Ndlela Leyi Ndzi Cinceke Mahanyelo Ya Mina Yo Biha Ha Yona
Hi ku vula ka Jose Antonio Nebrera
IYINI leswi endlaka leswaku wanuna a va ni madzolonga? Loko ndza ha ri n’wana ndzi dyondze swo tala malunghana ni madzolonga hi leswi a ma humelela emahlweni ka mina. Tata wa mina a ri xirho xa varindzi va le tikweni ra Spain, vuthu leri a ri nga chacheriwi marhonge. Kokwa wa mina a tshamela ku n’wi ba hi nkhavi, hikwalaho tatana u landzele ndhavuko wa le ndyangwini wa ka vona. Hikwalaho ka sweswo a a tshamela ku ndzi ba hi bandhi rakwe ro tsindziyela. Leswi a swi nyanyisa timhaka hi leswi a a tshamela ku ndzi vitana xiphukuphuku kasi hi hala tlhelo a khoma ntsongwana ya mina ya xisati bya tandza. Leswi manana a a chava vukarhi bya tatana, a nga endlanga swo tala ku antswisa xiyimo lexi kumbe ku ndzi komba rirhandzu leri a ndzi ri lava.
Loko ndza ha nghena xikolo ni vana van’wana, a ndzi tianakanya ndzi ri karhi ndzi hanya vutomi byo tsakisa swinene etikweni rin’wana. Eka vahlaleri a ndzi vonaka onge ndzi n’wana la tsakeke. Kambe hinkwaswo a ku nga ri ntiyiso. A ndzi fihla ku chava ni ku hlundzuka ka mina. Ntiyiso a wu vonaka eku heleni ka siku rin’wana ni rin’wana loko ndzi ri karhi ndzi tikoka ndzi ya ekaya, ndzi chava ku tseketseriwa kumbe ku fumbuteriwa nakambe.
Loko ndzi ri ni malembe ya 13, ndzi baleke ekaya leri nga riki na rirhandzu ndzi ya exikolweni lexi u dyondzaka u tlhela u tshama eka xona xa Khatoliki. Hi ku famba ka nkarhi, a ndzi lava ku va muprista. Kambe vutomi bya le xikolweni a byi ndzi pfunanga ngopfu leswaku ndzi va ni xikongomelo evuton’wini. A hi pfuka hi awara ya ntlhanu nimixo ivi hi ya hlamba hi mati yo titimela. Dyambu a ri pela hi ri karhi hi landzela xiyimiso xa hina lexi tikaka xo hlaya, hi khongela, hi endla mintirho ya kereke ni ku wisa nkarhi wutsongo.
Hambileswi hina swichudeni a hi fanele hi hlaya switori swa “vakwetsimi,” Bibele a yi nga ri xiphemu xa tidyondzo ta hina. Bibele leyi a yi ri kona a yi vekiwa eka nghilazi naswona a hi fanele hi kuma mpfumelelo leswaku hi yi hlaya.
Eka lembe ra mina ra vunharhu ndzi ri exikolweni lexi u dyondzaka u tlhela u tshama eka xona, eka tlilasi yo tixanisa, ku nga “xiendlo lexi tinani ti xi tekaka xi ri vutiolori bya moya”—vutiolori lebyi lebyi vavaka hi hambete hi byi endla. Ndzi ringete ku dya swakudya swo tala hi ku hatlisa ku endlela leswaku ndzi ta vabya leswaku ndzi ta balekela maxangu lawa. Kambe leswi ku ve nyuku wa mbyana. Endzhaku ka kwalomu ka malembe manharhu, a ndzi nga ha swi lavi ku tshama endhawini leyi. Ndzi tseme ndzi ri vona kutani ndzi ya ekaya. A ndzi ri ni malembe ya 16.
Ku Lava Ndlela Yo Nyenga
Loko ndzi vuye ekaya, a ndzi tlanga ntlangu wa xibakele ni wa mpfinyano (wrestling). Ku hlula eka mintlango leyi ya madzolonga swi ndzi endle ndzi titwa ndzi ri wa nkoka, kambe vuswikoti bya mina byi ndzi khutaze leswaku ndzi tirhisa tihanyi leswaku ndzi kuma leswi ndzi swi lavaka, hilaha tatana a a endla ha kona.
Hambiswiritano, loko ndzi ri ni malembe ya 19, ku ve ni nchumu wun’wana lowu endleke leswaku ndzi hanya vutomi byo rhula. Ndzi hlangane na Encarnita, loyi endzhaku ka tin’hweti ta kaye a veke nsati wa mina. U vone ntsena mahanyelo ya mina lamanene, musa ni ku n’wayitela. A a nga swi xiyi leswaku ndzi fundze vukarhi. Makhati ma nga ri mangani endzhaku ka loko hi tivule hi n’wana wa jaha, ndzi vitaniwe leswaku ndzi ya joyina vusocha laha vukarhi bya mina byi sunguleke ku vonaka kona.
