U Kona Munhu La Khathalaka Hakunene
VANHU va magidi va kombisa leswaku va khathala hakunene. A va na langutelo ra tihanyi, ra vutianakanyi ra ku nga vi na mhaka ni swiphiqo swa van’wana. Ku ri na sweswo, va endla leswi va nga swi kotaka—minkarhi yin’wana va veka ni vutomi bya vona ekhombyeni—leswaku va pfuna lava xanisekaka. Lowu i ntirho lowukulu, lowu rharhanganisiwaka hi minsusumeto leyi nga ni matimba yo tlula ya vona.
Swilo swo tanihi makwanga, vukanganyisi bya tipolitiki, tinyimpi ni makhombo ya ntumbuluko swi nga kavanyeta hambi ku ri “matshalatshala lama hleriweke kahle yo herisa ndlala,” ku vula mutirhi un’wana la pfunetaka. Ku herisa ndlala ko va xin’wana xa swiphiqo swo tala leswi vanhu lava khathalaka va langutaneke na swona. Nakambe va lwisana ni swilo swo tanihi mavabyi, vusweti, vuhomboloki ni ku xaniseka lokukulu loku vangiwaka hi nyimpi. Kambe xana va humelela?
Mukongomisi lonkulu wa nhlangano wo phalala u vule leswaku lava va endlaka “matshalatshala [wolawo] lama hleriweke kahle” ya ku herisa ndlala ni switlhavi, va fana ni Musamariya wa tintswalo la hlamuseriweke exifanisweni xa Yesu Kreste. (Luka 10:29-37) U te, kambe ku nga khathariseki leswi va swi endlaka, nhlayo ya vahlaseriwa yi ya yi kula. Kutani u vutisile: “Xana Musamariya lonene u fanele a endla yini loko a famba hi ndlela yoleyo siku na siku ku ringana malembe yo tala ivi a kuma munhu la hlaseriweke hi swigevenga vhiki na vhiki etlhelo ka gondzo?”
Swi nga olova ku va ni leswi hlamuseriweke tanihi ‘ku va ni vuvabyi lebyi dlayaka bya ku karhala ku khathalela’ ivi u lan’wa hikwalaho ko tshoveka mbilu. Lexi tsakisaka, lava va khathalaka hakunene a va lan’wi. (Vagalatiya 6:9, 10) Hi xikombiso, wanuna la tsaleleke va phepha-hungu ra Jewish Telegraph ya le Britain u bumabumele Timbhoni ta Yehovha, leti enkarhini wa Manazi ya le Jarimani “ti pfuneke magidi ya Vayuda lava poneke maxangu ya le Auschwitz.” Mutsari u te: “Loko swakudya swi kala, a va avelana xinkwa xa vona ni vamakwerhu [va Vayuda]!” Timbhoni ti hambete ti endla leswi ti nga swi kotaka hi swilo leswi a ti ri na swona.
Kambe, ntiyiso wa kona hileswaku ku avelana xinkwa a swi nge herisi ku xaniseka ka vanhu hi ku helela. Marito lawa a hi ya ku nyaja leswi vanhu lava nga ni ntwela-vusiwana va swi endleke. Xiendlo xin’wana ni xin’wana lexi hungutaka ku xaniseka hilaha ku faneleke i xa nkoka. Timbhoni toleto ti miyete xitlhavi xa vabohiwa-kulobye hi ndlela yo karhi, naswona Vunazi byi hetelele byi herisiwile. Hambiswiritano, fambiselo ra misava leri vangaka maxangu yo tano ra ha ri kona, ni vanhu lava nga khathaliki va ha tele. Hakunene, “rišaka ri kona ra meno [lama] kotaka mafumu, ra tinhlaya le’ti fanaka ni mikwana, e ku dya v̌a nhlomulo e misav̌eni, ni ku heta v̌apfumari e šikari ka v̌anhu.” (Swivuriso 30:14) Kumbexana wa tivutisa leswaku ha yini swi ri tano.
