Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana marito ya Yesu lama nga eka Matewu 11:24 ma vula leswaku lava Yehova a va heriseke hi ndzilo eSodoma na Gomora va ta pfuxiwa eku feni ke?

Loko hi hlamula xivutiso lexi hi vukheta hi malembe layo tala, hi bule hi marito ya Yesu lama nga eka Matewu 10:14, 15; 11:20-24; na Luka 10:13-15. Mpfuxeto wa sweswinyana wa leswi wu ringanyeta leswaku tindzimana leti a ti fanelanga ku tekiwa tanihi tinhlamuselo ta vumundzuku bya vanhu va Sodoma/Gomora. Hi nga si kambisisa tinhlamuselo tin’wana ta Bibele ehenhleni ka vanhu lava lovisiweke emitini yoleyo, a hi xiyeni leswi Yesu a swi vuleke.

Loko a ri eGaleliya, Yesu u ‘tshinye miti leyi a nga endla mahlori ya yena layo tala eka yona, hi mhaka ya leswi yi nga hundzukangiki.’ U vule yinharhu ya yona a ku: “U ni khombo, wena Korazini! U ni khombo, wena Betsayida! Hikuva mahlori lama nga endliwa exikarhi ka n’wina, loko onge ma endliwile le Tiri ni le Sidoni, ingi miti leyi yi hundzukile khale . . . Hi siku ra ku avanyisiwa, miti ya Tiri na Sidoni yi ta vevukiseriwa ku tlula n’wina. Na wena Kapernawume, xana u ta tlakusiwa ku ya fikela etilweni ke? E-e! U ta tsongahatiwa ku ya fikela [eHades]. Hikuva mahlori lama endliweke eka wena, loko onge ma endliwile eSodoma, ingi muti lowu ni namuntlha wa ha ri kona. . . . Hi siku ra ku avanyisiwa, tiko ra Sodoma ri ta vevukiseriwa ku tlula wena.” (Matewu 11:20-24) Yesu u endle tinhlamuselo leti fanaka loko a rhuma vadyondzisiwa va 12 ku ya chumayela, kutani endzhakunyana lava 70.—Matewu 10:14, 15; Luka 10:13-15.

Emahlweni ka 1964, hi teke tindzimana leti ti vula leswaku vanhu va le Korazini, Betsayida na Kapernawume va faneriwe hi ku heriseriwa makumu. Hambi swi ri tano, swihloko swa Xihondzo xo Rindza xa Xinghezi hi 1964 na 1965 swi swi veke erivaleni leswaku hinkwavo lava nga eHades, kumbe Sheol, (sirha leri tolovelekeke ra vanhu) va ta pfuxiwa eku feni ivi endzhaku va ‘avanyisiwa hi ku ya hi leswi va swi endleke.’—Nhlavutelo 20:13.

Swihloko sweswo swi tlhele swi ku: Matewu 11:23 na Luka 10:15 ti vula leswaku Kapernawume a wu nge tlakusiwi ku ya fika etilweni kambe a wu “ta tsongahatiwa ku ya fikela [eHades],” leswi kahle-kahle swi ringanyetaka ku tsongahatiwa ka vanhu va muti wolowo. Endzimaneni leyi fanaka, Yesu u boxe Tiri na Sidoni ya khale. Hi ku ya hi Ezekiel 32:21, 30, vanhu va le Sidoni, lava avanyisiweke hi Xikwembu, va ye eSheol. (Esaya 23:1-9, 14-18; Ezekiel 27:2-8) Leswi Yesu a ringaniseke Tiri/Sidoni na Sodoma, sweswo swi kombise leswaku vanhu va le Sodoma na vona a va ri eSheol.

Hambi swi ri tano, ku kambisisiwa nakambe ka Matewu 11:20-24, ku tise ku kanakana loko ku ri leswaku Yesu kwalaho a a vulavula hi ku avanyiseriwa makumu ni ku pfuka ka vafi. Yinhla yakwe a ku ri ndlela leyi vanhu va le Korazini, Betsayida na Kapernawume a va tinonon’hwisa ha yona ni ndlela leyi a swi nga tshembisi ha yona leswaku a va ta hundzuka hambi ku ri eSikwini ra ku Avanyisa. Ku vula leswaku Tiri/Sidoni na Sodoma/Gomora a yi “ta vevukiseriwa” “hi siku ra ku avanyisiwa” a ku ri hi xivumbeko xa ku thathela (ku hundzeleta ku tshikilela yinhla) loku Yesu a nga lavangiki leswaku ku tekiwa hi ku kongoma, ku fana ni ku hundzeleta ko fanekisela loku a ku tirhiseke. Hi xikombiso:

