Swifaniso/Swikombiso Leswi Dyondzisaka

SWIFANISO ni swikombiso i tindlela ta matimba to dyondzisa. Swi koka mianakanyo ya vayingiseri swinene. Swi endla munhu a ehleketa. Swi fikelela mbilu ni ku khumba ripfalo ni mbilu. Minkarhi yin’wana swifaniso swi nga tirhisiwa ku herisa rivengo. Nakambe swa pfuna leswaku munhu a tsundzuka mhaka yo karhi. Xana wa swi tirhisa loko u dyondzisa?

Swiga-ririmi i swifaniso leswi hi xitalo swi lavaka marito ma nga ri mangani; kambe swi endla xifaniso xa kona u xi vona emianakanyweni. Loko swi hlawuriwe hi vukheta swi va erivaleni, a swa ha lavi ku hlamuseriwa. Kambe mudyondzisi a nga kandziyisa ntikelo wa swona hi ku swi hlamusela katsongo. Bibele yi ni swikombiso swo tala leswi u nga dyondzaka eka swona.

Sungula Hi Swifananisi Ni Swigego. Swifananisi i xiga-ririmi lexi oloveke swinene. Loko wa ha dyondza ku tirhisa swifaniso, u nga swi kuma swi pfuna ku sungula hi swona. Hi xitalo u sungula hi xiga lexi nge “ku fana” kumbe rito leri nge “tanihi.” Loko u ri karhi u fananisa swilo swimbirhi leswi hambaneke swinene, swifananisi swi kombisa leswi swilo leswi swi fanaka ha swona. Bibele yi tele hi swivulavulelo swa swilo leswi vumbiweke—swimila, swiharhi ni swilo swa le tilweni—ni mintokoto ya vanhu. Eka Pisalema 1:3, hi byeriwa leswaku munhu la hlayaka Rito ra Xikwembu nkarhi na nkarhi u “fana ni murhi lowu byariweke etlhelo ka swinambyana swa mati,” murhi lowu vekaka mihandzu lowu nga omiki. Lowo biha u “fana ni nghala” leyi rindzeleke ku bvanyangeta. (Ps. 10:9) Yehovha u tshembise Abrahama leswaku mbewu ya yena a yi ta “fana ni tinyeleti ta matilo” hi nhlayo, ni “ku fana ni swiribyana swa sava leri nga eribuweni ra lwandle.” (Gen. 22:17) Malunghana ni vuxaka lebyi Yehovha a byi endleke ni rixaka ra Israyele, Xikwembu xi te: “Tanihi leswi vamba ri namarhelaka emasengeni ya munhu,” kutani U endle leswaku Israyele na Yuda va namarhela eka Yena.—Yer. 13:11.

Swigego na swona swi kombisa ku yelana exikarhi ka swilo swimbirhi leswi hambanaka swinene. Kambe xigego xi ni matimba lamakulu yo hundzisela rungula. Xi endla leswaku nchumu wo karhi wu twala wu ri nchumu wun’wana, kutani xi endla leswaku nchumu wa kona wu twala wu ri ni ntikelo. Yesu u te eka vadyondzisiwa va yena: “Mi ku vonakala ka misava.” (Mat. 5:14) Mudyondzisiwa Yakobo, loko a hlamusela ndlela leyi ririmi leri nga lawuriwiki ri nga onhaka ha yona u te: “Ririmi i ndzilo.” (Yak. 3:6) Davhida u yimbelelele Yehovha a ku: “U ribye ra mina ni khokholo ra mina.” (Ps. 31:3) Xigego loko xi hlawuriwe kahle a xi lavi nhlamuselo. Xi va ni matimba loko xi komile. Xigego xi nga pfuna vayingiseri va wena ku tsundzuka yinhla swinene ku tlula loko u vule mhaka ntsena.

