Ndzima Ya Vukhume-nhungu

Yehovha A Tshembisa Daniyele Hakelo Ya Risima

1, 2. (a) Hi yihi mfanelo ya nkoka leyi mutsutsumi a faneleke a va na yona leswaku a humelela? (b) Xana muapostola Pawulo u byi ringanise njhani vutomi byo tshembeka entirhweni wa Yehovha swin’we ni mphikizano?

MUTSUTSUMI u kongome emakumu ka mphikizano. A nga ha tikoti hi ku karhala, kambe leswi pakani yakwe a yi vonaka, u tirhisa ntamu hinkwawo lowu a nga na wona leswaku a heta mpfhukanyana lowu seleke. Hi ku tinyiketa hi matimba, u hetelela a fikile emakumu! Xikandza xa yena xi kombisa ku eneriseka ni ku hlula. Ku tiyisela ku ya fika emakumu swi pfunile.

² Emakun’wini ya Daniyele ndzima 12, hi kuma muprofeta la rhandzekaka a ri kusuhi ni le makumu ya “mphikizano” wakwe—vutomi byakwe bya ku tirhela Yehovha. Endzhaku ko boxa swikombiso swo hambana-hambana swa ripfumelo exikarhi ka malandza ya Yehovha ya le mahlweni ka Vukreste, muapostola Pawulo u tsarile: “Hikwalaho, leswi hi nga ni papa lerikulu swinene ra timbhoni leri hi rhendzeleke, na hina a hi hluvuleni ntiko wun’wana ni wun’wana ni xidyoho lexi hi phasaka hi ku olova, a hi tsutsumeni hi ku tiyisela eka mphikizano lowu vekiweke emahlweni ka hina, loko hi ri karhi hi languta swinene-nene eka Murhangeri Lonkulu ni Muhetisekisi wa ripfumelo ra hina, Yesu. Hikwalaho ka ntsako lowu a wu vekiwe emahlweni ka yena u tiyisele mhandzi ya nxaniso, a tsan’wa tingana, kutani a tshama evokweni ra xinene ra xiluvelo xa Xikwembu.”—Vaheveru 12:1, 2.

3. (a) I yini lexi susumeteleke Daniyele leswaku a ‘tsutsuma hi ku tiyisela’? (b) Hi swihi swilo swinharhu swo hlawuleka leswi ntsumi ya Yehovha yi swi byeleke Daniyele?

³ Daniyele a a ri un’wana wa ‘papa rero lerikulu ra timbhoni.’ Entiyisweni hi yena loyi a a fanele a ‘tsutsuma hi ku tiyisela,’ naswona u susumeteleke ku endla sweswo hikwalaho ka ku rhandza Xikwembu hi vuenti. Yehovha u paluxe swo tala eka Daniyele malunghana ni vumundzuku bya tihulumendhe ta misava, kambe sweswi U rhumele xikhutazo lexi eka yena: “Loko ku ri wena, yana emakumu; u ta wisa, kambe u ta yima u kuma xiavelo xa wena eku heleni ka masiku.” (Daniyele 12:13) Ntsumi ya Yehovha a yi byela Daniyele swilo swinharhu swo hlawuleka: (1) leswaku Daniyele u fanele a ‘ya emakumu,’ (2) leswaku u ta “wisa,” nileswaku (3) u ta tlhela a “yima” enkarhini lowu taka. Xana marito lawa ma nga va khutazisa ku yini Vakreste namuntlha leswaku va tiyisela ku ya fika emakumu ka mphikizano wa vutomi?

“YANA EMAKUMU”

4. Xana ntsumi ya Yehovha a yi vula yini loko yi ku “yana emakumu,” naswona ha yini sweswo swi nga vaka swi pfuxe ntlhontlho eka Daniyele?

⁴ Xana ntsumi a yi vula yini loko yi byela Daniyele yi ku: “Loko ku ri wena, yana emakumu”? Emakumu ka yini? Phela, leswi Daniyele a ri ni malembe ya kwalomu ka 100 hi vukhale, swi le rivaleni leswaku a ku vuriwa ku hela ka vutomi bya yena, lebyi kumbexana se a byi ri kusuhi ni ku hela.a Ntsumi a yi khutaza Daniyele leswaku a tiyisela hi ku tshembeka ku fikela eku feni. Kambe a swi nga ta olova ku endla sweswo. Daniyele u hanye a kala a vona Babilona wu wisiwa ni masalela ya makhumbi ya Yuda ma tlhelela eYuda ni le Yerusalema. Sweswo swi fanele swi n’wi tsakise ngopfu muprofeta loyi se a a dyuhele. Kambe, ku hava rungula leri kombaka leswaku u ri tekile riendzo rero. Swi nga ha endleka leswaku a a dyuhale ngopfu naswona a nga ha ri na matimba enkarhini wolowo. Kumbexana a ku ri ku rhandza ka Yehovha leswaku a sala eBabilona. Ku nga khathariseki xivangelo xa kona, munhu a nga ehleketa leswaku kumbexana Daniyele u karhatekile loko varikwavo va famba va ya eYuda.

