Xana Wa Tibumabumela Eka Van’wana?

‘A ndzi na mhaka ni leswaku vanhu va ri yini!’ Kumbexana u tshama u vula tano hikwalaho ka ku hlundzuka ni ku tshoveka mbilu. Kambe loko se u nga ha hlundzukanga, u sungula ku titwa hi ndlela leyi hambeneke. Ha yini? Hikuva ku vula ntiyiso vunyingi bya hina ha khathala hi leswi van’wana va swi ehleketaka hi hina.

INA, hi fanele ku khathala hi ndlela leyi van’wana va titwaka ha yona. Ngopfu-ngopfu hina Vakreste, leswi hi nga vatirheli lava vekiweke hi Yehovha Xikwembu, hi fanele ku khathala hi ndlela leyi van’wana va hi tekaka ha yona. Phela, hi “xihlekiso endlwini ya mintlango emisaveni.” (1 Vakorinto 4:9) Eka 2 Vakorinto 6:3, 4, hi kuma ndzayo leyi twalaka ya muapostola Pawulo, leyi nge: “A hi nyiki xivangelo ni xin’we xa ku khunguvanyeka hi ndlela hambi yi ri yihi, leswaku vutirheli bya hina byi nga kumiwi byi ri ni xihoxo; kambe hi ndlela yin’wana ni yin’wana hi tibumabumela tanihi vatirheli va Xikwembu.”

Kambe, swi vula yini ku tibumabumela eka van’wana? Xana swi vula ku titlakusa eka van’wana kumbe ku tikokela nyingiso swi nga fanelanga eka hina ni le ka vuswikoti bya hina? Doo! Kambe swi vula ku tirhisa marito ya 1 Petro 2:12, lama nge: “Hlayisani ku tikhoma ka n’wina ku ri kunene exikarhi ka matiko, leswaku . . . va dzunisa Xikwembu hi siku ra ku kambela ka xona hikwalaho ka mintirho leyinene ya n’wina leyi va nga timbhoni leti yi voneke hi mahlo.” Vakreste va tibumabumela hi ku endla leswaku mintirho ya vona yi vulavula! Eku heteleleni leswi swi tisa ku dzuneka eka Xikwembu, ku nga ri eka hina. Nilokoswiritano, loko hi tibumabumela eka van’wana, ha vuyeriwa. A hi kambisiseni swivandla swinharhu laha leswi swi nga vaka ntiyiso eka wena.

Loko U Lava Ku Nghenela Vukati

Hi xikombiso, teka mhaka ya ku nghenela vukati. I nyiko leyi humaka eka Yehovha Xikwembu, loyi “vito ra ndyangu wun’wana ni wun’wana etilweni ni le misaveni ri humaka eka yena.” (Vaefesa 3:15) Kumbexana na wena u langutele ku nghenela vukati siku rin’wana. Loko swi ri tano, xana u tibumabumela ku fikela kwihi leswaku u va munghana lonene wa vukati? Ina, xana u tiendlele ndhuma ya njhani tanihi Mukreste la nga siki nghenelaka vukati?

Ematikweni man’wana mindyangu ya khathala swinene hi mhaka leyi. Hi xikombiso, eGhana, loko vanhu vambirhi va lava ku tekana, i ndhavuko leswaku va byela vatswari va vona. Kutani vatswari na vona va ta tivisa swirho swin’wana swa ndyangu. Kutani vandyangu wa jaha va ta tshama ehansi va kanerisana hi ndhuma ya nhwanyana endhawini yoleyo. Loko vatswari va khorwisekile leswaku nhwanyana loyi wa faneleka, va ta tivisa vatswari va nhwanyana leswaku jaha ra vona ri lava ku teka n’wana wa vona. Kutani va ka va nhwanyana va ta kambisisa ndhuma ya jaha va nga si pfumela leswaku ri teka n’wana wa vona. Xisweswo xivuriso xa le Ghana xi ri, “Vutisa lava nga ni vutivi hi loyi u lavaka ku tekana na yena u nga si tiboha.”

