Mbulavurisano Lowunene—Xilotlelo Xa Vukati Lebyinene

Hi 1778, Robert Barron u endle loko leyi khweketaka kambirhi leyi veke xisekelo xa tiloko ta manguva lawa. Loko leyi a yi lava leswaku ku tirhisiwa xilotlelo xin’we lexi a xi kota ku tlakusa swikhweketo swimbirhi swa loko.

HILAHA ku fanaka, vukati lebyi humelelaka byi titshege hiloko nuna na nsati va tirha swin’we hi vun’we. Nchumu wa nkoka wo kuma ntsako wa risima wa vukati lebyinene i mbulavurisano lowunene.

Leswi Katsekaka eMbulavurisanweni Lowunene

Xana mbulavurisano lowunene wu katsa yini? Xihlamusela-marito xin’wana xi hlamusela mbulavurisano tanihi “ku phofula kumbe ku nyiketana mianakanyo, mavonelo kumbe rungula hi ku vulavurisana, ku tsala kumbe hi swikombiso.” Hikwalaho mbulavurisano wu katsa ku phofula ndlela leyi hi titwaka ha yona ni leswi hi swi anakanyaka. Nakambe mbulavurisano lowunene wu katsa swilo leswi akaka, leswi phyuphyisaka, leswinene, leswi dzunekaka ni leswi chavelelaka.—Vaefesa 4:29-32; Vafilipiya 4:8.

Mbulavurisano lowunene wu va kona hikwalaho ka ku tshembana ni ku twisisana. Timfanelo leti ti va kona loko vukati byi langutiwa tanihi vuxaka bya vutomi hinkwabyo naswona ku ri ni ku tiyimisela ka xiviri ka leswaku byi humelela. Loko a vulavula hi vuxaka byo tano, mutsari wa switsalwana wa lembe-xidzana ra vu-18, Joseph Addison u tsale a ku: “Vanhu vambirhi lava hlawulaneke exikarhi ka vanhu hinkwavo, hi xikongomelo xo chavelelana ni ku tsakisana, hi ku endla tano va tibohile leswaku va tsakisana, va va ni tintswalo, va va ni vutlhari, va rivalelana, va lehiselana mbilu ni ku tiphina, loko ku ri ni swihoxo ni loko swi nga ri kona, ku fikela loko va fa.” Mawaku ndlela leyi vun’we byo tano byi tsakisaka ha yona! Naswona timfanelo leti leti fanaka ni ndzalama ti nga sasekisa vukati bya wena, hikuva u nga ti kuma loko ku ri ni mbulavurisano lowunene.

Swihinga Swa Mbulavurisano Lowunene

Mimpatswa yo tala yi nghenela vukati yi langutele leswinene naswona yi nyanyukile. Hambiswiritano, eka vo tala nyanyuko wa kona wu hatla wu hela, ni ku langutela leswinene ka nyamalala. Ku tiyiseka ku nga ha siviwa hi ku tshoveka mbilu, nhlundzuko, rivengo ni ku nyangatseka lokukulu. Kutani vukati byo tiyiseriwa ntsena “kukondza rifu ri hi hambanisa.” Kutani, leswaku ku antswisiwa kumbe ku hlayisiwa mbulavurisano lowunene lowu faneleke evukatini lebyinene, ku fanele ku hluriwa swihinga swo karhi.

Xihinga xa xiviri eka mbulavurisano lowunene ku nga ha va ku karhateka hi ndlela leyi munghana wa vukati a nga ta angula ha yona eka rungula ro karhi kumbe ku navela loku phofuriwaka. Hi xikombiso, ku chava ku honisiwa ku nga ha va kona loko munhu a sungula ku vona ku lamala ko karhi. Xana munhu u n’wi hlamuserisa ku yini munghana wa vukati leswaku endlelo leri nga kusuhi ni ku endleka ri ta cinca swinene xivumbeko xakwe kumbe vuswikoti byakwe? Etimhakeni to tano, ku vulavurisana hi ku tshembeka ni ku kunguhatela vumundzuku hi ndlela ya rirhandzu swa laveka ku tlula rini na rini. Ku tiyisekisana hi marito ya rirhandzu leri yaka emahlweni, swin’we ni swiendlo swa nkarhi na nkarhi swa ntwela-vusiwana, swi ta vula ku tsakela ka munhu hi xiyexe loku nga ta pfuna ku kondletela vukati lebyi enerisaka hakunene. Xivuriso lexi xi fanele xi kuma nhlamuselo leyi fuweke swinene evukatini: “Nakulorhi wa ntiyiso u ni rirhandzu nkarhi hinkwawo, naswona i makwerhu la velekiweke loko ku ri ni maxangu.”—Swivuriso 17:17, NW.

