Loko U Nga Si Sungula Ku Chumayela, U Fanele U Lavisisa

1. Ha yini mavandlha ma averiwa nsimu hi ku ya hi tindzimi leti vulavuriwaka endhawini yoleyo?

¹ Endzhaku ka loko vadyondzisiwa va Yesu va kume moya lowo kwetsima hi Pentekosta ya 33 C.E., “va [sungule] ku vulavula hi tindzimi to hambana-hambana,” eka vanhu lava a va ri kona lava a va huma etindhawini ta le kule ta misava. (Mint. 2:4) Hikwalaho, ku khuvuriwe vanhu va kwalomu ka 3 000. Lexi tsakisaka, swi tikomba onge vanhu vo tala lava a va endzile a va vulavula ririmi leri a ri tolovelekile ro tanihi Xiheveru kumbe Xigriki. Kambe Yehovha u hlawule leswaku rungula ra Mfumo ri chumayeriwa eka vona hi ririmi ra vona vini. Handle ko kanakana xivangelo xa leswi hileswaku loko vanhu va twa mahungu lamanene hi ririmi ra vona va angula hi ku hatlisa. Tlhandlakambirhi, etindhawini leti ku vulavuriwaka tindzimi to tala namuntlha, vandlha rin’wana ni rin’wana ri averiwa ku tirha nsimu leyi ku vulavuriwaka ririmi ra rona. (Ku Hleleriwa, tl. 107, ndzim. 2-3) Mintlawa leyi vulavulaka ririmi rimbe yona a yi averiwi nsimu, kambe yi chumayela nsimu ya vandlha leri yi welaka eka rona ni le ka mavandlha lama nga ekusuhi.

2. (a) Ntirho wo lavisisa i yini naswona wu nga endliwa kwihi? (b) Mavandlha ma nga pfunana njhani leswaku ma tirha nsimu leyi ku vulavuriwaka tindzimi to tala? (c) Hi fanele hi endla yini loko hi kuma munhu loyi a vulavulaka ririmi leri hambaneke ni ra hina a kombisa ku tsakela?

² Loko u tshama endhawini leyi munhu un’wana ni un’wana a vulavulaka ririmi leri fanaka, u nga ha chumayela hi ku olova eka muti un’wana ni un’wana lowu u nghenaka eka wona. Hambiswiritano, xiyimo xi nga ha hambana loko u tshama endhawini leyi ku vulavuriwaka tindzimi to tala. Mavandlha ya tindzimi tin’wana ma nga ha chumayela etindhawini leti fanaka. Loko mavandlha ma mi nyika vuxokoxoko bya munhu loyi ma n’wi kumeke loyi a vulavulaka ririmi ra rikwavo, vutihlamuleri byo kuma vanhu lava u nga chumayelaka eka vona byi titshege hi vandlha kumbe ntlawa. (Vona bokisi leri nge “Pfunanani.”) Hikwalaho, swi nga ha lava leswaku u lavisisa laha ku tshamaka vanhu lava vulavulaka ririmi ro karhi. Xana hi nga swi endlisa ku yini sweswo?

3. I yini leswi kombisaka laha vandlha kumbe ntlawa wu faneleke wu lavisisa kona naswona ri fanele ri heta nkarhi wo tanihi kwihi?

³ Ku Hlela Ntirho Wo Lavisisa: Nkarhi lowu mi wu hetaka mi ri eku lavisiseni etindhawini leti ku vulavuriwaka tindzimi to tala wu titshege hi swiyimo swa ndhawu yoleyo. Hi xikombiso, i vanhu vangani endhawini yoleyo lava vulavulaka ririmi leri mi ri vulavulaka? Xana ku ni vahuweleri vangani? I yi ngani miti leyi vandlha kumbe ntlawa wu yi kumeke? A swi bohi leswaku vandhla ri lavisisa eka muti wun’wana ni wun’wana kambe ri nga ha hlawula ku lavisisa emigangeni leyi nga ni vanhu vo tala leyi nga le nsin’wini ya rona ni le migangeni ya kwala kusuhi. Hambiswiritono, ku va ni xiyimiso xo lavisisa lexi hleriweke kahle i swa nkoka ku endlela leswaku vanhu va nyikiwa nkarhi wo tiva vito ra Yehovha.—Rhom. 10:13, 14.