Ku vuriwa yini hi matiko ya le Vupela-dyambu, laha hi ntolovelo munhu a tihlawulelaka munghana wa vukati? Hambi ku ri ematikweni lawa, jaha kumbe nhwanyana la nga Mukreste la wupfeke, i vutlhari loko hi ku tshembeka a lavisisa ndhuma ya loyi a lavaka ku tekana na yena, eka lava va n’wi tivaka kahle, vo kota vatswari kumbe vanghana lava wupfeke. Hi ku ya hi buku leyi nge Xihundla Xa Ntsako eNdyangwini, nhwanyana a nga ha tivutisa a ku: “‘Xana wanuna loyi u na ndhuma ya muxaka muni? I vamani vanghana va yena? Xana wa swi kota ku tikhoma? Xana u va khoma njhani vanhu lava dyuhaleke? Xana u huma endyangwini wa muxaka muni? Xana u tirhisana njhani na wona? Xana hi rihi langutelo ra yena hi mali? Xana u tirhisa swakunwa swa xihoko hi ndlela yo biha? Xana wa kariha, hambi ku ri ku vanga ni madzolonga? Xana hi byihi vutihlamuleri lebyi a nga na byona evandlheni, naswona u byi hetisisa njhani? Xana ndzi nga n’wi xixima hilaha ku enteke?’—Levhitika 19:32; Swivuriso 22:29; 31:23; Vaefesa 5:3-5, 33; 1 Timotiya 5:8; 6:10; Tito 2:6, 7.”a

Jaha na rona ri nga rhandza ku tiva hi ta nhwanyana la nga Mukreste, loyi ri lavaka ku n’wi teka. Hi ku ya hi Bibele, Bowasi u lave ku tiva hi ta Rhuti, wansati loyi endzhaku a n’wi tekeke. Loko Rhuti a vutisile: “Xana ndzi tikumise ku yini tintswalo ematihlweni ya wena, lerova ndzi lemukiwa, kasi ndzi munhu wumbe?” Bowasi u te: “Ndzi vikeriwe hinkwaswo leswi u swi [endleke].” (Rhuti 2:10-12) Ina, Bowasi a nga lemukanga vutshembeki, ku tinyiketela ni ku tikarhata ka Rhuti ntsena, kambe u twe van’wana va vulavula kahle hi yena.

Hilaha ku fanaka, ku tikhoma ka wena ku ta pfuna leswaku van’wana va ku languta tanihi la fanekelaka ku va munghana wa vukati. Kahle-kahle, xana u tibumabumela njhani eka van’wana emhakeni leyi?

Loko U Ri Mutirhi

Entirhweni i ndhawu yin’wana leyi eka yona u nga tivuyerisaka hi ku tshama u tikhome kahle. Mphikizano wa ku kuma mintirho wu nga ha va wukulu. Hakanyingi vatirhi lava tiviwaka hi ku tsandzeka ku titsongahata, ku titoloveta ku hlwela ku fika entirhweni ni ku nga tshembeki, va hlongoriwa. Tikhampani ti nga ha hunguta vatirhi va tona lava nga ni ntokoto leswaku ti hunguta ku tirhisiwa ka mali yo tala. Loko lava lahlekeriweke hi mintirho va ri karhi va lava ntirho nakambe, swi nga endleka leswaku tikhampani ti vutisa vahiri va vona vo sungula leswaku ti tiyiseka hi matirhelo, ku tikhoma ni ntokoto wa vona. Vakreste vo tala va swi kotile ku tibumabumela eka vathori va vona hikwalaho ka ku xixima ka vona, maambalelo lamanene, mahanyelo lamanene ni hi timfanelo letinene ta Vukreste.

Yin’wana ya timfanelo leti i vutshembeki—ku nga yona leyi vathori vo tala va yi tekaka yi ri ya nkoka. Ku fana ni muapostola Pawulo, hi lava “ku tikhoma hi ku tshembeka eka swilo hinkwaswo.” (Vaheveru 13:18) Eka khampani yin’wana ya mugodi eGhana, ku vikiwe leswaku ku ni swilo leswi yiviwaka. Mulanguteri un’wana wa ndhawu leyi ku tengisiwaka swilo eka yona, loyi a nga Mbhoni, a nga hlongoriwanga loko van’wana va hlongoriwa. Ha yini? Valawuri va ku xiyile ku tshembeka ka yena emalembeni lama hundzeke. Nakambe a va swi tiva kahle leswaku u tirha hi matimba naswona u xixima lava nga ehenhla ka yena. Ina, ku tikhoma ka yena hi vutshembeki ku endle leswaku a nga lahlekeriwi hi ntirho!