5. I yini lexi kombisaka leswaku Daniyele u tiyiserile ku ya fika emakumu?

⁵ A swi kanakanisi leswaku Daniyele u kume matimba lamakulu emaritweni ya musa ya ntsumi lama nge: “Yana emakumu.” Sweswo swi nga hi tsundzuxa marito lawa Yesu Kreste a ma vuleke eka malembe-xidzana ya kwalomu ka tsevu endzhaku ka sweswo: “Loyi a tiyiseleke ku fika emakumu hi yena la nga ta ponisiwa.” (Matewu 24:13) Handle ko kanakana Daniyele u endle sweswo. U tiyiserile ku ya fika emakumu, a tsutsuma emphikizanweni wa vutomi hi ku tshembeka ku ya fika emakumu ka wona. Ku fanele ku ri xin’wana xa swivangelo leswi endleke leswaku a bumabumeriwa eRitweni ra Xikwembu. (Vaheveru 11:32, 33) I yini lexi pfuneke Daniyele leswaku a tiyisela ku ya fika emakumu? Rungula ra vutomi byakwe ra hi pfuna hi ku hi nyika nhlamulo.

KU TIYISELA TANIHI XICHUDENI XA RITO RA XIKWEMBU

6. Xana hi swi tivisa ku yini leswaku Daniyele a a ri xichudeni lexi chivirikaka xa Rito ra Xikwembu?

⁶ Eka Daniyele, ku tiyisela ku ya fika emakumu a swi katsa ku ya emahlweni a dyondza ni ku anakanyisisa hi switshembiso swa Xikwembu leswi nyanyulaka. Ha swi tiva leswaku Daniyele a ri xichudeni lexi chivirikaka xa Rito ra Xikwembu. Handle ka sweswo, a a ta va a xi tivise ku yini xitshembiso lexi Yehovha a xi tshembiseke Yeremiya xa leswaku malembe ya le vukhumbini a ma ta va 70? Daniyele hi byakwe u tsarile: “Mina . . . hi tibuku, ndzi twisise nhlayo ya malembe.” (Daniyele 9:2; Yeremiya 25:11, 12) Handle ko tilumaluma, Daniyele u kambisise tibuku ta Rito ra Xikwembu leti a ti ri kona enkarhini wolowo. Matsalwa ya Muxe, Davhida, Solomoni, Esaya, Yeremiya, Ezekiyele—hinkwawo lawa a ma ri kona—kunene ma endle leswaku Daniyele a va ni nkarhi wo tala wo hlaya ni ku anakanyisisa.

7. Loko hi ringanisa nkarhi wa hina ni siku ra Daniyele, hi wihi mpfuno lowu hi nga na wona wo dyondza Rito ra Xikwembu?

⁷ Ku dyondza Rito ra Xikwembu, ku dzika eka rona, i swa nkoka leswaku hi hlakulela ku tiyisela namuntlha. (Varhoma 15:4-6; 1 Timotiya 4:15) Naswona hina hi ni Bibele hinkwayo, leyi katsaka ni rungula leri tsariweke ra ndlela leyi vuprofeta bya Daniyele byi hetisekeke ha yona eka malembe-xidzana lama landzeleke. Ku tlula kwalaho, hi katekile leswi hi hanyaka “enkarhini wa makumu,” lowu boxiweke ka ha ri emahlweni eka Daniyele 12:4. Esikwini ra hina, vatotiwa va katekisiwile hi ku twisisa ka moya, lava vangamaka kukota timboni ta ntiyiso emisaveni leyi ya munyama. Hikwalaho, vuprofeta byo tala lebyi enteke lebyi nga ebukwini ya Daniyele, lebyi hambi yena a a nga byi twisisi kahle, nhlamuselo ya byona hi yi twisisa khwatsi namuntlha. Hikwalaho, a hi hambeteni hi dyondza Rito ra Xikwembu siku ni siku, hi nga tshuki hi honisa swilo leswi. Ku endla sweswo swi ta hi pfuna leswaku hi tiyisela.

