Nyikela Nyingiso eRitweni Ra Xikwembu Ra Vuprofeta Lebyi Khumbaka Nkarhi Wa Hina
“Twisisa, Wena n’wana wa munhu, leswaku xivono lexi i xa nkarhi wa makumu.”—DANIYELE 8:17.
1. I yini lexi Yehovha a lavaka leswaku vanhu hinkwavo va xi tiva malunghana ni nkarhi wa hina?
YEHOVHA a nga va fihleli vanhu vutivi bya swiendlakalo swa nkarhi lowu taka. Ku ri na sweswo, i Muhlavuteri wa swihundla. Entiyisweni, u lava leswaku hinkwerhu hi swi tiva leswaku hi nghene hi nhloko eka “nkarhi wa makumu.” Wolawo i mahungu ya nkoka swinene eka vanhu va tsevu wa magidi ya timiliyoni lava hanyaka emisaveni sweswi!
2. Ha yini vanhu va karhateka hi vumundzuku?
2 Xana swa hlamarisa leswi misava leyi yi nga ekusuhi ni ku hela? Munhu wa swi kota ku famba en’wetini, kambe hakanyingi a nga swi koti ku rhendzeleka a ntshunxekile eka pulanete leyi. Wa swi kota ku tata yindlu hi switirhisiwa swa manguva lawa, kambe wa tsandzeka ku hlula swiphiqo leswi vangaka ku hohloka ka mindyangu. Naswona wa swi kota ku hangalasa rungula, kambe wa tsandzeka ku dyondzisa vanhu leswaku va hanyisana hi ku rhula. Ku tsandzeka ka munhu ku seketela vumbhoni byo tala bya Matsalwa bya leswaku hi hanya enkarhini wa makumu.
3. Xana marito lama nge “nkarhi wa makumu” ma tirhisiwe rini ro sungula emisaveni?
3 Marito wolawo yo hlawuleka—“nkarhi wa makumu”—ma tirhisiwe ro sungula kwalomu ka malembe ya 2 600 lama hundzeke hi ntsumi Gabriyele. Muprofeta wa Xikwembu loyi a karhatekeke, u twe Gabriyele a ku: “Twisisa, Wena n’wana wa munhu, leswaku xivono lexi i xa nkarhi wa makumu.”—Daniyele 8:17.
Lowu I “Nkarhi Wa Makumu”!
4. Hi wahi marito man’wana lawa Bibele yi ma tirhisaka loko yi vulavula hi nkarhi wa makumu?
4 Marito lama nge “nkarhi wa makumu” ni lama nge “nkarhi lowu vekiweke wa makumu” ma humelela ka tsevu ebukwini ya Daniyele. (Daniyele 8:17, 19; 11:35, 40; 12:4, 9) Ma yelana ni ‘masiku yo hetelela’ lawa muapostola Pawulo a vulavuleke ha wona ka ha ri emahlweni. (2 Timotiya 3:1-5) Yesu Kreste u vule leswaku nkarhi wolowo a wu ta fungha “vukona” bya yena loko a vekiwe exiluvelweni a ri Hosi etilweni.—Matewu 24:37-39.
5, 6. I vamani lava ‘famba-fambeke’ enkarhini lowu wa makumu, naswona vuyelo byi ve byihi?
5 Daniyele 12:4 yi ri: “Loko ku ri wena, Wena Daniyele, endla marito lawa ma va xihundla, u lemela buku, ku fika enkarhini wa makumu. Vo tala va ta famba-famba, kutani vutivi bya ntiyiso byi ta andza.” Swo tala swa leswi Daniyele a swi tsaleke swi endliwe xihundla leswaku vanhu va nga swi twisisi ku ringana malembe-xidzana yo tala. Kambe ku vuriwa yini hi namuntlha?