Leswaku ndzi papalata ndlela ya le vusocheni yo tsemeta misisi ni ku lava ndlela yo nyenga, hi ku hatlisa ndzi pfunete eka Vuthu Rimbe ra Xipaniya. A ndzi anakanya leswaku ndzi ta ntshunxeka ekwandzasini ra le Morocco naswona a ndzi ta katseka eka mintirho yo karhi yo hlawuleka leyi lavaka xivindzi. Handle ka sweswo, leswi a swi vonaka ku ri ku kuma ndlela yo balekela vutihlamuleri bya mina bya ndyangu. Hambiswiritano, swi lo nyanyisa xiyimo.
Ndzi tikume ndzi ri ekhombyeni lerikulu hikuva mupfuni wa masocha ya le Britain a a rhandza ku xanisa vanhu lava ha ku thoriwaka. A ndzi venga vuhomboloki naswona a ndzi nga chavi ku lwela leswi a ndzi anakanya leswaku swi lulamile. Siku rin’wana nimixo loko mavito ya hina ma ri karhi ma vitaneriwa, ndzi endle misavu leyi murhangeri wa masocha a nga yi tsakelangiki. Loko a tlakusa voko leswaku a ndzi ba, ndzi ri sombhile kutani ndzi n’wi wisela ehansi. Ndzi tshikilele voko rakwe ehansi, hi ku chava leswaku loko ndzo n’wi tshika a chupula u ta tirhisa xibalesa xakwe leswaku a ndzi duvula.
Xiendlakalo xexo xi endle leswaku ndzi nghenisiwa ekamareni leri vanhu va xupuriwaka eka rona ku ringana tin’hweti tinharhu. Ndzi tikume ndzi tshame ekamareni rero leritsongo ni vavanuna va kwalomu ka 30. Nkarhi wolowo lowu ndzi wu heteke kwalaho a ndzi nga cinci swiambalo. Ekamareni leri a hi tshama eka rona a ku ri ni murhangeri wa masocha loyi a tsakisiwa hi ku himetela vavanuna lava a va ri kwalaho. Kambe siku rin’wana ndzi n’wi byele leswaku ndzi ta n’wi dlaya loko o tshuka a ndzi khumba, hikwalaho u ndzi xupule hi minkhavi yinharhu ematshan’weni ya minkhavi ya 30. Ndzi dyondze ku kariha ku fana ni valala va mina.
Mintirho Leyi Endliwaka Exihundleni
Loko ndzi ri karhi ndzi leteriwa evuthwini rimbe, hi xihatla ndzi sungule ku pfuneta eka mintirho yin’wana leyi nga ni khombo swinene. Nakambe a ndzi nga swi tivi leswaku goza leri ndzi ri tekeke ri ta helela kwihi. Ndzi kume ndzetelo wa masocha wa xiyimo xa le henhla, lowu a wu katsa ndlela yo tirhisa mixaka hinkwayo ya matlhari ni tibomo. Loko ndzi heta khoso, ndzi rhumeriwe eLangley, le Virginia, eUnited States, laha ndzi fikeke ndzi leteriwa ni valawuri va CIA.
Swi nga si ya ekule, a ndzi ri xirho xa ntlawa wa masocha ya le xihundleni. Kwalomu ka va-1960, ndzi hlanganyele eka mintirho yo tala leyi endliwaka exihundleni. Le Amerika Xikarhi ni le Amerika Dzonga, a ndzi pfuneta eku khomeni ka vanhu lava ngungumerisaka swidzidziharisi ni lava humesaka matlhari etikweni swi nga ri enawini. Loko hi hlangana ni vanhu lava, a hi lerisiwe leswaku hi va dlaya. Swi ndzi khomisa tingana ku vula leswaku ndzi hoxe xandla eku dlayeni ka vanhu volavo. A hi dlaya un’wana ni un’wana loyi a hi lwa na yena handle ka lava a va ta konanisiwa leswaku hi kuma vuxokoxoko.
Endzhakunyana ndzi averiwe ku va nhlori eka vurhangeri bya vuthu ra le Spain, hi xikongomelo xo kuma lava a va nga byi seketeli vulawuri bya tihanyi bya Murhangeri-nkulu Franco. Hi tlhele hi va tinhlori eka valala va mfumo wa Franco lava a va tshama eFurwa. Xikongomelo xa hina a ku ri ku tlhakisa vanhu lava pfukelaka kutani hi va yisa eSpain, hi xikongomelo xo lava ku va dlaya.
Xiavelo xa mina xo hetelela a xi lava leswaku ndzi hirha ntlawa wa masocha lama nga ta hakeriwa leswaku ma herisa mfumo wa tiko leritsongo ra le Afrika. Hi lerisiwe ku hlasela ntsindza wa miako leyi masocha ma tshamaka eka yona hi xitshuketa kutani hi teka yindlu ya presidente. Hilaha a swi hleriwe ha kona, exikarhi ka vusiku hi hlasele tiko naswona swi hi tekele tiawara ta mune ntsena. Vanghana va mina vanharhu va file enyimpini, ku katsa ni valala va hina vo tala. Na mina ndzi hoxe xandla eku dlayeni loku.
