vutisa swivutiso. Hi xikombiso, loko xi tikeriwa ku twisisa leswaku ha yini xi fanele xi tirhisa vito ra Xikwembu, hi nga ha vutisa, ‘Xana vito ra wena i ra nkoka eka wena? . . . Hikwalaho ka yini? . . . U nga titwa njhani loko munhu a ala ku tirhisa vito ra wena? . . . Xana a swi twali leswaku Xikwembu xi lava leswaku hi tirhisa vito ra xona n’wini?’
10. Xana vakulu va nga swi tirhisa njhani swivutiso loko va pfuna vanhu lava va vavisiweke emintlhavekweni?
10 Vakulu na vona va nga tirhisa swivutiso hi ndlela leyi humelelaka loko va risa ntlhambi. Vo tala evandlheni va nga ha va va vavisiwile emintlhavekweni hi misava ya Sathana naswona va nga ha titwa va nga basanga naswona va nga rhandzeki. Nkulu a nga kombisana ni munhu wo tano hi ku vula leswi: ‘Hambileswi wena u nge u titwa u thyakile, xana Yehovha u titwa njhani ha wena? Loko Tata wa hina wa le tilweni la nga ni rirhandzu a pfumelele leswaku N’wana wa yena a fa, a ku humesela nkutsulo, xana sweswo a swi vuli swona leswaku Xikwembu xa ku rhandza?’—Yohane 3:16.
11. Swivutiso leswi nga laviki nhlamulo swi tirha yini, naswona swi nga tirhisiwa hi ndlela yihi loko munhu a vulavula emahlweni ka vunyingi bya vanhu?
11 Swivutiso leswi nga laviki nhlamulo na swona i ndlela yin’wana leyi tirhaka yo dyondzisa ha yona. Vayingiseri, a ku languteriwanga leswaku va swi hlamula hi ku kongoma, kambe va endliwa leswaku va anakanyisisa hi tinhla leti ku vulavuriwaka ha tona. Vaprofeta va khale hakanyingi a va vutisa swivutiso swo tano leswaku va endla vayingiseri va vona va anakanyisisa swinene. (Yeremiya 18:14, 15) Yesu u tirhise swivutiso leswi nga laviki nhlamulo hi ndlela leyi humelelaka. (Matewu 11:7-11) Swivutiso swo tano, hakanyingi swa tirha loko munhu a vulavula ni vanhu vanyingi. Ematshan’weni yo byela vayingiseri leswaku va fanele va tinyiketela hi mbilu hinkwayo loko va ta tsakisa Yehovha, swi nga ha va swinene ku va vutisa hi ku, ‘Loko hi nga tinyiketeli hi mbilu hinkwayo entirhweni wa hina, xana Yehovha u ta tsaka?’
12. Hi wihi nkoka wa ku vutisa swivutiso leswi lavaka langutelo ra munhu?
12 Swivutiso leswi lavaka langutelo ra munhu swa pfuna ku kombisa loko xichudeni xa Bibele xi swi pfumela hakunene leswi xi swi dyondzaka. (Matewu 16:13-16) Xichudeni xi nga ha hlamula kahle leswaku vuoswi byi hoxile. Kambe, hikwalaho ka yini u nga kambisisi sweswo hi swivutiso swo tanihi leswi, Xana wena hi wexe u titwisa ku yini hi nawu wa Xikwembu wa mahanyelo? Xana u vona onge wa tika? Hi ku vona ka wena, xana swi ni mhaka leswaku wa yi landzelela mimpimanyeto ya Xikwembu kumbe a wu yi landzeleli?
Swifaniso Leswi Fikelelaka Mbilu
13, 14. (a) Ku fanisa nchumu swi vula yini? (b) Hikwalaho ka yini swifaniso leswinene swi humelela swinene?
13 Ndlela yin’wana yo fikelela mbilu ya vayingiseri ni swichudeni swa Bibele i ku tirhisa swifaniso hi ndlela leyinene. Rito ra Xigiriki leri hundzuluxeriwaka va ku “xifaniso” hi ku kongoma ri vula “ku veka nchumu etlhelo ka wun’wana kumbe ku veka swilo swin’we.” Loko u fanisa, u hlamusela hi ku ‘veka nchumu wolowo etlhelo’ ka wun’wana lowu fanaka na wona. Hi xikombiso, Yesu u vutisile: “Xana mfumo wa Xikwembu hi ta wu fanisa na yini, kumbe hi ta wu hlamusela hi xifaniso xihi?” Loko a hlamula, Yesu u boxe ndzoho ya sinapi leyi tolovelekeke.—Marka 4:30-32.