DANIYELE U PHIKELERILE EXIKHONGELWENI

8. Hi xihi xikombiso lexi Daniyele a xi vekeke emhakeni ya xikhongelo?

⁸ Xikhongelo na xona xi pfune Daniyele leswaku a tiyisela ku ya fika emakumu. Siku ni siku a a ya eka Yehovha Xikwembu a vulavula na yena hi mbilu leyi teleke ripfumelo ni xivindzi. A swi tiva leswaku Yehovha i “Mutwi wa xikhongelo.” (Pisalema 65:2; ringanisa Vaheveru 11:6.) Loko mbilu ya Daniyele yi tshikileriwe hi mbitsi hikwalaho ka ndlela ya Israyele ya ku xandzuka, u phofule ndlela leyi a titwa ha yona eka Yehovha. (Daniyele 9:4-19) Hambiloko Dariyosi a lerise leswaku ku endliwa eka yena ntsena swikombelo ku ringana masiku ya 30, Daniyele a nga pfumelanga leswaku sweswo swi n’wi tshikisa ku khongela eka Yehovha Xikwembu. (Daniyele 6:10) Xana a swi ti khumbi timbilu ta hina loko hi anakanya hi mukhalabye yoloye wo tshembeka, la kanyeke mbilu a hoxiwa ekheleni ra tinghala ematshan’weni ya ku tshika lunghelo rakwe ra risima ra xikhongelo? A swi kanakanisi leswaku Daniyele u ye emakumu yakwe hi ku tshembeka, a ri karhi a khongela swinene eka Yehovha siku ni siku.

9. Ha yini hi nga fanelanga hi ri tekela ehansi lunghelo ra xikhongelo?

⁹ Xikhongelo a hi xiendlo xo tika. Hi nga khongela nkarhi wun’wana ni wun’wana, kun’wana ni kun’wana, hi rito leri twakalaka kumbe hi mbilu. Kambe, a hi fanelanga hi ri tekela ehansi lunghelo leri ra risima. Bibele yi hlanganisa xikhongelo ni ku tiyisela, ku phikelela ni ku tshama munhu a xalamukile emoyeni. (Luka 18:1; Varhoma 12:12; Vaefesa 6:18; Vakolosa 4:2) Xana a swi hlamarisi leswi hi nga ni ndlela leyi pfulekeke ya ku vulavurisana ni munhu wo tlakuka swonghasi evuakweni hinkwabyo? Naswona wa hi yingisa! Tsundzuka nkarhi lowu Daniyele a khongeleke ha wona, kutani Yehovha a angula hi ku rhuma ntsumi. Ntsumi yi fike loko Daniyele a ha khongela! (Daniyele 9:20, 21) Tintsumi ti nga ha va ti nga va endzeli vanhu eka nguva leyi ya hina, kambe Yehovha a nga cincanga. (Malakiya 3:6) Hilaha a xi yingiseke hakona xikhongelo xa Daniyele, u ta xi yingisa ni xa hina. Loko hi ri karhi hi khongela, hi ta tshinela swinene eka Yehovha, hi endla xiboho lexi xi nga ta hi pfuna leswaku hi tiyisela ku ya fika emakumu, hilaha Daniyele a endleke hakona.

KU TIYISELA TANIHI MUDYONDZISI WA RITO RA XIKWEMBU

10. Ha yini a swi ri swa nkoka eka Daniyele ku dyondzisa ntiyiso wa Rito ra Xikwembu?

¹⁰ Daniyele a fanele a ‘ya emakumu’ hi ndlela yin’wana. A fanele a tiyisela tanihi mudyondzisi wa ntiyiso. A nga kalanga a rivala leswaku a ri un’wana wa vanhu lava hlawuriweke, lava Matsalwa ma vuleke ha vona ma ku: “‘N’wina mi timbhoni ta mina,’ ku vula Yehovha, ‘nandza wa mina loyi ndzi n’wi hlawuleke.’” (Esaya 43:10) Daniyele u endle matshalatshala hinkwawo leswaku a hetisisa ntirho wolowo. Swi le rivaleni leswaku ntirho wakwe a wu katsa ku dyondzisa varikwavo lava a va ri evukhumbini eBabilona. A hi na rungula ro tala leri vuriwaka malunghana ni Vayuda va rikwavo, handle ka xinakulobye xakwe ni vanhu vanharhu lava vuriwaka “vanakulobye”—Hananiya, Mixayele na Azariya. (Daniyele 1:7; 2;13, 17, 18) Xinghana xa vona lexikulu hakunene xi pfune un’wana ni un’wana wa vona leswaku a tiyisela. (Swivuriso 17:17) Daniyele, leswi Yehovha a n’wi katekiseke hi ku twisisa loku hlawulekeke, a ri ni swo tala swo swi dyondzisa vanghana vakwe. (Daniyele 1:17) Kambe ku ni ku dyondzisa kun’wana loku a a fanele a ku endla.

11. (a) I yini leswi a swi ri swa nkoka hi ntirho wa Daniyele? (b) Xana Daniyele u humelele hi ndlela yihi eku endleni ka xiavelo xakwe lexi nga tolovelekangiki?

