Amosi—Xana A A Ri Muhlengeleti Kumbe Muboxi Wa Makuwa?
HI LEMBE-XIDZANA ra vukaye B.C.E., muprofeta Amosi u lerisiwe hi Amaziya lowo homboloka, muprista loyi a a gandzela rhole, leswaku a tshika ku profeta eIsrayele. Amosi u arile, a ku: “A ndzi ri murisi, [muboxi wa] makuwa ya swinkuwana. Kutani Yehovha a ndzi teka, ndzi tshika ku risa ntlhambi, Yehovha a ya emahlweni a ku eka mina, ‘Famba u ya profetela vanhu va mina va Israyele.’” (Amosi 7:14, 15) Ina, Amosi a a nga tiendlanga muprofeta; a a rhumiwe hi Yehovha. Kambe Amosi a a vula yini loko a ku yena a a ri “muboxi” wa makuwa ya swinkuwana?
Rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriweke hi ndlela yoleyo ri humelela kwalaho ntsena eka Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa. Vuhundzuluxeri byin’wana bya Bibele byi tirhisa rito “muhlengeleti,” “murimi,” kumbe “mubyari” ematshan’weni yo tirhisa “muboxi” wa makuwa ya swinkuwana. Hambiswiritano, magazini lowu nge Economic Botany wu vula leswaku vuhundzuluxeri lebyi faneleke bya rito leri i “muboxi” hikuva rito leri ri kombisa xiendlo xo hlawuleka xa murimi wa makuwa ya swinkuwana.
Mukhuva wa ku boxetela makuwa ya swinkuwana a wu toloveleke ngopfu aEgipta ni le Kipra ku sukela eminkarhini ya khale. Ku boxetela makuwa a swa ha endliwi sweswi eIsrayele hikuva se ku byariwa mixaka yin’wana ya makuwa etikweni rero. Hambiswiritano, ku boxetela makuwa a swi endliwa hi Vaisrayele va le nkarhini wa Amosi, tanihi leswi makuwa lawa a ma byariwa eIsrayele hi nkarhi wolowo a ma huma eka minkuwa yo hambana-hambana ya le Egipta.
Swi tikomba onge ku boxetela makuwa a swi endla leswaku ma tswonga mati kutani ma va ni mati yo tala. Naswona a swi hatlisisa ku endliwa ka gasi leyi vuriwaka ethylene, leyi endlaka leswaku ma hatla ma wupfa ma tlhela ma tsokombela. Ku engetela kwalaho, mimpfi a yi swi koti ku onha makuwa ya kona hikuva ma hatla ma wupfa.
Hambileswi a a ri murisi wa xiyimo xa le hansi ni muboxi wa makuwa, Amosi a nga chavisiwanga hi valala va yena. Ematshan’weni ya sweswo, u twarise rungula ra vuavanyisi bya Yehovha hi xivindzi ehenhla ka Israyele. Lexi i xikombiso lexinene eka malandza ya Xikwembu namuntlha, lawa na wona ma faneleke ma twarisa rungula leri nga tsakisiki!—Matewu 5:11, 12; 10:22.