Hulumendhe

Nhlamuselo: I lunghiselelo ra ku endla milawu ni ku yi tirhisa. Tihulumendhe hakanyingi ti avanyisiwa hi ku ya hi xihlovo ni mpimo wa matimba ya tona. Yehovha Xikwembu i Hosi ya Vuako Hinkwabyo, loyi a byarhisaka van’wana vulawuri hi ku ya hi ku rhandza ka yena ni xikongomelo xa yena. Hambi swi ri tano, Sathana Diyavulosi, muxandzuki lonkulu evuhosini bya Yehovha, i “mufumi wa misava”—Xikwembu xi n’wi pfumelele swa nkarhinyana wo koma. Bibele yi fanisa mafambiselo ya misava hinkwayo ya vulawuri bya politiki tanihi xivandzana naswona yi ri “dragona [Sathana Diyavulosi] yi nyika ntamu wa yona eka xivandzana lexi, yi xi nyika ni xiluvelo xa yona ni matimba lamakulu.”—Yoh. 14:30; Nhlav. 13:2; 1 Yoh. 5:19.

Xana swi nga koteka leswaku vanhu va simeka hulumendhe leyi nga tisaka ntsako lowu nga heriki?

Xana rhekhodo ya matimu ya vanhu yi kombisa yini?

Ekl. 8:9, NW: “Munhu u fume munhu ku n’wi vavisa.” (Leswi swi tano hambi leswi tihulumendhe ni vafumi van’wana va sunguleke va ri ni langutelo lerinene.)

“Nhluvuko wun’wana ni wun’wana lowu tshameke wu va kona wu wile. Matimu i ntsheketo wa matshalatshala lama hlulekeke, kumbe ku navela loku nga fikeleriwangiki. . . . Kutani, tanihi n’wamatimu, munhu u fanele ku hanya a nga rivali leswaku khombo a ri papalateki.”—Henry Kissinger, mutivi wa sayense ya tipolitiki ni profesa wa hulumendhe, hi laha a tshahiweke ha kona eka The New York Times, October 13, 1974, tl. 30B.

I yini lexi kavanyetaka matshalatshala ya vanhu etimhakeni ta hulumendhe?

Yer. 10:23: “Oho Yehova, nḍa ŝi tiv̌a, ndlela ya munhu a yi le matimbeni ya yena, kambe munhu l’a fambaka a nga ka a nga lulamisi renḍo ra yena.” (Xikwembu a xi endlanga leswaku vanhu va xona va famba ndlela ya vona handle ka Xikwembu.)

Gen. 8:21: “Makungu ya timbilu ta v̌anhu ma bihile ku suka v̌uhlangini.” (Vafumi kun’we ni lava fumiwaka hinkwavo va tswariwa exidyohweni, va ri ni mimboyamelo ya vutianakanyi.)

2 Tim. 3:1-4: “Emasikwini ya makumu, ku ta fika minkarhi yo nonon’hwa. Hikuva vanhu va ta va lava tirhandzaka, va ta va lava rhandzaka mali ngopfu, . . . [lava nga twisisiki], . . . lava nga ni manyunyu.” (Swiphiqo leswi vanhu va langutaneke na swona namuntlha a swi nge tlhantlhiwi hi tiko rin’we ntsena; swi lava ntirhisano lowu heleleke wa matiko hinkwawo. Kambe swiendlo swa vutianakanyi swi sivela sweswo, swi tlhela swi pfindlusa ntirhisano wa xiviri lowu nga vaka kona exikarhi ka tinhlengeletano to hambana-hambana ematikweni.)

Bibele nakambe yi paluxa leswaku matimba lama tlulaka ya munhu ma lawula timhaka ta vanhu. “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya Lowo biha.” (1 Yoh. 5:19) “A hi lwi ni vanhu va misava leyi, kambe hi lwa ni mimoya leyo biha leyi nge henhla empfhukeni . . . ni tihosi leti fumaka ta nguva leyi ya munyama.” (Ef. 6:12) “Mimoya ya mademona . . . leyi rhendzelekaka hi tihosi ta misava hinkwayo, yi ti [rhambela] nyimpi, ku ya lwa ni Xikwembu xa Matimba Hinkwawo hi siku lerikulu ra kona.”—Nhlav. 16:14.

Xana vanhu va nga ku kuma njhani ku wisa loku nga heriki eka vubihi ni ntshikilelo wa tihulumendhe?

Xana ku veka vanhu van’wana exitulwini swi nga tlhantlha xiphiqo?

Xana a hi ntiyiso leswaku laha ku vaka ni minhlawulo ya mani na mani vanhu lava fumaka va dyiwa hi nhlawulo emalembeni ma nga ri mangani? Hikwalaho ka yini? Vanhu vo tala a va enerisiwi hi matirhelo ya vona.

