XANA SWI LO ENDLIWA?
Vuswikoti Bya Tihomoni Byo Lawula Matirhelo Ya Miri
Munhu u fanele a va ni ti-electrolyte leti ringaneke engatini yakwe, to fana na khalisiyamu leswaku miri wu kota ku tirha kahle. Kambe swakudya leswi hi swi dyaka siku ni siku swi endla leswaku ku va ni mimpimo yo hambana ya ti-electrolyte emirini. Xana miri wu endla yini leswaku ku va ni ti-electrolyte leti ringaneke mikarhi hinkwayo?
Miri wa munhu lowu hanyeke kahle wu lawula mpimo wa ti-electrolyte hi ku endla, ku hlayisa ni ku humesa tihomoni leswaku ti famba ni ngati. Tihomoni i tikhemikhali leti lawulaka ndlela leyi swirho swi tirhaka hayona emirini. Hambi ku ri mpimo lowutsongo wa homoni wu nga khumba ndlela leyi miri wa wena wu tirhaka hayona. Encyclopedia Britannica yi vula leswaku ku humesiwa ka tihomoni emirini “a swo tiendlekela kambe ti huma hi mpimo lowu ringaneke naswona endlelo leri ri rharhanganile.”
Hi xikombiso, tinhlaribya (parathyroid glands) leti kumekaka enkolweni ti kota ku twa hambi ku ri ku cinca kutsongo ka mpimo wa khalisiyamu leyi nga engatini. Hi ntolovelo, tinhlaribya leti ti va ti ri mune naswona nhlaribye ha yin’we yi ringana ni ndzoho ya rhayisi hi vukulu.
Loko tinhlaribya ti twa leswaku khalisiyamu yi le hansi swinene ku tlula mpimo lowu lavekaka emirini, hi xihatla ti humesa homoni hi tisekoni leyi endlaka leswaku marhambu ma humesa khalisiyamu yi ya engatini. Homoni yoleyo yi tlhela yi byela tinso leswaku ti tshika ku sefa khalisiyamu leyi nga engatini ku katsa ni marhumbu lamatsongo leswaku ma tswonga khalisiyamu yo tala eswakudyeni.
Hambiswiritano, loko ngati yi ri ni khalisiyamu yo tala, nhlaribya leyi vuriwaka thyroid yi humesa homoni leyi hambaneke. Homoni leyi yi endla leswaku marhambu ma tswonga ni ku hlayisa khalisiyamu yo tala ni ku tlhela yi byela tinso leswaku ti susa khalisiyamu yoleyo yo tala.
Tihomoni leti ko va tindlela timbirhi eka to tala leti miri wa hina wu ti tirhisaka ku lawula ndlela leyi swirho swa hambanahambana swi tirhaka hayona emirini.
U ehleketa yini? Xana vuswikoti bya tihomoni byo lawula matirhelo ya mirhi, byi lo tiendlekela kumbe byi lo endliwa?