Ndzima 40

Ku Pfotlosa Nhloko Ya Nyoka

Xivono 14—Nhlavutelo 20:1-10

Nhloko-mhaka: Ku hoxiwa ka Sathana ekheleni ro enta, Mfumo wa Gidi ra Malembe, ku ringiwa ko hetelela ka vanhu ni ku lovisiwa ka Sathana

Nkarhi wa ku hetiseka: Ku sukela eku heleni ka nhlomulo lowukulu ku ya eku lovisiweni ka Sathana

1. Ku hetiseka ka vuprofeta byo sungula bya le Bibeleni ku ye emahlweni hi ndlela yihi?

XANA wa byi tsundzuka vuprofeta byo sungula bya le Bibeleni? Byi vuriwe hi Yehovha Xikwembu loko a byela Nyoka a ku: “Ndzi ta veka vulala exikarhi ka wena ni wansati ni le xikarhi ka mbewu ya wena ni mbewu ya yena. Yi ta ku pfotlosa nhloko kutani wena u ta yi luma xirhendze.” (Genesa 3:15) Sweswi ku hetiseka ka vuprofeta byolebyo ku ta chaputa! Hi hlamuseriwe hi matimu ya ku lwa ka Sathana ni nhlengeletano ya Yehovha ya le tilweni leyi fanaka ni wansati. (Nhlavutelo 12:1, 9) Mbewu ya laha misaveni ya Nyoka, swin’we ni vukhongeri bya mavunwa, tipolitiki ni mabindzu lamakulu ya yona, yi yi xanise hi ndlela ya tihanyi mbewu ya wansati, ku nga Yesu Kreste ni valandzeri va yena lava totiweke va 144 000, lava nga laha misaveni. (Yohane 8:37, 44; Vagalatiya 3:16, 29) Sathana u vangele leswaku Yesu a dlayiwa hi ndlela ya tihanyi. Kambe u lo n’wi vavisa xirhendze ntsena, hikuva Xikwembu xi pfuxe N’wana wa xona la tshembekaka hi siku ra vunharhu.—Mintirho 10:38-40.

2. Nyoka yi ta pfotlosiwa njhani, naswona ku ta humelela yini eka mbewu ya laha misaveni ya Nyoka?

² Ku vuriwa yini hi Nyoka ni mbewu ya yona? Kwalomu ka 56 C.E., muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Rhoma papila ro leha. Loko a ri gimeta, u va khutazile a ku: “Loko ku ri xona, Xikwembu lexi nyikaka ku rhula xi ta pfotlosela Sathana ehansi ka milenge ya n’wina ku nga ri khale.” (Varhoma 16:20) Sathana a nge vavisiwi switsongo, u to pfotlosiwa kunene! Laha Pawulo u tirhise rito ra Xigriki, syn·triʹbo, leri vulaka ku phyandlasa, ku pfotlosela, ku lovisela makumu. Mbewu ya Nyoka leyi nga vanhu, yi ta weriwa hi khombo ra xiviri esikwini ra Hosi, leri nga ta chaputa eka nhlomulo lowukulu loko Babilona Lonkulu ni mafambiselo ya misava leyi ya politiki, swin’we ni lava n’wi seketelaka hi timali va tlhela va n’wi seketela etinyimpini va loviseriwa makumu. (Nhlavutelo, tindzima 18 na 19) Hikwalaho Yehovha u ta herisa vulala exikarhi ka timbewu letimbirhi. Mbewu ya wansati wa Xikwembu yi ta hlula mbewu ya laha misaveni ya Nyoka, kutani mbewu yoleyo a yi nge he vi kona!

Sathana A Hoxiwa eKheleni Ro Enta

3. Yohane u hi byela leswaku ku ta endleka yini hi Sathana?

³ Kutani, ku ta humelela yini hi Sathana ni madimona ya yena? Yohane wa hi byela a ku: “Kutani ndzi vona ntsumi yi xika hi le tilweni yi ri ni xilotlelo xa khele ro enta ni nketana leyikulu evokweni ra yona. Kavaloko yi khoma dragona, nyoka ya khale, ku nga Diyavulosi na Sathana, yi n’wi boha ku ringana malembe ya 1 000. Kutani yi n’wi lahlela ekheleni ro enta, yi ri pfala yi ri tiyisa, leswaku a nga ha tshuki a hambukisa matiko kukondza ku hela malembe ya 1 000. Endzhaku ka swilo leswi, u fanele ku ntshunxiwa nkarhinyana.”—Nhlavutelo 20:1-3.

4. I mani ntsumi leyi nga ni xilotlelo xa khele ro enta, naswona hi swi tivisa ku yini?

⁴ Ntsumi leyi i mani? Leswi yi kotaka ku cukumeta nala lonkulu wa Yehovha yi fanele yi ri ni matimba lamakulu. Yi ni “xilotlelo xa khele ro enta ni nketana leyikulu.” Xana leswi a swi hi tsundzuxi xivono xin’wana lexi se hi hundzeke eka xona? Phela, hosi ya tinjiya yi vitaniwa “ntsumi ya khele ro enta”! (Nhlavutelo 9:11) Hikwalaho laha hi tlhela hi vona Museketeri Lonkulu wa Yehovha, Yesu Kreste la kwetsimisiweke, a teka goza. Ntsumi leyi leyikulu leyi hlongoleke Sathana etilweni, leyi avanyiseke Babilona Lonkulu ni leyi lovisaka “tihosi ta misava ni mavuthu ya tona” eArmagedoni a yi nge pfumeleli ntsumi yin’wana leyi nga le hansi ka yona leswaku yi teka goza lerikulu ra ku lahlela Sathana ekheleni ro enta!—Nhlavutelo 12:7-9; 18:1, 2; 19:11-21.

