Tshama U Tsakile Hambiloko U Dyuharile

1-2. Yehovha u va languta njhani vadyuhari vo tshembeka? (Pisalema 92:​12-14; nakambe vona xifaniso.)

VANHU emisaveni hinkwayo a va swi lavi ku dyuhala. Hi xikombiso, ehleketa hi leswi: Xana wa ha swi tsundzuka loko u sungula ku xiya leswaku u hume misisi yo basa? Kumbexana a wu lava ku yi susa u nga si vona hi munhu. Kambe u xiye leswaku ku yi susa a swi nge endli leswaku yi nga ha humi. Xikombiso lexi xi kombisa ndlela leyi vo tala va ringetaka hayona leswaku va nga dyuhali.

² Hambiswiritano, Tata wa hina wa le tilweni u languta malandza yakwe lama dyuhaleke hi ndlela leyi hambaneke. (Swiv. 16:31) U ma fanisa ni misinya yo saseka. (Hlaya Pisalema 92:​12-14.) Hikwalahokayini xifaniso lexi xi fanerile? Hikuva hi ntolovelo, misinya leyi nga ni malembe yo tala yi ri kona yi ni matluka ni swiluva swo tala swo saseka. Hi xikombiso, ku ni nsinya wun’wana lowu kumekaka eJapani (Japanese flowering cherry) lowu hanyaka malembe yo tala. Yin’wana ya misinya leyi yi ni malembe yo tlula 1 000 naswona yi sasekile swinene. Ku fana ni misinya yoleyo, malandza lama dyuhaleke naswona ma tshembekeke ma sasekile, ngopfungopfu ematihlweni ya Xikwembu. Yehovha u vona leswi munhu a nga xiswona, ku nga ri misisi yo basa ntsena. Nakambe Wa byi tlangela vumunhu lebyinene lebyi lava kuleke va nga na byona. Va N’wi tirhele malembe yo tala naswona va tshame va tshembekile eka Yena loko swi famba kahle ni loko swi nga fambi kahle.

3. Nyika xikombiso xa ndlela leyi Yehovha a tirhiseke lava dyuhaleke leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe.

³ Loko munhu a ri karhi a dyuhala sweswo a swi n’wi endli a nga ha vi wa nkoka eka Yehovha.a Entiyisweni mikarhi yo tala, Yehovha u tirhisa lava dyuhaleke leswaku a hetisisa xikongomelo xakwe. Hi xikombiso, Sara a a dyuharile loko Yehovha a vula leswaku a a ta va mana wa tiko ra matimba naswona a a ta va kokwa wa Mesiya. (Gen. 17:​15-19) Muxe na yena a a kurile loko Yehovha a n’wi lerisa leswaku a tshunxa Vaisrayele eEgipta. (Eks. 7:​6, 7) Nakambe muapostola Yohane a a kurile loko Yehovha a n’wi tirhisa ku tsala tibuku ta ntlhanu ta Bibele.

4. Hi ku ya hi Swivuriso 15:​15, i yini leswi nga pfunaka vadyuhari leswaku va tiyisela mitlhontlho leyi va langutanaka na yona? (Nakambe vona xifaniso.)

⁴ Vadyuhari va langutana ni mitlhontlho yo tala loko va ri karhi va kula. Makwerhu un’wana wa xisati u vule leswi hi ndlela yo tlanga, “Ku dyuhala a swi lavi u ri toya.” Kambe ku va ni ntsakob swi nga pfuna lava dyuhaleke leswaku va tiyisela miringo leyi va langutanaka na yona loko va ri karhi va dyuhala. (Hlaya Swivuriso 15:15.) Eka nhlokomhaka leyi, hi ta bula hi leswi nga pfunaka lava dyuhaleke leswaku va tshama va tsakile. Hi ta tlhela hi bula hi ndlela leyi van’wana va nga pfunaka vamakwerhu lava kuleke evandlheni. Kambe a hi rhangeni hi bula hi leswi nga endlaka swi tika ku tshama hi tsakile loko hi ri karhi hi kula.

