Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana Timbhoni ta Yehova ta pfumela ku tirhisiwa ka ngati ya munhu hi yexe (autotransfusion), tanihi ku susa ngati ya tona yi hlayisiwa kutani endzhakunyana yi vuyiseriwa eka tona?

Ntlawa wa vatshunguri hakanyingi wu kombisa ku hambana exikarhi ka ngati leyi fanaka (leyi humaka eka munhu un’wana) ni ngati ya munhu hi yexe (ngati ya muvabyi hi yexe). Swi tiveka swinene leswaku Timbhoni ta Yehova a ti yi amukeli ngati leyi humaka eka vanhu van’wana. Kambe xana ku vuriwa yini hi ku tirhisa ngati ya munhu hi yexe, rito leri tirhisiweke malunghana ni maendlelo yo hlayanyana?

Man’wana ya maendlelo wolawo a ya amukeleki eka Vakriste hikwalaho ka ku lwisana ni Bibele erivaleni, kambe man’wana ya yisa eka swivutiso. Kavula, enkarhini lowu Bibele yi tsariweke ha wona, mipompelo ni ku tirhisiwa kun’wana ko tano ka vutshunguri ka ngati a swi nga tiviwi. Kambe Xikwembu xi nyike swikongomiso leswi pfunaka malandza ya xona ku kunguhata loko maendlelo man’wana ya vutshunguri lama katsaka ngati ya nga ha xi tshohokisa.

Xiboho xa Xikwembu hi leswaku ngati yi yimela vutomi kutani xisweswo yi kwetsimile. Xi lerise leswaku ku nga vi na munhu la hlayisaka vutomi bya yena hi ku dya ngati. Hi xikombiso, Xikwembu xi te: “Hikwaŝo le’ŝi fambaka ni le’ŝi hanyaka ŝi ta v̌a ŝakudya ŝa ṅwina . . . Ntsena mi nga ka mi nga dyi nyama yi ri ni v̌utomi bya yona, yi nga ngati ya yona.” (Genesa 9:3, 4; Levitika 7:26, 27) Hi ku ya hi Munyiki wa Vutomi, ku pfumeleriwa ku tirhisiwa loku amukelekaka ka ngati a ku ri egandzelweni ntsena: “Hikuv̌a e moya wa nyama wu le ngatini. Nḍi mi nyikile yona altarini ku phahlela mimoya ya ṅwina e mhamba; hikuv̌a hi yona ngati le’yi phahlelaka moya e mhamba. Hikwalaho nḍi byerile v̌ana v̌a Israel, nḍi ku: Ku nga ṭhuki ku v̌a ni munhu l’a dyaka ngati.”—Levitika 17:11, 12.

Hambi leswi Vakriste va nga riki ehansi ka Nawu wa Muxe, Bibele yi vula leswaku swa ‘fanela’ eka hina ku ‘tshika ngati; hi yi languta tanihi leyi kwetsimaka. (Mintirho 15:28, 29) Leswi swa twisiseka, hikuva magandzelo ehansi ka Nawu a ya fanisela ngati ya Kriste, ndlela ya Xikwembu leyi ha yona hi nga kumaka vutomi lebyi nga heriki.—Vaheveru 9:11-15, 22.

Xana a ku endliwa yini hi ngati ehansi ka Nawu loko yi nga tirhisiwi egandzelweni? Hi hlaya leswaku loko muhloti a dlaye xiharhi leswaku xi va swakudya, “[a a] ta halata ngati ya [xona], a yi seletela hi misava.” (Levitika 17:13, 14; Deuteronoma 12:22-24) Kutani ngati a yi nga fanelanga yi tirhisiwa tanihi swakudya kumbe hi ndlela yin’wana. Loko yi tekiwe eka xivumbiwa kutani yi nga tirhisiwi egandzelweni, a yi fanele yi halateriwa emisaveni, ku nga vunavelo bya Xikwembu.—Esaya 66:1; ringanisa Ezekiel 24:7, 8.