6 Enkarhini lowu wa makumu, Vakreste vo tala vo tshembeka va ‘famba-fambile’ kumbe ku kambisisa Rito ra Xikwembu, ku nga Bibele. Vuyelo byi ve byihi? Hi ku katekisiwa hi Yehovha eka matshalatshala ya vona, vutivi bya ntiyiso byi andzile. Hi xikombiso, Timbhoni ta Yehovha leti totiweke ti katekisiwe hi ku twisisa loku ku ti pfuneke ku vona leswaku Yesu Kreste u ve Hosi ya le tilweni hi lembe ra 1914. Hi ku pfumelelana ni marito ya muapostola lama tsariweke eka 2 Petro 1:19-21, vatotiwa volavo ni vanakulobye va vona vo tshembeka va ‘nyikela nyingiso eka rito ra vuprofeta’ naswona va khorwiseka leswaku lowu i nkarhi wa makumu.
7. Hi tihi timhaka tin’wana leti endlaka buku ya Daniyele yi hlawuleka?
7 Buku ya Daniyele yi hlawulekile hi tindlela to tala. Buku leyi yi vula leswaku hosi yi lava ku dlaya vavanuna va yona vo tlhariha hikwalaho ka leswi va tsandzekaka ku hlavutela ni ku hlamusela norho wa yona lowo tika, kambe muprofeta wa Xikwembu wa wu hlamusela. Majaha manharhu lama alaka ku gandzela xifaniso xo leha ma hoxiwa ekheleni ra ndzilo leri hisaka swinene, kambe ma huma ma nga tshwanga. Loko nkhuvo wun’wana wu ri karhi wu ya emahlweni, madzana ya vanhu ma vone voko ri tsala marito yo hlamarisa ekhumbini ra yindlu ya vuhosi. Vakunguhati va leswo biha va endla leswaku mukhalabye un’wana a hoxiwa ekheleni ra tinghala, kambe u huma a ri hava ni xivati. Ku vonaka swivandzana swa mune exivonweni, naswona swi nyikiwa nhlamuselo ya vuprofeta leyi khumbaka ni nkarhi lowu wa makumu.
8, 9. Xana buku ya Daniyele yi nga hi vuyerisa hi ndlela yihi, ngopfu-ngopfu sweswi, enkarhini wa makumu?
8 Ina, buku ya Daniyele yi tamele swiyenge swimbirhi leswi hambaneke swinene. Xo sungula i nhlamuselo ya matimu, lexin’wana i vuprofeta. Haswimbirhi swi nga aka ripfumelo ra hina. Xiyenge lexi hlamuselaka xi hi komba leswaku Yehovha Xikwembu u katekisa lava va hlayisaka vutshembeki eka yena. Naswona xiyenge xa vuprofeta xi aka ripfumelo hi ku kombisa leswaku Yehovha u swi tiva ka ha ri emahlweni leswi nga ta endleka eka malembe-xidzana—ni le ka magidi ya malembe—lama ha taka.
9 Vuprofeta byo hambana-hambana lebyi tsariweke hi Daniyele byi yisa nyingiso eka Mfumo wa Xikwembu. Loko hi ri karhi hi vona ku hetiseka ka vuprofeta byebyo, ripfumelo ra hina ra tiyisiwa, naswona swi hi endla hi khorwiseka swinene leswaku hi hanya enkarhini wa makumu. Kambe vaxopaxopi van’wana va hehla Daniyele, va vula leswaku vuprofeta bya buku leyi thyiweke vito rakwe kahle-kahle byi tsariwe endzhaku ka swiendlakalo leswi swi vonakaka onge swi hetisisa byona. Loko leswi va swi vulaka swi ri ntiyiso, swi nga pfuxa ku kanakana lokukulu malunghana ni leswi buku ya Daniyele yi swi profeteke hi ta nkarhi wa makumu. Vaxopaxopi va kanakana ni leswi buku leyi yi swi hlamuselaka. A hi kambisiseni hi vona.
Ku Tengiwa Ka Nandzu!
