I Mani Loyi A Nga Ta Va Murhangeri Wa Misava Enkarhini Lowu Taka?
MAGAZINI wa National Geographic eka nkandziyiso wa October 2007 wu te: “Ku hisa ka misava i xin’wana xa swiphiqo leswikulu leswi hina vanhu hi tshameke hi langutana na swona.” Magazini lowu wu vule leswaku loko hi ta tlhantlha xiphiqo xexo hi ndlela leyi humelelaka, hi fanele hi “endla xiboho xa xihatla lexi tiyeke naswona xi endliwa hi ndlela ya vutswatsi leyi hi nga si tshamaka hi yi kombisa tanihi vanhu kumbe tanihi rixaka.”
Xana vanhu va ta xi tamela hi ndlela ya vutswatsi xiphiqo lexi? Ku ni swilo swo tala leswi nyanyisaka xiphiqo lexi: moya wa ku nga khathali, makwanga, ku honisa swilo, vuvekisi, moya wa ku lava ku fuwa hi ku hatlisa ematikweni lama nga le vuswetini ni langutelo leri vanhu va timiliyoni va nga na rona ro lava ku hambeta va hanya vutomi bya vulovolovo leswi vangaka ku tirhisa gezi ro tala swinene.
Muprofeta wa khale wa Xikwembu u hi nyika nhlamuselo leyi kongomeke ya vuswikoti bya hina byo tlhantlha swiphiqo swa rixaka ra hina, swa vanhu ni swa hulumendhe. U tsarile a ku: “Ndlela ya munhu wa la misaveni a yi le ka yena. Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.” (Yeremiya 10:23) Swiyimo swo biha leswi vanhu va langutaneke na swona swi kombisa leswaku marito lawa i ntiyiso. Naswona manguva lawa hambileswi ku nga endliwa nhluvuko lowukulu eka sayense na thekinoloji, hi langutane ni minxungeto leyi khale a yi nga anakanyiwi. Kutani, hi nga tiyiseka njhani leswaku enkarhini lowu taka swiyimo swi ta antswa?
I ntiyiso leswaku ku vuriwe swilo swo tala malunghana ni ku tlhantlha xiphiqo xa ku cinca ka maxelo ni swilo swin’wana leswi nga ni khombo, kambe leswi nga endliwa a swi nyawuli. Hi xikombiso, xana matiko ma angule njhani hi 2007 loko laha ku hlanganaka lwandle ra Atlantic ni ra Pacific le Amerika N’walungu ku pfuleka ro sungula? Muhleri wa magazini wa New Scientist u hlamurile a ku: “Va lave ku tsutsumela ku ya susa tindhawu ta le makumu ka matiko-nkulu leswaku va [ta] cela oyili leyi engetelekeke ni gasi.”
Kwalomu ka malembe ya 2 000 lama hundzeke, Bibele yi profete hi ku pakanisa leswaku ku ta fika nkarhi lowu vanhu va nga ta ‘onha misava.’ (Nhlavutelo 11:18) Swi le rivaleni leswaku misava yi lava murhangeri loyi a tlhariheke ni la nga ni matimba yo fikelela tipakani leti yi ti navelaka ni vanhu lava nga ta fumiwa hi yena lava nga ta titsongahata eka yena. Xana murhangeri wa tipolitiki kumbe n’wasayense wo tshembeka a tlhela a tlhariha a nga swi endla sweswo? Bibele ya hlamula yi ku: “Mi nga tshembi vanhu va xiyimo xa le henhla, hambi ku ri n’wana wa munhu wa nyama, loyi a tsandzekaka ku ponisa.”—Pisalema 146:3.
Misava Yi Ta Rhangeriwa Hi Munhu Lonene!
I Murhangeri un’we ntsena loyi a nga tlhantlhaka swiphiqo leswi misava yi langutaneke na swona. Bibele yi profetile malunghana na yena yi ku: “Moya wa Yehovha [Xikwembu] wu ta tshama ehenhla ka yena, moya wa vutlhari ni wa ku twisisa, moya wa xitsundzuxo ni wa matimba, moya wa vutivi ni wa ku chava Yehovha . . . U ta avanyisa swisiwana hi ku tshembeka, . . . naswona hi moya wa milomu yakwe u ta dlaya lowo homboloka.”—Esaya 11:2-5.