Ha Yini Ku Ri Ni Vusweti Ni Ku Xanisiwa?
Yesu Kreste u tshame a ku: “Swisiwana mi tshama mi ri na swona nkarhi hinkwawo, naswona rini na rini loko mi swi lava, mi nga swi endlela leswinene.” (Marka 14:7) Xana Yesu a a vula leswaku vusweti ni ku xanisiwa swi ta tshama swi ri kona? Ku fana ni vanhu van’wana, xana a a tshemba leswaku ku xaniseka koloko i xiphemu xa kungu ra Xikwembu ra ku nyika vanhu lava nga ni ntwela-vusiwana nkarhi wa ku kombisa ndlela leyi va khathalaka ha yona? E-e! Yesu a a nga tshembi sweswo. Kahle-kahle a kombisa yinhla ya leswaku vusweti byi ta tshama byi ri kona ntsendze loko mafambiselo lawa ya swilo ma ha ri kona. Kambe Yesu a a tiva ni leswi: A ku nga ri xikongomelo xo sungula xa Tata wa yena wa le tilweni leswaku ku va ni swiyimo swo tano emisaveni.
Yehovha Xikwembu u tumbuluxe misava leswaku yi va paradeyisi, hayi ndhawu leyi nga ni vusweti, vuhomboloki ni ku xaniseka. U kombise ndlela leyi a wu khathalelaka ha yona ndyangu wa vanhu hi ku endla malunghiselelo lama hlamarisaka lawa a ma ta endla leswaku vutomi byi tsakisa swinene. Phela, anakanya hi rona vito ra ntanga lowu vatswari va hina vo sungula, Adamu na Evha, va tikumeke va ri eka wona! A wu vitaniwa Edeni, leswi vulaka “Ntsako.” (Genesa 2:8, 9) Yehovha a nga endlanga leswaku vanhu va hanya endhawini leyi nga tsakisiki, leyi ku xanisekiwaka eka yona. Loko a heta ntirho wa yena wa ku tumbuluxa, Yehovha u kambisise leswi a swi endleke ivi a vula leswaku a swi ri “ŝinene ngopfu.”—Genesa 1:31.
Kutani, ha yini vusweti, ku tshikileriwa ni swivangelo swin’wana swa ku xaniseka swi tele emisaveni hinkwayo namuntlha? Mafambiselo lama nga kona ya swilo ma vangiwe hi leswi vatswari va hina vo sungula va hlawuleke ku xandzukela Xikwembu. (Genesa 3:1-5) Leswi swi pfuxe xivutiso malunghana ni loko swi lulamile leswaku Xikwembu xi lava ku yingisiwa hi swivumbiwa swa xona. Kutani Yehovha u nyike vatukulu va Adamu nkarhi wo karhi wa leswaku va tilawula. Xikwembu a xa ha khathala hi leswi a swi humelela endyangwini wa vanhu. Xi endle lunghiselelo ro herisa vubihi hinkwabyo lebyi vangiweke hi ku xi xandzukela. Naswona ku nga ri khale, Yehovha u ta herisa vusweti ni ku tshikileriwa—kahle-kahle, u ta herisa ku xaniseka hinkwako.—Vaefesa 1:8-10.
Xiphiqo Lexi Vanhu Va Nga Ta Ka Va Nga Swi Koti Ku Xi Tlhantlha
Hi malembe-xidzana ku sukela loko munhu a vumbiwile, vanhu va hambuke swinene emimpimanyetweni ya Yehovha. (Deteronoma 32:4, 5) Loko va ya emahlweni va ala milawu ni misinya ya milawu ya Xikwembu, vanhu va lwile hi xivona, naswona “v̌a fum[e] henhla ka v̌aṅwana ku v̌a endla ŝo biha.” (Eklesiasta 8:9) Matshalatshala hinkwawo ya ku endla leswaku ku va ni vanhu lavanene hi xiviri, ku nga ri na nchumu lowu karhataka mintshungu leyi xanisekaka, ma kavanyetiwe hi vutianakanyi bya lava lavaka ku endla swilo hi ndlela ya vona, ematshan’weni ya ku titsongahatela vuhosi bya Xikwembu.
