Pawulo U Hlela Minyikelo Ya Ku Phalala Vakwetsimi

SWILO swa moya i swa nkoka swinene eka Vakreste va ntiyiso. Kambe, ku khathalela swilaveko swa nyama swa van’wana na swona i swa nkoka eka vona. Hakanyingi va pfune lava va langutaneke ni swiyimo swo nonon’hwa. Rirhandzu ra vumakwerhu ri pfune Vakreste ku pfuna vapfumeri-kulobye lava va pfumalaka.—Yohane 13:34, 35.

Ku rhandza vamakwavo va moya swi susumetele muapostola Pawulo ku hlela munyikelo emavandlheni ya le Akaya, Galatiya, Makedoniya ni le mugangeni wa Asiya. I yini leswi endleke leswaku ku va ni xilaveko lexi? Xana mphalalo lowu wu hleriwe njhani? Xana va angule njhani? Naswona ha yini hi tsakela ku tiva leswi endlekeke?

Xiyimo Xa Vandlha Ra Yerusalema

Endzhaku ka Pentekosta ya 33 C.E., Vayuda ni vaproselita lava a va huma etindhawini tin’wana lava va veke vadyondzisiwa hi Pentekosta va sale eYerusalema nkarhinyana leswaku va dyondza swo tala hi ripfumelo ra ntiyiso. Laha a swi fanerile, vagandzeri-kulobye va va pfune hi ntsako ku byarha ndzhwalo wa nkarhi wolowo lowu engetelekeke. (Mintirho 2:7-11, 41-44; 4:32-37) Mpfilumpfilu wu nga ha va wu engetele xilaveko tanihi leswi varhandzi va tiko va hlohloteleke ku xandzuka ni madzolonga lama pfuxiwaka hi ntlawa. Kambe, leswaku ku nga vi na mulandzeri wa Kreste la dlayiwaka hi ndlala, a ku aviwa swakudya siku ni siku, swi nyikiwa tinoni leti pfumalaka. (Mintirho 6:1-6) Heroda u tinyiketele eku xaniseni ka vandlha, naswona exikarhi ka va-40 C.E., ndlala yi hlasele Yudiya. Kasi eka valandzeri va Yesu, leswi hinkwaswo a swi ta va swi vange leswi Pawulo a swi vuleke “ku xaniseka,” “mahlomulo” ni “ku phangiwa ka swilo swa [vona].”—Vaheveru 10:32-34; Mintirho 11:27–12:1.

Kwalomu ka 49 C.E., xiyimo lexi a xa ha bihile. Hikwalaho, endzhaku ko pfumela leswaku Pawulo u ta yisa nyingiso eku chumayeleni ka Vamatiko, Petro, Yakobo na Yohane va n’wi kombele ku “tsundzuka swisiwana.” Hi swona leswi Pawulo a tiyimiseleke ku swi endla.—Vagalatiya 2:7-10.

Ku Hlela Minhlengo

Pawulo u langutele mali leyi a yi hlengeriwa Vakreste lava nga swisiwana eYudiya. Kwalomu ka 55 C.E., u byele Vakorinto a ku: “Malunghana ni nhlengo lowu nga wa vakwetsimi, hilaha ndzi leriseke hakona emavandlheni ya Galatiya, na n’wina endlani hi ndlela yoleyo. Siku rin’wana ni rin’wana ro sungula evhikini, un’wana ni un’wana wa n’wina a a veke swo karhi etlhelo endlwini ya yena a swi hlayisa, hi ku ya hilaha a fuweke hakona . . . [Kutani,] vanhu van’wana ni van’wana lava mi va bumabumelaka hi mapapila, hi vona ndzi nga ta va rhuma leswaku va yisa nyiko ya n’wina ya musa eYerusalema.” (1 Vakorinto 16:1-3) Endzhaku ka lembe Pawulo u vule leswaku mavandlha ya Makedoni na Akaya a ma hoxa xandla. Naswona loko minhlengo yo sungula yi rhumeriwa eYerusalema, ku va kona ka vayimeri lava humaka emugangeni wa Asiya ku kombisa leswaku swi nga ha endleka mavandlha ya ndhawu yoleyo na wona ma humese nhlengo.—Mintirho 20:4; 2 Vakorinto 8:1-4; 9:1, 2.

A nga kona munhu loyi a a sindzisiwa ku humesa swo tlula leswi nga ematimbeni yakwe. Ematshan’weni ya sweswo, a ku laveka ku ringanisela leswaku lava nga ni swo tala va pfuna lava pfumalaka exikarhi ka vakwetsimi va le Yerusalema ni le Yudiya. (2 Vakorinto 8:13-15) Pawulo u te: “Un’wana ni un’wana a a endle hilaha a boheke hakona embilwini yakwe, ku nga ri hi ku vilela kumbe hi ku sindzisiwa, hikuva Xikwembu xi rhandza munyiki la tsakeke.”—2 Vakorinto 9:7.