Xikhomela i xihinga xin’wana xa mbulavurisano lowunene. Hilaha ku faneleke ku vuriwe leswaku vukati lebyi tsakisaka i ku hlanganisiwa ka vanhu vambirhi lava kotaka ku rivalelana. Leswaku mpatswa lowu tekaneke wu fanelekela nhlamuselo yoleyo, wu ta endla leswi wu nga ta swi kota leswaku wu landzela xitsundzuxo lexi tirhaka xa muapostola Pawulo lexi nge: “Dyambu ri nga peli ma ha ri eka xiyimo xa ku kariha.” (Vaefesa 4:26) Ku tirhisa ndzayo leyi ematshan’weni yo hlundzuka kumbe ku va ni xikhomela, entiyisweni swi lava ku vulavurisana hi ku titsongahata. Evukatini lebyinene vatekani a va tshameli ku hlundzuka, ku vilela ni ku va ni xikhomela. (Swivuriso 30:33) Va lava ku tekelela Xikwembu, lexi nga riki na xikhomela. (Yeremiya 3:12) Hakunene, va rivalelana swi huma embilwini.—Matewu 18:35.

Xihinga lexikulu xa muxaka wihi na wihi wa mbulavurisano i ku miyelelana. Leswi swi nga ha katsa ku tsuva, ku hefemulela ehenhla swinene, ku endla swilo u nga rhanganga u ehleketa, ni ku va munghana lowun’wana a nga lavi ku vulavula. Munghana wa vukati loyi a endlaka hi ndlela leyi u kombisa ku ka a nga tsakanga hi ndlela yo karhi. Kambe ku vula ndlela leyi u titwaka ha yona hi ku kongoma naswona hi ndlela yo rhula swi pfuna swinene ku antswisa vukati ku ri na ku miyela kumbe ku tsuva.

Ku tsandzeka ku rhiya ndleve loko munghana a vulavula i xihinga xin’wana lexi faneleke xi hluriwa leswaku ku va ni mbulavurisano lowunene evukatini. Kumbexana hi karhele ngopfu kumbe hi khomeke ngopfu lerova a hi nge swi koti ku tirhisa mianakanyo ni ku va ni mintlhaveko leyi lavekaka leswaku hi yingiselana hi vukheta. Ku nga ha va ni timholovo hikwalaho ka malunghiselelo lama nga twisisiwangiki kahle lawa munghana lowun’wana a anakanyaka leswaku ma hlamuseriwe kahle kambe lowun’wana a sindzisa leswaku wo sungula ku ma twa. Swi le rivaleni leswaku mbulavurisano lowu nga riki wunene hi wona wu vangaka swiphiqo swo tano.

Ndlela Yo Kondletela Mbulavurisano Lowunene

Wa nga vona ndlela leyi swi nga swa nkoka ha yona ku tinyika nkarhi wa ku vulavurisana hi rirhandzu ni hi ndlela leyinene! Van’wana va heta nkarhi wo tala swinene eka TV va hlalele vutomi bya vanhu van’wana lerova va va ni nkarhi wutsongo wa vutomi bya vona. Hikwalaho, ku tima thelevhixini i goza leri faneleke leri yisaka embulavurisanweni lowunene.

Hambiswiritano, tanihi leswi ku nga ni nkarhi lowu faneleke wo vulavula, ku ni nkarhi wo miyela. Wanuna wo tlhariha u te: “Šilo šiṅwana ni šiṅwana ši ni nkari wa šona, . . . nkari wu kona wa ku miyela, wu kona nkari wa ku v̌ulav̌ula.” Hakunene, ma kona ni marito lama faneleke yo ma vula. Xivuriso xi ri: “Rito le’ri humesiwaka hi nkari lowu fanekelaka ra nanḍiha ŝonghasi!” (Eklesiasta 3:1, 7; Swivuriso 15:23) Kutani xiyisisa loko ku ri nkarhi lowunene wo vula yinhla ya wena kumbe wo phofula lexi ku karhataka embilwini. Tivutise: ‘Xana munghana wa mina u karhele kumbe mianakanyo ya yena yi wisile ni ku phyuphya? Xana mhaka leyi ndzi navelaka ku yi vula yi tikomba yi ta vanga mholovo? Xana munghana wa mina wa vukati u ma teke njhani marito ya mina lawa ndzi tshameke ndzi ma vula mayelana ni mhaka leyi?’