14 Vaprofeta va Xikwembu va tirhise swifaniso swo tala swa matimba. Loko Vaasiriya, lava Xikwembu xi va tirhiseke ku xupula Vaisrayele, va ve ni tihanyi letikulu, Esaya u paluxe ku titlakusa ka vona hi xifaniso lexi: “Šana šihloka ši nga tiḍunisa e ka l’a ṭemaka ha šona, ni saha yi nga tikurisa e ka l’a sahaka ha yona šana?” (Esaya 10:15) Loko a dyondzisa van’wana, hilaha ku fanaka Yesu u swi tirhise swinene swifaniso. Ku vuriwa leswaku “a a nga vulavuli na vona loko ku nga ri hi xifaniso.” (Marka 4:34) Swifaniso leswinene swa tirha hikuva swi endla mianakanyo ni mbilu swi tirha. Swi endla leswaku vayingiseri va tswonga rungula hi ku olova hi ku ri pimanisa ni leswi ana va swi toloveleke.
15, 16. I yini lexi nga endlaka swifaniso swi tirha swinene? Nyika swikombiso.
15 Xana hi nga swi tirhisa njhani swifaniso leswi fikelelaka mbilu hakunene? Xo sungula, xifaniso xi fanele xi fambisana swinene ni nchumu lowu hlamuseriwaka. Loko nchumu lowu fanisiwaka na xona wu nga faneli kahle, xifaniso xi nga onha ematshan’weni yo pfuna vayingiseri. Xivulavuri xin’wana, hi xikongomelo lexinene, xi ringete ku hlamusela ku titsongahata ka masalela ya vatotiwa eka Yesu Kreste hi ku va fanisa ni mbyana leyi tshembekaka. Kambe, xana ku pimanisa koloko loku tsongahataka ku fanerile hakunene? Bibele yi humesa mianakanyo leyi fanaka hi ndlela leyi tsakisaka ni leyi xiximekaka. Yi fanisa valandzeri va Yesu lava totiweke va 144 000 ni “mutekiwa a tisasekisele nuna wa yena.”—Nhlavutelo 21:2.
16 Swifaniso swi tirha kahle loko swi khumba vutomi bya vanhu. Xifaniso xa Natani xa xinyimpfana lexi dlayiweke xi khumbe mbilu ya Hosi Davhida hikuva a a rhandza tinyimpfu, tanihi leswi a tshameke a va murisi a ha ri ntsongo. (1 Samuwele 16:11-13; 2 Samuwele 12:1-7) Loko xifaniso a xi lo vulavula hi nkunzi, swi nga ha endleka a xi nga ta humelela ku fana na xona. Hilaha ku fanaka, swifaniso leswi vulavulaka hi timhaka ta sayense kumbe swiendlakalo swa matimu leswi rharhanganeke, swi nga ha endleka swi nga vuli nchumu eka vayingiseri va hina. Yesu a a teka swifaniso swa yena etimhakeni ta siku ni siku. A a vulavula hi swilo leswi tolovelekeke swo tanihi rivoni, tinyenyana ta tilo ni makhon’wa ya nhova. (Matewu 5:15, 16; 6:26, 28) Vayingiseri va Yesu a swi va olovela ku twisisa swilo swo tano.
17. (a) Swifaniso swa hina hi nga swi teka kwihi? (b) Xana hi nga endla njhani leswaku swifaniso leswi tirhisiweke eka tibuku ta hina swi fanela xiyimo xa xichudeni xa hina?
17 Evutirhelini bya hina, hi ni minkarhi yo tala leyi hi pfulekelaka yo tirhisa swifaniso swo olova leswi humelelaka. Vana ni vuxiyaxiya. (Mintirho 17:22, 23) Kumbexana xifaniso xi nga vulavula hi vana, kaya, ntirho kumbe nchumu lowu muyingiseri a rhandzaka ku wu endla. Kumbe hi nga ha tirhisa vutivi lebyi hi nga na byona hi xichudeni xa hina xa Bibele, leswaku hi endla swifaniso leswi ana se hi nyikiweke swona eka mhaka leyi hi yi dyondzaka, swi tirha. Hi xikombiso, ku ni xifaniso lexi tirhaka lexi tirhisiweke eka ndzimana 14 ya ndzima 8 ya buku leyi nge Vutivi Lebyi Yisaka eVuton’wini Lebyi Nga Heriki. Xi vulavula hi mutswari la nga ni rirhandzu, loyi a hehliwaka hi muakelani. Hi nga ha anakanyisisa hi ndlela leyi ha yona hi nga ha endlaka xifaniso lexi leswaku xi tirha eka swiyimo swa xichudeni xa Bibele lexi xi nga mutswari.
