Hi Fanele Hi Swi Languta Njhani Swihoxo Swa Hina Ni Swa Van’wana?

Don na Margareta a va tsakile loko n’wana wa vona ni ndyangu wakwe va va endzerile. Leswi a ku ri nkarhi wa leswaku va famba, Margaret loyi a humeke penceni eka ntirho wakwe wo sweka u va lunghiselele makaroni na chizi, ku nga swakudya leswi rhandziwaka hi vatukulu vakwe vambirhi.

Loko hinkwavo va tshamile, Margaret u tise swakudya kutani a swi veka etafuleni. Loko a swi funungula, u hlamarisiwe hileswi a swi voneke. Xibye a xi ri na chizi leyi hisaka. Margaret a a rivale ku chela makaroni!b

Ku nga khathariseki ntokoto kumbe malembe, hinkwerhu ha swi endla swihoxo. Kumbexana u tshame u vula swo karhi u nga anakanyanga, kumbe u endle swo karhi hi nkarhi lowu nga fanelangiki kumbe u rivale swo karhi. Ha yini hi endla swihoxo? Hi nga langutana njhani na swona? Xana hi nga swi kota ku swi papalata? Ku va ni langutelo lerinene hi swihoxo swi nga hi pfuna ku hlamula swivutiso leswi.

LANGUTELO RA VANHU HI SWIHOXO NI LANGUTELO RA XIKWEMBU

Loko hi endle leswinene, ha tsaka loko hi bumabumeriwa. Xana hi ta pfumela swihoxo swa hina hambiloko van’wana va nga swi lemukanga loko hi swi endla? Sweswo swi lava ku titsongahata.

Loko hi nga titsongahati, hi nga ha tiyimelela loko hi endle swihoxo, hi sola van’wana ha swona kumbe hi kaneta. Ku endla tano hakanyingi swi va ni vuyelo byo biha. Hi nga ha tsandzeka ku lulamisa xihoxo xa kona naswona van’wana va nga ha soriwa swi nga fanelanga. Hambiloko ho swi kota ku fihla swihoxo swa hina sweswi kambe hi fanele hi tsundzuka leswaku eku heteleleni, “un’wana ni un’wana wa hina u ta tihlamulela eka Xikwembu.”—Varhoma 14:12.

Xikwembu xi ni langutelo leri hambaneke hi swihoxo swa hina. Eka buku ya Tipisalema xi hlamuseriwa xi ri Xikwembu xa “tintswalo ni nsovo” lexi nga ‘tshameliki ku kuma xihoxo nkarhi hinkwawo, hambi ku ri ku tshama xi karihile.’ Xa swi tiva leswaku a hi hetisekanga naswona xi tiva ku tsana ka hina, xa “tsundzuka leswaku hi ntshuri.”—Pisalema 103:8, 9, 14.

Ku engetela kwalaho, tanihi tatana la nga ni tintswalo, Xikwembu xi lava leswaku na hina vana va xona hi va ni langutelo leri fanaka ni ra xona hi swihoxo. (Pisalema 130:3) Rito ra xona ri ni switsundzuxo swo tala ni nkongomiso lowu nga hi pfunaka loko hi endle swihoxo ni loko van’wana va endle swihoxo.

LANGUTELO LERINENE HI SWIHOXO

Hakanyingi loko munhu a endle swihoxo u heta nkarhi wo tala a anakanya hi ku sola van’wana kumbe ku tiyimelela. Ku hambana ni sweswo, loko u khunguvanyise un’wana hi marito, kombela ku rivaleriwa, u lulamisa xihoxo kutani sweswo swi ta hlayisa vunghana bya n’wina. Xana u tshame u endla xihoxo kutani u sola un’wana kumbe u tivona nandzu? Ematshan’weni yo tivona nandzu kumbe ku lumbeta van’wana, ha yini u nga lweli ku lulamisa xihoxo xexo? Loko u nga pfumeli xihoxo xa wena, u nga ha nyanyisa xiyimo. Kutani dyondza eka xihoxo xa wena, tikarhatele ku xi lulamisa kutani u ya emahlweni na vutomi.

