Xana A Wu Swi Tiva?
Xana vusokoti byi hlengeleta swakudya hi ximumu?
▪ Swivuriso 6:6-8 yi ri: “Yana eka vusokoti, wena lolo; vona tindlela ta byona kutani u tlhariha. Hambileswi byi nga riki na ndhuna, murhangeri kumbe mufumi, byi lunghiselela swakudya swa byona hi ximumu; byi va byi hlengelete swakudya swa byona hi nkarhi wa ntshovelo.”
Muxaka wun’wana ni wun’wana wa vusokoti wu tihlayisela swakudya. Muxaka wa vusokoti lebyi Solomoni a a vulavula ha byona, ku nga lebyi tolovelekeke eIsrayele, hi lebyi vuriwaka vusokoti bya ntshovelo (Messor semirufus).
Buku yin’wana yi vula leswaku “loko maxelo ma ri manene, vusokoti byi huma emiceleni ya byona byi ya lava swakudya . . . [naswona] hi ximumu byi tihlengeletela swona.” Byi rhwalela swakudya swa swimilana kumbe byi teka leswi nga ehansi. Byi aka ekusuhi ni nsimu, ekusuhi ni dulu kumbe ekusuhi ni laha mavele ma kandziwaka kona leswaku byi ta kuma swakudya.
Vusokoti byi hlayisa swakudya swa byona emakamareni lama nga endzeni ka micele, laha ku nga ni swindledyana swo nghena eka wona. Makamara wolawo ma nga ha va ma aname tisentimitara ta kwalomu ka 12 naswona ma lehe sentimitara yin’we. Ku vuriwa leswaku vusokoti bya ntshovelo bya swi kota ku tshama “tin’hweti to tlula mune byi nga humanga byi ya lava swakudya kumbe mati.”
I yini swin’wana leswi mucheri wa vhinyo wa hosi a a swi endla?
▪ Nehemiya a a ri mucheri wa vhinyo ya Hosi Atazekiseki wa le Peresiya. (Nehemiya 1:11) Etindlwini ta vuhosi ta le matikweni ya khale ya le Vuxa Xikarhi, mucheri wa vhinyo a a ri nandza wa xiyimo xa le henhla. Hi hala tlhelo, a a ri mutirhela-mfumo wa xiyimo xa le henhla. Tibuku to tala leti dumeke leti nga ni swifaniso swa vacheri va vhinyo va khale hi tona leti hi pfunaka ku vula swo tala hi ntirho lowu Nehemiya a a wu endla ehubyeni ya le Peresiya.
Mucheri wa vhinyo a a rhanga hi ku ringeta vhinyo ya hosi ku vona loko yi nga ri na chefu. Xisweswo hosi a yi n’wi tshemba hi ku helela. Xidyondzi lexi vuriwaka Edwin M. Yamauchi xi ri: “Hikwalaho ka mintlawa leyi a yi ri kona etihubyeni ta le Achaemenid [ePeresiya] a ku ri ni xilaveko lexikulu xa vatirhi va le hubyeni lava tshembekaka.” Hi hala tlhelo, mucheri wa vhinyo a ku ri yena mutirhela-mfumo loyi hosi a yi n’wi yingisa swinene. Leswi a a tirha na yona siku ni siku, swi nga ha endleka leswaku a ku ri yena la endlaka xiboho xa leswaku i mani la nga ta vulavula na yona.
Xikhundlha lexi Nehemiya a a ri na xona ku nga ha va ku ri xona lexi endleke leswaku hosi yi amukela xikombelo xakwe xo tlhelela eYerusalema leswaku a ya pfuxeta marhangu ya muti. Swi nga ha endleka leswaku hosi a yi n’wi rhandza swinene Nehemiya. Xihlamusela-marito lexi vuriwaka The Anchor Bible Dictionary xi ri: “Hosi yi lo vula ntsena yi ku, ‘Xana riendzo ra wena ri ta teka nkarhi wo tanihi kwihi naswona u ta vuya rini?’”—Nehemiya 2:1-6.
[Dayagramu/Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Mphalalo lowu humaka endlwini ya Vuhosi ya le Peresiya ePersepoli
[Dayagramu]
(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)
Mucheri wa Vhinyo
Hosana Leyi vuriwaka Xerxes
Dariyosi Lonkulu
[Xihlovo Xa Kona]
© The Bridgeman Art Library International