4. (a) Xana ntirho wo lavisisa wu fanele wu hleriwa njhani? (b) Hi tihi tindlela tin’wana to kuma vanhu lava vulavulaka ririmi ra rikwavo?

⁴ Leswaku hi papalata ku lavisisa endhawini yin’we ko tala, huvo ya vakulu, ngopfu-ngopfu mulanguteri wa ntirho, u fanele a hlela a tlhela a ungamela ntirho lowu. (1 Kor. 9:26) Eka mintlawa leyi vulavulaka ririmi rimbe, makwerhu la fanelekaka, ngopfu-ngopfu nkulu kumbe nandza wa vutirheli loyi a hlawuriweke hi huvo ya vakulu ya vandlha leri ungamelaka ntlawo wolowo, u fanele a rhangela. Mavandlha yo tala ni mitlawa ma ni lunghiselelo leri ma ri tirhisaka ro lavisisa, kumbexana hi ku tirhisa buku ya tiqingho kumbe Internet leswaku va hlengeleta mavito lama tolovelekeke hi ririmi rero. Xisweswo, ntirho wo lavisisa wu endliwa hi ku tirhisa tiqingho kumbe hi ku endzela miti leyi nga katsiwaka ensin’wini ya hina. Loko swi tolovelekile ku endla tano, huvo ya vakulu ya vandlha leri ungamelaka ntlawa yi nga ha hlela leswaku minkarhi yin’wana vandlha hinkwaro ri hlanganyela eka ntirho wo lavisa.—Vona bokisi leri nge, “Ndlela Yo Kuma Vanhu Lava Vulavulaka Ririmi Ra Rikwavo.”

5. (a) Hi swihi swiringanyeto leswi vahuweleri va nga swi tirhisaka loko va ri entirhweni wo lavisisa? (b) I yini leswi hi nga swi vulaka loko hi ri eku lavisiseni?

⁵ Minkarhi hinkwayo loko hi hlanganyela eka ntirho lowu, hi fanele hi va ni xikongomelo lexinene. Tanihi leswi ntirho lowu ku nga xiphemu xa ntirho wa nsimu, hi fanele hi ambala hi ndlela leyi xiximekaka ku fana ni loko hi ya entirhweni wa nsimu. Vo tala va lemuke leswaku ku lunghiselela leswi va nga ta swi vula ni ku vulavula ririmi rero loko va ri karhi va lavisisa swi va pfuna ku va ni xivindzi ni ku antswisa ririmi ra vona. Hi nga ha vika nkarhi lowu hi wu hetaka hi ri eku lavisiseni, ku nga ri nkarhi lowu hi wu hetaka hi ri eku hleleni ka mepe wa nsimu ni nxaxamelo. Loko hi kuma munhu loyi a vulavulaka ririmi rero, hi fanele hi lwela ku chumayela mahungu lamanene kutani endzhaku hi tivisa mulanguteri wa ntirho kumbe un’wana loyi a hlawuriweke hi yena leswaku a hlela tirhekhodo ta tinsimu. Leswi swi fanele swi va tano ku nga khathariseki leswaku munhu wa tsakela. Hambileswi ntirho wo lavisisa wu nga wa nkoka, hi fanele hi ringanisela naswona hi hlanganyela eka swiyenge hinkwaswo swa nsimu.—Vona bokisi leri nge “Leswi Nga Vuriwaka Entirhweni Wo Lavisisa.”