10. Xana buku ya Daniyele yi hehliwa hi ndlela yihi?
10 Tianakanye u ri ehubyeni ya nawu, laha ku tengiwaka nandzu. Gqweta leri tengisaka ri sindzisa leswaku mulumbetiwa u ni nandzu wa vukanganyisi. Ina, buku ya Daniyele yi tikomba khwatsi yi ri matimu yo tshembeka, lama tsariweke hi muprofeta wa Muheveru loyi a hanyeke eka lembe-xidzana ra vunkombo ni ra vutsevu B.C.E. Hambiswiritano, vaxopaxopi va vula leswaku buku leyi i ya vukanganyisi. Kutani a hi rhangeni hi vona loko leswi yi swi hlamuselaka swi pfumelelana ni matimu.
11, 12. Xana ku humelele yini hi xihehlo xa leswaku Belxatsara a a nga ri munhu wa xiviri?
11 A hi nge hi kambisisa leswi swi nga vuriwaka mhaka ya mufumi loyi a nga riki kona. Daniyele ndzima 5 yi komba leswaku Belxatsara a a ri hosi eBabilona loko muti wolowo wu lovisiwa hi 539 B.C.E. Vaxopaxopi va kanete mhaka leyi hikuva vito ra Belxatsara ri kumeka eBibeleni ntsena. Kambe, van’wamatimu va khale va vula leswaku Nabonidus hi yena hosi yo hetelela ya le Babilona.
12 Hambiswiritano, hi lembe ra 1854 ku yimburiwe swiphepherhele leswitsongo swi nga ri swingani swa vumba emarhumbini ya Ura, muti wa khale wa le Babilona, laha sweswi ku nga Iraq. Matsalwa lawa ya tinhlanga a ma katsa xikhongelo lexi eka xona Hosi Nabonidus a vulavuleke hi “Belxatsara n’wananga lonkulu wa jaha.” Hambi ku ri vaxopaxopi va boheke ku pfumela, va ku: Loyi i Belxatsara wa le bukwini ya Daniyele. Hikwalaho hosi leyi ku vuriwaka leswaku a yi nga ri kona, a yi ri kona, a yo ka yi nga si tiviwa hi van’wamatimu va misava. Lebyi ko va byin’wana bya vumbhoni byo tala bya leswaku matsalwa ya Daniyele i ya ntiyiso hakunene. Xitiyisekiso xo tano xi kombisa leswaku buku ya Daniyele hakunene i xiphemu xa Rito ra Xikwembu leri hi faneleke hi ri nyika nyingiso wo hlawuleka sweswi, enkarhini wa makumu.
13, 14. Nebukadnetsara a a ri mani, naswona hi xihi xikwembu xa mavunwa lexi a a xi gandzela ngopfu?
13 Buku ya Daniyele yi tamele vuprofeta lebyi khumbaka ku tlhandlamana ka mimfumo ya misava ni swiendlo swa vafumi van’wana va yona. Ku nga vuriwa leswaku un’wana wa vafumi lava i nhenha leyi simekeke mfumo. Tanihi hosana ya Babilona leyi kumeke harhi, yena ni vuthu ra yena va hlule mavuthu ya le Egipta, ya Faro Neko eKarkemixi. Kambe hosana leyi yi hluleke ya le Babilona yi twe timhaka leti ti yi sindziseke ku siya tindhuna-nkulu ta yona, ku va tona ti hetisaka ku hlula ka yona. Loko jaha leri leritsongo leri vuriwaka Nebukadnetsara ri twa hi ta rifu ra tata wa rona, ku nga Nabopolassar, ri tshame exiluvelweni hi 624 B.C.E. Eku fumeni ka rona ka malembe ya 43, ri simeke mfumo lowu a wu hlanganisa tindhawu leti eku sunguleni a ti ri ta Asiriya, kutani ri engetela vulawuri bya rona ku ya eSiriya ni le Palestina, ku ya fika endzilakanini wa Egipta.