LESWI NGA ENDLAKA SWI TIKA KU TSHAMA U TSAKILE LOKO U DYUHARILE

5. I yini leswi nga hetaka vadyuhari van’wana matimba?

⁵ I yini leswi nga endlaka u hela matimba? Kumbexana u twa ku vava hileswi u nga swi kotiki ku endla leswi khale a wu kota ku swi endla. U nga ha navela ku tlhelela evuntshweni bya wena laha a wu ri ni rihanyo lerinene. (Ekl. 7:10) Hi xikombiso, makwerhu wa xisati Ruby u ri: “Swa ndzi tikela ku ambala swiambalo hikwalaho ka leswi miri wa mina hinkwawo wu vavaka. Ndzi tikeriwa na hi ku ambala sokisi rinene. Mavoko ya mina ma vava naswona sweswo swi endla swi ndzi tikela hambi ku ri ku endla mitirho leyitsongo.” Nakambe Harold loyi a a tirha eBethele u ri: “Ndza karhateka mikarhi yin’wana hileswi ndzi tsandzekaka ku endla swilo leswi a ndzi rhandza ku swi endla. Loko ndza ha ri ntsongo, a ndzi ri na matimba swinene naswona a ndzi rhandza ku tlanga ntlangu wa baseball. Van’wana a va ta ku, ‘Nyika Harold bolo a nge ku khomisi tingana.’ Kambe sweswi a ndzi ehleketi leswaku ndza ha ta swi kota hambi ku ri ku hoxa bolo yinene.”

6. (a) Hi swihi swin’wana leswi nga hetaka vadyuhari matimba? (b) I yini leswi nga pfunaka vadyuhari ku tiva loko va fanele va tshika ku chayela? (Vona nhlokomhaka leyi nga eka Xihondzo lexi leyi nge, “Xana Ndzi Fanele Ndzi Tshika Ku Chayela?”)

⁶ Loko u tsandzekaka ku endla swilo leswi a wu kota ku tiendlela swona, u nga hela matimba. Sweswo swi nga va tano ngopfungopfu loko u fanele u kumeriwa munhu loyi a nga ta ku pfuna kumbe loko u fanele u ya tshama ni un’wana wa vana va wena leswaku a ku khathalela. Kumbe u twa ku vava hileswi u vabyaka, u nga ha voniki kahle lerova a wa ha swi koti ku ya etindhawini tin’wana u ri wexe kumbe a wa ha swi koti ku chayela movha. Hakunene sweswo swa tshikilela. Kambe swi nga hi pfuna ku tsundzuka leswaku hi va nkoka eka Yehovha ni le ka van’wana, swi nga ri na mhaka leswaku a ha ha koti ku tikhathalela, hi tshama hi ri hexe kumbe a ha ha swi koti ku chayela. Nakambe hi nga tiyiseka leswaku Yehovha wa yi twisisa ndlela leyi hi titwaka hayona. Leswi nga swa nkoka eka yena hileswi hi nga swona etimbilwini ta hina, wa swi tiva leswaku ha n’wi rhandza ku katsa ni vamakwerhu naswona sweswo swi endla hi va va risima swinene eka yena.—1 Sam. 16:7.

7. I yini leswi nga pfunaka lava karhatiwaka hi mhaka ya leswaku swi nga endleka makumu ma fika va nga ha ri kona?

⁷ Kumbexana u karhatiwa hi mhaka ya leswaku swi nga endleka makumu ma fika u nga ha ri kona. I yini leswi nga ku pfunaka loko u titwa hi ndlela yoleyo? Ringeta ku tsundzuka leswaku Yehovha u na xona xivangelo lexi endlaka a nga hatliseli ku lovisa misava leyi yo homboloka. (Esa. 30:18) Kambe hikwalahokayini a lehisa mbilu? Ku lehisa mbilu ka yena ku endla leswaku vanhu va timiliyoni va kuma nkarhi wo n’wi tiva ni ku n’wi tirhela. (2 Pet. 3:9) Hikwalaho loko u titwa u hele matimba, ringeta ku ehleketa hi ndlela leyi vanhu vo tala va vuyeriwaka hayona hileswi Yehovha a nga hatliseliki ku tisa makumu. Ku tiva mani kumbexana van’wana ku nga ha va swirho swa ndyangu wa wena?