6. Hi wihi ntlhotlho wo lavisisa vanhu lava nga twiki?

⁶ Ku Lavisisa Lava Nga Twiki: Ku lavisisa vanhu lava nga twiki i ntlhotlho naswona swi lava matshalathala ni ku phikelela. Munhu la nga twiki a nga voniwi hi ku va a peleta vito rakwe, swihlawulekisi kumbe ndlela leyi a ambalaka ha yona. Tlhandlakambirhi, swirho swa ndyangu ni vanghana va nga ha n’wi sirhelela naswona va nga ha ala ku hi nyika vuxokoxoko bya munhu yoloye. Swiringanyeto leswi landzelaka swo lavisisa vanhu lava nga twiki swi nga ha va mpfuno loko hi ri karhi hi lavisisa vanhu lava kotaka ku vulavula.

7. (a) I yini leswi nga endliwaka leswaku ku lavisisiwa vanhu lava nga twiki? (b) I yini leswi hi nga swi endlaka leswaku n’wini wa muti a nga hi ehleketeleli?

⁷ Mavandlha ya ririmi ra mavoka ni mintlawa ya kona ma ve ni vuyelo lebyinene loko ma ri karhi ma lavisisa. Kumbexana n’wini wa muti u tiva muakelani, mutirhi kulobye kumbe munhu loyi a dyondzaka na yena xikolo loyi a nga twiki. A nga ha va a vone mfungho lowu kombisaka leswaku ku ni vana lava nga twiki emutini wo karhi. Swi nga ha endleka a ri ni xaka leri nga twiki. Tsundzuka leswaku va nga ha ku ehleketelela swo karhi loko u endzile. Hambiswiritano, leswaku n’wini wa muti a nga ku ehleketeleli u nga va ni xinghana, u komisa, u tshembeka naswona u n’wi hlamusela xivangelo xo endza hi ndlela leyi xiximekaka. Van’wana va ve ni vuyelo lebyinene hi ku humesa Bibele kumbe DVD ya ririmi ra mavoko loko va ri karhi va vutisa n’wini wa muti loko a tiva munhu loyi a nga twiki. Kutani hi ku kongoma va vula leswaku va tsakela ku va byela rungula ra Bibele. Loko n’wini wa muti a kanakana ku mi nyika vuxokoxoko byebyo, a nga ha tsakela leswaku mi n’wi nyika adirese kumbe xirhambo xo ta eminhlanganweni leswaku a nyika xaka rakwe leri nga twiki kumbe munghana.

8. Vandlha ra le kusuhi ri nga ri pfuna njhani vandlha ra ririmi ra mavoko?

⁸ Vandlha ra ririmi ra mavoko ri nga ha kombela vandlha ra ririmi leri hambaneke ni ra rona leswaku ri pfuneta ku lavisisa vanhu lava nga twiki ensin’wini ya rona leyikulu siku rin’we kumbe mambirhi elembeni. Loko vandlha ra ririmi ra mavoko ri khoma nhlangano wa nsimu ri fanele ri katsa ni swiletelo swa ntirho wo lavisisa swin’we ni nkombiso. Ntlawa ha wun’we lowu fambaka hi movha wun’we wu fanele wu aviwa ni muhuweleri un’we wa vandlha ra ririmi ra mavoko wu nyikiwa ni mepe lowu nga ta wu komba laha wu nga ta lavisisa kona.

9. Xana wu nga endliwa njhani ntirho wo lavisisa laha vanhu lava nga twiki va hlanganaka ni ku tihungasa kona kumbe laha va kumaka mpfuno kona?

⁹ Ntirho wo lavisisa wu nga ha tlhela wu endliwa laha vanhu lava nga twiki va talaka ku hlangana ni ku hungasaka kona kumbe laha va kumaka mpfuno kona etikweni. Vahuweleri va fanele va ambala hi ndlela leyi fambisanaka ni xiyimo xa kona. Swi nga va swinene ku vulavurisana ni munhu un’we kumbe vambirhi eka vona handle ko vulavula ni ntlawa hinkwawo. Kumbexana mi nga ha nyikana ni vuxokoxoko loko mi twanana eku vulavurisaneni ka n’wina.