Muapostola u nyike Vakorinto xivangelo lexinene xa ku hanana. Yesu ‘u ve xisiwana hi mhaka ya vona, leswaku va ta fuwa’ hi tlhelo ra moya. (2 Vakorinto 8:9) Kunene, a va lava ku tekelela moya wakwe wa ku hanana. Tlhandlakambirhi, leswi Xikwembu a xi va fuwisa eka “ku hanana ka mixaka hinkwayo,” a swi fanela leswaku va pfuna eka swilaveko swa vakwetsimi.—2 Vakorinto 9:10-12.

Langutelo Ra Lava A Va Hoxa Xandla

Hi nga dyondza swo tala emhakeni ya ku hanana hi ku tirhandzela hi ku kambela langutelo ra lava pfuneke enongonokweni wa mphalalo wa vakwetsimi wa lembe-xidzana ro sungula. Va nyikele ngopfu ku tlula leswi vanhu lava a va gandzela na vona Yehovha a va swi lava. A swi kombisa leswaku a ku ri ni xiboho xa vumakwerhu exikarhi ka Vayuda ni Vakreste va Matiko. Ku nyikela ni ku amukela minyikelo a swi kombisa vun’we ni vunghana lebyi a byi ri kona exikarhi ka Vamatiko ni Vayuda. A va nyikela hi swilo swa nyama ni swa moya.—Varhoma 15:26, 27.

Swi nga ha endleka eku sunguleni Pawulo a nga va byelanga Vakreste va le Makedoniya leswaku va nyikela—na vona a va ri evusiwaneni lebyikulu. Kambe, va ‘hambete va kombela ku hoxa xandla eka lunghelo ra ku hanana.’ Phela, hambileswi va langutaneke ni “ndzingo lowukulu loko va xaniseka,” hi ku tsaka va hanane hi “leswi nga ehenhla ka vuswikoti bya vona bya xiviri”! (2 Vakorinto 8:1-4) Ndzingo wa vona lowukulu a wu katsa swihehlo swa leswaku a va ri ni vukhongeri lebyi nga amukelekiki eka Varhoma. Xisweswo, swa twisiseka leswi va veke ni ntwela-vusiwana hi vamakwavo va Vayuda, lava a va xaniseka hi ndlela leyi fanaka.—Mintirho 16:20, 21; 17:5-9; 1 Vatesalonika 2:14.

Hambileswi eku sunguleni Pawulo a tirhiseke ndlela yo sungula ya Vakorinto yo hisekela ku humesa nhlengo ku va a khutaza va le Makedoniya, kambe ku hiseka koloko ka Vakorinto se a ku herile. Sweswi muapostola u nyikela xikombiso xa ku hanana ka va le Makedoniya leswaku a khutaza Vakorinto. U kume swi fanerile ku va tsundzuxa leswaku a ku ri nkarhi wa leswaku va hetisisa leswi va swi sunguleke n’wexemu wa kona. Xana ku humelele yini?—2 Vakorinto 8:10, 11; 9:1-5.

Tito u sungule nhlengo eKorinto, kambe ku tlhekeke swiphiqo leswi ku nga ha endlekaka swi onhe matshalatshala yakwe. Endzhaku ko hlangana na Pawulo eMakedoniya, Tito u tlhele ni van’wana vambirhi leswaku a ya tiyisa vandlha ra le Korinto ni ku hetisisa nhlengo. Van’wana va nga ha va va sungule moya wa leswaku Pawulo a a ringeta ku dyelela Vakorinto. Kumbexana leswi hi swona leswi endleke leswaku a rhumela vavanuna vanharhu ku ya hetisisa nhlengo ni ku bumabumela un’wana ni un’wana wa vona. Pawulo u te: “Hi papalata leswaku ku nga vi na munhu hambi a ri wihi la kumaka xihoxo eka hina mayelana ni munyikelo lowu wo hanana lowu nga ta tameriwa hi hina. Hikuva hi ‘endla lunghiselelo ro tshembeka, ku nga ri ntsena emahlweni ka Yehovha, kambe ni le mahlweni ka vanhu.’”—2 Vakorinto 8:6, 18-23; 12:18.