¹¹ Ku tlula muprofeta wihi ni wihi, Daniyele a a ri ni ntirho wa ku nyikela vumbhoni eka vakulukumba va Vamatiko. Hambileswi hakanyingi a a fanele a vula marungula lama nga tolovelekangiki, vafumi lava a a nga va languti va ri vo nyenyiwa kumbe va ri ehansi ka yena hi ndlela yo karhi. A a vulavula na vona hi xichavo ni hi vukheta. A va ri kona van’wana—kukota tindhuna letikulu ta marhengu, leti a ti ri ni mavondzo—lava a va lava ku lovisa Daniyele. Kambe, vakulukumba van’wana va n’wi xiximile. Hikwalaho ka leswi Yehovha a pfuneke Daniyele leswaku a hlamusela swihundla leswi tihosi ni vavanuna vo tlhariha a va nga swi twisisi, muprofeta loyi u kume ndhuma leyikulu. (Daniyele 2:47, 48; 5:29) I ntiyiso leswaku loko a ri karhi a dyuhala a nga ha ri na wona matimba ya vuntshwa. Kambe entiyisweni u ye emakumu kakwe a ha tshembekile a ri karhi a lava tindlela ta ku va mbhoni ya Xikwembu xakwe lexi rhandzekaka.

12. (a) Hi yihi mintirho yo dyondzisa leyi hina Vakreste hi yi endlaka namuntlha? (b) Xana hi nga yi landzela njhani ndzayo ya Pawulo ya ku ‘hambeta hi famba hi vutlhari eka lava nga ehandle’?

¹² Evandlheni ra Vukreste namuntlha, hi nga ha kuma vanakulorhi vo tshembeka lava va nga ta hi pfuna leswaku hi tiyisela, hilaha Daniyele ni vanghana vakwe vanharhu va pfunaneke hakona. Na hina ha dyondzisana, hi “khutazana.” (Varhoma 1:11, 12) Ku fana na Daniyele, hi ni ntirho wo nyikela vumbhoni eka lava nga riki vapfumeri. (Matewu 24:14; 28:19, 20) Hikwalaho hi fanele hi lota vuswikoti bya hina leswaku hi ri ‘tamela khwatsi rito ra ntiyiso’ loko hi vulavula ni vanhu hi Yehovha. (2 Timotiya 2:15) Naswona hi ta pfuneka loko hi yingisa ndzayo ya muapostola Pawulo: “Hambetani mi famba hi vutlhari eka lava nga ehandle.” (Vakolosa 4:5) Vutlhari byo tano byi katsa langutelo leri ringaniseriweke eka lava nga ni ripfumelo leri hambaneke ni ra hina. A hi fanelanga hi va tekela ehansi vanhu vo tano, hina hi titeka onge hi le henhla. (1 Petro 3:15) Ematshan’weni ya sweswo, hi lava ku va kokela entiyisweni, hi tirhisa Rito ra Xikwembu hi vutlhari ni hi vutshila leswaku hi fikelela timbilu ta vona. Mawaku ntsako lowu hi vaka na wona loko hi swi kotile ku fikelela mbilu ya munhu! Kunene ntsako wo tano wa hi pfuna leswaku hi tiyisela ku ya fika emakumu, hilaha Daniyele a endleke hakona.

“U TA WISA”

13, 14. Ha yini Vababilona vo tala va chavisiwe hi rifu leri a va langutane na rona, naswona langutelo ra Daniyele a ri hambanile hi ndlela yihi?

¹³ Endzhaku ka sweswo ntsumi yi tiyisekise Daniyele yi ku: “U ta wisa.” (Daniyele 12:13) Xana marito wolawo a ma vula yini? Ina, Daniyele a a swi tiva leswaku a ta langutana ni rifu. Rifu a ri ri makumu lama nga papalatekiki ya vanhu hinkwavo ku suka esikwini ra Adamu ku ta fika eka hina. Hilaha ku faneleke Bibele yi vula leswaku rifu i “nala.” (1 Vakorinto 15:26) Hambiswiritano, eka Daniyele rifu leri a langutane na rona a ri vula leswi hambaneke ni leswi a ri swi vula eka Vababilona lava a va ri ekusuhi na yena. Eka vona, leswi a va nghene hi nhloko evugandzerini lebyi rharhanganeke bya swikwembu swa mavunwa swa kwalomu ka 4 000, rifu a ri fambisana ni ku chava ka mixakaxaka. A va pfumela leswaku endzhaku ka rifu, lava a va ri hava ntsako evuton’wini kumbe lava va feke hi xihluku a va hundzuka mimoya leyi rihiselaka leyi a yi tshamela ku ta eka lava hanyaka. Nakambe Vababilona a va pfumela leswaku ku ni xivandla xa vafi lexi chavisaka, laha ku nga ni swin’wanakadyi leswi langutekaka ku fana ni vanhu ni swiharhi.