10. Xana vahuweleri va nga lavisisa njhani etindhawini ta mabindzu?

¹⁰ Ndlela yin’wana i ku lunghiselela mepe lowu kombisaka ndhawu ya mabindzu ivi ma endzeriwa hi nkarhi lowu faneleke. Mepe wun’we wu nga ha katsa ni tindhawu to hlayanyana leti ku cheriwaka petirolo eka tona. Yin’wana yi nga ha va yi ri ni ti-dry clean, ndawu yo hlantswela, switolo, tihodela kumbe muxaka wun’wana wa mabindzu. Loko mepe ha wun’we wu ri ni mabindzu yo tano, vahuweleri va nga ha tirhisa xingheniso lexi fanaka leswaku va kuma ntokoto ni vutshila. Hi xikombiso, leswi hakanyingi tihodela ti rhurhelaka vanhu lava nga twiki, hi nga ha bula ni matsalana kutani hi n’wi nyika DVD yo karhi ni xirhambo xa minhlangano, leswaku a nyika vanhu lava nga twiki lava endzaka. Eka mabindzu man’wana hi nga ha vutisa vatirhi kumbe vaxavi loko ku ri ni loyi va n’wi tivaka a vulavula ririmi ra mavoko. Loko ku ri ni xikolo xa lava nga twiki ensin’wini ya hina, hi nga ha yisa tin’wana ta ti-DVD ta hina leswaku va titirhisa elayiburari.

11. Ha yini ntirho wo lavisisa wu ri wa nkoka evutirhelini bya hina?

¹¹ Ntirho Wa Nkoka: Ku kuma vini va miti lava vulavulaka ririmi ra rikwavo swi nga ha tika swinene. Ku engetela kwalaho, mintlawa yin’wana yi nga ha cinca hi ku hatlisa tanihi leswi vanhu va tshamaka va khomekile kutani sweswo swi endla leswaku swi tika ku hlela xiyimiso xa nsimu. Nilokoswiritano, loko vanhu va ya va ri karhi va engeteleka etindhawini, ntirho wo lavisisa wu ya wu va wa nkoka evutirhelini. Yehovha loyi a hi nyikeke xiavelo xo chumayela, a nga yi hi nghohe. (Mint. 10:34) U rhandza “leswaku vanhu va mixaka hinkwayo va ponisiwa naswona va fikelela vutivi lebyi kongomeke bya ntiyiso.” (1 Tim. 2:3, 4) Hikwalaho, onge hi nga tirhisana na Yehovha ni vamakwerhu-kuloni leswaku hi kuma vanhu va tindzimi hinkwato lava nga ni “mbilu yo xonga, leyinene!”—Luka 8:15.

[Bokisi leri nga eka tluka 3]

Pfunanani

Loko vandlha kumbe ntlawa wu lava ku pfuna eku lavisiseni ka vanhu lava vulavulaka ririmi leri tirhisiwaka kwalaho lava ku nga chumayeriwaka eka vona, mulanguteri wa ntirho a nga ha tihlanganisa ni vakulu va vandlha ra le kusuhi leri tirhisaka ririmi rero. Swi nga va swinene ku burisana ni mavandlha ya le kusuhi kumbe lama nga ni vanhu vo tala lava vulavula ririmi rero. Vandlha leri komberiweke ri nga ha tivisa vahuweleri leswaku loko va tshuka va kuma munhu la vulavulaka ririmi rero, va fanele va tsala adirese yakwe ivi va yi nyika mulanguteri wa ntirho leswaku a yi hundzisela eka vandlha kumbe ntlawa lowu lavaka mpfuno. Valanguteri va ntirho va mavandlha lama katsekaka va nga hlela ndlela leyi olovaka yo tirha nsimu leyi nga ni tindzimi to tala kutani va kongomisa vanhu lava tsakelaka eka vandlha kumbe ntlawa lowu faneleke.

