Dezembro

Cikhatini ca kutsaliwa ka Bhibhiliya, a vanhu va wa tolovela ku ramba van’wani lezvaku va taga navo, va komba lezvaku va lava kuva vanghana vabye ni kuva ni kurula navo. (Gen. 18:1-8; Vala. 13:15; Luka 24:28-30) Kanilezvi, hi vamani hi faneleko ku va rurela nguvhu? Vamakabye va hina lomu bandleni. Laha a tiko legi gi yako gi biha, zvi ta lava lezvaku hi ti seketela hi vamakabye va hina hi tlhela hi maha vanghana vabye vo tsumbeka. A vawoneleli va cipandze ni lava va nga ka zvikola zva Mufumo ni vaaki va kuzvirandza va nga ha lava wutshamu go etlela. Ahati lava va nga hahlulelwa tiyindlu hi timhango ta ntumbuluko ke? Vonawu va nga ha lava ko tshama kona kala a tiyindlu tabye ti lungisiwa. U nga kondli mawoko uku va ta vhuniwa hi lava va nga ni tiyindlu ta hombe. Kuzvilava va sina va rurele vanhu makhati yo tala. Maku, u nga rurela munhu hambu loku a yindlu ya wena yi hi yi tsongwani ke? w18.03 16 ¶6; 17 ¶9

Kanilezvi zvini zvi to vhuna munhu a wako lezvaku a tlhela a ‘vhuka kambe’? A hi nge zvi koti hi ntamu wa hina venyi. Hi ngo zvi kota hi ku vhuniwa hi moya wa ku basa wa Nungungulu. (Isa. 12:2) A wun’we wa mihandzu ya moya wa ku basa kutikhoma, ku fanako nguvhu ni ku ti laya hi hoce. A ku maha mukhongelo, ku gondza Bhibhiliya, ni ku ehleketa zvonawu zvi nga hi vhuna. Kanilezvi, ahati loku zvi ku karatela ku gondza Bhibhiliya kutani u nga zvi randzi ku gondza? U nga mbheli ntamu. Jehovha a nga ku vhuna kuva u randza Mhaka yakwe. (1 Ped. 2:2) Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku tiva ku ti gondzisa hi wece kasi u zvi kota ku kuma cikhati ca ku gondza Bhibhiliya. Kuzvilava u nga sangula hi ku gondza hi timinuto titsongwani basi. Hi kufamba ka cikhati, zvi ta ku olovela zvi tlhela zvi ku nandzihela a ku gondza Bhibhiliya. Zvi ta ku tsakisa nguvhu ku tshama u ehleketa hi magezu yo saseka ya Jehovha ma nga lomu ka Mhaka yakwe. — 1 Tim. 4:15. w18.03 28 ¶¶5-6

Na a nga se bhabhatiswa, a munhu i fanele ku ranga hi ku gondza lisine xungetano hi Nungungulu, kungo gakwe hi vanhu ni misava, ni lezvi a nga maha kasi ku hanyisa vanhu. (1 Tim. 2:3-6) Andzhako ka lezvo, i fanele ku aka kukholwa, loku ku to mu vhuna ku ingisa milayo ya Nungungulu ni ku tsika ku maha zvilo lezvi a zvi vengako. (Miti. 3:19) Lezvo zva lisima, hakuva Jehovha a nga ta amukela munhu a nge wa ti hendleleta kakwe kuveni i simama a maha lezvi Yena a zvi vengako. (1 Kor. 6:9, 10) Kanilezvi, a hi lezvo basi. Lava va lavako ku ti hendleleta ka Jehovha va fanele kuya mitlhanganweni ya bandla va tlhela va chumayela mahungu yo saseka ni ku gondzisa van’wani hi kukhandzakanya. (Miti. 1:8) A cigondzani ci fanele ku maha zvontlhe lezvo, hi kona ka ku ci nga ti mahela mukhongelo wa ku ti hendleleta ka Jehovha ci guma ci bhabhatiswa. w18.03 6 ¶12