Hi swihi swilo swin’wana leswi Mukreste a nga swi endlaka leswaku a tibumabumela loko a ri entirhweni? I ku dyondza ku va ni vutshila eka ntirho hambi wu ri wihi lowu u nyikiwaka wona. (Swivuriso 22:29) Gingiriteka entirhweni naswona u lawuriwa hi ripfalo. (Swivuriso 10:4; 13:4) Xixima muthori wa wena ni mulanguteri wa wena. (Vaefesa 6:5) Timfanelo leti vathori va ti tekaka ti ri ta nkoka i ku fika hi nkarhi, vutshembeki, vuswikoti ni ku tikarhata, naswona timfanelo teto ti nga ku pfuna leswaku u kuma ntirho hambiloko mintirho yi kala.

Malunghelo eVandlheni

A ku si tshama ku laveka vavanuna lava wupfeke leswaku va ta rhangela evandlheni ra Vukreste, ku fana ni le nkarhini lowu. Ha yini? Esaya u profetile a ku: “Pfula ndhawu ya ntsonga wa wena yi anama. Naswona a va tshambulute tinguvu ta ntsonga wa tabernakela ya wena leyikulu.” (Esaya 54:2) Vuprofeta lebyi byi hetiseka hi ku kula ka vandlha ra Yehovha ra misava hinkwayo.

Xisweswo, loko u ri wanuna la nga Mukreste, xana u nga tibumabumela hi ndlela yihi leswaku u fanelekela ku hlawuriwa leswaku u tirhisiwa? Anakanya hi xikombiso xa Timotiya loko a ha ri jaha. Luka u vika leswaku Timotiya “a ku vulavuriwa kahle ha yena hi vamakwavo va le Listra ni le Ikoniya.” Ina, hi ku tikhoma ka rona lokunene, jaha leri ri endle leswaku ri bumabumeleka eka van’wana emitini yimbirhi leyi hambaneke. Hikokwalaho, Pawulo u rhambe Timotiya leswaku a famba na yena evutirhelini byakwe.—Mintirho 16:1-4.

Xana munhu namuntlha a nga ku ‘lwela njhani ku fanelekela ntirho wa ku va mulanguteri’ hi ndlela leyinene, ya Xikwembu? I ntiyiso leswaku a nge swi endli hi ku lwela ku hlawuriwa kambe hi ku hlakulela timfanelo ta moya leti lavekaka eka vutihlamuleri lebyi. (1 Timotiya 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Naswona a nga kombisa leswaku “u navela ntirho lowunene” hi ku hlanganyela hi xitalo entirhweni wa ku chumayela ni ku endla vadyondzisiwa. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Lava va tibumabumelaka tanihi vavanuna va Vakreste lava nga ni vutihlamuleri va khathala ngopfu hi vuhlayiseki bya vamakwavo bya moya. Va landzela xitsundzuxo xa muapostola Pawulo lexi nge: “Avelanani ni vakwetsimi hi ku ya hi swilaveko swa vona. Mi landzela ndlela ya malwandla.” (Varhoma 12:13) Hi ku endla tano, Mukreste a nga ‘tibumabumela hakunene tanihi mutirheli wa Xikwembu.’

Ku Tibumabumela Minkarhi Hinkwayo

Ku tibumabumela eka van’wana a swi vuli ku va ni vukanganyisi kumbe ku lava ku “tsakisa vanhu.” (Vaefesa 6:6) Kahle-kahle swi vula ku tibumabumela eka Muvumbi wa hina, Yehovha Xikwembu, hi ku landzela milawu ni minsinya ya milawu yakwe hi mbilu hinkwayo. Loko u hlakulela vumoya bya wena ni ku tiyisa vuxaka bya wena na Yehovha Xikwembu, van’wana va ta xiya nhluvuko lowu u wu endlaka hikwalaho ka ndlela leyi u tirhisanaka ha yona ni swirho swa ndyangu wa ka n’wina, vatirhi-kuloni ni Vakreste-kuloni. Nakambe va ta xiya ku ringanisela ka wena, ku hluteka ka wena emianakanyweni, vuswikoti bya wena bya ku byarha vutihlamuleri ni ku titsongahata ka wena. Sweswo swi ta endla leswaku va ku rhandza ni ku ku xixima, kasi xa nkoka swinene, swi ta endla leswaku Yehovha Xikwembu a ku amukela hikwalaho ka leswi u tibumabumelaka eka van’wana!

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 19]

Vatswari vo tala, hi vutlhari va vutisa malunghana ni ndhuma ya loyi n’wana wa vona a lavaka ku tekana na yena

[Xifaniso lexi nga eka tluka 20]

Makwerhu u tibumabumelela malunghelo ya ntirho hi ku va la anakanyelaka van’wana