Ntsako Wa Xiviri—Hi Xihi Xilotlelo Xa Wona?
VANHU a va tumbuluxeriwe ku tsaka. Ha yini hi tiyiseka hi sweswo? Xiya masungulo ya munhu.
Yehovha Xikwembu u vumbe mpatswa wo sungula wa vanhu wu ri ni vuswikoti byo tsakela vutomi. Adamu na Evha a va vekiwe eparadeyisini, ntanga lowu tsakisaka lowu vitaniwaka Edeni. Muvumbi u va nyike swilo hinkwaswo leswi lavekaka leswaku va hanya. Ntanga a wu ri ni “miri ya tinšaka hikwato le’yi nav̌etaka mahlo.” (Genesa 2:9) Adamu na Evha a a va ri ni rihanyo lerinene, va tiyile naswona a va sasekile—a va hetisekile naswona a va ri ni ntsako hakunene.
Kambe, a xi ri xihi xilotlelo xa ntsako wa vona? Xana a ku ri kaya ra vona ra paradeyisi kumbexana ku hetiseka ka vona emirini? Tinyiko leti leti humaka eka Xikwembu a ti hoxa xandla eku tiphineni ka vona hi vutomi. Kambe ntsako wa vona a wu nga titsheganga hi swilo swoleswo leswi vonakaka. Ntanga wa Edeni a wu tlula phaka yo saseka. A wu ri ndhawu yo kwetsima, ndhawu yo gandzela Xikwembu eka yona. Xilotlelo xa ntsako wa vona lowu nga heriki a ku ri vuswikoti bya vona byo hlakulela ni ku hlayisa vuxaka bya rirhandzu ni Muvumbi wa vona. Leswaku va tsaka, a va fanele va rhangisa swilo swa moya.—Ringanisa Matewu 5:3.
Ku Rhangisa Swilo Swa Moya Swi Tisa Ntsako
Adamu eku sunguleni a ri ni vuxaka bya moya ni Xikwembu. A ku ri vuxaka bya rirhandzu, lebyinene lebyi fanaka ni bya n’wana na tatana. (Luka 3:38) Entangeni wa Edeni, Adamu na Evha a va ri ehansi ka swiyimo leswinene leswi a swi va pfumelela ku enerisa ku navela ka vona ka vugandzeri. Hi ku yingisa Yehovha handle ka nsindziso, ni hi ku n’wi rhandza, a va ta fundzha ni ku dzunisa Xikwembu hi ndlela leyi hambaneke swinene ni ya swiharhi. Hi vutlhari bya vona a va ta dzunisa Xikwembu hikwalaho ka timfanelo ta xona letinene naswona a va ta seketela vuhosi bya xona. Naswona a va ta ya emahlweni va kuma nkhathalelo wa rirhandzu ni musa, leswi humaka eka Yehovha.
Vuxaka lebyi bya vatswari va hina vo sungula ni Muvumbi, ni ku yingisa milawu ya yena, swi va tisele ntsako wa xiviri. (Luka 11:28) Adamu na Evha a swi nga bohi leswaku va hanya malembe yo tala va ri karhi va ringeta ku kuma xilotlelo xa ntsako. A va tsakile ku sukela enkarhini lowu va vumbiweke ha wona. Ku va ni ku rhula ni Xikwembu ni ku titsongahatela vulawuri bya xona swi va endle va tsaka.
Hambiswiritano, ntsako wolowo wu herile hi nkarhi lowu va nga yingisangiki Xikwembu. Adamu na Evha va herise vuxaka bya vona bya moya na Yehovha, hi ku xandzuka. A va nga ha ri vanghana va Xikwembu. (Genesa 3:17-19) Swi vonaka onge ku sukela hi siku leri va hlongoriweke entangeni ha rona, Yehovha u tshike ku vulavurisana na vona. Va lahlekeriwe hi ku hetiseka ka vona, ntshembo wo hanya hilaha ku nga heriki, ni kaya ra vona ra ntanga. (Genesa 3:23) Kambe xa nkoka swinene, tanihi leswi a va lahlekeriwe hi vuxaka bya vona ni Xikwembu, va lahlekeriwe hi xilotlelo xa ntsako.
Vuswikoti Bya Hina Byo Tihlawulela
Loko va nga si fa, Adamu na Evha va hundzisele eka vana va vona timfanelo ta vumunhu, ripfalo leri va tswariweke na rona ni ku navela swilo swa moya. Ndyangu wa vanhu a wu nga ri exiyin’weni xa le hansi ku fana ni swiharhi. Hina hi nga swi kota ku vuyelelana ni Muvumbi. (2 Vakorinto 5:18) Tanihi swivumbiwa leswi tlhariheke, vanhu va ha ri na yona mfanelo yo tihlawulela ku yingisa Xikwembu, kumbe ku nga xi yingisi. Leswi swi kombisiwe eka malembe-xidzana yo tala endzhakunyana, loko Yehovha a byele tiko lerintshwa ra Israyele leswaku ri tihlawulela vutomi kumbe rifu. Hi ku tirhisa muvulavuleri wa xona, Muxe, Xikwembu xi te: “Nḍi v̌ekile namuntlha e mahlweni ka wena e v̌utomi ni ŝinene, e rifu ni ku biha.”—Deteronoma 30:15-18.