Ku thathela i ku hundzeleta swilo, naswona ku fanele ku tirhisiwa hi vutlhari hikuva ku nga tshuka ku twisisiwa hi ndlela leyi hoxeke. Yesu u tirhise ku thathela leswaku a endla xifaniso lexi nga rivalekiki, hi ku vutisa a ku: “Ha yini u languta xilavi lexi nga etihlweni ra makwenu, kambe u nga lemuki ntsandza lowu nga etihlweni ra wena?” (Mat. 7:3) Emahlweni ko ringeta ku tirhisa xiga-ririmi lexi kumbe swin’wana, dyondza ku tirhisa xifananisi ni xigego hi ndlela leyi humelelaka.

Tirhisa Swikombiso. Ematshan’weni yo tirhisa xiga-ririmi, u nga ha tirhisa swikombiso, ku nga ha va swa switori ntsena kumbe mintokoto ya xiviri eku dyondziseni ka wena. Swikombiso swi tala ku hundzeleta swilo, kutani swi fanele swi tirhisiwa hi ndlela leyi faneleke. Swikombiso swo tano swi fanele swi tirhisiwa ku seketela tinhla leti nga ta nkoka, naswona swi fanele swi vuriwa hi ndlela leyi nga ta endla leswaku ku tsundzukiwa yinhla leyi dyondziwaka, ku nga ri xitori hi xoxe.

Hambileswi ku nga riki swikombiso hinkwaswo leswi faneleke ku va swilo swa xiviri, swi fanele swi kombisa mahanyelo kumbe swiyimo swa xiviri. Hi xikombiso, loko a dyondzisa hi ndlela leyi vadyohi lava hundzukeke va faneleke va tekiwa ha yona, Yesu u endle xikombiso xa yinhla leyi hi ku va byela hi ntsako lowu wanuna un’wana a veke na wona loko a kume nyimpfu ya yena leyi a yi lahlekile. (Luka 15:1-7) Loko a hlamula wanuna loyi a a nga koti ku vona nkoka wa leswi Nawu wu vulaka swona malunghana ni ku rhandza muakelani wa wena, Yesu u vulavule hi xitori xa Musamariya la pfuneke wanuna la vavisekeke endzhaku ka ku va muprista ni Mulevhi va tsandzeke ku n’wi pfuna. (Luka 10:30-37) Loko wo dyondza ku va ni vuxiyaxiya hi malangutelo ni swiendlo swa vanhu, ndlela leyi yo dyondzisa u nga yi tirhisa kahle.

Muprofeta Natani u rungule mhaka leyi a tisunguleleke yona hi xikongomelo xo tshinya Hosi Davhida. Rungula ra kona ri pfunile hikuva a ri pfulelanga Davhida ndlela ya ku tisirhelela. Xitori lexi a xi vulavula hi wanuna la fuweke loyi a ri ni tinyimpfu to tala ni wanuna la nga xisiwana loyi a a ri ni xinyimpfana xin’we ntsena xa ntswele lexi a a xi kurisa hi nkhathalelo lowukulu. Davhida a a ri murisi, kutani a a ta swi twisisa leswaku n’wini wa xinyimpfana a a ta titwa njhani. Davhida a a hlundzukile hi xiendlo xa mufumi loyi a tekeleke xisiwana xinyimpfana xa xona lexi rhandzekaka. Kutani hi loko hi ku kongoma Natani a ku eka Davhida: “Wanuna loyi hi wena!” Mhaka leyi yi khumbe mbilu ya Davhida, kutani u hundzuke swi huma embilwini. (2 Sam. 12:1-14) Hi ku titoloveta u nga dyondza ku langutana ni swiyimo leswi tikaka hi ndlela leyinene.