14 Nebukadnetsara a a gandzela Marduk, xikwembu lexikulu xa Babilona. Hosi a yi nkhensa Marduk hikwalaho ka ku hlula ka yona hinkwako. Le Babilona, Nebukadnetsara u akile ni ku khavisa titempele ta Marduk ni ta swikwembu swin’wana swo tala swa le Babilona. Xifaniso xa nsuku lexi hosi leyi ya le Babilona yi xi yimiseke erivaleni ra Dura swi nga ha endleka leswaku a xi endleriwa Marduk. (Daniyele 3:1, 2) Naswona swi tikomba onge Nebukadnetsara a a tshembe ngopfu ku hlahluva, loko a hlela ku lwa nyimpi.
15, 16. I yini lexi Nebukadnetsara a xi endleke emutini wa Babilona, naswona ku humelele yini loko a tinyungubyisa hi vukulu bya wona?
15 Hi ku heta ku aka mpatsanyeto wa marhangu lamakulu ya Babilona, lawa a ma sunguriwe hi tata wakwe ku ma aka, Nebukadnetsara u endle ntsindza lowu wu tikomba onge a wu nga ta hluriwa hi munhu. Leswaku a enerisa nkosikazi ya yena ya Mumeda, leyi a yi navela switsunga ni makhwati ya le ka rikwavo, ku vuriwa leswaku Nebukadnetsara u endle mintanga endhawini yo voyama—a yi tekiwa yi ri xin’wana xa swihlamariso swa nkombo swa khale. U endle Babilona wu va muti lowu nga ni marhangu yo tala ku tlula miti hinkwayo ya nkarhi wolowo. Naswona a a tinyungubyisa swinene hikwalaho ka xivandla xolexo xa vukhongeri bya mavunwa!
16 Siku rin’wana Nebukadnetsara u tinyungubyisile a ku: “Xana loyi a hi yena Babilona Lonkulu, loyi ndzi n’wi akeke?” Hambiswiritano, hi ku ya hi Daniyele 4:30-36, “loko rito ra ha ri enon’wini wa hosi,” yi sungule ku penga. Tanihi leswi a yi nga faneleki ku fuma ku ringana malembe ya nkombo, a yi dya matsavu, hilaha Daniyele a profeteke hakona. Kutani mfumo wa yona wu tlheriseriwa eka yona. Xana wa yi tiva nhlamuselo ya vuprofeta ya hinkwaswo leswi? Xana u nga hlamusela ndlela leyi ku hetiseka ka byona lokukulu ku fambaka ha yona ku ta fika enkarhini wa makumu?
Ku Hlawula Swiyenge Swin’wana Swa Vuprofeta
17. U nga wu hlamusela njhani norho wa vuprofeta lowu Xikwembu xi endleke leswaku Nebukadnetsara a wu lorha elembeni ra yena ra vumbirhi ra ku fuma ka yena tanihi hosi ya misava?
17 A hi hlawuleni swiyenge swin’wana swa vuprofeta ebukwini ya Daniyele. Elembeni ra vumbirhi ra ku fuma ka Nebukadnetsara tanihi hosi ya misava hinkwayo hi ku ya hi vuprofeta bya Bibele (606/605 B.C.E.), Xikwembu xi n’wi endle a lorha norho wo chavisa. Hi ku ya hi Daniyele ndzima 2, norho lowu a wu katsa xifaniso lexikulu lexi nga ni nhloko ya nsuku, xifuva ni mavoko ya silivhere, khwiri ni mindzhumbi ya koporo, milenge ya nsimbi ni mikondzo ya nsimbi leyi pfanganisiweke ni vumba. Xana swiphemu swo hambana-hambana swa xifaniso a swi yimela yini?
18. I yini lexi a xi yimeriwa hi nhloko ya nsuku, xifuva ni mavoko ya silivhere ni khwiri ni mindzhumbi ya koporo swa xifaniso xa le norhweni?