5. Ntsumi ya khele ro enta yi ta endla yini hi Sathana Diyavulosi, naswona ha yini?

⁵ Loko dragona leyikulu ya muvala wo tshwuka-xindzilo yi hlongoriwa etilweni yi lahleriwa emisaveni, yi vitaniwe “nyoka ya khale, leyi vuriwaka Diyavulosi na Sathana, leyi xisaka misava hinkwayo leyi akiweke.” (Nhlavutelo 12:3, 9) Leswi se yi nga ta khomiwa ni ku lahleriwa ekheleni ro enta, yi tlhela yi hlamuseriwa hi ku helela tanihi “dragona, nyoka ya khale, ku nga Diyavulosi na Sathana.” Mulovisi loyi la nga mukanganyisi, mulumbeti ni mukaneti wo biha u ta bohiwa hi nketana kutani a lahleriwa “ekheleni ro enta,” leri nga ta pfariwa ri tiyisiwa, “leswaku a nga ha tshuki a hambukisa matiko.” Sathana u ta tshama ekheleni rolero ku ringana malembe ya gidi, laha a nga ta ka a nga ha swi koti ku kucetela vanhu ku fana ni mubohiwa la nga le khotsweni ro enta ra munyama. Ntsumi ya khele ro enta yi endla leswaku Sathana a nga ha hlangani helo ni Mfumo wo lulama. Vanhu va ta ku hefu!

6. (a) I vumbhoni byihi lebyi nga kona bya leswaku madimona na wona ma ta lahleriwa ekheleni ro enta? (b) I yini leswi nga ta sungula hi nkarhi wolowo, naswona ha yini?

⁶ Ku ta endleka yini hi madimona? Na wona ma “hlayiseriw[e] vuavanyisi.” (2 Petro 2:4) Sathana u vitaniwa “Belzebule mufumi wa madimona.” (Luka 11:15, 18; Matewu 10:25) Leswi ma tirhisaneke na Sathana ku ringana nkarhi wo leha, xana a ma fanelanga ma avanyisiwa hi ndlela leyi fanaka ni ya yena? I khale madimona ma chava khele ro enta; nkarhi wun’wana loko Yesu a vulavula na wona, ma “hambet[e] ma n’wi kombela ku ka a nga ma lerisi leswaku ma ya ekheleni ro enta.” (Luka 8:31) Kambe loko Sathana a lahleriwa ekheleni ro enta, handle ko kanakana tintsumi ta yena na tona ti ta hoxiwa swin’we na yena. (Ringanisa na Esaya 24:21, 22.) Mfumo wa Gidi ra Malembe wa Yesu Kreste wu ta sungula endzhaku ka loko Sathana ni madimona ya yena va hoxiwe ekheleni ro enta.

7. (a) Sathana ni madimona yakwe va ta va va ri exiyin’weni xihi loko va ri ekheleni ro enta, naswona hi swi tivisa ku yini? (b) Xana Hayidesi ni khele ro enta i nchumu lowu fanaka? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

⁷ Xana Sathana ni madimona ya yena va ta kota ku endla swo karhi loko va ri ekheleni ro enta? Tsundzuka xivandzana xa muvala wa ribungu lexi nga ni tinhloko ta nkombo lexi a “xi ri kona, kambe a xa ha ri kona, naswona xi ta tlhandluka xi huma ekheleni ro enta.” (Nhlavutelo 17:8) Loko xi ri ekheleni ro enta, a ‘xi nga ha ri kona.’ A xi nga koti ku endla nchumu, a xi nga ri na matimba, a xi nga ta swi kota ku hetisisa makungu ni swikongomelo swa xona. Hilaha ku fanaka, muapostola Pawulo loko a vulavula hi Yesu u te: “‘I mani loyi a nga ta xikela ekheleni ro enta?’ hileswaku, a humesa Kreste eka lava feke.” (Varhoma 10:7) Loko a ri ekheleni rolero ro enta, Yesu a a file.a Kutani, swa twala ku gimeta hileswaku loko Sathana ni madimona ya yena va hoxiwe ekheleni ro enta ku ringana malembe ya gidi, swi ta fana niloko va file hikuva va ta va va nga koti ku endla nchumu. Wolawo i mahungu yo tsakisa eka lava rhandzaka ku lulama!

Vaavanyisi, Ku Ringana Gidi Ra Malembe

8, 9. Yohane sweswi u hi byela yini malunghana ni lava tshameke eswiluvelweni, naswona i vamani vanhu volavo?

⁸ Endzhaku ka gidi ra malembe, Sathana u ta humesiwa swa xinkarhana ekheleni ro enta. Ha yini? Loko Yohane a nga si hlamula, u hi byela hi leswi nga ta endleka eku sunguleni ka nkarhi wolowo. Ha hlaya: “Kavaloko ndzi vona swiluvelo, ku ri ni lava tshamiseke eka swona, kutani va nyikiwa matimba ya ku avanyisa.” (Nhlavutelo 20:4a) I vamani lava tshameke eswiluvelweni naswona va fumaka va ri etilweni swin’we na Yesu la kwetsimisiweke?