Jehovha i hlawulile Mariya lezvaku a maha mamani wa Jesu hi lezvi a nga hi ni kupima ka moya. Wona lezvi Mariya a nga wula a cikhati a nga ya vhuxela maxaka yakwe, Zakariya na Elizabheti. (Luka 1:46-55) Ka magezu lawo, ha zvi wona lezvaku Mariya i wa yi randza a Mhaka ya Nungungulu niku i wa yi tiva khwatsi a Mitsalo ya ciHebheru. (Gen. 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mala. 3:12) Hambu andzhako ka loku a chadhile na Josefa, a va hlengelangi masango kala Jesu a pswaliwa. A ntiro lowu va nga nyikilwe hi Nungungulu wu wa hi wa lisima nguvhu ka vona ku hundza a kunavela kabye. (Mat. 1:25) Ahandle ka lezvo, Mariya i wa veka tihlo ka zvontlhe zvi nga maheka laha Jesu a nga kari a kula a tlhela a ingisela lezvi a nga gondzisa. Zvi te dlunya ku i wa zvi donela mari zvontlhe lezvi Nungungulu a nga tsumbisile xungetano hi Mesiya. Xana hi nga mu pimanyisa, hi ti karatela ku maha lezvi Nungungulu a zvi lavako contlhe cikhati ke? w18.02 19 ¶11

Hi nga ku pimanyisisa kuyini a kukholwa ni kuingisa ka Joba? Kani hi cihi ciyimo hi nga ka cona, Jehovha i fanele ku simama ava yena Munhu wa lisima nguvhu wutomini ga hina. Hi fanele ku mu tsumba hi kumbhelela hi tlhela hi mu ingisa hi mbilu yontlhe. Hi lisine hi na ni zvigelo zvo tala zva ku maha lezvo a ku hundza Joba. Phela nyamutlha ha tiva zvotala xungetano hi Sathani ni mano yakwe. (2 Kor. 2:11) Hi kota ya Bhibhiliya, nguvhunguvhu gona bhuku ga Joba, ha zvi tiva ku hikuyini Nungungulu a vhumelelako kuxaniseka. Ha zvi tiva ku a Mufumo wa Nungungulu mufumo wa lisine wu rangelwako hi Jesu Kristu. (Dhan. 7:13, 14) Ka ciphrofeto ca Dhaniyeli hi kuma lezvaku a Mufumo lowo wu ta fuma misava yontlhe lokuloku wu tlhela wu fuvisa kuxaniseka kontlhe. Lezvi zvi nga humelela Joba zvi hi gondzisa ku kombisa tipswalo hi vamakabye va hina loku va xaniseka. Vonawu va nga tshuka va wula zvilo zva hava a ku fana na Joba. (Mutsh. 7:7) Kanilezvi a hi faneli ku va nyenya kutani ku va lumbeta kubiha. Wutshan’wini ga lezvo, hi fanele ku va zwisisa. Loku hi maha lezvo, hi ta fana ni Papayi wa hina, Jehovha, a nga ni lirandzo ni wuxinji. — Lis. 103:8. w18.02 7 ¶16; 8 ¶¶19-20

A vokari va telwa hi matshandza hi kota ya ku saseka, ku tiviwa nguvhu, ku tiva ku chaya, kuva ni ntamu, kutani ku hlamaliwa hi van’wani. Dhavhidha i wa hi nazvo zvontlhe lezvo, hambulezvo i simamile a ti koramisa wutomini gakwe gontlhe. Hi cikombiso, a cikhati a nga daya Goliyate, Hosi Sawule i te i ta mu nyika n’wana wakwe lezvaku a chadha naye. Kanilezvi Dhavhidha i te: ‘Ndzi maniwo, . . . ko kala mina ndzi maha mwane wa Sawule?’ (1 Sam. 18:18) A vanhu va Jehovha nyamutlha va ti karatela ku ti koramisa a ku fana na Dhavhidha. Zva hi khumba nguvhu a ku tiva lezvaku hambu Jehovha, Loyi a Hundzeleleko Kutlakuka, wa ti koramisa. Hi cigelo leco, hi ti karatela ku hanya hi magezu lawa ma nge: ‘Ambalani a mbilu yo zwela wusiwana, ni wunene, ni kutikoramisa, ni kurula, ni lihlazva-mbilu.’ (Kol. 3:12) Ha zvi tiva kambe ku a lirandzo ‘a li ti mahisi matshandza, a li ti kukumukisi’. (1 Kor. 13:4) Loku a van’wani va wona ku ha ti koramisa, va nga xuva ku tiva Jehovha na vonawu. w18.01 28-29 ¶¶6-7

