Loko N’wana Wa Wena A Vutisa Hi Rifu

NTHLONTLHO

N’wana wa wena la nga ni malembe ya tsevu a nga ha ku vutisa a ku: “Xana u ta fa siku rin’wana?” U nga hlamarisiwa hi xivutiso xakwe ivi u tivutisa u ku: ‘Xana n’wana wa mina se u kurile lerova a nga yi twisisa mhaka leyi? Ndzi nga vulavurisana njhani na yena hi rifu?’

LESWI U FANELEKE U SWI TIVA

Vana na vona va anakanya hi rifu. Van’wana va tlanga mintlangu leyi un’wana a tiendlaka onge u file. Hikwalaho, rifu a ri fanelanga ri tekiwa tanihi mhaka leyi ku nga fanelangiki ku vulavuriwa hi yona, naswona u fanele u amukela xivutiso xin’wana ni xin’wana lexi n’wana wa wena a nga xi vutisaka hi rifu. Loko u vulavula hi ku tshunxeka nkarhi ni nkarhi malunghana ni rifu, u pfuna n’wana wa wena leswaku a langutana ni ku lahlekeriwa hi munhu loyi a n’wi rhandzaka.

Ku vulavula hi rifu a ku nge vangeli n’wana wa wena ku va ni mianakanyo leyi nga riki yinene. Ematshan’weni ya sweswo, ku ta n’wi pfuna a susa ku chava. Hambiswiritano, u nga ha n’wi lulamisa laha a nga twisisiki kona. Hi xikombiso, vativi van’wana va vula leswaku vana vo tala lava nga ehansi ka malembe ya tsevu, a va teki rifu tanihi hi nchumu wa xiviri. Loko va ri karhi va tlanga va nga ha endla onge va file, ivi hi ku tsopeta ka tihlo va tlhela va pfuka.

Hambiswiritano loko va ya va kula va sungula ku twisisa leswaku rifu i yini, naswona sweswo swi endla leswaku va vutisa swivutiso, va karhateka, kumbe va chava, ngopfungopfu loko ku fe munhu loyi va n’wi rhandzaka. Hikokwalaho, i swa nkoka ku vulavula na yena hi mhaka leyi. Marion Haza mutivi wa mianakanyo u te: “N’wana u ta sungula ku chava rifu loko a vona leswaku a nga pfumeleriwi ku vulavula hi rona ekaya.

A wu fanelanga u karhateka ku tlula mpimo hi leswi u nga ta swi vula. Vulavisisi byin’wana byi te: “Vana va lava ntsena ku twa ntiyiso lowu vuriwaka hi ndlela leyinene.” Tiyiseka leswaku a hi minkarhi hinkwayo n’wana a nga vutisaka swivutiso, handle ka loko a lunghekele ku kuma nhlamulo.

LESWI U NGA SWI ENDLAKA

Tirhisa nkarhi wun’wana ni wun’wana lowu u wu kumaka leswaku u vulavula hi rifu. Loko n’wana wa wena a vona xinyenyana lexi feke etlhelo ka patu kumbe loko ku fa xifuwo lexi a xi rhandzaka, tirhisa swivutiso swo olova ku khutaza n’wana leswaku a vulavula. Hi xikombiso, u nga ha vutisa u ku: “Xana xiharhi lexi feke xa xaniseka? Xana xi twa ku titimela kumbe xi twa ndlala? U swi vona njhani loko xiharhi kumbe munhu a file?”—Nawu wa Bibele: Eklesiasta 3:1, 7.

Vulavula ntiyiso. Loko ku fe munhu loyi u n’wi tivaka kumbe xaka, papalata ku tirhisa marito yo sasa lama nga pfilunganyaka n’wana, yo tanihi lama nge: “U endzile.” N’wana a nga ehleketa leswaku mufi u ta vuya ekaya. Ematshan’weni ya sweswo, tirhisa marito yo olova ni lama kongomeke. Hi xikombiso, u nga ha ku: “Loko kokwana a fa miri wakwe wu tshike ku tirha. A hi nge he swi koti ku vulavula na yena, kambe hi nge n’wi rivali.”—Nawu wa Bibele: Vaefesa 4:25.

Tiyisekisa n’wana wa wena. A nga ha anakanya leswaku swiendlo swakwe kumbe leswi a swi anakanya, hi swona swi vangeke rifu ra munhu un’wana. Ematshan’wini yo vula ntsena leswaku a hi yena a vangeke leswi nga endleka, u nga n’wi vutisa u ku: “I yini lexi ku endlaka u anakanya leswaku hi wena u vangeke rifu leri? Nakambe, tanihi leswi n’wana lontsongo a nga ha anakanyaka leswaku rifu ra tlulela, n’wi tiyisekise leswaku u sirhelelekile.

N’wi endle a vulavula. Vulavula hi ku tshunxeka malunghana ni munhu la rhandzekaka loyi a feke, ku katsa ni xaka leri n’wana a nga ri tiviki. U nga tsundzuka ni swilo swo tsakisa leswi hahani, malume kumbe kokwana a va swi endla naswona u hlamusela mhaka yo hlekisa leyi a va yi endla. Loko u vulavula hi vanhu volavo hi ku tshunxeka, u pfuna n’wana wa wena a twisisa leswaku a nga fanelanga a papalata ku vulavula hi vona, ni ku va tsundzuka. Kambe u nga n’wi sindzisi ku vulavula. U nga ha vulavula hi mhaka leyi nkarhi wun’wana loko u vona swi fanerile.—Nawu wa Bibele: Swivuriso 20:5.