“Muhlayi A A Twisise”
“Loko mi vona xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka . . . xi yime endhawini yo kwetsima, . . . kutani lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni.”—MATEWU 24:15, 16.
1. Xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeke, lexi kumekaka eka Luka 19:43, 44 xi ve ni vuyelo byihi?
LOKO hi lemukisiwa hi ta khombo leri tshinelaka hi nga pfuneka ku ri papalata. (Swivuriso 22:3) Kutani anakanya hi xiyimo xa Vakreste va le Yerusalema endzhaku ka nhlaselo wa Varhoma hi 66 C.E. Yesu a a lemukise leswaku muti wolowo a wu ta rhendzeriwa kutani wu lovisiwa. (Luka 19:43, 44) Vayuda vo tala va n’wi honisile. Kambe vadyondzisiwa vakwe va xi yingisile xitsundzuxo xakwe. Hikwalaho, va pone khombo leri veke kona hi 70 C.E.
2, 3. Ha yini hi fanele hi khathala hi vuprofeta bya Yesu lebyi kumekaka eka Matewu 24:15-21?
2 Evuprofeteni lebyi khumbaka hina namuntlha, Yesu u andlale xikombiso xa swilo leswi endlekaka nkarhi wun’we, leswi katsaka tinyimpi, ku kayivela ka swakudya, ku tsekatseka ka misava, mintungu ni ku xanisiwa ka Vakreste lava chumayelaka hi ta Mfumo wa Xikwembu. (Matewu 24:4-14; Luka 21:10-19) Nakambe Yesu u nyikele xitsundzuxo lexi a xi ta pfuna vadyondzisiwa vakwe ku tiva leswaku makumu ma tshinele—‘xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka lexi yimeke endhawini yo kwetsima.’ (Matewu 24:15) A hi ma kambisiseni nakambe marito wolawo ya nkoka hi vona ndlela leyi ma nga byi khumbaka ha yona vutomi bya hina sweswi ni le nkarhini lowu taka.
3 Endzhaku ko andlala xikombiso lexi, Yesu u te: “Loko mi vona xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka, hilaha swi vuriweke hakona hi ku tirhisa muprofeta Daniyele, xi yime endhawini yo kwetsima, (muhlayi a a twisise,) kutani lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni. Munhu loyi a nge lwangwini ra yindlu a nga xiki a ta humesa nhundzu leyi nga endlwini; naswona munhu la nge nsin’wini a nga tlheleli endlwini a ya teka nguvu yakwe ya le handle. Khombo eka vavasati lava nga ni makhwiri ni lava an’wisaka vana emasikwini wolawo! Hambetani mi khongela leswaku ku baleka ka n’wina ku nga fiki hi vuxika, kumbe hi siku ra savata; hikuva endzhaku ka sweswo ku ta va ni nhlomulo lowukulu lowu ku nga si tshamaka ku humelela lowu fanaka na wona hi mpfhuka misava yi va kona.”—Matewu 24:15-21.
4. I yini lexi kombaka leswaku Matewu 24:15 yi hetisekile eka lembe-xidzana ro sungula?
4 Rungula ra Marka ni ra Luka ri nyikela vuxokoxoko byin’wana. Laha buku ya Matewu yi nge “xi yime endhawini yo kwetsima,” Marka 13:14 yi ri “laha xi nga fanelangiki ku yima kona.” Luka 21:20 yi engetela marito ya Yesu lama nge: “Loko mi vona Yerusalema wu rhendzeriwa hi mavuthu lama goveke, kutani swi tiveni leswaku ku lovisiwa ka wona ku tshinele.” Leswi swi hi pfuna ku vona leswaku ku hetiseka ko sungula a ku katsa ku va Varhoma va hlasela muti wa Yerusalema ni tempele ya wona—xivandla lexi a xi ri xo kwetsima eka Vayuda kambe xi nga ha ri xo kwetsima eka Yehovha—ku nga nhlaselo lowu sunguleke hi 66 C.E. Ndzoviso lowu heleleke wu endleke loko Varhoma va lovisa muti lowu ni tempele hi 70 C.E. “Xilo xo nyenyetsa” a ku ri yini hi nkarhi wolowo? Naswona a xi ‘yime endhawini yo kwetsima’ hi ndlela yihi? Tinhlamulo ta swivutiso leswi ti ta hi pfuna ku hlamusela ku hetiseka ka namuntlha hi ndlela leyi twisisekaka.