¹⁴ Eka Daniyele, rifu a ri nga vuli swona sweswo. Madzana ya malembe emahlweni ka siku ra Daniyele, Hosi Solomoni u huhuteriwe hi Xikwembu leswaku a ku: “Loko ku ri lava feke, a va tivi nchumu nikatsongo.” (Eklesiasta 9:5) Malunghana ni loyi a faka, mupisalema u yimbelerile a ku: “Moya wakwe wa huma, a tlhelela entshurini wa yena; hi siku rero miehleketo yakwe ya lova.” (Pisalema 146:4) Kutani Daniyele a a swi tiva leswaku marito lawa ntsumi yi n’wi byeleke wona a ma ta hetiseka. Rifu a ri vula ku wisa. A ku nga ta va ni ku anakanya, ku titshandza vusiwana, ku xaniseka—entiyisweni swin’wanakadyi a swi nga ta va kona. Yesu Kreste u hlamusele mhaka hi ndlela leyi fanaka loko Lazaro a file. U te: “Lazaro nakulorhi u ye eku wiseni.”—Yohane 11:11.

15. Xana siku ra ku fa ri nga ri tlula njhani siku ra ku velekiwa?

¹⁵ Anakanya hi xivangelo xin’wana lexi endleke leswaku rifu leri Daniyele a langutane na rona ri nga n’wi chavisi. Rito ra Xikwembu ri ri: “Vito ra antswa ku ri ni mafurha lamanene, ni siku ra ku fa ku ri ni siku leri munhu a velekiweke ha rona.” (Eklesiasta 7:1) Xana siku ra ku fa, nkarhi wa nhlomulo, ri nga ri tlurisa ku yini siku ro tsakisa ra ku velekiwa? Lexi nga xa nkoka i “vito.” “Mafurha lamanene” ma durha ngopfu. Mariya makwavo wa Lazaro u tshame a tota milenge ya Yesu hi mafurha yo nun’hwela lawa a ma durha ku ringana kwalomu ka muholo wa lembe! (Yohane 12:1-7) Xana swi nga endlekisa ku yini leswaku vito rinene ri va ra risima swonghasi? Eka Eklesiasta 7:1, Septuagint ya Xigriki yi ri, “vito lerinene.” Lexi xi nga xa nkoka a hi vito ntsena kambe hi leswi ri yimelaka swona. Loko munhu a velekiwa u va a nga si tiendlela vito, a nga si tiviwa hi mintirho leyinene, a nga na vumunhu ni timfanelo ta risima leti nga tsundzukiwaka. Kambe loko vutomi byi hela, vito hi rona ri yimelaka sweswo hinkwaswo. Naswona loko ku ri vito lerinene hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu, i ra risima swinene ku tlula ndzhaka yihi ni yihi ya swilo leswi vonakaka.

16. (a) Xana Daniyele u ringetise ku yini ku tiendlela vito lerinene ni Xikwembu? (b) Ha yini Daniyele a a ta kota ku ya eku wiseni a tiyiseka swinene leswaku u swi kotile ku tiendlela vito lerinene na Yehovha?

¹⁶ Evuton’wini byakwe hinkwabyo, Daniyele u endle matshalatshala hinkwawo leswaku a tiendlela vito lerinene ni Xikwembu, naswona Yehovha a nga swi honisanga sweswo. U langute Daniyele ni ku kambela mbilu yakwe. Xikwembu xi endle sweswo eka Hosi Davhida, loyi a yimbeleleke a ku: “Oho Yehovha, u ndzi lavisisile, naswona wa ndzi tiva. Wena u tiva ku tshama ka mina ni ku yima ka mina. U ehleketisise hi miehleketo ya mina u ri ekule.” (Pisalema 139:1, 2) Ina, Daniyele a a nga hetisekanga. A a ri ntukulu wa mudyohi Adamu naswona a a ri wa rixaka leri nga ni xidyoho. (Varhoma 3:23) Kambe Daniyele u hundzukile eku dyoheni kakwe naswona u hambete a ringeta ku famba ni Xikwembu xakwe hi ndlela yo lulama. Hikwalaho muprofeta wo tshembeka a a ta tiyiseka leswaku Yehovha a a ta n’wi rivalela swidyoho swakwe naswona a a nga ta swi hlayisa. (Pisalema 103:10-14; Esaya 1:18) Yehovha u tsakela ku tsundzuka mintirho leyinene ya malandza yakwe yo tshembeka. (Vaheveru 6:10) Xisweswo, ntsumi ya Yehovha yi vitane Daniyele kambirhi yi ku i “munhu la navelekaka swinene.” (Daniyele 10:11, 19) Sweswo a swi vula leswaku Daniyele a a rhandziwa hi Xikwembu. Daniyele a a ta ya eku wiseni a enerisekile, a swi tiva leswaku u tiendlele vito lerinene na Yehovha.