18 Muprofeta wa Xikwembu u byele Nebukadnetsara a ku: “Wena hosi, . . . u nhloko ya nsuku.” (Daniyele 2:37, 38) Nebukadnetsara a a ri wo rhanga eka vafumi lava va lawuleke Mfumo wa Babilona. Wu wisiwe hi Meda-Peresiya, lowu yimeriwaka hi xifuva ni mavoko ya silivhere ya xifaniso lexi. Ku landzele Mfumo wa Grikiya, lowu yimeriwaka hi khwiri ni mindzhumbi ya koporo. Xana mfumo wolowo wa misava wu sungurise ku yini?
19, 20. Alekzanda Lonkulu a a ri mani, naswona u hoxe xandla hi ndlela yihi eku endleni ka leswaku Grikiya wu va mfumo wa misava?
19 Eka lembe-xidzana ra vumune B.C.E., jaha rin’wana ri hetisise xiphemu xa nkoka eku hetisekeni ka vuprofeta bya Daniyele. Ri velekiwe hi 356 B.C.E., naswona misava a yi ri vitana Alekzanda Lonkulu. Endzhaku ka ku dlayiwa ka tata wakwe, Philip, hi 336 B.C.E., Alekzanda wa malembe ya 20 hi vukhale u kume ndzhaka ya xiluvelo xa Makedoniya.
20 Eku sunguleni ka May hi 334 B.C.E., Alekzanda u sungule tsima ra ku hlula. A a ri ni vuthu leritsongo kambe leri a ri humelela, ra masocha ya 30 000 lama fambaka hi milenge ni lama gadaka tihanci ya 5 000. ENambyeni wa Granicus wa le n’walungu-vupela-dyambu bya Asia Minor (laha sweswi ku nga Turkey), Alekzanda u hlule ro sungula loko a lwa ni Vaperesiya hi 334 B.C.E. Hi 326 B.C.E., muhluri loyi wa nkhinkhi a a va hlurile naswona a a fambe a ya fika etlhelo ra le vuxeni eNambyeni wa Indus, lowu sweswi wu kumekaka ePakistan. Kambe Alekzanda u hluriwile enyimpini yakwe yo hetelela loko a ri eBabilona. Hi June 13, 323 B.C.E., endzhaku ko hanya malembe ya 32 ni tin’hweti ta nhungu ntsena, u hluriwe hi nala wa matimba swinene, ku nga rifu. (1 Vakorinto 15:55) Hambiswiritano, hi ku hlula ka yena, Grikiya wu ve mfumo wa misava, hilaha ku profetiweke hakona eka Daniyele.
21. Ku engetela eka Mfumo wa Rhoma, hi wihi mfumo wun’wana wa misava lowu a wu fanekiseriwa hi milenge ya nsimbi ya xifaniso xa le norhweni?
21 Xana milenge ya nsimbi ya xifaniso lexikulu yi fanekisela yini? Yi fanekisela Rhoma, leri fanaka ni nsimbi leri fayeke ni ku pfotlosa Mfumo wa Grikiya. Varhoma a va wu xiximanga Mfumo wa Xikwembu lowu twarisiweke hi Yesu Kreste, kutani va n’wi dlayile emhandzini ya nxaniso hi 33 C.E. Rhoma ri endle matshalatshala yo pfotlosela Vukreste bya ntiyiso hi ku xanisa vadyondzisiwa va Yesu. Hambiswiritano, milenge ya nsimbi ya xifaniso xa le norhweni wa Nebukadnetsara a yi fanekisela Mfumo wa Rhoma swin’we ni hluke ra wona ra politiki—Mfumo wa Misava wa Anglo-Amerika.