5, 6. (a) Ha yini vahlayi va Daniyele ndzima 9 a va fanele va va lava twisisaka? (b) Vuprofeta bya Yesu malunghana ni “xilo xo nyenyetsa” byi hetiseke njhani?
5 Yesu u khutaze vahlayi leswaku va va lava twisisaka. Vahlayi va yini ke? Swi tikomba ku ri vahlayi va Daniyele ndzima 9. Kwalaho hi kuma vuprofeta lebyi kombisaka nkarhi lowu Mesiya a a ta humelela ha wona byi tlhela byi vula leswaku a a ta “dlayiwa” endzhaku ka malembe manharhu ni hafu. Vuprofeta lebyi byi ri: “Ehenhla ka ripapa ra swilo swo nyenyetsa ku ta va ni loyi a onhetelaka; ku fikela eku herisiweni, nchumu lowu wu bohiweke wu ta chuluriwa ni le henhla ka loyi a onhiweke.”—Daniyele 9:26, 27, NW; nakambe vona Daniyele 11:31; 12:11.
6 Vayuda a va anakanya leswaku leswi swi tirha eka ku nyamisiwa ka tempele hi Antiochus wa Vumune kwalomu ka 200 wa malembe emahlweni ka kwalaho. Hambiswiritano, Yesu u kombe leswi hambaneke ni sweswo, a khutaza vahlayi leswaku va va lava twisisaka hikuva “xilo xo nyenyetsa” a xa ha ta humelela kutani xi yima “endhawini yo kwetsima.” Swi le rivaleni leswaku Yesu a a vulavula hi masocha ya Rhoma lawa a ma ta ta ni mijeko leyi xiyekaka hi 66 C.E. Mijeko yo tano, leyi a yi tirhisiwa khale, handle ko kanakana a ku ri swifaniso, naswona a swi nyenyetsa eka Vayuda.a Kambe, xana masocha lawa a ma ta ‘yima rini endhawini yo kwetsima’? Sweswo swi humelele loko masocha ya Rhoma, lama teke ni mijeko ya wona, ma hlasela muti wa Yerusalema ni tempele ya wona, leswi Vayuda a va swi teka swi ri swo kwetsima. Varhoma va tlhele va sungula ni ku cela rirhangu ra tempele. Ina, nchumu lowu a wu nyenyetsa ku sukela khale se a wu yime endhawini yo kwetsima!—Esaya 52:1; Matewu 4:5; 27:53; Mintirho 6:13.
“Xilo Xo Nyenyetsa” Xa Manguva Lawa
7. Hi byihi vuprofeta bya Yesu lebyi hetisekaka enkarhini wa hina?
7 Ku sukela eka Nyimpi yo Sungula ya Misava, hi vone ku hetiseka lokukulu ka xikombiso xa Yesu lexi kumekaka eka Matewu ndzima 24. Kambe tsundzuka marito yakwe lama nge: “Loko mi vona xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka . . . xi yime endhawini yo kwetsima, . . . kutani lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni.” (Matewu 24:15, 16) Vuprofeta lebyi byi fanele byi hetiseka ni le nkarhini wa hina.