Mhaka leyi yi ndzi karhate ngopfu lerova a yi nga suki emianakanyweni ya mina. A ndzi nga etleli hikuva a ndzi tshamela ku lorha ndzi ri karhi ndzi dlaya valala va mina hi ndlela ya tihanyi. Eka milorho ya mina leyi chavisaka, a ndzi vona swikandza leswi chavisaka swa vanhu lava a ndzi lava ku va dlaya.
A ndzi nge he pfuki ndzi katsekile eka ntirho wun’wana wa muxaka lowu. Kutani ndzi tlherise maphepha hinkwawo ya vusocha eka vona naswona va ndzi ntshunxile. Hambiswiritano, endzhaku ka tin’hweti tinharhu vathori va mina va ndzi komberile leswaku ndzi vuya ndzi ta ya emahlweni ni ntirho wun’wana wa ku va nhlori. Ndzi balekele eSwitzerland naswona endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani, nsati wa mina Encarnita loyi a a nga tivi nchumu hi ta ntirho wa mina tanihi socha ra le xihundleni u fambe na mina eBasel.
Ku Tshika Mikhuva Yo Biha Swa Tika
Eka malembe manharhu lawa ndzi ma heteke ndzi ri karhi ndzi tirha evusocheni, Encarnita se a a sungule ku dyondza Bibele le Spain ni Timbhoni ta Yehovha. U ndzi byele leswaku u kume ntiyiso malunghana ni Xikwembu naswona ku hiseka kakwe ku ndzi khumbile. Hi hatle hi tihlanganisa ni Timbhoni ta le Switzerland kutani hi sungula ku dyondza Bibele na tona.
Swi ndzi tsakisile ku dyondza hi swikongomelo swa Xikwembu. Hambileswi a ndzi lava ku hanya hi milawu ya Bibele, a swi nga olovi ku cinca—ngopfu-ngopfu hi leswi a ndzi ri ni swifafa. Hambiswiritano, a ndzi byi rhandza vukhongeri lebyi a ndza ha ku byi kuma. Endzhaku ka tin’hweti ti nga ri tingani ndzi ri karhi ndzi dyondzeriwa, ndzi byele Timbhoni ta Yehovha leswaku se a ndzi lunghekile ku famba ndzi chumayela hi yindlu ni yindlu.
Hi ku pfuniwa hi Yehovha, ndzi hatle ndzi dyondza ku tikhoma naswona hi ku famba ka nkarhi mina na Encarnita hi khuvuriwile. Loko ndzi ri ni malembe ya 29, ndzi hlawuriwe ku va mulanguteri evandlheni.
Hi 1975 hi endle xiboho xo tlhelela eSpain. Kambe ndzi tlhele ndzi vitaniwa nakambe evusocheni leswaku ndzi ta tirha na vona eka ntirho wun’wana wo hlawuleka tanihi leswi a va nga si ndzi rivala. Leswaku ndzi papalata swiphiqo, ndzi tlhelele eSwitzerland. Ndyangu wa ka hina wu tshame kwalaho ku fikela hi 1996, loko hi tlhelela eSpain.
Sweswi ndzi ni jaha leri se ri tekeke ni nhwana la nga le vukatini swin’we ni vatukulu vambirhi, hinkwavo ka vona va tirhelaka Yehovha. Ku tlula kwalaho, emalembeni lama nga hundza ndzi swi kotile ku pfuna vanhu va kwalomu ka 16 leswaku va tiva Yehovha, ku katsa ni jaha rin’we leri tshameke ri katseka eka madzolonga ya le xitarateni en’walungu wa Spain. Leswi swi endle leswaku ndzi eneriseka swinene.
Ndzi khongele eka Xikwembu hi ku phindha-phindha leswaku xi ndzi pfuna ndzi tshika madzolonga swin’we ni ku va ndzi nga ha tshameli ku lorha swilo swo chavisa. Eku tikarhateni ka mina eku endleni ka leswinene ndzi landzele ndzayo ya Pisalema 37:5 leyi nge: “Andlala ndlela ya wena eka Yehovha, u n’wi tshemba, yena u ta teka goza.” Yehovha u xi hetisisile xitshembiso lexi. U ndzi pfunile leswaku ndzi tshika mahanyelo ya mina ya madzolonga. Leswi i nkateko lowukulu eka mina ni ndyangu wa mina.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 21]
Loko ndzi tsarisa exikolweni lexi u dyondzaka u tlhela u tshama eka xona xa Khatoliki ndzi ri ni malembe ya 13
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Ndzi ri karhi ndzi huma evuthwini rimbe endzhaku ka loko ndzi ntshunxiwile hi 1968
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Ndzi ri ni nsati wa mina Encarnita namuntlha