Xana i mani Murhangeri wa kona? A ku na un’wana handle ka Yesu Kreste, loyi hi rirhandzu a nyikeleke hi vutomi byakwe hikwalaho ka hina. (Yohane 3:16) Sweswi leswi Yesu a nga xivumbiwa xa moya lexi nga ni matimba, Xikwembu xi n’wi pfumelerile xi tlhela xi n’wi nyika matimba ya ku fuma misava hinkwayo.—Daniyele 7:13, 14; Nhlavutelo 11:15.
Nchumu wun’wana lowu endlaka Yesu a faneleka hileswi a wu tivaka swinene ntumbuluko wa Xikwembu, u wu tive a nga si ta laha misaveni. Entiyisweni, khale ka khaleni loko Xikwembu xi tumbuluxa vuako hinkwabyo, Yesu a a ri “mutirhi [wa xona] la nga ni vuswikoti.” (Swivuriso 8:22-31) Anakanya hi mhaka yoleyo: Yesu loyi ku nga yena a pfuneteke eku endleni ka misava ni swilo hinkwaswo leswi hanyaka, u ta rhangela eku pfuxeteni ka swilo leswi onhiweke hi futa ra vanhu.
I vamani lava nga ta fumiwa hi Kreste? Ku ta va vanhu lavo rhula hakunene va tlhela va lulama lava tivaka Xikwembu xa ntiyiso, Yehovha, naswona va yingisa Yesu Kreste tanihi Mufumi wa vona. (Pisalema 37:11, 29; 2 Vatesalonika 1:7, 8) Yesu u vule leswaku va “ta dya ndzhaka ya misava,” leyi nga ta hundzuriwa yi va paradeyisi.—Matewu 5:5; Esaya 11:6-9; Luka 23:43.
U nga endla yini leswaku u va un’wana wa lava nga ta kuma leswi tshembisiwaka hi Bibele? Yesu hi byakwe u hlamurile a ku: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.”—Yohane 17:3.
Ina, swi nga tikomba onge pulanete ya hina yi le khombyeni, kambe a hi kanakani leswaku yi ta hambeta yi va kaya ra vanhu. Kambe, khombo ri ta wela vanhu lava yaka emahlweni va nga wu xiximi ntumbuluko wa Xikwembu ni lava alaka ku yingisa Yesu Kreste. Hikwalaho, Timbhoni ta Yehovha ta ku khutaza leswaku u nghenisa vutivi lebyi yisaka evuton’wini lebyi nga heriki.
[Bokisi leri nga eka tluka 8]
LESWI SAYENSE YI TSANDZEKAKA KU SWI TLHANTLHA
Hambileswi va ma tivaka makhombo lama nga kona, vanhu va timiliyoni va onha mianakanyo ya vona ni mimiri ya vona hi ku tihungasa hi swidzidzirisi, ku nwa byala ku tlula mpimo na hi ku dzaha fole. Eka vona vutomi a hi nyiko leyi kwetsimaka leyi humaka eka Xikwembu. (Pisalema 36:9; 2 Vakorinto 7:1) Khombo ra kona, leswi vanhu vo tala va nga tekiki misava leyi tanihi nyiko leyi humaka eka Xikwembu, va endla swilo leswi nyanyisaka ku onha mbango.
Kutani, hi wihi ntlhantlho wa kona? Xana sayense ni dyondzo ya misava swi nga xi tlhantlha xiphiqo lexi? Nikatsongo. Leswi xiphiqo lexi xi vangiweke hi leswi vanhu va nga tekiki misava hi ndlela leyi Yehovha a yi tekaka ha yona, va fanele va dyondza leswi engetelekeke hi Yena. Bibele ya yi seketela mhaka leyi. Hikwalaho, yi tshembisa leswaku wu ta fika nkarhi lowu vanhu ‘va nga taka va nga ha endli swo biha kumbe ku onha’ misava hikuva “yi ta tala hi ku tiva Yehovha kukota mati lama funengetaka lwandle.”—Esaya 11:9.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 8, 9]
Hi nkarhi wa ku fuma ka Kreste lavo lulama va ta hlanganyela eku endleni leswaku misava hinkwayo yi va paradeyisi