8. Hi malembe yo tala, Timbhoni ta Yehovha a ti vula leswaku i yini “xilo xo nyenyetsa” eminkarhini ya hina?
8 Loko xi kombisa ku tiyiseka ka malandza ya Yehovha ka leswaku vuprofeta lebyi a byi ta hetiseka, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa January 1, 1921, xi kambisise vuprofeta lebyi hi ku ya hi swiendlakalo swa le Middle East. Endzhaku ka sweswo, enkandziyisweni wa December 15, 1929, eka tluka 374, Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xi vule hi ku kongoma xi ku: “Xikongomelo-nkulu xa Ntwanano wa Matiko i ku endla leswaku vanhu va fularhela Xikwembu na Kreste, hikokwalaho wu vuriwa xilo xo nyenyetsa, lexi humaka eka Sathana, naswona i manyala emahlweni ka Xikwembu.” Kutani “xilo xo nyenyetsa” xi humelele hi 1919. Hi ku famba ka nkarhi, Ntwanano wu siviwe hi Nhlangano wa Matiko. Timbhoni ta Yehovha i khale ti paluxe leswaku tinhlengeletano leti ta ku rhula ta vanhu i manyala emahlweni ka Xikwembu.
9, 10. Xana matwisiselo yo sungula ya nhlomulo lowukulu ma ri khumbe njhani vonelo ra hina malunghana ni nkarhi lowu “xilo xo nyenyetsa” a xi ta yima ha wona endhawini yo kwetsima?
9 Xihloko lexi nga hundza xi katsakanye matwisiselo lamanene hi swo tala leswi kumekaka eka Matewu ndzima 24 na 25. Xana ku laveka ku voningeriwa kun’wana malunghana ni ‘xilo xo nyenyetsa lexi yimeke endhawini yo kwetsima’? Swi tikomba tano. Vuprofeta bya Yesu byi teka ‘ku yima endhawini yo kwetsima’ byi ku hlanganisa ni ku sungula ka “nhlomulo” lowu vuriweke ka ha ri emahlweni. Hikwalaho, hambileswi “xilo xo nyenyetsa” ku nga khale xi ri kona, mhaka ya ku ‘yima ka xona endhawini yo kwetsima,’ leyi fambisanaka ni nhlomulo lowukulu, yi fanele yi khumba ndlela leyi hi ehleketaka ha yona. Njhani?
10 Vanhu va Xikwembu khale a va anakanya leswaku xiendlakalo xo sungula xa nhlomulo lowukulu xi sungule hi 1914 naswona xiendlakalo xo hetelela xi ta humelela enyimpini ya Armagedoni. (Nhlavutelo 16:14, 16; ringanisa ni Xihondzo xo Rindza (xa Xinghezi) xa April 1, 1939, tluka 110.) Kutani hi nga swi twisisa leswaku ha yini khale a ku ehleketiwa leswaku “xilo xo nyenyetsa” xa nkarhi wa hina xi fanele xi yime endhawini yo kwetsima endzhakunyana ka Nyimpi yo Sungula ya Misava.
11, 12. Hi 1969, hi wahi matwisiselo lama lulamisiweke malunghana ni nhlomulo lowukulu?
11 Hambiswiritano, emalembeni ya le ndzhaku hi sungule ku vona swilo hi ndlela yin’wana. Hi Ravumune, hi July 10, 1969, eka Nhlengeletano ya Matiko ya “Ku Rhula eMisaveni” leyi khomeriweke eDorobeni ra New York, F. W. Franz, loyi hi nkarhi wolowo a a ri xandla xa muungameri wa Watch Tower Bible and Tract Society, u nyikele nkulumo leyi khumbaka swinene. Loko a pfuxeta matwisiselo ya nkarhi lowu hundzeke ya vuprofeta bya Yesu, Makwerhu Franz u te: “A ku vuriwa leswaku ‘nhlomulo lowukulu’ wu sungule hi 1914 C.E. kambe a wu tshikiwanga leswaku wu tirha hi ku helela enkarhini wolowo, ku ri na sweswo Xikwembu xi yimise Nyimpi yo Sungula ya Misava hi November 1918. Ku sukela kwalaho, Xikwembu xi pfumelele nkarhi wa leswaku masalela ya xona lama totiweke ya Vakreste lava hlawuriweke ma endla ntirho, xi nga si endla leswaku xiendlakalo xo hetelela xa ‘nhlomulo lowukulu’ xi sungula enyimpini ya Armagedoni.”