I swinene ku tsundzuka leswaku vanhu va angula kahle loko va vona ndlela leyi ku tirhisana kumbe ku pfumelelana ni xikombelo swi nga va vuyerisaka ha yona. Loko ku ve ni ntshikilelo wo karhi wa mianakanyo exikarhi ka vatekani, un’wana wa vona a nga ha tala ku vula a ku, “Ku na nchumu lowu wu ndzi karhataka, kutani hi ta wu lulamisa sweswi!” Ina, ku vulavula hi ku kongoma ku ta titshega hi swiyimo, kambe swi nga antswa ku vula swo fana ni leswi, “Murhandziwa, a ndzi ri karhi ndzi anakanya hi mhaka leyi hi buleke ha yona ni ndlela leyi hi nga yi lunghisaka ha yona.” Xana munghana wa wena wa vukati u ta tsakela mavekelo wahi?

Ina, ndlela leyi nchumu wo karhi wu vuriwaka ha yona i ya nkoka swinene. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Marito ya n’wina a ma ve ni nsovo nkarhi hinkwawo, ma lungiwe hi munyu.” (Vakolosa 4:6) Tikarhatele ku twala u ri ni nsovo hi mpfumawulo wa rito ra wena ni mahlawulelo ya wena ya marito. Tsundzuka leswaku “marito yo saseka i šihlenga ša v̌ulombe, ma ṭakisa moya, ma hanyisa marambu.”—Swivuriso 16:24.

Eka mimpatswa yin’wana, ku tirha swin’we ekaya swi nga tisa xiyimo lexinene xo vulavurisana. Ntirhisano wo tano wu nga pfuna leswaku ku va ni moya wa ku avelana loko mi ri karhi mi kuma nkarhi wa mbulavurisano lowunene. Eka vatekani van’wana, swa antswa loko va titshamela va nga endli nchumu, sweswo swi hoxa xandla swinene eka mbulavurisano lowunene.

Ku nga dyondziwa swo tala hi ku xiya ndlela leyi vatekani lava fanelanaka va vulavurisanaka ha yona. I yini lexi va endleke va va hi ndlela yoleyo? Hakanyingi, ku twanana ka vona ni ku vulavurisana ka vona hi ku olova swi vangiwe hi matshalatshala lawa va ma endleke hi voxe, ku lehisa mbilu ni ku anakanyelana ka rirhandzu. Handle ko kanakana, na vona a va ri ni swo tala swo swi dyondza, hikuva vukati lebyinene a byo tiendlekela. Kutani, i swa nkoka ku anakanya hi langutelo ra munghana wa wena, ku twisisa swilaveko swa yena ni ku hunguta swiyimo leswi tshikilelaka leswi nga ha vaka kona, hi ku vulavula marito ya vutlhari. (Swivuriso 16:23) Kutani, loko u nghenele vukati tirhela ku va swi tsakisa ku hanya na wena ni ku va swi olova ku kombela ku rivaleriwa. Sweswo swi ta pfuna hakunene leswaku vukati bya n’wina byi va lebyinene.

Yehovha Xikwembu u lava leswaku vanhu va tiphina hi vukati lebyi tsakeke, lebyi tshamaka hilaha ku nga heriki. (Genesa 2:18, 21) Kambe xilotlelo xa kona xi le mavokweni ya lava hlanganisiweke hi vukati. Swi lava vanhu vambirhi lava rhandzanaka lava tirhaka swin’we hakunene leswaku va pfula nyangwa lowu yaka evukatini lebyi humelelaka hi ku va ni vuswikoti bya ku vulavurisana lokunene.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]

Ku tima TV swi endla leswaku ku va ni nkarhi wo tala wo vulavurisana

[Swifaniso leswi nga eka tluka 23]

Mbulavurisano lowunene wu pfuna ku hlanganisa timbilu leswaku ti va ni rirhandzu leri nga heriki