Ps. 146:3, 4: “Mi nga tiṭhembeleni tihosi, hambi v̌a ri v̌ana v̌a v̌anhu la’v̌a hlulekaka ku ponisa, ku hefemula ka v̌ona loko ku hela, v̌a tlhelela e nṭhurini; kutani hi siku rolero makungu ya v̌ona ma ta hela.” (Hikwalaho, minongonoko yihi na yihi yo antswisa leyi vafumi va yi sungulaka yi hundzela emavokweni ya van’wana hi ku hatlisa naswona hakanyingi ya tshikiwa.)

Ku nga khathariseki leswaku i mani loyi a fumaka, na yena wa ha ta va xiphemu xa misava leyi leyi nga le matimbeni ya Sathana.—1 Yoh. 5:19.

Xana ku lwisana ni vuhosi hi yona nhlamulo?

Hambi loko vafumi vo biha va susiwa ni milawu leyi nga lulamangiki yi herisiwa, hulumendhe leyi landzelaka yi ta va ya vanhu lava nga hetisekangiki naswona ya ha ta va xiphemu xa mafambiselo ya politiki lawa Bibele yi vulaka hi ku kongoma leswaku ma lawuriwa hi Sathana.

Mt. 26:52: “Tlherisela banga ra wena enkotlotweni wa rona, hikuva hinkwavo lava tirhisaka mabanga, va ta dlawa hi mabanga.” (Yesu u vule leswi eka un’wana wa vaapostola vakwe enkarhini lowu vulawuri bya hulumendhe a byi tirhisiwa hi ndlela yo biha eka N’wana wa Xikwembu hi yexe. Xana munhu a ta lwela yini xin’wana xa nkoka swinene, loko sweswo a swi fanerile ku swi endla?)

Swiv. 24:21, 22: “Ṅwana nga, tšhav̌a Yehova ni hosi, u nga tolov̌eli v̌a timholov̌o; hikuv̌a khombo ra v̌ona ri ta fika kaṅwe-kaṅwe, i mani l’a tiv̌aka ku onhaka ka uṅwana ni uṅwana wa v̌ona?”

Kutani, xana ntlhantlho wa swiphiqo swa ku onhaka ni ntshikilelo hi wihi?

Dan. 2:44: “Šikwembu ša matilo ši ta pfuša ku fuma [hulumendhe] lo’ku nga taka ku nga onhaki, ni siku riṅwe, kutani v̌uhosi bya kona byi nga ka byi nga hunḍeli ka tiko riṅwana; ku ta seletela ni ku herisa ku fuma kuloku hikwako, kambe kona ku ta v̌a kona hi laha ku nga riki na makumu.”

Ps. 72:12-14: “[Hosi ya Yehovha leyi vekiweke, Yesu Kreste] yi ta nṭhunša šisiwana loko ši huwelela, ni l’a nge nhlomulweni, l’a nga riki na mupfuni. Yi ta ṭeṭelela šisiwana ni l’a nge khombyeni, kutani yi ta kuṭula v̌utomi bya ŝisiwana. Yi ta kuṭula mimoya ya v̌ona e ku šanisiweni ni le ku wutleriweni, e ngati ya v̌ona yi ta v̌a ni risima e mahlweni ka [yona].” (Ku khathalela kakwe vanhu vo tano loko a ha ri emisaveni—a va hanyisa, a phamela mintshungu, a tlhela a va fela—swi kombisa leswaku hakunene u ta va mufumi loyi a vhumbhiweke evuprofeteni.)

Nakambe vona matluka 139-43, ehansi ka xihloko lexi nge “Mfumo.”

Ha yini hi fanele hi swi kambisisa hi vuenti leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni vumundzuku bya hulumendhe?

Vafumi va vanhu a va swi endli swilo leswi vanhu va swi lavaka hi ku hatlisa

Xiya swilo leswi swi laviwaka hi vanhu endhawini hinkwayo, leswi tihulumendhe ta vanhu ti nga swi endliki kambe leswi Xikwembu xi swi tshembiseke: (1) Vutomi emisaveni leyi nga riki na nxungeto wa nyimpi.—Esa. 2:4; Ps. 46:9, 10. (2) Swakudya leswi ringaneke swa un’wana ni un’wana.—Ps. 72:16. (3) Vutshamo lebyi tsakisaka bya un’wana ni un’wana.—Esa. 65:21. (4) Mintirho leyi enerisaka eka hinkwavo lava yi lavaka, leswaku va kota ku tiwundla vona ni mindyangu ya vona.—Esa. 65:22. (5) Vutomi lebyi nga herisiwiki hi vuvabyi ni mintungu.—Nhlav. 21:3, 4. (6) Vululami; ntshunxeko eka xihlawuhlawu xa vukhongeri, xa tinxaka, xa xiyimo xa ikhonomi ni xa tiko.—Esa. 9:7; 11:3-5. (7) Ku sirheleleka, munhu ni nhundzu ya yena va nga ha hlaseriwi hi swigevenga.—Mik. 4:4; Swiv. 2:22. (8) Misava leyi timfanelo leti xiximiwaka ngopfu ti hlanganisaka rirhandzu, musa, ku ehleketelela munhu-kuloni ni ku vulavula ntiyiso.—Ps. 85:10, 11; Gal. 5:22, 23.