8. Xana mitlhontlho leyi fambisanaka ni vudyuhari yi nga va khumba njhani lava kuleke?

⁸ Swi nga ri na mhaka malembe lawa hi nga na wona, loko hi nga tsakanga hi nga vula kumbe ku endla swilo leswi hi nga ta tisola endzhaku. (Ekl. 7:7; Yak. 3:2) Hi xikombiso, loko wanuna wo tshembeka Yobo a ri karhi a xaniseka, u vule “leswi humeke endleleni.” (Yobo 6:​1-3) Ku engetela kwalaho, mavabyi ma nga endla leswaku vadyuhari va endla kumbe ku vula swilo leswi a va nga ta swi vula loko a va nga vabyi. I ntiyiso leswaku a nga kona ni un’we wa hina loyi a nga tirhisaka malembe kumbe rihanyo leswaku a khunguvanyisa van’wana kumbe a va karhata hi vomu. Nakambe loko hi xiya leswaku hi twise un’wana ku vava hileswi hi swi vuleke, hi fanele hi kombela ku rivaleriwa. —Mat. 5:​23, 24.

NDLELA YO TSHAMA U TSAKILE

9. Hikwalahokayini u fanele u amukela mpfuno wa van’wana? (Nakambe vona swifaniso.)

⁹ Pfumela loko van’wana va ku pfuna. (Gal. 6:2) Eku sunguleni sweswo swi nga ku tikela ku swi endla. Makwerhu wa xisati Gretl u ri: “Mikarhi yin’wana swa ndzi tikela ku amukela ku pfuniwa hikuva ndzi twa onge ndzi ta va ndzhwalo. Swi ndzi tekele nkarhi ku cinca ndlela leyi a ndzi ehleketa hayona ivi ndzi amukela leswaku ndza wu lava mpfuno.” Loko u amukela loko van’wana va ku pfuna, u endla leswaku na vona va kuma ntsako lowu tisiwaka hi ku nyika. (Mit. 20:35) Nakambe u ta tsaka loko u vona ndlela leyi van’wana va khathalaka ni ku ku rhandza hayona.

10. Hikwalahokayini hi nga fanelanga hi rivala ku khensa? (Nakambe vona xifaniso.)

¹⁰ Swi kombise leswaku wa khensa. (Kol. 3:15; 1 Tes. 5:18) Loko van’wana va hi endlela leswinene ha tsaka kambe hi nga rivala ku khensa. Nilokoswiritano, loko hi n’wayitela ni ku tlhela hi vula leswaku ha khensa, hi endla leswaku vanghana va hina va titwa va ri va nkoka. Leah loyi a khathalelaka vadyuhari eBethele u ri: “Un’wana wa vamakwerhu vaxisati lava ndzi va khathalelaka u ndzi siyela swimesejana swo khensa. A swi lehanga kambe swi khumba mbilu. Ndza swi rhandza swimesejana leswi naswona swa ndzi tsakisa ku tiva leswaku wa wu tlangela mpfuno wa mina.”

11. U nga va pfuna njhani van’wana? (Nakambe vona xifaniso.)

¹¹ Tikarhatele ku pfuna van’wana. Loko u tirhisa nkarhi ni matimba ya wena leswaku u pfuna van’wana, swi ta ku pfuna leswaku u nga ehleketi ngopfu hi swiphiqo swa wena. Vadyuhari va fanisiwa ni tibuku leti nga ni vutlhari lebyi pfunaka kambe loko hi nga ti hlayi tibuku teto, a hi nge dyondzi nchumu. Hikwalaho, n’wina vadyuhari avelani vantshwa vutivi ni mitokoto leyi mi nga na yona. Va vutiseni swivutiso ivi mi va yingisela. Va dyondziseni leswaku hikwalahokayini mikarhi hinkwayo ku hanya hi milawu ya Yehovha swi vuyerisa ni ndlela leyi yi nga endlaka leswaku va tsaka hayona. A swi kanakanisi leswaku u ta tsaka loko u chavelela ni ku tiyisa vanghana va wena lava ha riki vantshwa.—Ps. 71:18.