17. Ha yini ku ri mhaka ya xihatla leswaku hi tiendlela vito lerinene na Yehovha namuntlha?

¹⁷ Un’wana ni un’wana wa hina a nga vutisa, ‘Xana ndzi tiendlele vito lerinene na Yehovha?’ Minkarhi leyi hi hanyaka eka yona ya nonon’hwa. A hi mhaka leyi yilaka ku xiya leswaku rifu ri nga tshuka ri fikela un’wana ni un’wana wa hina, kambe i mhaka ya xiviri. (Eklesiasta 9:11) Kutani, i swa nkoka swinene leswaku un’wana ni un’wana wa hina a tiendlela vito lerinene ni Xikwembu sweswi, handle ko hlwela. Loko hi endla tano, a hi nge ri chavi rifu. I ku wisa kunene—ku fana ni ku etlela. Ku fana ni ku etlela, endzhaku ka rona ku landzela ku pfuka!

“U TA YIMA”

18, 19. (a) Xana ntsumi a yi vula yini loko yi vula ka ha ri emahlweni leswaku Daniyele a a ta “yima” enkarhini lowu taka? (b) Ha yini Daniyele a a fanele a wu toloverile ni ntshembo wa ku pfuxiwa eku feni?

¹⁸ Buku ya Daniyele yi gimeta hi xin’wana xa switshembiso swo xonga leswi Xikwembu xi tshameke xi swi endla eka vanhu. Ntsumi ya Yehovha yi byele Daniyele yi ku: “U ta yima u kuma xiavelo xa wena eku heleni ka masiku.” Xana ntsumi a yi vula yini? Ina, tanihi leswi ku “wisa” loku a ya ha ku vulavula hakona a ku ri rifu, xitshembiso xa leswaku Daniyele u ta “yima” enkarhini lowu landzelaka xi fanele xi vula nchumu wun’we ntsena—ku pfuxiwa eku feni!b Entiyisweni, swidyondzi swin’wana swi tiyisekise leswaku Daniyele ndzima 12 yi ni nhlamuselo leyi kongomeke swinene malunghana ni ku pfuxiwa ka vafi, leyi kumekaka eMatsalweni ya Xiheveru. (Daniyele 12:2) Kambe, eka sweswo va hoxisile. Daniyele a a wu toloverile ntshembo wa ku pfuxiwa eku feni.

¹⁹ Hi xikombiso, a swi kanakanisi leswaku Daniyele a ma tiva marito lawa Esaya a ma tsaleke eka malembe-xidzana mambirhi ya le mahlweni: “Lava feke va wena va ta hanya. Mintsumbu ya mina—yi ta pfuka. Pfukani, mi ba nkulungwana, n’wina lava tshamaka entshurini! Hikuva . . . misava yi ta endla leswaku lava hluriweke hi rifu va velekiwa.” (Esaya 26:19) Emahlweni ka sweswo, Eliya na Elixa va nyikiwe matimba hi Yehovha leswaku va pfuxa vafi. (1 Tihosi 17:17-24; 2 Tihosi 4:32-37) Hambi ku ri enkarhini wa le mahlweni, Hana, mana wa muprofeta Samuwele, u pfumerile leswaku Yehovha wa swi kota ku pfuxa vanhu eSheol, ku nga sirha. (1 Samuwele 2:6) Ni le mahlweni ka sweswo, Yobo wo tshembeka u phofule ntshembo wakwe hi marito lawa: “Xana loko munhu la tiyeke emirini a fa a nga tlhela a hanya? Ndzi ta rindza emasikwini hinkwawo ya ntirho wa mina wo sindzisiwa, kukondza ku fika ntshunxeko wa mina. U ta vitana, mina ndzi ta ku hlamula. U ta navela ntirho wa mavoko ya wena.”—Yobo 14:14, 15.

20, 21. (a) Hi kwihi ku pfuxiwa loku Daniyele a nga ta katseka eka kona? (b) Xana ku pfuxiwa eParadeyisini ku ta endleka hi ndlela yihi?

²⁰ Ku fana na Yobo, Daniyele a ri ni xivangelo xa ku tiyiseka leswaku Yehovha u ta swi navela hakunene ku tlhela a n’wi endla a hanya enkarhini lowu taka. Nakambe, swi fanele swi n’wi chavelerile swinene ku twa xivumbiwa lexikulu xa moya xi tiyisekisa ntshembo wolowo. Ina, Daniyele u ta yima “eku pfuxiweni ka lava lulameke,” loku ku nga ta va kona enkarhini wa Ku Fuma ka Kreste ka Gidi ra Malembe. (Luka 14:14) Xana Daniyele u ta titwisa ku yini hi swona? Rito ra Xikwembu ri hi byela swo tala ha swona.