22. Xana xifaniso xa le norhweni xi hi pfuna njhani ku vona leswaku hi nghene hi nhloko enkarhini wa makumu?
22 Loko hi yi kambisisa kahle hi ta swi xiya leswaku hi nghene hi nhloko enkarhini wa makumu, hikuva se hi le milengeni ya nsimbi ni vumba, ya xifaniso xa le norhweni. Tihulumendhe tin’wana ta namuntlha ti fana ni nsimbi kumbe ti lawula vanhu hi ndlela ya tihanyi, kasi tin’wana ti fana ni vumba. Hambileswi vumba byi nga tiyangiki, kasi “vana va vanhu” va vumbiwe ha byona, vulawuri lebyi fanaka ni nsimbi byi boheke ku pfumelela vanhu lava tolovelekeke leswaku va va ni rito eka tihulumendhe leti va fumaka. (Daniyele 2:43; Yobo 10:9) Ina, vulawuri bya tihanyi ni vanhu lava tolovelekeke a swi hlangani, ku fana ni leswi nsimbi ni vumba swi endlaka swona. Kambe Mfumo wa Xikwembu ku nga ri khale wu ta herisa misava leyi leyi avaneke hikwalaho ka tipolitiki.—Daniyele 2:44.
23. U nga wu hlamusela njhani norho ni swivono leswi Daniyele a swi voneke hi lembe ro sungula ra ku fuma ka Belxatsara?
23 Ndzima ya vunkombo ya vuprofeta bya Daniyele bya matimba na yona yi hi tisa eka nkarhi wa makumu. Yi rungula hi ta xiendlakalo xa lembe ro sungula ra Hosi Belxatsara wa le Babilona. Kutani loko a ri emalembeni ya va-70, Daniyele u ve ni “norho ni swivono swa nhloko yakwe esangwini ra yena.” Swivono sweswo swi n’wi chavise ngopfu! U ri: “Waswivo, lahaya a ku ri ni timheho ta mune ta matilo leti a ti dunga lwandle lerikulu. Elwandle a ku huma swivandzana swa mune leswikulu, xin’wana ni xin’wana xi hambanile ni swin’wana.” (Daniyele 7:1-8, 15) Vona swivandzana swo hlamarisa swonghasi! Xo sungula i nghala leyi nga ni timpapa, xa vumbirhi xi fana ni bere. Hiloko ku ta yingwe leyi nga ni timpapa ta mune ni tinhloko ta mune! Xivandzana xa vumune lexi tiyeke hilaha ku nga tolovelekangiki xi ni meno lamakulu ya nsimbi ni timhondzo ta khume. Exikarhi ka timhondzo ta xona ta khume ku humelela rimhondzo “leritsongo” leri nga ni “mahlo yo fana ni mahlo ya munhu” ni “nomu lowu vulavulaka swilo swo hlamarisa.” Kunene i swivumbiwa swo chavisa!
24. Hi ku ya hi Daniyele 7:9-14, xana Daniyele u vona yini etilweni, naswona xivono lexi xi kombetela eka yini?
24 Endzhaku ka sweswo Daniyele u vona swilo swa le tilweni. (Daniyele 7:9-14) “Nkulukumba wa Masiku,” ku nga Yehovha Xikwembu, u vonaka a tshamile exiluvelweni hilaha ku vangamaka tanihi Muavanyisi. ‘Magidi-gidi ma n’wi tirhela, ni va 10 000 va andzisiwe ka 10 000 va hambeta va yime emahlweni ka yena.’ Loko xi avanyise swivandzana hi matimba, Xikwembu xi swi tekela vulawuri kutani xi lovisa xivandzana xa vumune. Vulawuri lebyi tshamaka hi masiku ehenhla ka “vanhu, vanhu va matiko ni tindzimi” byi rhwexiwe “loyi a fanaka ni n’wana wa munhu.” Leswi swi kombetela eka nkarhi wa makumu ni le ku vekiweni ka N’wana wa munhu exiluvelweni, ku nga Yesu Kreste, hi lembe ra 1914.
25, 26. I swivutiso swihi leswi nga ha tlakukaka loko hi hlaya buku ya Daniyele, naswona i buku yihi leyi nga hi pfunaka ku swi hlamula?