Ku ni xiphiqo xin’wana—lexi vo tala va nga ha xi tekaka xi ri mijamujamu ya vukholwa-hava. Muhlohloteri wa ku xandzukela Xikwembu wa ha kucetela vanhu leswaku va endla vubihi ni ku va ni vutianakanyi. Yena i Sathana Diyavulosi, naswona Yesu Kreste u n’wi vitane “mufumi wa misava leyi.” (Yohane 12:31; 14:30; 2 Vakorinto 4:4; 1 Yohane 5:19) Eka nhlavutelo leyi nyikiweke muapostola Yohane, Sathana u hlamuseriwa tanihi muvangi lonkulu wa makhombo—la nga ni nandzu lowukulu wa ku “[xisa] misava hinkwayo leyi akiweke.”—Nhlavutelo 12:9-12.
Ku nga khathariseki leswaku vanhu van’wana va khathala ku fikela kwihi hi vanhu-kulobye, a va nge swi koti ku susa Sathana Diyavulosi kumbe ku hundzula mafambiselo lawa lama engetelaka nhlayo ya vanhu lava xanisekaka. Kutani, ku laveka yini leswaku ku tlhantlhiwa swiphiqo swa vanhu? Ntlhantlho wa kona a wu nge tisiwi hi nkhathalelo wa munhu. Ku laveka munhu la swi rhandzaka a tlhela a va ni matimba ya ku herisa Sathana ni mafambiselo ya yena hinkwawo yo homboloka.
“Ku Rhandza Ka Wena A Ku Endleke eMisaveni”
Xikwembu xi tshembisa ku herisa mafambiselo lawa ya swilo lama hombolokeke. Xa swi rhandza naswona xi ni matimba lama lavekaka ya ku endla tano. (Pisalema 147:5, 6; Esaya 40:25-31) Ebukwini ya Bibele ya vuprofeta ya Daniyele, ku vuriwe ka ha ri emahlweni leswaku: “Šikwembu ša matilo ši ta pfuša ku fuma lo’ku nga taka ku nga onhaki, ni siku riṅwe, kutani v̌uhosi bya kona byi nga ka byi nga hunḍeli ka tiko riṅwana; ku ta seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako, kambe kona ku ta v̌a kona hi laha ku nga riki na makumu”—ina, hilaha ku nga heriki. (Daniyele 2:44) Yesu Kreste a a anakanya hi hulumendhe leyi, leyi nga ta tshama hi masiku ni leyi hlelekeke ya le tilweni loko a dyondzisa vadyondzisiwa va yena ku khongela eka Xikwembu va ku: “Mfumo wa wena a wu te. Ku rhandza ka wena a ku endleke emisaveni, hilaha ku endlekaka hakona etilweni.”—Matewu 6:9, 10.
Yehovha u ta swi hlamula swikhongelo swo tano hikuva wa khathala hakunene hi ndyangu wa vanhu. Hi ku ya hi marito ya vuprofeta ya Pisalema 72, Xikwembu xi ta pfumelela N’wana wa xona, Yesu Kreste, ku ntshunxa swisiwana, lava xanisiwaka ni lava tshikileriwaka lava seketelaka vuhosi bya Yesu, hilaha ku nga heriki. Xisweswo, mupisalema la huhuteriweke u yimbelerile a ku: “[Hosi ya Vumesiya ya Xikwembu] yi ta av̌anyisa timhaka ta ŝisiwana ŝa tiko hi ku lulama; yi ta ponisa v̌ana v̌a mupfumari, kambe yi ta phyandlasa mušanisi. . . . Yi ta nṭhunša šisiwana loko ši huwelela, ni l’a nge nhlomulweni, l’a nga riki na mupfuni. Yi ta ṭeṭelela šisiwana ni l’a nge khombyeni, kutani yi ta kuṭula v̌utomi bya ŝisiwana. Yi ta kuṭula mimoya ya v̌ona e ku šanisiweni ni le ku wutleriweni, e ngati ya v̌ona yi ta v̌a ni risima e mahlweni ka vona.”—Pisalema 72:4, 12-14.