12 Hiloko ku nyikeriwa nhlamuselo leyi lulamisiweke kahle leyi nge: “Leswaku wu fambisana ni swiendlakalo swa lembe-xidzana ro sungula, . . . ‘nhlomulo lowukulu’ wa minkarhi ya hina a wu sungulanga hi 1914 C.E. Kambe leswi humeleleke eka Yerusalema wo fanekisela wa manguva lawa hi 1914-1918 a ko va ‘ku sungula ka switlhavi swa maxangu’ . . . ‘Nhlomulo lowukulu’ lowu ku nga ta ka ku nga ha humeleli wun’wana wo fana na wona wa ha ta, hikuva wu vula ku lovisiwa ka mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa (ku katsa ni Vujagana) loku nga ta landzeriwa hi ‘nyimpi ya siku lerikulu ra Xikwembu xa Matimba Hinkwawo’ eArmagedoni.” Leswi swi vula leswaku nhlomulo lowukulu hi ku helela a wa ha ta ta.
13. Ha yini swi twala ku vula leswaku “xilo xo nyenyetsa” xi ta ‘yima endhawini yo kwetsima’ enkarhini lowa ha taka?
13 Leswi swi ku khumba hi ku kongoma ku twisisa nkarhi lowu “xilo xo nyenyetsa” xi yimaka ha wona endhawini yo kwetsima. Tsundzuka leswi humeleleke hi lembe-xidzana ro sungula. Varhoma va hlasele Yerusalema hi 66 C.E., kambe va tlhelele endzhaku swi nga languteriwanga, leswi pfumeleleke “nyama,” ku nga Vakreste, leswaku va ponisiwa. (Matewu 24:22) Hikwalaho, hi langutele leswaku nhlomulo lowukulu wu sungula ku nga ri khale, kambe wu ta komisiwa hikwalaho ka vahlawuriwa va Xikwembu. Xiya yinhla-nkulu leyi: Eku sunguleni, ‘xilo xo nyenyetsa lexi yimeke endhawini yo kwetsima’ a xi fambisana ni nhlaselo wa Varhoma lava rhangeriweke hi Ndhuna Gallus hi 66 C.E. Leswi namuntlha swi fanekiselaka nhlaselo wolowo—ku sungula ka nhlomulo lowukulu—swa ha ta. Kutani “xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka,” lexi xi veke kona ku sukela hi 1919, swi le rivaleni leswaku xi ta yima endhawini yo kwetsima nkarhi lowu taka.b Xana leswi swi ta endlekisa ku yini? Naswona xana hina hi nga khumbekisa ku yini?
Nhlaselo Wa Nkarhi Lowu Taka
14, 15. Nhlavutelo ndzima 17 yi hi pfuna njhani ku twisisa swiendlakalo leswi yisaka eka Armagedoni?
14 Buku ya Nhlavutelo yi hlamusela nhlaselo lowu lovisaka wa nkarhi lowu taka ehenhla ka vukhongeri bya mavunwa. Ndzima 17 yi hlamusela vuavanyisi bya Xikwembu ehenhla ka “Babilona Lonkulu, mana wa tinghwavava”—mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa. Vujagana hi byona byi nga emahlweni, naswona byi vula leswaku byi endle ntwanano na Xikwembu. (Ringanisa Yeremiya 7:4.) Vukhongeri bya mavunwa, ku katsa ni Vujagana, i khale byi ri ni xikwelekwele ni “tihosi ta misava,” kambe leswi swi ta xaxa loko ku lovisiwa vukhongeri byebyo. (Nhlavutelo 17:2, 5) Byi ta lovisiwa hi mani?