²¹ Yehovha “a hi Xikwembu xa mpfilumpfilu, kambe i xa ku rhula.” (1 Vakorinto 14:33) Kutani, swi le rivaleni leswaku ku pfuxiwa eParadeyisini ku ta endleka hi ndlela yo hleleka. Kumbexana ku ta va se ku ri khale Armagedoni yi hundzile. (Nhlavutelo 16:14, 16) Vuthala hinkwabyo bya mafambiselo ya khale ya swilo byi ta va byi kukuriwile, naswona a swi kanakanisi leswaku ku ta va ku endliwe malunghiselelo ya ku hoyozela lava feke. Malunghana ni ndlela leyi vafi va nga ta vuya ha yona, Bibele yi boxa yinhla leyi: “Un’wana ni un’wana exiyin’weni xa yena.” (1 Vakorinto 15:23) Swi le rivaleni leswaku loko ku tiwa ‘eku pfuxiweni ka lavo lulama ni lava nga lulamangiki,’ ku ta rhanga ku pfuxiwa lavo lulama. (Mintirho 24:15) Hi ndlela yoleyo, vavanuna va khale vo tshembeka, vo fana na Daniyele, va ta kota ku pfuna eku kongomiseni ka swilo swa la misaveni, ku katsa ni ku letela magidi ya timiliyoni ya “lava nga lulamangiki” lava pfuxiweke.—Pisalema 45:16.

22. Hi swihi swivutiso swin’wana leswi handle ko kanakana Daniyele a nga ta tsakela ku kuma tinhlamulo ta swona?

²² Loko Daniyele a nga si lunghekela ku hetisisa vutihlamuleri byebyo, kunene u ta va ni swivutiso leswi a nga ta swi tlakusa. Phela, malunghana ni vuprofeta byin’wana byo enta lebyi a byarhisiweke byona, u te: “Ndzi swi twile, kambe a ndzi nga swi twisisi.” (Daniyele 12:8) Mawaku ndlela leyi a nga ta tsaka ha yona loko a twisisa swihundla leswi swa Xikwembu eku heteleleni! A swi kanakanisi leswaku u ta tsakela ku kuma vuxokoxoko hinkwabyo hi ta Mesiya. Daniyele u ta tikhorisa hi ku twa hi ta ntlhandlamano wa mimfumo ya misava ku sukela esikwini rakwe ku ta fika eka ra hina, malunghana ni nhlamuselo ya “vakwetsimi va Loyi a Tlakukeke” vo tshembeka—lava va tiyiseleke ku nga khathariseki ku xanisiwa “enkarhini wa makumu”—ni malunghana ni ndzoviso wo hetelela wa mimfumo hinkwayo ya vanhu hi Mfumo wa Xikwembu wa Vumesiya.—Daniyele 2:44; 7:22; 12:4.

XIAVELO XA DANIYELE EPARADEYISINI—NI XA WENA!

23, 24. (a) Xana misava leyi Daniyele a nga ta pfuxeriwa eka yona yi ta va yi hambane njhani ni leyi a yi tiva? (b) Xana Daniyele u ta va na yona ndhawu eParadeyisini, naswona hi swi tivisa ku yini?

²³ Daniyele u ta tsakela ku tiva hi ta misava leyi a nga ta va a ri eka yona enkarhini wolowo—misava leyi hambaneke ngopfu ni ya le sikwini rakwe. Vuthala hinkwabyo bya tinyimpi ni ntshikilelo lowu a wu andzile emisaveni leyi a yi tiva byi ta va byi nga ha ri kona. Mbitsi, vuvabyi ni rifu a swi nge he vi kona. (Esaya 25:8; 33:24) Kambe ku ta va ni ndzalo ya swakudya, tindlu to tala ni ntirho lowu enerisaka eka hinkwavo. (Pisalema 72:16; Esaya 65:21, 22) Vanhu va ta va ndyangu wun’we lowu nga ni vun’we, lowu tsakeke.

²⁴ Kunene Daniyele u ta va kona emisaveni yoleyo. Ntsumi yi n’wi byerile yi ku: “U ta yima u kuma xiavelo xa wena.” Rito ra Xiheveru leri laha ri hundzuluxeriwaka va ku “xiavelo” ra fana ni leri ri tirhisiwaka eku aviweni ka tindhawu.c Swi nga ha endleka leswaku Daniyele a byi toloverile vuprofeta bya Ezekiyele malunghana ni ku aviwa ka tiko leri kondleteriweke ra Israyele. (Ezekiyele 47:13–48:35) Eku hetisekeni ka byona eParadeyisini, xana vuprofeta bya Ezekiyele byi ringanyeta yini? Leswaku vanhu hinkwavo va Xikwembu va ta kuma ndhawu eParadeyisini, ni tiko ri ta aviwa hi ndlela leyi hlelekeke, yo lulama. Ina, xiavelo xa Daniyele eParadeyisini xi ta katsa ni swin’wana handle ka tiko. Xi ta katsa leswi a swi hetisisaka exikongomelweni xa Xikwembu kwalaho. Hakelo ya Daniyele leyi tshembisiweke yi tiyisekisiwile.