Leswi swi ku lawula kahle ku tirhisiwa kun’we loku tolovelekeke ka ngati ya munhu hi yexe—ku yi hlengeleta emahlweni ka vuhandzuri, yi hlayisiwa, kutani endzhakunyana ku va ku nghenisiwa ka ngati ya muvabyi hi yexe. Eka endlelo ro tano, leswi endliwaka hi leswi: Emahlweni ka vuhandzuri lebyi hlawuriwaka, swiyenge swin’wana swa ngati hinkwayo ya munhu swa hlayisiwa kumbe tisele to tshwuka ti hambanisiwa, ti gwitsirisiwa, kutani ti hlayisiwa. Manuku loko swi vonaka onge muvabyi u lava ngati exikarhi kumbe endzhaku ka vuhandzuri, ngati ya yena n’wini leyi hlayisiweke yi nga tlheriseriwa eka yena. Mivilelo ya sweswinyana ehenhleni ka mavabyi ya ngati emarhambyini yi endle leswaku ku tirhisiwa loku ka ngati ya munhu hi xiyexe ku toloveleka. Kambe ke, Timbhoni ta Yehova, A TI ri amukeri endlelo leri. I khale hi xiye leswaku ngati yo tano leyi hlayisiweke hakunene a ya ha ri xiphemu xa munhu. Yi susiwe hi laha ku heleleke eka yena, kutani yi fanele ku halatiwa hi ku pfumelelana ni Nawu wa Xikwembu lowu nge: “U ta yi halata e hansi kukotisa mati.”—Deuteronoma 12:24.

Eka endlelo rin’wana leri hambaneke, ngati ya munhu hi yexe yi nga susiwa eka muvabyi yi ya eka xitirho xo basisa ngati (yinso leyi endliweke) kumbe muchini wo pompa ngati yi nga ngheni embilwini. Ngati yi khuluka hi chupu yi ya eka xirho lexi endliweke lexi yi pompaka ni ku yi hluta (kumbe ku yi tswongisa okisijini), kutani endzhaku yi tlhelela eka fambiselo ra ndzhendzeleko wa muvabyi. Vakriste van’wana va swi pfumerile leswi loko xitirho xi nga hlanganisiwanga ni ngati leyi hlayisiweke. Va langute chupu leri ra le handle tanihi leri ri kurisaka fambiselo ra ndzhendzeleko wa vona leswaku ngati yi hundza hi le ka xirho lexi endliweke. Va vone leswaku ngati eka ndzhendzeleko lowu wu pfalekeke a ya ha ri xiphemu xa vona naswona a yi lavanga ku ‘halatiwa.’a

Kambe ke, xana ku vuriwa yini loko nkhuluko wo tano wa ngati ya munhu hi yexe wu yima nkarhinyana, tanihi loko muchini wu sivela ngati ku nghena embilwini loko muhandzuri a ha kambela ku helela ka misiha leyi hlanganeke?

Entiyisweni, ku kandziyisa ka Bibele a ku le mhakeni ya nkhuluko lowu hambetaka. Hambi ku nga ri hikwalaho ka vuhandzuri, mbilu ya munhu yi nga yima nkarhinyana kutani manuku yi ba nakambe.b Fambiselo ra yena ra ndzhendzeleko a ri nge halatiwi ni ngati ya yena yi halatiwa hikwalaho ka leswi ku khuluka ka ngati ku yimeke exikarhi ka vuvabyi bya mbilu. Hikwalaho, Mukriste loyi a faneleke ku boha kungu ra ku pfumelela ngati ya yena leswaku yi fambisiwa eka xitirho xin’wana xa le handle u fanele ku ehleketa, ngopfu-ngopfu hayi hi loko ku kavanyeteka ka nkarhinyana ka ku khuluka ku nga ha endleka, kambe hi loko a vona hi ku ya hi ripfalo leswaku ngati leyi hundziseriweke kun’wana yi ta va ya ha ri xiphemu xa fambiselo ra yena ra ndzhendzeleko.—Vagalatiya 6:5.

Ku vuriwa yini hi ku vevukisiwa loku endliweke ka ngati? Vahandzuri van’wana va tshemba leswaku swa pfuna eka ngati ya muvabyi ku va yi vevukisiwa hi nkarhi wa vuhandzuri. Xisweswo, eku sunguleni ka vuhandzuri, va yisa ngati yin’wana eka minkwama ya vuhlayiselo leyi nga ehandle ka miri wa muvabyi kutani va siva sweswo hi swihalaki leswi nga riki na ngati; endzhakunyana, ngati yi pfumeleriwa ku khulukela eminkwameni yi tlhelela eka muvabyi. Tanihi leswi Vakriste va nga tshikiki ngati ya vona yi hlayisiwa, vadokodela van’wana va endle endlelo leri, va hlela xitirho eka ndzhendzeleko lexi minkarhi hinkwayo xi hlanganaka ni fambiselo ra ndzhendzeleko wa muvabyi. Vakriste van’wana va swi amukerile leswi, van’wana va swi arile. Nakambe, munhu un’wana ni un’wana u fanele ku boha kungu loko a ta languta ngati leyi hundziseriweke eka ndzhendzeleko wo tano lowu vevukisiweke wu fana ni lowuya wu khulukaka hi le muchinini wo sivela ngati ku nghena embilwini, kumbe a a ta anakanya hi yona tanihi ngati leyi sukeke eka yena kutani hikwalaho yi fanele ku halatiwa.