15 Nhlavutelo yi vulavula hi “xivandzana xa muvala wa ribungu” lexi vaka kona nkarhinyana, xi nyamalala kutani xi tlhela xi vuya. (Nhlavutelo 17:3, 8) Xivandzana lexi xi seketeriwa hi vafumi va misava. Vuxokoxoko lebyi nyikeriwaka evuprofeteni lebyi byi hi pfuna ku tiva xivandzana lexi xo fanekisela xi ri nhlengeletano ya ku rhula leyi simekiweke hi 1919 tanihi Ntwanano wa Matiko (“xilo xo nyenyetsa”) naswona sweswi yi vuriwa Nhlangano wa Matiko. Nhlavutelo 17:16, 17 yi komba leswaku Xikwembu xa ha ta hlohlotela timbilu ta vafumi van’wana va vanhu lava tlakukeke eka “xivandzana” lexi leswaku va lovisa mfumo wa misava wa vukhongeri bya mavunwa. Nhlaselo wolowo wu ta va wu fungha ku sungula ka nhlomulo lowukulu.
16. I swiendlakalo swihi swo hlawuleka leswi humelelaka malunghana ni vukhongeri?
16 Tanihi leswi nhlomulo lowukulu wa ha ta sungulaka enkarhini lowu taka, xana ‘ku yima endhawini yo kwetsima’ ka ha ta endleka? Swi vonaka swi ri tano. Hambileswi “xilo xo nyenyetsa” xi humeleleke eku sunguleni ka lembe-xidzana leri, kutani se xi nga ni makume ya malembe xi ri kona, xi ta yima hi ndlela yo hlawuleka “endhawini yo kwetsima” enkarhini lowu taka. Tanihi leswi valandzeri va Kreste va lembe-xidzana ro sungula va faneleke va swi langutele hi mahlo-ngati ku vona ndlela leyi ‘ku yima endhawini yo kwetsima’ a ku ta endleka ha yona, ni Vakreste va namuntlha va fanele va swi langutela hi ndlela yoleyo. Ina, hi ta fanela ku rindzela ku hetiseka ka swona hi xiviri leswaku hi tiva vuxokoxoko hinkwabyo. Kambe swa hlamarisa ku vona leswaku ematikweni man’wana ana se ku ni rivengo leri xiyekaka ni leri kulaka eka vukhongeri. Mintlawa yin’wana ya tipolitiki, leyi fambisanaka ni khale ka Vakreste lava fularheleke ripfumelo ra ntiyiso, yi hlohlotela rivengo ehenhla ka vukhongeri hi ku angarhela, ngopfu-ngopfu eka Vakreste va ntiyiso. (Pisalema 94:20, 21; 1 Timotiya 6:20, 21) Hikwalaho, hambi ku ri sweswi mimfumo ya tipolitiki yi “lwa ni Xinyimpfana,” naswona hilaha Nhlavutelo 17:14 yi kombisaka hakona, nyimpi leyi yi ta ya yi kula. Hambileswi va nga ta ka va nga swi koti ku endla xo karhi hi xiviri eka Xinyimpfana xa Xikwembu—Yesu Kreste loyi a nga exiyin’weni lexi tlakukeke, lexi vangamaka—va ta ya emahlweni va kaneta vagandzeri va ntiyiso va Xikwembu, ngopfu-ngopfu “vakwetsimi” va xona. (Daniyele 7:25; ringanisa Varhoma 8:27; Vakolosa 1:2; Nhlavutelo 12:17.) Xikwembu xa hi tiyisekisa leswaku Xinyimpfana ni lava va nga na xona va ta hlula.—Nhlavutelo 19:11-21.
17. Handle ko kandziyisa ku tlula mpimo, hi nga ku yini malunghana ni ndlela leyi “xilo xo nyenyetsa” xi nga ta yima ha yona endhawini yo kwetsima?
17 Ha swi tiva leswaku vukhongeri bya mavunwa byi yimele ku lovisiwa. Babilona Lonkulu u “dakwe hi ngati ya vakwetsimi” naswona u fume ku fana ni nkosikazi, kambe u ta lovisiwa hakunene-nene. Nhlohlotelo wo biha lowu a veke na wona eka tihosi ta misava wu ta cinca hi ndlela yo chavisa tanihi leswi vuxaka byebyo byi nga ta xaxa ivi ku pfuka rivengo lerikulu eka ‘timhondzo ta khume ni le ka xivandzana.’ (Nhlavutelo 17:6, 16; 18:7, 8) Loko “xivandzana xa muvala wa ribungu” xi hlasela nghwavava ya vukhongeri, “xilo xo nyenyetsa” xi ta va xi yime hi ndlela leyi vulaka khombo endhawini ya Vujagana leyi vuriwaka yo kwetsima.c Kutani ndzoviso wu ta sungula eka Vujagana lebyi nga riki na ripfumelo, lebyi titekaka byi ri lebyi kwetsimaka.