Ku Hlaya Matsalwa Hi Vutshila
18. Hikwalaho ka yini hi fanele hi lwela ku va vahlayi lava khulukaka?
18 Pawulo u khutaze Timotiya a ku: “Yana emahlweni u tinyiketela eku hlayeni ka le rivaleni, eku khongoteleni, eku dyondziseni.” (1 Timotiya 4:13) Tanihi leswi Bibele yi nga xisekelo xa ku dyondzisa ka hina, swa pfuna ku kota ku yi hlaya hi ndlela leyi khulukaka. Valevhi a a va ri ni lunghelo ro hlayela vanhu va Xikwembu Nawu wa Muxe. Xana a va phijeka loko va hlaya kumbe ku hlaya hi ndlela leyi khomisaka vurhongo? Doo, Bibele yi vula leswi eka Nehemiya 8:8 (NW): “Va ya emahlweni va hlayela ehenhla ku suka ebukwini, enawini wa Xikwembu xa ntiyiso, wu endliwa wu va erivaleni, va wu hlamusela; va ya emahlweni va endla leswaku swi twisisiwa leswi hlayiwaka.”
19. Xana hi nga ku hluvukisa njhani ku hlaya ka hina Matsalwa?
19 Vavanuna van’wana lava nga Vakreste, lava nga swivulavuri leswinene, va tsandzeka loko hi ta emhakeni yo hlaya. Xana va nga wu endlisa ku yini nhluvuko? Hi ku titoloveta. Ina, hi ku hlayela ehenhla hi ku phindha-phindha ku kondza va hlaya hi ndlela leyi khulukaka. Loko tikhasete ta Bibele ti ri kona hi ririmi ra wena, i swinene ku yingisa ndlela leyi muhlayi a kandziyisaka mongo wa mhaka ha yona ni ndlela leyi rito rakwe ri cinca-cincaka ha yona ni ku xiya ndlela leyi mavito ni marito lama nga tolovelekangiki ma vuriwaka ha yona. Lava va nga ni Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa hi Xinghezi, va nga ha tirhisa swipfuneti swo vula marito leswi nga kona.a Hi ku titoloveta, mavito yo tanihi Maherixalati-haxibasa ma nga hlayiwa hi ku olova.—Esaya 8:1.
20. Xana hi nga ‘wu nyikela njhani nyingiso eku dyondziseni ka hina’?
20 Tanihi vanhu va Yehovha, mawaku lunghelo ronghasi leri hi nga na rona ro tirhisiwa tanihi vadyondzisi! Kutani ke, un’wana ni un’wana wa hina a a teke vutihlamuleri lebyi byi ri bya nkoka swinene. Onge hi nga ‘hambeta hi nyikela nyingiso eka hina vini ni le ku dyondziseni ka hina.’ (1 Timotiya 4:16) Hi nga va vadyondzisi lavanene hi ku va vayingiseri lavanene, hi ku olovisa swilo, hi ku vutisa swivutiso hi vutlhari, hi ku tirhisa swifaniso leswi humelelaka, ni hi ku hlaya matsalwa hi vutshila. Onge hinkwerhu hi nga vuyeriwa eka ndzetelo lowu Yehovha a wu nyikelaka hi nhlengeletano yakwe, hikuva leswi swi ta hi endla hi va ni ‘ririmi ra lava dyondzisiweke.’ (Esaya 50:4) Hi ku tirhisa swinene switirho hinkwaswo leswi hi lunghiseleriweke swona swo chumayela, ku katsa tibroxara, tikhasete ta thepi ni ta vhidiyo, hi nga dyondza ku dyondzisa hi vutlhari ni hi ndlela leyi khorwisaka.
[Nhlamuselo ya le hansi]
a Mavita-vito ma tsemiwa ma va mapeletwana, peletwana rin’wana ni rin’wana ri hambanisiwa hi hiko kumbe mfungho wo kombisa mpfumawulo wa rito. Rito ri kandziyisiwa eka peletwana leri ri nga ni mfungho wo kombisa mpfumawulo wa rito. Loko peletwana ri hetelela hi xitwari, xitwari xi hlayiwa hi ndlela yo koka. Loko peletwana ri hetelela hi xitatisi, xitwari a xi hlayiwi hi ndlela leyi nga kokiki.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Xana ku va muyingiseri lonene ku nga hi pfuna njhani eku dyondziseni ka hina?
◻ Xana hi nga va tekelela njhani Pawulo na Yesu emhakeni yo dyondzisa hi ndlela leyi olovaka?
◻ I swivutiso swa njhani leswi hi nga swi tirhisaka loko hi dyondzisa van’wana?
◻ I swifaniso swa njhani leswi tirhaka swinene?
◻ Xana hi nga byi antswisa njhani vutshila bya hina loko hi hlayela vunyingi bya vanhu?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Mudyondzisi lonene wa yingisa leswaku a ta kuma ku twisisa
[Swifaniso leswi nga eka tluka 18]
Yesu a a teka swifaniso swakwe etimhakeni ta siku ni siku