⁹ I “vakwetsimi” lava Daniyele a va hlamuseleke tanihi lava fumaka eMfun’weni ni Loyi a “fanaka ni n’wana wa munhu.” (Daniyele 7:13, 14, 18) Hi vona vakulu va 24 lava tshameke eswiluvelweni swa le tilweni laha ku nga na Yehovha. (Nhlavutelo 4:4) Va katsa vaapostola va 12, lava Yesu a va tshembiseke leswi: “Eku tumbuluxeni hi vuntshwa, loko N’wana wa munhu a tshama ehansi exiluvelweni xakwe lexi vangamaka, na n’wina lava mi ndzi landzeleke mi ta tshama eswiluvelweni swa 12, mi avanyisa tinyimba ta Israyele ta 12.” (Matewu 19:28) Nakambe va katsa Pawulo, swin’we ni Vakreste va le Korinto lava tshameke va tshembekile. (1 Vakorinto 4:8; 6:2, 3) Va ta tlhela va katsa ni swirho swa vandlha ra le Lawodikiya leswi hluleke.—Nhlavutelo 3:21.

10. (a) Yohane u ti hlamusela njhani tihosi leta 144 000? (b) Hi ku ya hileswi Yohane a hi byeleke swona hala ndzhaku, tihosi leta 144 000 ti katsa vamani?

¹⁰ Swiluvelo swa 144 000 swi lunghiseleriwe vahluri lava va totiweke lava “xaviwe[ke] evanhwini leswaku va va swirhangana eka Xikwembu ni le ka Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 14:1, 4) Yohane u ye emahlweni a ku: “Ina, ndzi vona mimoya-xiviri ya lava dlayiweke hi xihloka hikwalaho ka vumbhoni lebyi va byi nyikeleke malunghana na Yesu ni hikwalaho ka ku vulavula hi Xikwembu, lava nga gandzelangiki xivandzana kumbe xifaniso xa xona, lava nga amukelangiki mfungho emimombyeni ya vona ni le mavokweni ya vona.” (Nhlavutelo 20:4b) Kutani, exikarhi ka tihosi toleto ku ni Vakreste lava totiweke lava loko ku pfuriwa xilemo xa vuntlhanu, va vutiseke Yehovha leswaku u ta yima ku fikela rini leswaku a ta rihisela ngati ya vona. Hi nkarhi wolowo va nyikiwe nguvu yo leha yo basa kutani va byeriwa leswaku va yima nkarhi wo lehanyana. Kambe sweswi va rihiseleriwe yona hileswi Babilona Lonkulu a lovisiweke, ni leswi Hosi ya tihosi ni Mufumi wa vafumi a loviseke matiko naswona Sathana a nga ta va a hoxiwe ekheleni ro enta.—Nhlavutelo 6:9-11; 17:16; 19:15, 16.

11. (a) Hi fanele hi xi twisisa njhani xiga lexi nge va “[dlayiwe] hi xihloka”? (b) Ha yini ku nga vuriwaka leswaku hinkwavo lava 144 000 va fe rifu ra gandzelo?

¹¹ Xana vaavanyisi lava hinkwavo lava nga tihosi va 144 000 va “[dlayiwe] hi xihloka” hi ku kongoma ke? A hi vangani lava dlayiweke hi xihloka hi ku kongoma. Kambe, xiga lexi handle ko kanakana xi hlanganisa Vakreste hinkwavo lava totiweke lava dlayeriweke ripfumelo hi tindlela to hambana.b (Matewu 10:22, 28) Hakunene, Sathana a a ta tsaka loko hinkwavo ka vona a vo dlayiwa hi xihloka, kambe, entiyisweni a hi vamakwavo va Yesu hinkwavo lava totiweke lava dlayeriwaka ripfumelo. Vo tala va vona va dlayiwa hi mavabyi kumbe ku dyuhala. Hambiswiritano, vanhu volavo na vona va le xikarhi ka ntlawa lowu Yohane a wu vonaka sweswi. Rifu ra vona hinkwavo i gandzelo hi ndlela yo karhi. (Varhoma 6:3-5) Ku engetela kwalaho, ku hava ni un’we wa vona loyi a a ri xiphemu xa misava. Hikwalaho, hinkwavo ka vona va vengiwe hi misava, entiyisweni, va vonaka va file ematihlweni ya yona. (Yohane 15:19; 1 Vakorinto 4:13) Hinkwavo ka vona a va xi gandzelanga xivandzana kumbe xifaniso xa xona, naswona loko va fa, a nga kona ni un’we wa vona loyi a a ri ni mfungho wa xivandzana. Hinkwavo ka vona va fe va ri vahluri.—1 Yohane 5:4; Nhlavutelo 2:7; 3:12; 12:11.

12. Yohane u vike yini hi tihosi ta 144 000, naswona ti sungula rini ku hanya?

¹² Vahluri lava va tlhele va hanya! Yohane wa vika: “Kutani va hanya nakambe, va va tihosi na Kreste ku ringana malembe ya 1 000.” (Nhlavutelo 20:4c) Xana leswi swi vula leswaku vaavanyisi lava va ta pfuxiwa endzhaku ka ku lovisiwa ka matiko niloko Sathana ni madimona ya yena va hoxiwe ekheleni ro enta? Doo! Vo tala va vona se va pfuxiwile, tanihi leswi va nga ta va va gade tihanci na Yesu loko a lwa ni matiko eArmagedoni. (Nhlavutelo 2:26, 27; 19:14) Hakunene, Pawulo u kombise leswaku va sungula ku pfuxiwa endzhakunyana ka ku sungula ka vukona bya Yesu hi 1914 nileswaku van’wana va vona va ta pfuxiwa ku nga si pfuxiwa van’wana. (1 Vakorinto 15:51-54; 1 Vatesalonika 4:15-17) Hikwalaho, va sungula ku hanya loko va kuma nyiko ya vutomi bya ku nga fi etilweni.—2 Vatesalonika 1:7; 2 Petro 3:11-14.