‘Ku Baleka’—Njhani?
18, 19. I swivangelo swihi leswi nyikiwaka leswi kombisaka leswaku ‘ku balekela etintshaveni’ a swi nge vuli ku cinca vukhongeri?
18 Endzhaku ka ku vulavula ka ha ri emahlweni hi ‘ku yima ka xilo xo nyenyetsa endhawini yo kwetsima,’ Yesu u tsundzuxe lava nga ni ku twisisa leswaku va teka goza. Xana a a vula leswaku enkarhini wolowo wa khombo—loko “xilo xo nyenyetsa” xi “yime endhawini yo kwetsima”—vanhu vo tala a va ta baleka eka vukhongeri bya mavunwa kutani va amukela vugandzeri bya ntiyiso? Nikatsongo. Xiya ku hetiseka ko sungula. Yesu u te: “Lava nga eYudiya a va balekele etintshaveni. Munhu loyi a nge lwangwini ra yindlu a nga xiki, hambi ku ri ku nghena endlwini a humesa swo karhi eka yona; naswona munhu la nge nsin’wini a nga tlheleli eka swilo leswi nga endzhaku a ya teka nguvu yakwe ya le handle. Khombo eka vavasati lava nga ni makhwiri ni lava an’wisaka vana emasikwini wolawo! Hambetani mi khongela leswaku swi nga humeleli hi vuxika.”—Marka 13:14-18.
19 Yesu a nga vulanga leswaku hi lava va nga eYerusalema ntsena lava a va fanele va baleka, onge hi loko a vula leswaku a va fanele va huma exivindzini xa vugandzeri bya Vayuda; naswona xitsundzuxo xakwe a xi nga vuli leswaku va cinca vukhongeri—va suka eka bya mavunwa va ya eka bya ntiyiso. Entiyisweni vadyondzisiwa va Yesu a va nga lavi xitsundzuxo xo karhi malunghana ni ku baleka eka vukhongeri byin’wana va ya eka byin’wanyana; ana se a va ri Vakreste va ntiyiso. Naswona nhlaselo wa 66 C.E. a wu susumetelanga vanamarheli va Vuyuda eYerusalema ni le Yudiya hinkwako leswaku va fularhela vukhongeri byebyo va amukela Vukreste. Profesa Heinrich Graetz u vula leswaku lava va hlongoriseke Varhoma lava balekaka va tlhelele emutini: “Vayuda lava Sihalalaka, va tlhelele eYerusalema va yimbelela tinsimu ta ntsako ta nyimpi (hi ti-8 ta October), timbilu ta vona ti khana hi ntshembo wa ntshunxeko ni ku tifuma. . . . Xana Xikwembu a xi vanga ni tintswalo eka vona, tanihi leswi Xi veke ni tintswalo eka vatata wa vona? Timbilu ta Vayuda lava Sihalalaka a ti nga chavi nchumu hi leswi swi nga humelelaka enkarhini lowu taka.”
20. Xana vadyondzisiwa vo sungula va angule njhani eka xitsundzuxo xa Yesu xa ku balekela etintshaveni?
20 Kutani ke, xana nhlayo leyitsongo ya vahlawuriwa va nkarhi wolowo yi endle njhani hi xitsundzuxo xa Yesu? Hi ku suka ka vona eYudiya kutani va balekela etintshaveni entsungeni wa Yordani, va kombise leswaku a va nga fambisani ni mafambiselo ya Vayuda, ya tipolitiki kumbe ya vukhongeri. Va siye masimu ni makaya, hambi ku ri rifuwo ra vona a va ri vunganga etindlwini ta vona. Hi ku tshemba leswaku Yehovha u ta va sirhelela ni ku va wundla, va rhangise vugandzeri bya yena emahlweni ka hinkwaswo leswi swi nga voniwaka swi ri swa nkoka.—Marka 10:29, 30; Luka 9:57-62.