Ku Hundzisa Munyikelo

Hi ximun’wana xa 56 C.E., a va lunghekele ku teka mali leyi nyikeriweke va yi yisa eYerusalema. Pawulo a a famba ni vayimeri lava hlawuriweke hi lava va hlengeke mali leyi. Mintirho 20:4 yi ri: “A a fambisana na Sopatere n’wana wa Piro wa le Beriya, Aristarko na Sekundo wa Vatesalonika, na Gayo wa le Derbe, na Timotiya, na Tixiko na Trofimo lava humaka emugangeni wa Asiya.” Hi ku ya hi vumbhoni lebyi kumekaka, exikarhi ka vona a ku ri na Luka, loyi swi nga ha endlekaka a yimele Vakreste eFilipiya. Xisweswo, vavanuna va kaye va nghenele riendzo leri.

Xichudeni lexi vuriwaka Dieter Georgi xi ri: “Mali leyi hlengeletiweke yi fanele yi tele, hikuva matshalatshala ya vona yo hetelela, lawa a ma katsa Pawulo ni vayimeri vo tarisa xileswi, a ma nga ta lava ku tikarhata ni ku lahlekeriwa hi swo karhi loku veke kona.” Vanhu lava a va nga tirhi ku nyika nsirhelelo ntsena kambe ni ku sirhelela Pawulo eka swihehlo swa ku nga tshembeki. Lava va rhumeriweke va yimele mavandlha ya Vamatiko emahlweni ka vakwetsimi eYerusalema.

Tanihi leswi a va tluta ku suka eKorinto ku ya eSiriya, vayimeri lava va fanele va fike eYerusalema hi Paseka. Kambe, rito leri twaleke ra leswaku ku ni kungu ro dlaya Pawulo ri endle leswaku ku cinciwa makungu. (Mintirho 20:3) Kumbexana valala vakwe a va kunguhate ku n’wi dlayela elwandle.

Kambe Pawulo a a karhatekile hi swin’wana. A nga si suka, u tsalele Vakreste va le Rhoma leswaku va khongela leswaku ‘a kutsuriwa eka lava nga riki vapfumeri eYudiya, ni leswaku vutirheli bya yena lebyi a byi endlelaka Yerusalema byi va lebyi amukelekaka eka vakwetsimi.’ (Varhoma 15:30, 31) Hambileswi vakwetsimi a va ta amukela minyikelo hi ku tlangela lokukulu, swi nga ha endleka Pawulo a a karhatekile hi mpfilumpfilu lowu a wu va kona loko a fika eka Vayuda.

Kunene muapostola a a ehleketa hi swisiwana. Hambileswi Matsalwa ma nga vuliki leswaku mphalalo lowu wu endliwe rini, kambe mphalalo lowu wu khutaze vun’we naswona ku endle leswaku Vakreste Vamatiko va kombisa vapfumeri-kulobye va Vayuda ku tlangela hi rifuwo ra moya leri va ri amukeleke eka vona. Ku vonaka ka Pawulo etempeleni endzhakunyana ka ku fika kakwe eYerusalema ku pfuxe hasahasa kutani ku endla leswaku a khomiwa. Kambe, emakumu leswi swi n’wi nyike lunghelo ra ku nyikela vumbhoni eka tindhuna-nkulu ni le ka tihosi.—Mintirho 9:15; 21:17-36; 23:11; 24:1–26:32.

Minyikelo Ya Hina Namuntlha

Swi tele leswi cinceke ku sukela eka lembe-xidzana ro sungula—kambe ku nga ri misinya ya milawu leyi nga xisekelo. Vakreste va tivisiwa hi swilaveko swa timali. Minyikelo hinkwayo leyi va yi endlelaka lava va pfumalaka yi fanele yi ri ya ku tirhandzela, yi susumetiwa hi ku rhandza Xikwembu ni vanhu-kulobye.—Marka 12:28-31.

Magoza ya mphalalo lama tekiweke leswaku ku pfuniwa vakwetsimi eka lembe-xidzana ro sungula ma kombisa leswaku minyikelo yo tano yi fanele yi endliwa hi ndlela leyi hlelekeke kahle naswona yi tameriwa hi vutshembeki lebyikulu. Ina, Yehovha Xikwembu wa swi lemuka swilaveko swa hina, naswona u pfuna malandza yakwe leswaku ma ya emahlweni ma byela van’wana mahungu lamanene ya Mfumo ku nga khathariseki ku nonon’hweriwa loku vaka kona. (Matewu 6:25-34) Kambe, hinkwerhu ka hina hi nga endla swo karhi, ku nga khathariseki xiyimo xa hina xa timali. Hi ndlela yoleyo, ‘munhu la nga ni swo tala a nge kumi swo tala ngopfu, ni munhu la nga ni switsanana a nge kumi leswitsanana ngopfu.’—2 Vakorinto 8:15.