13. (a) Hi fanele hi ma languta njhani malembe ya gidi lawa va nga ta fuma ha wona lava 144 000, naswona ha yini? (b) Papias wa le Hiyerapoli a a ma teka njhani malembe ya gidi? (Vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹³ Va ta fuma va tlhela va avanyisa ku ringana malembe ya gidi. Xana lawa ku ta va ku ri malembe ya gidi ya xiviri, kumbe hi fanele hi ma teka tanihi lama fanekiselaka nkarhi wo leha lowu nga boxiwangiki? “Magidi” ma nga ha vula nhlayo leyikulu leyi nga tiviwiki, tanihi le ka 1 Samuwele 21:11. Kambe laha “1 000” i ya xiviri, hikuva yi humelelaka kanharhu eka Nhlavutelo 20:5-7 tanihi “malembe ya 1 000.” Nkarhi lowu wa ku avanyisa, Pawulo u wu vitane “siku” loko a ku: “[Xikwembu] xi veke siku leri xi nga ni xikongomelo xo avanyisa misava leyi akiweke hi ku lulama.” (Mintirho 17:31) Tanihi leswi Petro a hi byelaka leswaku siku rin’we eka Yehovha ri ringana ni malembe ya gidi, swi fanerile leswi Siku leri ra Vuavanyisi ri nga gidi ra malembe ya xiviri.c—2 Petro 3:8.

Vafi Hinkwavo

14. (a) I xiga xihi lexi Yohane a xi vulaka malunghana ni “vafi lavan’wana hinkwavo”? (b) Swiga leswi vuriweke hi muapostola Pawulo swi pfuna njhani eku twisiseni ka rito leri nge ‘hanya’?

¹⁴ Kambe tihosi leti ti ta avanyisa vamani hikuva laha muapostola Yohane u vula leswi, “(vafi lavan’wana hinkwavo a va hanyanga nakambe ku fikela loko ku hele malembe ya 1 000)”? (Nhlavutelo 20:5a) Ni laha, rito leri nge ‘hanya’ ri fanele ri twisisiwa hi ku ya hi mongo wa mhaka. Rito leri ri nga va ni tinhlamuselo to hambana-hambana eswiyin’weni swo hambana-hambana. Hi xikombiso, Pawulo u vule leswi hi Vakreste-kulobye lava totiweke: “Hi n’wina lava Xikwembu xi mi hanyiseke hambileswi a mi file eswivini swa n’wina ni le swidyohweni.” (Vaefesa 2:1) Ina, Vakreste lava totiweke hi moya va ‘hanyisiwile,’ hambi ku ri eka lembe-xidzana ro sungula, va vuriwe lava lulameke hileswi a va ri ni ripfumelo egandzelweni ra Yesu.—Varhoma 3:23, 24.

15. (a) Timbhoni ta Yehovha ta le mahlweni ka Vukreste a ti ri ni vuxaka byihi ni Xikwembu? (b) Tinyimpfu tin’wana ti ‘hanya’ hi ndlela yihi, naswona ti ta yi dya rini ndzhaka ya misava hi ku helela?

¹⁵ Hilaha ku fanaka, timbhoni ta Yehovha ta le mahlweni ka Vukreste ti vuriwe leti lulameke hi ku va ti ri vanghana va Xikwembu; naswona Abrahama, Isaka na Yakobe va vuriwe lava “hanyaka” hambileswi a va file hi ndlela ya xiviri. (Matewu 22:31, 32; Yakobo 2:21, 23) Hambiswiritano, vona swin’we ni lavan’wana hinkwavo lava nga ta pfuxiwa, ku katsa ni ntshungu lowukulu wa tinyimpfu tin’wana to tshembeka leti nga ta pona Armagedoni ni vana vahi ni vahi lava nga ta velekiwa hi vanhu lava emisaveni leyintshwa, va ta endliwa lava hetisekeke. Leswi swi ta endliwa hi Kreste ni tihosi ni vaprista lava nga ta tirhisana na yena hi Siku ra Vuavanyisi ra gidi ra malembe, exisekelweni xa gandzelo ra nkutsulo ra Yesu. Loko Siku rolero ri hela, “vafi lavan’wana hinkwavo” va ta va se va ‘hanya’ hileswi va nga ta va se va hetisekile. Hilaha hi nga ta swi vona hakona, endzhaku ka sweswo va fanele va ringiwa ro hetelela, kambe va ta ringiwa se va hetisekile. Loko vo hlula endzingweni wolowo, Xikwembu xi ta va teka va ri lava faneriwaka hi ku hanya hilaha ku nga heriki, va ri lava lulameke hi ku helela. Va ta vona ku hetiseka ka xitshembiso lexi hi ku helela: “Lavo lulama va ta dya ndzhaka ya misava, va ta tshama eka yona hi masiku.” (Pisalema 37:29) Hakunene vanhu vo tshembeka va ta va ni vumundzuku lebyi tsakisaka!

Ku Pfuka Ko Sungula Ka Vafi

16. Yohane u ku hlamusela njhani ku pfuka ka vafi loku kumiwaka hi lava nga ta fuma tanihi tihosi na Kreste, naswona ha yini?