21. I yini lexi hi nga fanelangiki ku xi langutela leswaku xi endleka loko “xilo xo nyenyetsa” xi hlasela?
21 Kutani sweswi xiya ku hetiseka lokukulu. Se swi teka makume yo tala ya malembe hi ri karhi hi khutaza vanhu leswaku va huma evukhongerini bya mavunwa kutani va amukela vugandzeri bya ntiyiso. (Nhlavutelo 18:4, 5) Timiliyoni ti endle tano. Vuprofeta bya Yesu a byi kombi leswaku kan’we-kan’we loko nhlomulo lowukulu wu sungula, vunyingi bya vanhu byi ta amukela vugandzeri lebyi tengeke; phela, a ku hundzukanga vunyingi bya Vayuda hi 66 C.E. Hambiswiritano, Vakreste va ntiyiso va ta susumeteleka swinene ku tirhisa xitsundzuxo xa Yesu kutani va baleka.
22. Ku tirhisa ka hina xitsundzuxo xa Yesu malunghana ni ku balekela etintshaveni ku nga katsa yini?
22 Sweswi a hi nge vi na vuxokoxoko hinkwabyo malunghana ni nhlomulo lowukulu, kambe hilaha ku faneleke hi nga gimeta hi leswaku ku baleka loku Yesu a vulavuleke ha kona a ku nge vuli leswaku hi balekela exivandleni xo karhi xa laha misaveni. Vanhu va Xikwembu ana se va kumeka emisaveni hinkwayo, ku lava ku va eka ndhawu yin’wana ni yin’wana. Kambe, hi nga tiyiseka leswaku loko Vakreste va boheka ku baleka, va ta fanela ku ya emahlweni va tihambanisa swinene ni tinhlengeletano ta vukhongeri bya mavunwa. Nakambe i swa nkoka leswi Yesu a tsundzuxeke leswaku ku nga vi na loyi a tlhelelaka endlwini ya yena a ya teka tinguvu kumbe swilo swin’wana. (Matewu 24:17, 18) Kutani ku nga va ni miringo enkarhini lowu taka, malunghana ni ndlela leyi hi tekaka swilo leswi vonakaka ha yona; xana hi swona swi nga swa nkoka lowukulu, kumbe, xana i ku ponisiwa ka hinkwavo lava nga etlhelweni ra Xikwembu loku nga ka nkoka ngopfu? Ina, ku baleka ka hina ku nga katsa swiphiqo ni ku titsona swo karhi. Hi ta boheka ku endla hambi ku nga va yini lexi lavekaka, hilaha vamakwerhu va lembe-xidzana ro sungula va endleke hakona loko va baleka eYudiya va ya ePeriya, entsungeni wa Yordani.
23, 24. (a) Hi kwihi laha hi nga ta wu kuma kona ntsena nsirhelelo? (b) Xitsundzuxo xa Yesu malunghana ni ‘xilo xo nyenyetsa lexi yimeke endhawini yo kwetsima’ xi fanele xi hi khumba njhani?