Ku ringana magidi ya malembe, vafumi va tipolitiki a va ri karhi va tshembisa vanhu va vona swiyimo swo antswa. Vuyelo byi ve byihi? Hambi leswi vanhu ematikweni yo tala va nga ni swilo swo tala leswi vonakaka, a va tsakanga, naswona swiphiqo leswi va nga na swona swi nonon’hwa ku tlurisa.

Vuprofeta bya Bibele bya tshembeka hi laha ku heleleke

Loko ka ha sele dzana ra malembe, Rito ra Xikwembu ri vhumbhe xiyimo xa Babilona evulawurini bya misava, ni ndlela leyi matimba ya rona a ma ta herisiwa ha yona eku heteleleni, ni ntiyiso wa leswaku, loko se ri ri rhumbi, ntsindza wa rona a wu nga ha ta tlhela wu akiwa. (Esa. 13:17-22) Ka ha sele kwalomu ka malembe-xidzana mambirhi, Korexe a nga si tswariwa, Bibele yi n’wi vhumbhe hi vito, kun’we ni xiphemu xakwe etimhakeni ta matiko. (Esa. 44:28; 45:1, 2) Tiko ra Vamede ni Vaperesiya ri nga si hundzuka mfumo wa misava, vulawuri bya rona, ku hlanganisiwa ka rona hi matiko mambirhi, ni ndlela leyi a ri ta hela ha yona, hinkwaswo swi vhumbhiwile. Ka ha sele malembe-xidzana yo tlula mambirhi ku vhumbhiwe ndlela ya mfumo wa misava wa Greece ehansi ka hosi ya rona yo rhanga, ni ku avana ka mfumo lowu wu va swiphemu swa mune.—Dan. 8:1-8, 20-22.

Bibele yi vhumbhe hi ku nyika vuxokoxoko bya swiyimo swa misava namuntlha, naswona yi hi byela leswaku tihulumendhe hinkwato ta vanhu ti ta helela emavokweni ya Xikwembu ni leswaku Mfumo wa Xikwembu lowu nga emavokweni ya N’wana wa xona, Yesu Kreste, wu ta fuma vanhu hinkwavo.—Dan. 2:44; 7:13, 14.

Xana a hi vutlharhi ku yingisa xihlovo xa rungula, lexi tikombiseke xi tshembekile nkarhi hinkwawo?

Hulumendhe ya Xikwembu hi wona ntlhantlho wa swiphiqo swa vanhu

Swiphiqo leswi faneleke swi tlhantlhiwa swi lava matimba, vuswikoti ni timfanelo leti ku nga riki na munhu la nga na tona. Xikwembu xi nga va ntshunxa vanhu enkucetelweni wa Diyavulosi ni mademona yakwe, naswona xi tshembisa leswaku xi ta swi endla, kambe a nga kona munhu loyi a nga swi endlaka. Xikwembu xi endle lunghiselelo ro endla leswi sayense ya vutshunguri yi nga ta ka yi nga swi koti ku swi endla—ku susa xidyoho, xisweswo xi herisa vavabyi ni rifu ni ku endla swi koteka leswaku vanhu va va muxaka lowu va tsakelaka ku va wona. Muvumbi u ni vutivi lebyi lavekaka (bya misava ni mafambiselo hinkwawo ya vutomi) bya ku tlhantlha swiphiqo swa ku humesiwa ka swakudya ni ku sivela nthyakiso lowu nga ni khombo, kambe matshalatshala ya vanhu hakanyingi ma tswala swiphiqo swo tala. Rito ra Xikwembu ana ri hundzula vutomi leswaku lava amukelaka nkongomiso wa rona va hundzuka vanhu va musa, va rirhandzu, lava nga ni mahanyelo lamanene, vanhu lava alaka ku tlakusela vanhu-kulobye matlhari ni lava hanyaka hi ku rhula ni vumakwavo bya ntiyiso hambi leswi va humaka ematikweni, etinxakeni ni le mintlaweni ya tindzimi hinkwato.

Xana Mfumo wa Xikwembu wu ta ma susa rini mafambiselo ya sweswi ya misava? Vona xihloko-nkulu lexi nge “Masiku Ya Swiendlakalo” ni lexi nge “Masiku Ya Makumu.”