¹⁶ Loko se a vulavula hi lava va nga “hanya nakambe, va va tihosi na Kreste,” Yohane u tsale a ku: “Loku i ku pfuka ko sungula ka vafi.” (Nhlavutelo 20:5b) I ko sungula hi ndlela yihi? I “ku pfuka ko sungula ka vafi” hikuva lava va ku kumaka i “swirhangana eka Xikwembu ni le ka Xinyimpfana.” (Nhlavutelo 14:4) Nakambe i ko sungula hikwalaho ka leswi ku nga ka nkoka, hikuva lava va ku kumaka va va vafumi-kulobye na Yesu eMfun’weni wa yena wa le tilweni naswona va ta avanyisa vanhu hinkwavo. Xo hetelela, i ko sungula hikwalaho ka leswi ku nga ka risima. Handle ka Yesu Kreste, lava va pfuxiwaka eku pfukeni ko sungula hi vona ntsena lava eBibeleni va vuriwaka lava nga ha fiki.—1 Vakorinto 15:53; 1 Timotiya 6:16.

17. (a) Yohane u wu hlamusela njhani ntshembo lowu tsakisaka wa Vakreste lava totiweke? (b) I yini “rifu ra vumbirhi,” naswona ha yini ri nga ri “na matimba” eka vahluri lava 144 000?

¹⁷ Mawaku ntshembo lowu tsakisaka swonghasi wa vatotiwa lava! Yohane u ri: “Va tsaka naswona va kwetsima hinkwavo lava nga ni xiphemu eku pfukeni ko sungula ka vafi; rifu ra vumbirhi a ri na matimba eka vona.” (Nhlavutelo 20:6a) Hilaha Yesu a tshembiseke Vakreste va le Smirna hakona, vahluri lava, lava hlanganyelaka eku “pfuk[eni] ko sungula ka vafi” a va nge vi ekhombyeni ro dlayiwa hi “rifu ra vumbirhi,” leri vulaka ku herisiwa, ku lovisiwa u nga ri na ntshembo wa ku pfuxiwa. (Nhlavutelo 2:11; 20:14) Rifu ra vumbirhi a ri “na matimba” eka vahluri volavo, hikuva va ta va va ambale ku nga onhaki ni ku nga fi.—1 Vakorinto 15:53.

18. I yini leswi Yohane a swi vulaka sweswi malunghana ni vafumi lavantshwa lava nga ta fuma misava, naswona i yini leswi va nga ta swi endla?

¹⁸ Va hambana hakunene ni tihosi ta laha misaveni ta le nkarhini wa ku lawula ka Sathana! Tihosi leti ti fume malembe ya 50 kumbe 60, naswona to tala ta tona ti lo fuma malembe ma nga ri mangani ntsena. To tala ta tona ti tshikilele vanhu. Xana matiko a ma ta vuyeriwa njhani hilaha ku hetisekeke tanihi leswi vafumi ni milawu ya kona a swi tshamela ku cinca? Ku hambana ni sweswo, Yohane u vula leswi malunghana ni vafumi lavantshwa va misava: “Kambe va ta va vaprista va Xikwembu ni va Kreste, naswona va ta va tihosi swin’we na yena ku ringana malembe wolawo ya 1 000.” (Nhlavutelo 20:6b) Va ta vumba hulumendhe yin’we ntsena swin’we na Yesu ku ringana malembe ya 1 000. Ntirho wa vona wa ku va vaprista, eku tirhiseni ka gandzelo ra vumunhu leri hetisekeke ra Yesu, wu ta endla leswaku vanhu va hetiseka hi tlhelo ra moya, emahanyelweni ni le mirini. Ntirho wa vona wa ku va tihosi wu ta endla leswaku ku va ni vanhu lava kombisaka ku lulama ka Yehovha ni ku kwetsima ka yena emisaveni hinkwayo. Leswi va nga ta va va ri vaavanyisi ku ringana malembe ya 1 000, vona swin’we na Yesu va ta kongomisa vanhu hi rirhandzu leswaku va kuma pakani ya vutomi lebyi nga heriki.—Yohane 3:16.

Ndzingo Wo Hetelela

19. Vanhu ni misava va ta va va ri exiyin’weni xihi eku heleni ka Mfumo wa Gidi ra Malembe, naswona Yesu u ta endla yini hi nkarhi wolowo?

¹⁹ Loko Mfumo wa Gidi ra Malembe wu fika emakumu, misava hinkwayo yi ta va yi fana ni ntanga wa le ku sunguleni wa Edeni. Yi ta va yi ri paradeyisi ya xiviri. Vanhu lava hetisekeke a va nge he lavi muprista lonkulu leswaku a va vulavulela eka Xikwembu, tanihi leswi vuthala hinkwabyo bya xidyoho xa Adamu byi nga ta va byi susiwile naswona nala wo hetelela, ku nga rifu, a nga ta va a herisiwile. Mfumo wa Kreste wu ta va wu fikelele xikongomelo xa Xikwembu xo vumba misava leyi nga ni hulumendhe yin’we. Hi nkarhi wolowo, Yesu u ta “nyiketa mfumo eka Xikwembu tlhelo Tata wa yena.”—1 Vakorinto 15:22-26; Varhoma 15:12.