Exivonweni lexi khumbaka siku ra hina, muapostola Yohane u vone “tilo lerintshwa ni misava leyintshwa,” mafambiselo lamantshwa ya swilo lama heleleke lama sunguriweke hi Xikwembu. Mawaku nkateko lowu vanhu lava xanisekaka va nga ta va na wona! Loko a vula ka ha ri emahlweni leswi Yehovha a nga ta swi endla, Yohane u tsarile a ku: “Ndzi twa rito lerikulu ri huma exiluvelweni ri ku: ‘Waswivo! Ntsonga wa Xikwembu wu le vanhwini, xi ta tshama na vona, naswona vona va ta va vanhu va xona. Kutani Xikwembu hi xiviri xi ta va na vona. Kutani xi ta sula mihloti hinkwayo ematihlweni ya vona, rifu a ri nge he vi kona, hambi ku ri ku kolola, ni xirilo ni xitlhavi a swi nge he vi kona. Swilo swo sungula swi hundzile.’ Kutani Loyi a tshameke exiluvelweni a ku: ‘Waswivo, ndzi endla swilo hinkwaswo swi va leswintshwa.’ A tlhela a ku: ‘Tsala, hikuva marito lawa ma tshembekile i ya ntiyiso.’”—Nhlavutelo 21:1-5.
Ina, hi nga ma tshemba marito lawa, hikuva ma tshembekile naswona i ya ntiyiso. Ku nga ri khale Yehovha u ta teka goza ro herisa vusweti, ndlala, ntshikilelo, vuvabyi ni vuhomboloki hinkwabyo emisaveni. Hilaha magazini lowu wu vuleke hakona hi ku kombetela eMatsalweni, vumbhoni byo tala byi kombisa leswaku hi hanya enkarhini lowu switshembiso leswi swi nga ta hetiseka ha wona. Misava leyintshwa leyi tshembisiweke ya Xikwembu yi tshinele! (2 Petro 3:13) Ku nga ri khale, Yehovha u ta “lov̌isa rifu hi laha ku nga heriki” naswona u ta “hlangula mihloti e mimombyeni hikwayo.”—Esaya 25:8.
Kukondza sweswo swi humelela, hi nga tsaka hi ku tiva leswaku ni sweswi ku ni vanhu lava khathalaka hakunene. Xivangelo lexikulu xa ku tsaka koloko hi leswaku Yehovha Xikwembu wa khathala hakunene. Ku nga ri khale u ta herisa ntshikilelo hinkwawo ni ku xaniseka.
U nga swi tshemba hi ku helela switshembiso swa Yehovha. Nandza wa yena Yoxuwa u endle tano hakunene. Handle ko kanakana, u byele vanhu va Xikwembu va khale a ku: “Pfumelani hi timbilu hikwato ta ṅwina, ni mimoya hikwayo ya ṅwina, mi tiv̌a leŝaku a ku wanga na rito riṅwe ra marito hikwawo la’manene lawa Yehova, Šikwembu ša ṅwina, a ma v̌uleke henhla ka ṅwina; kambe mi endleriwe hikwawo, a ku wanga na rito riṅwe.” (Yoxuwa 23:14) Hikwalaho, loko mafambiselo lawa ya swilo ma ha ri kona, u nga pfumeli ku hluriwa hi miringo leyi u nga ha bohekaka ku langutana na yona. Rhula mivilelo ya wena hinkwayo eka Yehovha, hikuva wa khathala hakunene.—1 Petro 5:7.
[Swifaniso leswi nga eka tluka 7]
Emisaveni leyintshwa leyi tshembisiweke ya Xikwembu, misava a yi nge he vi na vusweti, ntshikilelo, vuvabyi ni vuhomboloki