25 A swi kanakanisi leswaku vahlayi va buku ya Daniyele va ni swivutiso. Hi xikombiso, xana swivandzana swa mune swa buku ya Daniyele ndzima 7 swi yimela yini? Xana “mavhiki ya 70” ya vuprofeta bya Daniyele 9:24-27 ma yimela yini? Ku vuriwa yini hi Daniyele ndzima 11 ni nyimpi leyi profetiweke ya “hosi ya le n’walungwini” ni “hosi ya le dzongeni”? Xana hi nga langutela yini malunghana ni tihosi leti enkarhini wa makumu?
26 Yehovha u nyike malandza yakwe lama totiweke ya laha misaveni ku twisisa timhaka to tano, “vakwetsimi va Loyi a Tlakukeke,” hilaha va vitaniwaka hakona eka Daniyele 7:18. Tlhandlakambirhi, “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri endle lunghiselelo ra leswaku hinkwerhu hi kota ku ma twisisa khwatsi marito lama huhuteriweke ya muprofeta Daniyele. (Matewu 24:45) Sweswi ma kumeka eka buku leya ha ku humesiwaka leyi nge Nyikela Nyingiso Eka Vuprofeta Bya Daniyele! Buku leyi yi nga ni swifaniso swo xonga ya matluka ya 320 yi hlamusela xiyenge xin’wana ni xin’wana xa buku ya Daniyele. Yi hlamusela vuprofeta hinkwabyo lebyi akaka ripfumelo ni timhaka hinkwato leti tsariweke hi muprofeta Daniyele la rhandzekaka.
Nhlamuselo Ya Xiviri Ya Siku Ra Hina
27, 28. (a) I yini leswi hi swi tivaka malunghana ni ku hetiseka ka vuprofeta ebukwini ya Daniyele? (b) Xana hi hanya enkarhini wihi, naswona hi fanele hi endla yini?
27 Anakanya hi yinhla leyi ya nkoka: Vuprofeta hinkwabyo bya buku ya Daniyele byi hetisekile, handle ka vuxokoxoko byi nga ri byingani ntsena. Hi xikombiso, sweswi se ha xi vona xiyimo xa misava lexi kombisiwaka hi mikondzo ya xifaniso xa le norhweni xa Daniyele ndzima 2. Xikundzu xa murhi wa le ka Daniyele ndzima 4 xi ntshunxiwile hi ku vekiwa ka Hosi ya Vumesiya exiluvelweni, ku nga Yesu Kreste, hi lembe ra 1914. Ina, hilaha swi profetiweke hakona eka Daniyele ndzima 7, Nkulukumba wa Masiku u nyike N’wana wa munhu vuhosi hi nkarhi wolowo.—Daniyele 7:13, 14; Matewu 16:27–17:9.
28 Masiku ya 2 300 ya Daniyele ndzima 8 swin’we ni masiku ya 1 290 ni masiku ya 1 335 ya ndzima 12 hinkwawo ma hetisekile—ma hundzile. Loko hi dyondza Daniyele ndzima 11 hi kuma leswaku ku lwa ka “hosi ya le n’walungwini” ni “hosi ya le dzongeni” ku le kusuhi ni ku hela. Hinkwaswo leswi swi tiyisa vumbhoni bya Matsalwa bya leswaku sweswi hi nghene hi nhloko enkarhini wa makumu. Loko hi anakanya hi ndhawu ya hina yo hlawuleka enkarhini lowu hi nga eka wona, xana hi fanele hi tiyimisela ku endla yini? Handle ko kanakana, hi fanele hi nyikela nyingiso eka rito ra Yehovha Xikwembu ra vuprofeta.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Xikwembu xi lava leswaku vanhu hinkwavo va tiva yini malunghana ni siku ra hina?
• Xana buku ya Daniyele yi nga aka ripfumelo ra hina hi ndlela yihi?
• Xifaniso xa le norhweni wa Nebukadnetsara a xi ri ni swivumbeko swihi, naswona leswi swi fanekisela yini?
• I yini lexi xiyekaka malunghana ni ku hetiseka ka vuprofeta lebyi kumekaka ebukwini ya Daniyele?