20. Yohane u vula leswaku ku ta endleka yini hi nkarhi wa ndzingo wo hetelela?

²⁰ Ku ta va se ku ri nkarhi wa ndzingo wo hetelela. Xana vanhu volavo lava hetisekeke va ta tshama va tshembekile, ku hambana ni vanhu vo sungula va le Edeni? Yohane u hi byela leswi nga ta endleka: “Kutani hi ku hatlisa loko ku hele malembe ya 1 000, Sathana u ta ntshunxiwa ekhotsweni rakwe, naswona u ta huma a ya hambukisa matiko lama nga etinhleni ta mune ta misava, yena Gogo na Magogo, leswaku a ma hlengeletela nyimpi. Nhlayo ya vona a yi kotisa sava ra lwandle. Kutani va ya endhawini yo anama ya misava, va rhendzela mixaxa ya vakwetsimi ni muti lowu rhandzekaka.”—Nhlavutelo 20:7-9a.

21. Eka matshalatshala ya yena yo hetelela, Sathana u ta endla yini, naswona ha yini swi nga fanelanga swi hlamarisa leswaku van’wana va ta landzela Sathana ni le ndzhaku ka Mfumo wa Gidi ra Malembe?

²¹ Swi ta n’wi fambela njhani Sathana loko a ri karhi a hlala? U ta hambukisa “matiko lama nga etinhleni ta mune ta misava, yena Gogo na Magogo,” kutani a ma yisa ‘enyimpini.’ I vamani lava nga yimaka na Sathana endzhaku ka mfumo wa gidi ra malembe wa le tilweni, lowu nga ta va wu tsakisa ni lowu nga ta va wu khutaza? U nga rivali leswaku Sathana u kote ku hambukisa Adamu na Evha lava a va hetisekile loko va ha tiphina hi vutomi eParadeyisini ya le Edeni. Naswona u swi kotile ku hambukisa tintsumi ta le tilweni leti voneke vuyelo byo biha bya ku xandzuka ko sungula. (2 Petro 2:4; Yudha 6) Kutani a swi fanelanga swi hi hlamarisa leswaku vanhu van’wana lava hetisekeke va ta yengiwa leswaku va landzela Sathana ni le ndzhaku ka ku fuma ka gidi ra malembe ka Mfumo wa Xikwembu lowu tsakisaka.

22. (a) Xi vula yini xiga lexi nge “matiko lama nga etinhleni ta mune ta misava”? (b) Ha yini vaxandzuki va vuriwa “Gogo na Magogo”?

²² Bibele yi vitana vaxandzuki lava leswaku i “matiko lama nga etinhleni ta mune ta misava.” Leswi a swi vuli swona leswaku vanhu va ta tlhela va avanyisiwa va va matiko yo hambana-hambana. Swi kombisa ntsena leswaku vanhu lava va ta tihambanisa ni vanhu va Yehovha lava lulameke ni lavo tshembeka, kutani va kombisa moya wo biha lowu matiko ma wu kombisaka namuntlha. Va ta “anakanya makungu yo biha,” va ri ni xikongomelo xo lovisa hulumendhe ya le tilweni leyi nga ta va yi lawula misava, ku fana na Gogo wa Magogo eka vuprofeta bya Ezekiyele. (Ezekiyele 38:3, 10-12) Hikwalaho, va vitaniwa “Gogo na Magogo.”

23. Mhaka ya leswaku nhlayo ya vaxandzuki yi ta “kotisa sava ra lwandle” yi kombisa yini?

²³ Nhlayo ya vanhu lava nga ta joyina Sathana eka ku xandzuka ka yena yi ta va yi “kotisa sava ra lwandle.” I vanhu vo tanihi kwihi volavo? A ku na nhlayo leyi vuriweke ka ha ri emahlweni. (Ringanisa na Yoxuwa 11:4; Vaavanyisi 7:12.) Nhlayo leyi heleleke ya vaxandzuki volavo yi ta titshega hi ndlela leyi munhu ha un’we a angulaka ha yona eka marhengu ya Sathana. Kambe, a swi kanakanisi leswaku yi ta va yi ri nhlayo leyikulu, tanihi leswi va nga ta titwa va ri ni matimba ya ku hlula “mixaxa ya vakwetsimi ni muti lowu rhandzekaka.”

24. (a) I yini “muti lowu rhandzekaka,” naswona wu nga rhendzeriwa njhani? (b) “Mixaxa ya vakwetsimi” yi yimela yini?

²⁴ “Muti lowu rhandzekaka” ku fanele ku ri muti lowu Yesu Kreste la kwetsimisiweke a byeleke valandzeri va yena ha wona eka Nhlavutelo 3:12 naswona u wu vitana “muti wa Xikwembu xa mina, Yerusalema lontshwa la xikaka hi le tilweni eka Xikwembu xa mina.” Leswi leyi ku nga nhlengeletano ya le tilweni, xana mavuthu ya laha misaveni ma yi “rhendzela” njhani? Ma yi rhendzela hileswi ma rhendzelaka “mixaxa ya vakwetsimi.” Nxaxa wu le handle ka muti; hikwalaho, “mixaxa ya vakwetsimi” yi fanele yi yimela vanhu lava nga laha misaveni lava nga le handle ka ndhawu ya le tilweni ya Yerusalema Lowuntshwa lava seketelaka lunghiselelo ra Yehovha ra hulumendhe hi ku tshembeka. Loko vaxandzuki lava lawuriwaka hi Sathana va hlasela vanhu volavo vo tshembeka, Hosi Yesu u swi teka tanihi loko ku hlaseriwa yena. (Matewu 25:40, 45) “Matiko [wolawo]” ma ta ringeta ku herisa hinkwaswo leswi Yerusalema Lowuntshwa wu swi hetisiseke hi ku endla misava yi va paradeyisi. Hikwalaho loko ma hlasela “mixaxa ya vakwetsimi,” ma ta va ma hlasela “muti lowu rhandzekaka.”