23 Hi fanele hi tiyiseka leswaku hi hambeta hi tshemba Yehovha ni nhlengeletano yakwe leyi fanaka ni ntshava. (2 Samuwele 22:2, 3; Pisalema 18:2; Daniyele 2:35, 44) Kwalaho hi laha hi nga ta wu kuma kona nsirhelelo! A hi nge fani ni vunyingi bya vanhu lebyi nga ta balekela “emabakweni” ni lebyi nga ta tumbela “[e]maribyeni lamakulu ya tintshava”—ku nga tinhlengeletano ni mavandla ya vanhu leswi nga salaka swi ri kona nkarhinyana endzhaku ka ku lovisiwa ka Babilona Lonkulu. (Nhlavutelo 6:15; 18:9-11) Ina, minkarhi yi nga nyanya ku nonon’hwa—hilaha yi faneleke yi nonon’hwe hakona hi 66 C.E. eka vavasati lava tikeke lava balekeke eYudiya, kumbe eka mani na mani loyi a bohekeke ku famba hi nguva yo titimela, ya timpfula. Kambe hi nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi ta endla leswaku swi koteka ku pona. Hambi ku ri sweswi a hi n’wi tshembeni swinene Yehovha ni N’wana wa yena, loyi sweswi a nga Hosi eMfun’weni.
24 A xi kona xivangelo xa leswaku hi hanya hi ku chava leswi nga ta humelela. Yesu a nga swi lavanga leswaku vadyondzisiwa vakwe va nkarhi wolowo va chava, kutani a nga swi lavi leswaku na hina hi chava sweswi kumbe emasikwini lama taka. U hi xalamukisile leswaku hi lulamisa timbilu ni mianakanyo ya hina. Phela, Vakreste lava yingisaka a va nge xupuriwi loko vukhongeri bya mavunwa ni mafambiselo lawa hinkwawo yo homboloka swi lovisiwa. Va ta va lava twisisaka naswona va ta yingisa xitsundzuxo xa malunghana ni ‘ku yima ka xilo xo nyenyetsa endhawini yo kwetsima.’ Naswona va ta teka goza leri tiyeke hikwalaho ka ripfumelo ra vona leri nga tsekatsekiki. Hi nga tshuki hi rivala leswi Yesu a swi tshembiseke loko a ku: “Loyi a tiyiseleke ku fika emakumu hi yena la nga ta ponisiwa.”—Marka 13:13.
[Tinhlamuselo ta le hansi]
a “Mijeko ya Varhoma a yi gandzeriwa etitempeleni le Rhoma; naswona ku va vanhu lava va gandzela mijeko ya vona a swi fambisana ni ku titlakusa ka vona ehenhla ka matiko man’wana . . . [Eka masocha], kumbexana a ku ri nchumu wo hlawuleka swinene ku tlula hinkwaswo emisaveni. Socha ra le Rhoma a ri hlambanya hi mujeko wa rona.”—The Encyclopædia Britannica, Nkandziyiso wa vu-11.
b Hi fanele hi xiya leswaku, hambileswi ku hetiseka ka marito ya Yesu hi 66-70 C.E. ku nga hi pfunaka ku twisisa ndlela leyi ma nga ta hetiseka ha yona hi nkarhi wa nhlomulo lowukulu, ku hetiseka ka swiendlakalo leswi swimbirhi a ku nge fani hi ku kongoma, hikuva swiendlakalo swa kona swi hetiseka hi tindlela leti nga faniki.
c Vona Xihondzo xo Rindza xa October 1, 1976, matluka 234-8.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ “Xilo xo nyenyetsa lexi onhetelaka” xi tikombise njhani eka lembe-xidzana ro sungula?
◻ Ha yini swi twala ku ehleketa leswaku “xilo xo nyenyetsa” xa manguva lawa xi ta yima endhawini yo kwetsima enkarhini lowa ha taka?
◻ I nhlaselo wihi wa “xilo xo nyenyetsa” lowu vuriweke ka ha ri emahlweni eka Nhlavutelo?
◻ I ‘ku baleka’ ka muxaka muni loku ku nga ha lavekaka eka hina enkarhini lowu taka?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 16]
Babilona Lonkulu u vuriwa “mana wa tinghwavava”
[Xifaniso lexi nga eka tluka 17]
Xivandza xa muvala wa ribungu xa Nhlavutelo ndzima 17 i “xilo xo nyenyetsa” lexi Yesu a a vulavula ha xona
[Xifaniso lexi nga eka tluka 18]
Xivandzana xa muvala wa ribungu xi ta rhangela eku hlaseriweni loku lovisaka ka vukhongeri