Hambi sweswi, ku hundzeke magidi ya malembe endzhaku ka loko Paradeyisi yo sungula yi lahlekile, hina vanhu ha ha swi kota ku tihlawulela leswinene. Hi ni ripfalo leri tirhaka ni vuswikoti byo yingisa milawu ya Xikwembu. Bibele yi vulavula hi “munhu wa hina wa le ndzeni” ni munhu wa “xiviri.” (2 Vakorinto 4:16; Varhoma 7:22) Swiga leswi swi hlamusela vuswikoti lebyi hi velekiwaka na byona lebyi hinkwerhu hi nga na byona byo kombisa timfanelo ta Xikwembu, ku anakanya tanihi xona, ni ku rhangisa swilo swa moya.
Malunghana ni mahanyelo ni ripfalo ra hina ra ntumbuluko, muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Loko vamatiko lava nga riki na Nawu, va endla hi ku tumbuluka ka vona leswi Nawu wu lerisaka swona, va tivekela nawu hi voxe, hambiloko va nga ri na Nawu. Va kombisa leswaku leswi Nawu wu lerisaka swona, swi tsariwile etimbilwini ta vona; ripfalo ra vona ri tiyisa sweswo, hambi yi ri miehleketo ya vona, loko yi kanetana, yi va veka nandzu kumbe yi yima na vona.”—Varhoma 2:14, 15.
Vutlhari Ni Ku Yingisa Xikwembu —I Xilotlelo
Kambe munhu a nga ha vutisa, ‘Loko hinkwerhu hi ntumbuluko hi ri ni mboyamelo wo gandzela Xikwembu naswona hi ku endla sweswo hi kuma ntsako wa xiviri, ha yini ntsako wu pfumaleka swonghasi?’ Mhaka hi leswaku, loko hi ta kuma ntsako, un’wana ni un’wana wa hina u fanele a kula hi tlhelo ra moya. Hambileswi eku sunguleni a vumbiweke hi xifaniso xa Xikwembu, munhu u tihambanise ni Muvumbi wa yena. (Vaefesa 4:17, 18) Hikwalaho, un’wana ni un’wana wa hina u fanele a teka magoza lama tiyeke yo hlakulela ni ku hlayisa vuxaka bya moya ni Xikwembu. Vuxaka byo tano a byi nge tiendlekeli.
Yesu u boxe misinya ya milawu yimbirhi leyi nga ya nkoka eku kuleni hi tlhelo ra moya. Wo sungula i ku va ni vutivi lebyi kongomeke bya Xikwembu, naswona lowun’wana i ku titsongahatela ku rhandza ka xona. (Yohane 17:3) Loko a tshaha Rito ra Xikwembu, Yesu u te: “Ku tsariwile leswi: ‘Munhu a nga ka a nga hanyi hi vuswa ntsena, kambe ú ta hanya hi marito hinkwawo lama humaka enon’weni wa Xikwembu.’” (Matewu 4:4) Eka xiendlakalo xin’wana, Yesu u te: “Swakudya swa mina i ku endla ku rhandza ka Loyi a ndzi rhumeke, ni ku heta ntirho wa yena swinene.” (Yohane 4:34) A swi lavi hi kala hi heta makume ya malembe ha ha ringetela lomu hi nga kumaka kona ntsako. Ku va ni ntokoto a hi xilotlelo xa ntsako. Ematshan’weni ya sweswo, i vutlhari bya Xikwembu ni ku yingisa Muvumbi wa hina ntsena leswi nga tisaka eka ntsako wa xiviri evuton’wini.—Pisalema 19:7, 8; Eklesiasta 12:13.
Kahle-kahle, ntsako lowu kumiwaka hi ku tirhisa vutlhari bya Xikwembu ni ku va ni xiyimo lexinene emahlweni ka Xikwembu, a hi nchumu lowu hi nga tsandzekaka ku wu fikelela. (Mintirho 17:26, 27) Un’wana ni un’wana a nga swi kota ku tiva Yehovha ni swikongomelo swa yena. Leswi ku nga ni magidi ya timiliyoni ya tikopi hi tindzimi to tala, Bibele yi ya emahlweni yi va buku leyi hangalasiweke swinene emisaveni hinkwayo. Bibele yi nga ku pfuna leswaku u va munghana wa Xikwembu ivi u kuma ntsako wa xiviri, hikuva Matsalwa ma hi byela leswaku, “ku katekile [vanhu lava] Yehova a nga Šikwembu ša [vona]!”—Pisalema 144:15.
[Bokisi leri nga eka tluka 6]
Magoza Lama Yisaka eNtsakweni
1. Tlangela Ivi U Hlakulela Swilo Swa Moya. Yesu U Te: “Ku Katekile Lava Yingisaka Rito Ra Xikwembu, Va Vuya Va Ri Hlayisa!”—Luka 11:28.
2. Tsundzuka Leswaku Ku Amukeriwa Hi Xikwembu I Swa Nkoka Ngopfu Ku Tlula Rifuwo Kumbe Vulovolovo. Pawulo U Tsarile A Ku: “Hakunene Vukhongeri Lebyi Nga Ni Ku Tsaka Ka Mbilu I Rifuwo Lerikulu. . . . Loko Hi Ri Ni Swakudya Ni Tinguvu, Hi Ta Kolwa Hi Swona.”—1 Timotiya 6:6-8.
3. Lwela Ku Hlakulela Ni Ku Hanya Hi Ku Pfumelelana Ni Ripfalo Leri Leteriweke Hi Bibele.—Varhoma 2:14, 15.
4. Tiyimisele Ku Yingisa Yehovha Xikwembu, Xisweswo U Ta Fanelekela Ku Va Un’wana Wa Vanhu Va Yena. Davhida Wa Le Minkarhini Ya Khale U Tsarile A Ku: “Ku Katekile [Vanhu Lava] Yehova A Nga Šikwembu Ša [Vona]!”—pisalema 144:15.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]
“Ku katekile swisiwana emoyeni.”—Matewu 5:3