Tiva Ra Ndzilo Ni Xivavula

25. Yohane u byi hlamusela njhani vuyelo bya vaxandzuki lava hlaselaka “mixaxa ya vakwetsimi,” naswona leswi swi ta vula yini eka Sathana?

²⁵ Xana matshalatshala lawa yo hetelela ya Sathana ma ta humelela? Nikatsongo—tanihi leswi nhlaselo wihi na wihi lowu Gogo wa Magogo a wu endlaka eka Israyele wa moya enkarhini wa hina wu nga humeleliki! (Ezekiyele 38:18-23) Yohane u byi hlamusela kahle vuyelo bya kona, a ku: “Kambe ndzilo wu xika hi le tilweni wu va lovisa. Kavaloko Diyavulosi loyi a a va hambukisa a lahleriwa etiveni ra ndzilo ni xivavula, leri xivandzana ni muprofeta wa mavunwa havambirhi a va ri eka rona.” (Nhlavutelo 20:9b, 10a) Ematshan’weni yo hoxiwa ekheleni ro enta ntsena, enkarhini lowu Sathana, nyoka ya khale, u ta pfotloseriwa a nga ha vi kona a lovisiwa hi ku helela onge hiloko a lovisiwe hi ndzilo.

26. Ha yini “[tiva] ra ndzilo ni xivavula” ri nga ri ndhawu ya xiviri yo xanisela vanhu eka yona?

²⁶ Se hi swi xiyile leswaku “[tiva] ra ndzilo ni xivavula” a ri nge vi ndhawu ya xiviri yo xanisa vanhu eka yona. (Nhlavutelo 19:20) Loko Sathana a a ta xanisiwa hi ndlela ya tihanyi hilaha ku nga heriki, Yehovha a a fanele a n’wi tshika a hanya. Kambe, vutomi i nyiko, a hi nxupulo. Rifu i nxupulo wa xidyoho, naswona hi ku ya hi Bibele, swivumbiwa leswi nga fa a swi twi ku vava. (Varhoma 6:23; Eklesiasta 9:5, 10) Ku tlula kwalaho, endzhakunyana hi hlaya leswaku rifu swin’we ni Hayidesi, swi lahleriwa etiveni leri fanaka ra ndzilo ni xivavula. Handle ko kanakana, rifu ni Hayidesi a swi nge twi ku vava!—Nhlavutelo 20:14.

27. Leswi humeleleke eSodoma na Gomora swi hi pfuna njhani ku twisisa xiga lexi nge, tiva ra ndzilo ni xivavula?

²⁷ Leswi hinkwaswo swi tiyisa mhaka ya leswaku tiva ra ndzilo ni xivavula i swo fanekisela. Ku tlula kwalaho, ku boxiwa ka ndzilo ni xivavula swi hi tsundzuxa leswi endlekeke emitini ya Sodoma na Gomora ya khale, leyi lovisiweke hi Xikwembu hikwalaho ka vuhomboloki bya yona lebyikulu. Loko nkarhi wa ku lovisiwa ka miti leyi wu fikile, “Yehovha [u nise] xivavula ni ndzilo leswi humaka eka Yehovha ematilweni, swi nela ehenhla ka Sodoma na Gomora.” (Genesa 19:24) Leswi weleke miti leyimbirhi swi vuriwa “vuavanyisi bya ndzilo lowu nga heriki.” (Yudha 7) Kambe, miti yoleyo yimbirhi a yi xanisiwanga hilaha ku nga heriki. Ku ri na sweswo, yi loviseriwe makumu, swin’we ni vaaki va yona lava nga ni mahanyelo yo biha. Miti yoleyo a ya ha ri kona, naswona a nga kona la nga vulaka hi ku tiyiseka leswaku a yi ri kwihi.

28. I yini tiva ra ndzilo ni xivavula, naswona ri hambana njhani ni rifu, Hayidesi ni khele ro enta?

²⁸ Hi ku pfumelelana ni leswi, Bibele hi yoxe yi nyikela nhlamuselo ya tiva ra ndzilo ni xivavula, yi ri: “Tiva leri ra ndzilo ri vula rifu ra vumbirhi.” (Nhlavutelo 20:14) Swi le rivaleni leswaku ra fana na Gehena leyi Yesu a vulavuleke ha yona, ndhawu leyi ku lovisiwaka lavo homboloka eka yona, a va xanisiwi hilaha ku nga heriki. (Matewu 10:28) I ku loviseriwa makumu, laha ku nga riki na ntshembo wo pfuxiwa. Hikwalaho, hambileswi ku nga ni swilotlelo swa rifu, Hayidesi ni khele ro enta, a ku vulavuriwi hi xilotlelo xo pfula tiva ra ndzilo ni xivavula. (Nhlavutelo 1:18; 20:1) Lava nga eka rona a va nge he humi.—Ringanisa na Marka 9:43-47.

Ku Xanisiwa Vusiku Ni Nhlikanhi Hilaha Ku Nga Heriki

29, 30. Yohane u ri yini hi Diyavulosi swin’we ni xivandzana ni muprofeta wa mavunwa, naswona leswi swi fanele swi twisisiwa njhani?