Xikombiso xo hetelela xa ku tirhisiwa ka ngati ya munhu hi yexe xi katsa ku hlakarhela ni ku tirhisiwa nakambe ka ngati hi nkarhi wa vuhandzuri. Muchini wu tirhisiwa ku humesa ngati embangeni, wu yi pompa yi hundza hi le xihlutini (xi susa mafelangati kumbe ku onhaka) kumbe xitswongi (xi susa swihalaki), kutani endzhaku wu yi tlherisela eka xigulana. Vakriste vo tala va karhatiwe swinene loko eka ku hlayisiwa ko tano ku nga ha va na ku kavanyeteka ka nkarhinyana ka nkhuluko wa ngati. Kambe, tanihi laha swi vuriweke ha kona, leswi Bibele yi swi khathalelaka ngopfu hi loko ngati leyi yi nghenaka embangeni ya vuhandzuri ya ha ri xiphemu xa munhu. Xana ntiyiso wa leswaku ngati yi khuluke yi suka eka fambiselo ra ndzhendzeleko wa yena yi ya embangeni wu vula leswaku yi fanele yi “halatiwa,” ku fana ni ngati leyi vuriweke eka Levitika 17:13? Loko munhu a tshemba tano, kumbexana a nga ala ku pfumelela ku hlayisiwa ko tano ka ngati. Kambe, Mukriste un’wana (loyi nakambe a nga ta ka a nga tshiki ngati ya yena yi khuluka yi suka ka yena, yi hlayisiwa nkarhinyana, kutani endzhakunyana yi tlheriseriwa eka yena) a nga heta hi leswaku ndzhendzeleko wa ku hlakarhela eka vuhandzuri ni ku ya mahlweni ku tlheriseriwa ngati a swi nga ta lwisana ni ripfalo ra yena leri leteriweke.

Tanihi laha hi nga swi vonaka ha kona, ku ni ku andza ka tinxaka ta switirho kumbe maendlelo lama katsaka ngati ya munhu hi yexe. Hi nge hlamuseli naswona hi nge ringeti ku hlamusela muxaka wun’wana ni wun’wana. Loko hi kongomane ni xivutiso lexi emhakeni leyi, Mukriste un’wana ni un’wana u ni vutihlamuleri byo kuma vuxokoxoko eka ntlawa wa vutshunguri kutani manuku a boha xiboho xa munhu hi yexe.

Hambi leswi ku vuriweke swo tala ehenhleni ka timhaka ta vutshunguri, lexi nga xa nkoka ngopfu i timhaka ta vukhongeri. Loko Mukriste a ri karhi a tlhantlha ku kanakana kumbe swivutiso swihi na swihi ehenhleni ka maendlelo ya vutshunguri lama katsaka ngati, leswi faneleke ku lawula ku fanele ku va leswaku a kombisa ripfumelo, leswaku a xixima ku lerisa ka Xikwembu ka ku ‘tshika ngati’ ni leswaku a hlayisa ripfalo lerinene. Ha yini? Hikuva ndlela leyikulu swinene leyi vutomi byi nga fanisiwaka ha yona hi ngati a hi ku tirhisa thekinoloji ya vutshunguri kambe hi ku tirhisa matimba lama ponisaka ya ngati ya Kriste. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Hikuva, hi ku fa ka Kriste, ha kutsuriwa.” (Vaefesa 1:7; Nhlavutelo 7:14, 17) Hambi leswi murhi wa manguva lawa wu nga ha kotaka ku hi pfuna ku lehisa vutomi bya hina nkarhinyana, entiyisweni a hi nga ta lava ku lehisa vutomi bya hina bya sweswi hi ku endla xin’wana ni xin’wana lexi nga ta onha ripfalo ra hina ra Vukriste kumbe xi hlundzukisa Munyiki wa hina wa Vutomi.—Matewu 16:25; 1 Timotiya 1:18, 19.

[Tinhlamuselo ta le hansi]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 31]

Eka muchini we yimisa ngati yi nga yi embilwini, ndzhendzeleko wu katsa: (1) ku koka ngati efambiselweni ra ndzhendzeleko wa muvabyi; (2) ku vuyelela ka ku kokiwa ka ngati; (3) ku pupuma ka xitswongi xa okisijini; (4) nsiha wa mpfumawulo (hollow-fiber) nhluto wa nsomo (hemofilter); (5) Xihluti lexikulu; (6) ntila lowu tlhelelaka efambiselweni ra ndzhendzeleko wa muvabyi