“Swi nga olova eka tilo ni misava ku hundza, ku tlula loko valanyana hambi ri ri rin’we ra Nawu ri wela hansi.” “Tilo ni misava swi ta hundza, kambe marito ya mina ma nga ka ma nga hundzi.” (Luka 16:17; 21:33; Matewu 5:18; ringanisa Vaheveru 1:10-12.) Ha swi tiva leswaku matilo ni misava swa xiviri swi nga ka swi nga hundzi. (Psalma 78:69; 104:5; Eklesiasta 1:4) Nakambe Yesu u te: “Swi nga olovela kamela ku nghena hi ntuva wa neleta, ku ri ni leswaku mufuwi a nghena eMfun’weni wa Xikwembu.” (Marka 10:25) Entiyisweni, Yesu a a nga vuli swona leswaku ku hava munhu la fumeke la nga tshukaka a ve mudyondzisiwa; van’wana eka lembe xidzana ro sungula va ve Vakriste lava totiweke. (1 Timotiya 6:17-19) Ku tirhisa ka Yesu ku hundzeleta a ku ri ku tshikilela ndlela leyi a swi nonon’hwela munhu la fumeke ha yona ku rhangisa Xikwembu emahlweni ka rifuwo ra leswi vonekaka ni ku tiphina.—Luka 12:15-21.

Hikokwalaho, ku vula ka Yesu leswaku ‘Tiri na Sidoni a yi ta vevukiseriwa hi siku ra ku avanyisiwa,’ a ku nga vuli swona leswaku vanhu volavo va ta va kona hi Siku ra ku Avanyisa. A nga ha va a a tshikilela ndlela leyi vo tala eKorazini, Betsayida na Kapernawume a va tinonon’hwisa ni ku honisa ha yona. Hi ri vo tala hikuva van’wana eKapernawume va amukele Kriste. (Marka 1:29-31; Luka 4:38, 39) Kambe, kahle-kahle miti yoleyo yi n’wi sorile. Van’wana va vaaki va yona, vo tanihi vatsari ni Vafarisi, va nga ha va va dyohele hambi ku ri moya lowo kwetsima, laha ku rivalela swi nga kotekiki hambi ku ri ‘enkarhini lowu taka.’ Vanhu vo tano va ya eGehena.—Matewu 12:31, 32; 23:33.

Handle ka marito ya Yesu emhakeni leyi, Ezekiel 32:21, 30 yi hi byela leswaku vanhu va vahedeni va Tiri/Sidoni ya khale va le Sheol; kutani va le nxaxamelweni wa ku pfuxiwa ka vafi. Manuku ke, ku vuriwa yini hi vaaki va ‘tiko ra Sodoma hi siku ra ku avanyisiwa’? Yona mhaka ya leswaku Yesu u ringanise Sidoni na Sodoma a yi simeki mintshembo ya vumundzuku ya vanhu valavo vo biha lava Xikwembu xi va loviseke hi xivavula na ndzilo. Kambe a hi voneni swin’wana leswi Bibele yi swi vulaka eka xivutiso lexi.

Yin’wana ya tinhlamuselo leti kongomeke swinene yi le ka Yuda 7. Yuda wa ha ku vulavula hi (1) Vaisrayele lava nga herisiwa hi ku pfumala ripfumelo, ni (2) tintsumi leti dyoheke naswona ti ‘bohiwile hi timpecana ta hi laha ku nga heriki ku fikela siku lerikulu ra ku avanyisa.’ Manuku Yuda u tsarile a ku: “Swa fana na Sodoma na Gomora . . . Miti leyi sweswi yi endliwile xitsundzuxo hi ku biwa yi hisiwa hi ndzilo lowu nga heriki.” Ndzimana leyi yi tirhisiwe eka ku heriseriwa makumu ka miti ya xiviri, hayi vanhu. Hambi swi ri tano, hikwalaho ka Yuda 5 na 6, hi ku fanana vanhu vo tala va nga teka ndzimana 7 yi vula ku xupuriwa ka ku avanyisa ka vanhu. (Hi ku fanana, Matewu 11:20-24 a yi ta twisisiwa tanihi leyi solaka vanhu, ku nga ri maribye kumbe miako.) Eku twisisekeni loku, Yuda 7 a yi ta vula leswaku vanhu lavo biha va le Sodoma/Gomora a va avanyisiwile ni ku heriseriwa makumu.a

Loko hi langutisa kun’wana, hi swi kuma swi xiyeka swinene leswaku Bibele yi hlanganisa Ndhambi na Sodoma/Gomora ku tlula kan’we. Hi mongo wihi ke?