²⁹ Loko Yohane a vulavula hi Diyavulosi swin’we ni xivandzana ni muprofeta wa mavunwa, u te: “Kutani va ta xanisiwa vusiku ni nhlikanhi hi masiku ni masiku.” (Nhlavutelo 20:10b) Leswi swi nga va swi vula yini? Hilaha se swi boxiweke hakona, a swi twali ku vula leswaku swifaniso swo tanihi xivandzana ni muprofeta wa mavunwa swin’we ni rifu ni Hayidesi, swi nga xanisiwa hi ndlela ya xiviri. Hikwalaho, a hi na xivangelo xo pfumela leswaku Sathana u ta xanisiwa hilaha ku nga heriki. U ta lovisiwa.

³⁰ Rito ra Xigriki leri tirhisiweke laha leri vulaka “ku xanisa,” ba·sa·niʹzo, ngopfu-ngopfu ri vula “ku kambela (ntsompfu) hi xipimo.” Nhlamuselo ya vumbirhi i “ku konanisa u ri karhi u xanisa.” (The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament) Eka mongo lowu, ku tirhisiwa ka rito leri ra Xigriki ku kombisa leswaku leswi nga ta humelela eka Sathana swi ta va xipimo xa hilaha ku nga heriki eka mphikamakaneta ya ku faneleka ni ku lulama ka vuhosi bya Yehovha. Mphikamakaneta yoleyo ya vuhosi yi ta va yi lulamiseriwe makumu. Vuhosi bya Yehovha a byi nge he pfuki byi tlhontlhiwile, ku ri karhi ku laviwa swihoxo eka byona.—Ringanisa na Pisalema 92:1, 15.

31. Marito mambirhi ya Xigriki lama yelanaka ni rito leri vulaka “ku xanisa” ma hi pfuna njhani leswaku hi twisisa nxupulo lowu nga ta kumiwa hi Sathana Diyavulosi?

³¹ Ku engetela kwalaho, rito leri yelanaka na rona leri nge ba·sa·ni·stesʹ, “muxanisi,” eBibeleni ri tirhiseriwa ku vula ‘mulanguteri wa khotso.’ (Matewu 18:34) Hi ku pfumelelana ni leswi, Sathana u ta khotsiwa etiveni ra ndzilo hilaha ku nga heriki; a nge pfuki a ntshunxiwile. Xo hetelela, eka Septuagint ya Xigriki, leyi Yohane a a yi tolovele ngopfu, rito leri yelanaka na rona leri nge baʹsa·nos ri tirhiseriwa ku vula ku tsongahatiwa loku yisaka eku feni. (Ezekiyele 32:24, 30) Leswi swi hi pfuna ku vona leswaku nxupulo lowu kumiwaka hi Sathana wu khomisa tingana, ku fela makumu etiveni ra ndzilo ni xivavula. Mintirho yakwe yi fa na yena.—1 Yohane 3:8.

32. Madimona ma ta xupuriwa njhani, naswona hi swi tivisa ku yini?

³² Nakambe, madimona a ma boxiwi eka ndzimana leyi. Xana na wona ma ta ntshunxiwa na Sathana loko ku hela gidi ra malembe ivi ma xupuriwa hi ku dlayeriwa makumu swin’we na yena? Nhlamulo leyi khorwisaka i ina. Exifanisweni xa tinyimpfu ni timbuti, Yesu u vule leswaku timbuti ti ta ya “endzilweni lowu nga heriki lowu lunghiseleriweke Diyavulosi ni tintsumi takwe.” (Matewu 25:41) Xiga lexi nge “endzilweni lowu nga heriki” xi fanele xi vula tiva ra ndzilo ni xivavula laha Sathana a nga ta lahleriwa kona. Tintsumi ta Diyavulosi ti hlongoriwe etilweni swin’we na yena. Entiyisweni, ti ta lahleriwa ekheleni ro enta na yena eku sunguleni ka Mfumo wa Gidi ra Malembe. Kutani, handle ko kanakana ti ta lovisiwa na yena etiveni ra ndzilo ni xivavula.—Matewu 8:29.

33. I vuxokoxoko byihi byo hetelela bya Genesa 3:15 lebyi nga ta hetiseka, naswona moya wa Yehovha wu n’wi byela yini Yohane?

³³ Hi ndlela leyi, vuxokoxoko byo hetelela bya vuprofeta lebyi kumekaka eka Genesa 3:15 byi ta hetiseka. Loko Sathana a lahleriwa etiveni ra ndzilo, u ta fa ku fana ni nyoka leyi nhloko ya yona yi rhikinyiweke hi nsimbi. Yena ni madimona yakwe va ta va va loviseriwe makumu. Endzhaku ka sweswo a ka ha vulavuriwi ha vona ebukwini ya Nhlavutelo. Sweswi, leswi lava hi ku ya hi vuprofeta va nga ta va se va lovisiwile, moya wa Yehovha wu n’wi byela mhaka leyi va tsakisaka swinene lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni: Ku ta humelela yini hi vanhu lava nga ta va va fumiwa hi mfumo wa le tilweni wa “Hosi ya tihosi” ni “lava vitaniweke, lava hlawuriweke naswona va tshembekeke, lava nga na [yona]”? (Nhlavutelo 17:14) Loko a hi hlamula, Yohane u tlhela a hi tlherisela eku sunguleni ka Mfumo wa Gidi ra Malembe.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 293]

Lwandle leri Feke. Swi nga ha endleka muti wa Sodoma ni wa Gomora a yi ri kwalaho

[Swifaniso leswi nga eka tluka 294]

“Ndzi ta veka vulala exikarhi ka wena ni wansati ni le xikarhi ka mbewu ya wena ni mbewu ya yena. Yi ta ku pfotlosa nhloko kutani wena u ta yi luma xirhendze”