12. Hi ku ya hi Esaya 46:​4, xana Yehovha u tshembisa ku va endlela yini vadyuhari? (Nakambe vona xifaniso.)

¹² Khongela u kombela Yehovha leswaku a ku nyika matimba. Hambileswi u nga ha titwaka u karhele, Yehovha “a nga karhali kumbe ku hela matimba.” (Esa. 40:28) Yehovha u ma tirhisa hi ndlela yihi matimba yakwe lama nga pimekiki? Ndlela yin’wana i ku va a tiyisa vadyuhari lava tshembekeke. (Esa. 40:​29-31) Entiyisweni u tshembisa ku va pfuna. (Hlaya Esaya 46:4.) Nakambe mikarhi hinkwayo Yehovha wa swi hetisisa switshembiso swakwe. (Yox. 23:14; Esa. 55:​10, 11) Loko u khongela kutani u vona ndlela leyi Yehovha a ku rhandzaka hayona ni ku ku seketela, u ta tsaka.

13. Hi ku ya hi 2 Vakorinto 4:​16-18, hi fanele hi tsundzuka yini? (Nakambe vona xifaniso.)

¹³ Tsundzuka leswaku xiyimo xa wena i xa xinkarhana. Loko hi tsundzuka leswaku xiyimo xo tika lexi hi langutaneke na xona i xa xinkarhana, swi ta hi olovela ku tiyisela. Nakambe Bibele ya hi tiyisekisa leswaku ku dyuhala ni mavabyi swi ta hela. (Yobo 33:25; Esa. 33:24) Hikwalaho, swi ta ku tsakisa ku tiva leswaku u yimeriwe hi vumundzuku lebyinene. (Hlaya 2 Vakorinto 4:​16-18.) Kambe, xana van’wana va nga pfuna njhani?

NDLELA LEYI VAN’WANA VA NGA PFUNAKA HAYONA

14. Hikwalahokayini swi ri swa nkoka ku vhakela ni ku fonela vamakwerhu lava kuleke?

¹⁴ Nkarhi ni nkarhi vhakela ni ku tlhela u fonela vamakwerhu lava kuleke. (Hev. 13:16) Vadyuhari va nga ha titwa va ri ni xivundza. Makwerhu wa xinuna Camille loyi a nga kotiki ku huma endlwini u ri: “Ndzi boheka ku tshama endlwini siku hinkwaro. Hikwalaho ndzi titwa ndzi ri ni xivundza. Mikarhi yin’wana ndzi titwa ku fana ni nghala leyi pfalelekeke. Ndza chuha ndzi tlhela ndzi hlanganahlangana hileswi ndzi nga kotiki ku huma ekaya naswona ndzi nga riki na swo tala swo swi endla.” Loko hi vhakela vadyuhari, ha va tiyisekisa leswaku i va nkoka nileswaku ha va rhandza. Kumbexana hinkwerhu hi tsundzuka nkarhi lowu a hi lava ku fonela kumbe ku endzela mudyuhari wo karhi wa le vandlheni ra hina kambe hi tsandzekeke ku swi endla. Hinkwerhu hi ni swo tala swo swi endla. Hikwalaho, i yini leswi nga hi pfunaka leswaku hi “tiva swilo leswi nga swa nkoka swinene” ku katsa ni ku vhakela vamakwerhu lava kuleke? (Filp. 1:10) Swi nga ku pfuna ku tsala mavito ya vadyuhari va le vandlheni ra wena ni siku leri u nga ta va rhumela meseji kumbe ku va fonela. Leswaku u nga rivali, u nga veka nkarhi lowu u nga ta va vhakela ha wona.