Loko a vutisiwe mayelana ni “ku hela ka minkarhi,” Yesu u vhumbe “makumu” lama tshinelaka ni ‘nhlomulo lowu nga si vaka kona hi mpfhuka misava yi tumbuluka.’ (Matewu 24:3, 14, 21) U ye emahlweni a vulavula hi ‘masiku ya Nowa’ ni leswi ‘humeleleke emasikwini ya Lota’ tanihi swikombiso swa vanhu lava nga xiyangiki xitsundzuxo ehenhleni ka ndzoviso lowu taka. Yesu u tlhandlekerile a ku: “Swi ta va tano hi siku leri N’wana-wa-Munhu a nga ta humelela ha rona erivaleni.” (Luka 17:26-30; ringanisa Matewu 24:36-39.) Xana Yesu a a kombisa langutelo ntsena, kumbe xana mongo lowu a tirhiseke swikombiso leswi ha wona wu ringanyeta leswaku ku avanyiseriwa makumu a ku katseka?

Endzhakunyana, Petro u tsale hi ku avanyisa ka Xikwembu ni ku xupula ka Xona lava swi va faneleke. Manuku Petro u tirhise swikombiso swinharhu: Tintsumi leti dyoheke, misava ya khale ya nkarhi wa Nowa ni lava va lovisiweke eSodoma/Gomora. Lava vo hetelela, Petro u te, ‘va endlele vanhu lava nga chaviki Xikwembu xikombiso xa swilo leswi taka.’ (2 Petro 2:4-9) Endzhaku ka kwalaho, u ringanise ndzoviso lowu vanhu va wu tokoteke hi Ndhambi ni ‘siku leri taka ra ku avanyisiwa ni ra ku lovisiwa ka vanhu lava nga riki na mhaka na Xikwembu.’ Sweswo swi rhangela matilo ni misava leyintshwa leswi tshembisiweke.—2 Petro 3:5-13.

Hi ku fanana, eku heleni ka mafambiselo lamo biha ya sweswi, xana lava Xikwembu xi va loviseke va ta va va avanyiseriwe makumu? Sweswo hi leswi kombisiwaka hi 2 Vatesalonika 1:6-9 leyi nge: “Xikwembu xi ta endla leswi lulameke: Xi ta rihisela hi ku vangela lava mi xanisaka emaxangu, ni ku nyika ku wisa swin’we na hina, n’wina lava mi xanisiwaka; xi ta endla sweswo, siku Hosi Yesu a humelelaka hi le tilweni swin’we ni tintsumi ta yena ta matimba, emalangavini ya ndzilo, ku ta rihisela eka lava nga tiviki Xikwembu, ni ka lava nga yingisiki Evangeli ya Hosi ya hina Yesu. Vanhu lava va ta avanyisiwa hi ku yisiwa eku onhakeni loku nga heriki, ni ku vona nghohe ya Hosi a va nga yi voni, hambi ma ri matimba ya yona layo kwetsima a va nga ma voni.”

Ku ni ku yelana loku tsakisaka emavekelweni ya marito exikarhi ka nhlamuselo leyi ni leswi Yuda a nga te swi humelerile emhakeni ya Sodoma. Nakambe, Matewu 25:31-46 na Nhlavutelo 19:11-21 ti kombisa leswaku “timbuti” leti nga ta cukumetiwa enyimpini ya Xikwembu leyi taka ti ta tokota ku ‘biwa loku nga heriki’ “etiveni ra ndzilo,” leri faniselaka ku heriseriwa makumu.b—Nhlavutelo 20:10, 14.

Entiyisweni, ku tlhandlekela eka leswi Yuda 7 yi swi vulaka, Bibele yi tirhisa Sodoma/Gomora ni Ndhambi tanihi swikombiso swa makumu ya ndzoviso wa mafambiselo lamo biha ya sweswi. Manuku ke, swi le rivaleni leswaku lava Xikwembu xi va heriseke eku avanyisiweni koloko loku hundzeke va tokote ndzoviso lowu nga hundzukiki. Kavula, un’wana ni un’wana wa hina a nga tiyisa sweswo hi ku kombisa ka yena ku tshembeka eka Yehova sweswi. Hi ndlela yoleyo hi ta fanelekela ku va lava hanyaka emisaveni leyintshwa leswaku hi vona lava a va pfuxaka ni lava a nga va pfuxiki. Ha swi tiva leswaku ku avanyisa ka yena ku hetisekile. Elihu u hi tiyisekisile a ku: “Kunene, Šikwembu a ši endli le’ŝi nga lulamangiki; Lowa-matimba-hikwawo a nga ka a nga hombološi ku [avanyisa].”—Yobo 34:10, 12.

[Tinhlamuselo ta le hansi]