Hakanyingi ha khunguvanyeka loko munhu un’wana a hi endlele xihoxo. Kambe i swinene ku landzela ndzayo ya Yesu leyi nge: “Swilo hinkwaswo, leswi mi lavaka vanhu va swi endla eka n’wina, na n’wina mi fanele mi swi endla eka vona.” (Matewu 7:12) Loko u endle xihoxo, hambi xi nga nyawuli, a swi kanakanisi leswaku wa tsaka loko van’wana va ku rivalela. Kutani ha yini u nga tikarhateli ku endla leswi fanaka?—Vaefesa 4:32.

MILAWU LEYI NGA HI PFUNAKA LESWAKU HI NGA HA TSHAMELI KU ENDLA SWIHOXO

Dikixinari yin’wana yi vula leswaku swihoxo swi vangiwa “hi ku twisisa mhaka hi ndlela leyi hoxeke kumbe hi ku kayivela vutivi.” Hikwalaho a swi kanakanisi leswaku hinkwerhu hi pfa hi endla swihoxo. Hambiswiritano hi nga hunguta swihoxo leswi hi swi endlaka loko hi kambisisa milawu ya le Matsalweni.

Nawu wun’wana wu kumeka eka Swivuriso 18:13 leyi nge: “Loko munhu a angula malunghana ni mhaka yo karhi kambe a nga si yi twa, sweswo i vuphukuphuku eka yena ni ku tsongahatiwa.” Ku tinyika nkarhi wo rhiya ndleve ivi u anakanya hi leswi u nga ta swi vula, swi ta ku pfuna leswaku u nga hatliseli ku hlamula kumbe ku endla swilo hi magugu. Vutivi lebyi u byi kumaka loko u rhiya ndleve byi nga ku pfuna leswaku u papalata ku endla swihoxo.

Nawu wun’wana wa le Bibeleni wu ri: “Loko swi koteka, swi titshege hi n’wina, vanani ni ku rhula ni vanhu hinkwavo.” (Varhoma 12:18) Tikarhatele ku kondletela ku rhula ni vun’we. Loko u tirhisana ni van’wana, vana la anakanyelaka, u va ni xichavo naswona u tikarhatela ku bumabumela ni ku khutaza van’wana. Loko u endla sweswo swi ta ku olovela ku rivalela van’wana naswona u ta swi kota ku lulamisa swihoxo leswikulu leswi van’wana va nga ha ku endlelaka swona.

Dyondza eka swihoxo swa wena. Ematshan’weni yo tiyimelela hileswi u swi vuleke kumbe hileswi u swi endleke, tirhisa nkarhi lowu ku hlakulela timfanelo letinene. Xana u xiya xilaveko xo lehisa mbilu, musa kumbe ku tikhoma? Nakambe ku vuriwa yini hi ku olova, ku rhula ni rirhandzu? (Vagalatiya 5:22, 23) Loko u tikarhatela ku va ni timfanelo leti, u ta tiva leswi u nga fanelangiki u swi endla enkarhini lowu taka. Papalata swilo leswi nga ha khunguvanyisaka van’wana. Swihoxo swin’wana swi lava hi swi ba hi makatla.

U TA VUYERIWA LOKO U RI NI LANGUTELO LERINENE

Loko u ri ni langutelo lerinene hi swihoxo, u ta swi kota ku langutana na swona. Hi ta va ni ntsako hi tlhela hi va ni ku rhula ni vanhu van’wana. Loko hi dyondza eka swihoxo swa hina, hi ta tlhariha hi tlhela hi rhandziwa hi vanhu van’wana. A hi nge titwi hi hele matimba kumbe hi titwa nandzu swi nga fanelanga. Loko hi tsundzuka leswaku vanhu van’wana na vona va lwisana ni swihoxo swa vona, vuxaka bya hina na vona byi ta tiya. Xa nkoka swinene,hi ta vuyeriwa loko hi dyondza ku tekelela rirhandzu ra Xikwembu ni ndlela leyi xi rivalelaka ha yona.—Vakolosa 3:13.

Xana xihoxo xa Margaret lexi boxiweke eku sunguleni xi va onhele siku? Nikatsongo. Leswi a swi endleke swi hundzuke bulo ro tsakisa naswona va tsakele swakudya sweswo hambileswi a ku nga ri na makaroni. Endzhaku ka malembe yo hlaya, vatukulu vambirhi va Margaret va rungulele vana va vona leswi endlekeke siku rero naswona va tsundzuke mikarhi yo tsakisa leyi va tiphineke ha yona ni vakokwa wa vona. Phela leswi endlekeke siku rero a ko va xihoxo ntsena!