Swikombiso swo tala leswi nga swa nkoka eku dyondziseni swi nga kumiwa eka swiendlakalo leswi tsariweke eMatsalweni. Yesu u endle leswi hi marito ma nga ri mangani loko a te: “Tsundzukani nsati wa Lota.” (Luka 17:32) Loko a nyikela vuxokoxoko bya xikombiso xa vukona bya yena, Yesu u kombetele eka “masiku ya Nowa.” (Mat. 24:37-39) Eka Vaheveru ndzima 11, muapostola Pawulo u boxe mavito ya vavanuna va 16 ni vavasati tanihi swikombiso swa ripfumelo. Loko u ya u tolovelana ni Bibele u ta kota ku kuma swikombiso leswinene leswi Matsalwa ma swi boxaka malunghana ni swiendlakalo ni vanhu lava yi vulavulaka ha vona.—Rhom. 15:4; 1 Kor. 10:11.

Minkarhi yin’wana u nga swi kuma swi pfuna ku endla yinhla ya wena yi twala hi ku tirhisa mhaka ya xiviri ya manguva lawa. Hambiswiritano, loko u endla sweswo xalamukela ku tirhisa mintokoto leyi u tiyisekaka ha yona ni ku papalata ku tirhisa leyi nga ta khomisa vayingiseri va wena tingana kumbe ku pfuxa mphikamakaneta leyi nga fambisaniki ni mhaka ya wena. Nakambe tsundzuka leswaku ntokoto wu fanele wu hetisisa xikongomelo. U nga runguli ntsheketo lowu hambukisaka xikongomelo xa rungula ra wena.

Xana Va Ta Swi Twisisa? Xifaniso kumbe xikombiso xin’wana ni xin’wana lexi u xi endlaka xi fanele xi hetisisa xikongomelo. Xana xi nga xi hetisisa xikongomelo loko u nga xi twananisi ni mhaka leyi u vulavulaka ha yona?

Endzhaku ko vula leswaku vadyondzisiwa va yena i “ku vonakala ka misava,” Yesu u tlhandlekele hi nhlamuselo yo koma malunghana ni ndlela leyi rivoni ri tirhisiwaka ha yona, ni leswaku sweswo a swi va byarhisa vutihlamuleri byihi. (Mat. 5:15, 16) Endzhaku ka xikombiso xa yena xa nyimpfu leyi lahlekeke u vulavule hi ntsako lowu vaka kona etilweni loko mudyohi a hundzuka. (Luka 15:7) Loko a hetile hi xitori xa yena xa muakelani wa Musamariya, Yesu u vutise muyingiseri wa yena xivutiso lexi khomeke dyondzo kutani a tlhandlekela hi ndzayo leyi kongomeke. (Luka 10:36, 37) Ku hambana ni sweswo, Yesu a nga hlamuselanga ntshungu hinkwawo kambe u hlamusele lava va titsongahateke va vutisa hi ta xikombiso lexi a xi endleke malunghana ni misava yo hambana-hambana ni lexi a xi vulavula hi mfava wa le nsin’wini. (Mat. 13:1-30, 36-43) Masiku manharhu ya le mahlweni ka rifu ra yena, Yesu u vulavule hi xikombiso xa varimi va nsimu ya vhinya lava nga vadlayi. A nga nyikanga nhlamuselo; a yi nga laveki. “Vaprista lavakulu ni Vafarisi . . . a va swi lemuka leswaku a a vulavula ha vona.” (Mat. 21:33-45) Kutani muxaka wa xikombiso, langutelo ra vayingiseri ni xikongomelo xa wena hinkwaswo ka swona swi ta kombisa loko nhlamuselo yi laveka, naswona loko swi ri tano, swi ta ku pfuna ku tiva lomu u hlamuselaka u ya fika kona.

Ku hlakulela vuswikoti byo tirhisa swifaniso ni swikombiso hi ndlela leyi dyondzisaka swi teka nkarhi, kambe ku tikarhata ka wena a ku nge hundzuki nyuku wa mbyana. Swifaniso leswi hlawuriweke kahle swi khumba mianakanyo kun’we ni mbilu. Vuyelo bya kona hi leswaku rungula ri hundziseriwa hi ndlela leyi nga ni matimba leyi tinhlamuselo leti kongomeke ti nga taliki ku yi fikelela.