15. Hi swihi swilo leswi vantshwa ni vadyuhari va nga swi endlaka swin’we?

¹⁵ Loko wa ha ri muntshwa, u nga ha tivutisa leswaku u ta vulavula hi yini kumbe u ta endla yini loko u ri ni vamakwerhu lava kuleke. Kambe u nga vileli ngopfu ha swona. Ntsena wena va na munghana lonene. (Swiv. 17:17) Tinyike nkarhi wo vulavula ni vamakwerhu lava kuleke loko tidyondzo ti nga si sungula ni loko ti hela. Kumbexana u nga va kombela leswaku va ku byela tsalwa leri va ri rhandzaka kumbe swilo swo hlekisa leswi va swi endleke loko va ha ri vatsongo. U nga tlhela u va rhamba leswaku mi hlalela Vuhaxi bya JW^® swin’we. Nakambe u nga va pfuna hi swilo swin’wana leswi va nga kotiki ku tiendlela swona. Hi xikombiso, u nga tiyiseka leswaku tifoni ta vona ti tirha kahle kumbe u va dawunilodela mikandziyiso leyi ya ha ku humaka. Makwerhu wa xisati Carol u ri: “U nga ringanyeta ku endla swilo leswi u swi rhandzaka ni vamakwerhu lava kuleke. Hambileswi ndzi kuleke, ndza ha swi lava ku tiphina hi vutomi. Ndzi rhandza ku xavaxava, ku ya erhesiturente leswaku ndzi ya dya swakudya ni ku tiphina hi ntumbuluko.” Nakambe makwerhu waxisati Maira u ri: “Un’wana wa vanghana va mina u ni malembe ya 90 naswona u ndzi hundza hi malembe ya 57. Kambe mikarhi yo tala ndza swi rivala sweswo hikuva hi hleka ni ku hlalela tifilimi swin’we. Nakambe loko hi hlangana ni swiphiqo, ha pfunana.”

16. Hikwalahokayini hi nga vulaka leswaku swa pfuna ku heleketa vadyuhari eka dokodela?

¹⁶ Famba na vona loko va ya eka dokodela. Handle ko va pfuna hi xo famba, u nga tiyiseka leswaku vaongori va va khoma kahle nileswaku va va pfuna hi ndlela leyi faneleke. (Esa. 1:17) U nga tlhela u va pfuna hi ku va u yingisela leswi dokodela ri va byelaka swona. Makwerhu waxisati la dyuhaleke Ruth u ri: “Mikarhi yo tala loko ndzi ya eka dokodela ndzi ri ndzexe, wa ndzi kholela. Madokodela ma nga vula swilo swo fana ni leswi nge, ‘A wu vabyi, swo va enhlokweni ya wena.’ Kambe loko un’wana a famba na mina, va ndzi khoma kahle. Ndzi khensa vamakwerhu lava tinyikaka nkarhi wo famba na mina.”

17. Hi tihi tindlela leti hi nga ti tirhisaka leswaku hi chumayela ni vamakwerhu lava kuleke?

¹⁷ Tirha na vona nsimu. Swi nga endleka vamakwerhu van’wana lava kuleke va nga ha ri na wona matimba yo chumayela hi yindlu ni yindlu. Kambe swi nga va njhani loko wo rhamba makwerhu la kuleke leswaku a chumayela na wena hi xigolonyana. U nga n’wi tela ni xitulu leswaku a ta tshama ekusuhi ni xigolonyana. Kumbe u rhamba makwerhu la dyuhaleke eka dyondzo ya Bibele kumbexana hambi ku ri yi fambisa ekaya rakwe. Vakulu va nga hlela leswaku nhlengeletano ya nsimu yi khomiwa emakaya ya vamakwerhu lava dyuhaleke leswaku na vona swi ta va olovela ku katseka. Yehovha wa tsaka loko hi endla leswi hi nga swi kotaka ku kombisa leswaku ha va rhandza naswona ha va xixima vadyuhari.—Swiv. 3:27; Rhom. 12:10.

18. Hi ta bula hi yini eka nhlokomhaka leyi landzelaka?

¹⁸ Eka nhlokomhaka leyi, hi tsundzuxiwe leswaku Yehovha wa va rhandza vadyuhari naswona u va teka va ri va nkoka. Na hina ha va rhandza. Ku dyuhala swa tika kambe u nga swi kota ku tshama u tsakile hi ku pfuniwa hi Yehovha. (Ps. 37:25) Swa khutaza ku tiva leswaku vumundzuku lebyinene byi kwala nyongeni. Kambe ku vuriwa yini hi lava khathalelaka swirho swa ndyangu leswi dyuhaleke, n’wana kumbe munghana la vabyaka? U nga swi kotisa ku yini ku tshama u tsakile loko u ri karhi u va khathalela? Hi ta bula hi nhlamulo ya xivutiso lexi eka nhlokomhaka leyi landzela.