25. (a) Hi kwihi ku langutela kun’wana ka vutomi eParadeyisini loku ku ku tsakisaka? (b) Ha yini ku nga vuriwaka leswaku vanhu va tswaleriwa Paradeyisi?

²⁵ Kambe ku vuriwa yini hi xiavelo xa wena? Switshembiso leswi fanaka swi nga tirha eka wena. Yehovha u lava leswaku vanhu lava yingisaka va “yima” va ta kuma xiavelo xa vona, va kuma ndhawu eParadeyisini. Anakanya! Kunene swi ta tsakisa ku vona Daniyele hi nyama, swin’we ni vavanuna ni vavasati van’wana vo tshembeka va le minkarhini ya Bibele. Kutani ku ta va ni van’wana va ntsandza-vahlayi lava humaka eka lava feke, lava lavaka ku leteriwa leswaku va tiva ni ku rhandza Yehovha Xikwembu. Tianakanye u ri karhi u khathalela kaya ra hina ra laha misaveni ni ku pfuneta ku ri endla ri va paradeyisi ya mihlovohlovo leyi nga hlayekiki ni vuxongi lebyi nga vuniki. Anakanya hi ku dyondzisiwa hi Yehovha, u dyondza ku hanya hi ndlela leyi a a lava leswaku vanhu va hanya ha yona. (Esaya 11:9; Yohane 6:45) Ina, ndhawu ya wena yi kona eParadeyisini. Hambileswi eka van’wana Paradeyisi yi nga twalaka yi nga tolovelekanga, tsundzuka leswaku Yehovha eku sunguleni a endle leswaku vanhu va hanya endhawini yo tano. (Genesa 2:7-9) Hi ndlela yoleyo, Paradeyisi i ndhawu yo tshama eka yona ya ntumbuluko ya magidi ya timiliyoni ta misava. Va tswaleriwe yona. Ku yi fikelela swi ta fana ni ku ya ekaya.

26. Xana Yehovha u swi pfumerisa ku yini leswaku ku rindzela ku hela ka mafambiselo lawa a swi hi oloveli?

²⁶ Timbilu ta hina ta vuvumela hi ku tlangela loko hi anakanya hi swona hinkwaswo, a swi tano ke? Xana wena a wu swi naveli ku va kona? Kutani, a swi hlamarisi leswi Timbhoni ta Yehovha ti navelaka ku tiva leswaku makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ma ta fika rini! Ku rindza a hi nchumu wo olova. Yehovha na yena wa swi vona sweswo, hikuva u hi khutaza leswaku hi ‘tshama hi ma languterile’ makumu ‘hambiloko mo hlwela.’ U vula leswaku hi ku ya hi hina hi nga vona onge ma hlwela, hikuva eka tsalwa leri fanaka hi tiyisekisiwa hi leswi: “A [ma] nge hlweli.” (Habakuku 2:3; ringanisa Swivuriso 13:12.) Ina, makumu ma ta fika hi nkarhi wa kona.

27. I yini leswi u faneleke u swi endla leswaku u yima emahlweni ka Xikwembu hi masiku ni masiku?

²⁷ I yini leswi u faneleke u swi endla leswi makumu ma tshinelaka? Ku fana ni muprofeta wa Yehovha la rhandzekaka ku nga Daniyele, tiyisela hi ku tshembeka. Dyondza Rito ra Xikwembu hi ku chivirika. Khongela hi matimba. Hlanganyela ni vapfumeri-kuloni hi rirhandzu. Dyondzisa van’wana ntiyiso hi ku hiseka. Leswi makumu ya mafambiselo lawa yo biha ma tshinelaka siku ni siku, tshama u tiyimisele ku va nandza wo tshembeka wa La nge Henhla-henhla ni museketeri lonkulu wa Rito ra yena. Hi tindlela hinkwato, nyikela nyingiso eka vuprofeta bya Daniyele! Onge Hosi Leyikulu Yehovha a nga ku nyika lunghelo ra ku yima emahlweni ka yena hi ntsako hi masiku ni masiku!

[Tinhlamuselo ta le hansi]

XANA U TWISISE YINI?

• I yini lexi pfuneke Daniyele leswaku a tiyisela ku ya fika emakumu?

• Ha yini Daniyele a nga chavisiwanga hi rifu leri a langutane na rona?

• Xana xitshembiso xa ntsumi xa leswaku Daniyele ‘u ta yima a kuma xiavelo xakwe’ xi ta hetiseka njhani?

• Xana wena u vuyeriwe njhani hi ku nyikela nyingiso eka vuprofeta bya Daniyele?

[Xifaniso lexi tataka tluka hinkwaro lexi nga eka tluka 307]

[Xifaniso lexi nga eka tluka 318]

Ku fana na Daniyele, xana u nyikela nyingiso eka rito ra Xikwembu ra vuprofeta?