Loko vahuweleri va kuma munhu la tsakelaka loyi a vulavulaka ririmi rimbe (kumbe munhu la nga twiki), va fanele va tata fomo leyi nge Please Follow Up (S-43) kutani va yi nyika matsalana wa vandlha. Leswi swi ta endla leswaku munhu la tsakelaka a kuma mpfuno hi tlhelo ra moya hi ku hatlisa.—Vona km 5/11 tl. 3.

[Bokisi leri nga eka tluka 4]

Ndlela Yo Kuma Vanhu Lava Vulavulaka Ririmi Ra Rikwavo

• Vutisa van’wana—Swichudeni swa Bibele, swirho swa ndyangu, vatirhi-kuloni ni vanhu van’wana.

• Tirhisa buku ya tiqingho ku kuma mavito ya vanhu lama tolovelekeke hi ririmi ra ka n’wina. Buku yoleyo ya sweswinyana leyi kombisaka mavito hi ku ya hi tindhawu yi nga ha kumeka eka Internet kumbe eka khampani ya tiqingho.

• Hi vutlhari u nga ha vutisa etindhawini leti talaka ku endzeriwa hi mani na mani, to tanihi tilayiburari, tihofisi ta mfumo ni le tikholichi.

• Kamba maphepha-hungu ya le ndhawini ya ka n’wina loko ku ri ni switiviso malunghana ni loko ntlawa wa vanhu lava vulavulaka ririmi rimbe wu hlele mintirho yo karhi ya mani na mani.

• Endzela switolo swa le ndhawini ya ka n’wina ni tindhawu ta mabindzu leti talaka ku endzeriwa hi vanhu lava vulavulaka ririmi rimbe.

• Loko u kume mpfumelelo eka lava nga ni vutihlamuleri, veka matafula ya minkandziyiso etindhawini ta mabidzu, laha vadyondzi va yunivhesiti va kumekaka kona ngopfu kumbe endhawini ya vutleketli laha ku talaka ku va ni vanhu lava vulavulaka ririmi ro karhi.

• Loko swi pfumeleriwa endhawini ya ka n’wina, xava buku leyi kombaka tindhawu leti vanhu va kumekaka eka tona kumbe programu ya khomphyuta leyi kotaka ku lava tindhawu ta mani na mani eka Internet.

[Bokisi leri nga eka tluka 5]

Leswi Nga Vuriwaka Entirhweni Wo Lavisisa

Ku va ni xinghana, mbilu yo leha ni ku toloveleka swi ta endla leswaku vanhu va hi tshemba. Hakanyingi swa pfuna ku sungula hi ku komba munhu nkandziyiso hi ririmi rakwe.

Endzhaku ko n’wi xeweta hi nga ha ku: “Hi lava vanhu lava vulavulaka ․․․․․ leswaku hi ta burisana na vona hi Bibele. Xana u tiva un’wana loyi hi nga vulavulaka na yena?

Loko hi ri karhi hi lavisisa vanhu lava nga twiki, hi nga ha ku: “Xewani. Xana ndzi nga ku komba swin’wana? [Hi ku tirhisa muchini wo tlanga vhidiyo kumbe riqingho, tlanga ndzimana ya Bibele ya nkandziyiso wa ririmi ra mavoko.] Hi ni tivhidiyo to hlayanyana leti nga xavisiwiki leti endleriweke ku fikelela swilaveko swa moya swa vanhu lava nga twiki. Xana u kona munhu loyi u n’wi tivaka loyi a nga twiki kumbe loyi a nga twiki kahle la vulavulaka ririmi ra mavoko?” Loko ku ri leswaku n’wini wa muti a nga tsundzuki munhu, hakanyingi i swinene ku n’wi nyika swikombiso swa tindhawu leti a nga ha vaka a vone munhu la nga twiki, to tanihi le ntirhweni, exikolweni kumbe muakelani.