Swivutiso Swa Vahlayi . . .

Xana Vatswari Va Fanele Va Dyondzisa Vana Va Vona Hi Timhaka Ta Masangu?

▪ Vatswari vo tala va tikarhata swinene leswaku va sirhelela vana va vona leswaku va nga tluleriwi hi mavabyi lama nga ni khombo. Vatswari va fanele va tikarhata hi ndlela leyi fanaka leswaku va sirhelela vana va vona eka mahanyelo yo biha lama nga ni khombo. Ndlela yin’wana leyi va nga endlaka sweswo ha yona, i ku va dyondzisa rungula leri faneleke hi timhaka ta masangu. (Swivuriso 5:3-23) Ndzetelo wo tano wa vatswari ni nkongomiso wa mahanyelo i wa nkoka hikuva vana swi ya swi va olovela swinene ku vona swifaniso swa timhaka ta masangu eka TV ni le ka Internet, tibuku ni le ka switori swa mafenya.

Diane Levin la nga Profesa wa dyondzo tlhelo mutsari u ri: “Ku va vana va hina va dyondza hi timhaka ta masangu namuntlha a hi xiphiqo. Xiphiqo i swilo leswi va swi dyondzaka, malembe lawa va swi dyondzaka va ri na wona nileswaku i mani loyi a va dyondzisaka. Vana va kuma dyondzo ya matimba ni leyi onhaka ya timhaka ta masangu eka van’wamabindzu ni le ka mahanyelo lama tolovelekeke.”

Vatswari va fanele va sirhelela vana va vona eka tidyondzo leti soholotiweke ni ta mahanyelo yo biha leti onhaka vanhu. (Swivuriso 5:1; Vaefesa 6:4) Vana lavatsongo va fanele va tiva ndlela leyi mimiri ya vona yi tirhaka ha yona, ndlela leyi va faneleke va tikhathalela ha yona emirini, ni ndlela leyi va nga tisirhelelaka ha yona eka vanhu vo biha. Loko xinhwanyetana xi nga si va thugamama, ku nga malembe lawa swikombiso swa ku kula ka swirho swa rimbewu ku sungulaka ku vonaka, xi fanele ku tiva hi ta ku cinca loku vaka kona emirini wa xona ni ku twisisa leswaku ha yini xi ya eminkarhini ni ndlela leyi swi endlekisaka xiswona. Hilaha ku fanaka, xifanyetana xi fanele xi tiva ka ha ri emahlweni mayelana ni ku huma ka mbewu ya vununa kumbe ku lorha hi ta vanhwanyana. Loko vana va ha ri vatsongo, vatswari va nga ha sungula ku va dyondzisa mavito lama nga wona hakunene ya swirho swa miri. Vatswari lava nga ni rirhandzu va dyondzisa vana va vona swilo swinharhu malunghana ni swirho leswi swa miri: (1) I swa nkoka naswona i swa xihundla. (2) A swi fanelanga swi vulavuriwa hi ndlela yo biha. (3) Hi ntolovelo a swi fanelanga swi khumbiwa kumbe swi kombiwa van’wana. Loko vana va ri karhi va kula, vatswari va fanele va swi tiva leswaku va nga va hlamusela rini hi ta ndlela leyi wansati a tikaka ha yona.a

Xana vatswari va nga wu sungula rini ndzetelo lowu? Hi ku hatlisa. Xinhwanyetana xi nga ha sungula ku ya eminkarhini loko xi ri ni malembe ya khume kumbe ehansi ka wona. Xifanyetana xi nga ha sungula ku humesa mbewu ya vununa loko xi ri ni malembe ya 11 kumbe ya 12. Ku cinca ko tano emirini ku nga ha kavanyeta loko vana va nga swi twisisi leswi humelelaka. Vana va fanele va dyondzisiwa ka ha ri emahlweni leswaku a swi bihanga swiendlakalo leswi swa ntumbuluko emimirini ya vona. Nakambe lowu i nkarhi wa ku va pfuna va twisisa nkoka wo landzela milawu ya mahanyelo ya Bibele, ku nga nchumu lowu minongonoko ya tiko ya dyondzo ya timhaka ta masangu yi tsandzekaka ku wu endla.—Swivuriso 6:27-35.

[Nhlamuselo ya le hansi]