Hinawu hi nga tshuka hi kombeliwa ku maha minyikelo kasi ku seketela ntiro wo kari wo kongoma. (Miti. 4:34, 35; 1 Kor. 16:2) Hi cikombiso, kuzvilava a bandla ga n’wina gi lava ku aka a Salawu ya Mufumo ya yiswa. Zvi nga maha kambe a vamakabye ka wutshamu gin’wani va welwe hi mhango ya ntumbuluko; va lava civhuno ca hina. Hi nga maha minyikelo kambe kasi ku hakhela lezvi zvi to laveka laha gotsovanyanweni. Ahandle ka lezvo, a minyikelo ya hina yi vhuna varumiwa, maphayona yo hlawuleka, vawoneleli va cipandze, lava va tirako le tsindza ga misava yontlhe, ni lava va tirako ka tihofisa ta ravi misaveni yontlhe. Hontlheni hi nga humesa zvokari kasi ku seketela mitiro leyi yi mahiwako hi hlengeletano ya Jehovha masikwini lawa yo gumesa. A kutala ka minyikelo hi yi mahako yo tiviwa hi hina basi. A cikhati leci hi chelako mali lomu ka kaxa ga minyikelo Salawini ya Mufumo kutani ku maha munyikelo lomu ka jw.org, a hi byeli munhu ku i mali muni hi nyikeleko. Kanilezvi, ahati loku u alakanya ku a minyikelo ya wena a yi sizi nchumu ke? A lisine hi ku a kutala ka mali yi tirisiwako hi hlengeletano a yiti hi ka vamakabye va tsongwani va humesako minyikelo ya hombe, kanilezvi yita hi ka vamakabye vo tala va humesako malana yi tsongwani. w18.01 17-18 ¶¶10-11

A maKristu wontlhe ma fanele ku bhabhatiswa. Lowo i nchumu wu lavekako kasi a munhu a hanyiswa a tlhela a hanya kala kupindzuka. (Mat. 28:19, 20) A cikhati u nga bhabhatiswa u tsumbisile Jehovha lezvaku u ta mu randza ni ku mu tirela niku hi zvalezvo u to zvi rangisa wutomini ga wena. U nga ta tshuka u ti laya hi ku tsika Jehovha a rangela wutomi ga wena. Lava va kalako va nga mu tivi Jehovha va lumba tiko ga Sathani, loyi a kalako a nga khatali ne ni kutsongwani hi vona. A nga khatali hi wena kambe. Hi lisine loku wo luza kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka hi ku yima naye u tsika Jehovha, Sathani a nga tsaka zva ku cima a wu se zvi wona. Ehleketa hi lezvi Jehovha a ku katekisisako zvona hi kuva u ti hendleletile ka yena u tlhela u bhabhatiswa. U nyikele wutomi ga wena ka Jehovha, hikwalaho u nga wula hi kutiya uku: ‘Jehovha [wa] ndzi yimela, ndzi nga ta chava nchumu; xana munhu a nga ndzi mahela yini?’ (Lis. 118:6) A ku na thomo ga hombe go hundza kuva reveni ga Nungungulu ni ku tiva lezvaku wa tizwa matshandza hi wena. w17.12 21-22 ¶¶1-3

Hi nga tshuka hi swira van’wani kutani ku swiriwa hi vona hi lezvi va wulako kutani ku maha. Leco ci ngava ciringo ca hombe. Kanilezvi zvi hi vhululela mole wa ku kombisa ku tsumbeka ka Jehovha. Hi ndlela muni? Hi ku gondza ku tira hi mbilu yin’we ni vamakabye va hina. Jehovha wa va randza hambu lezvi va kalako va nga mbhelelangi. Hinawu hi fanele ku va randza. Jehovha a nga vhikeli malandza yakwe lezvaku ma nga kumani ni zviringo. A wutomi ga Josefa gi zvi veka kubaseni lezvo. Na a ha hi jaha, a vamakabye vakwe vave ni ciluse va mu xavisa kota khumbi, a tekiwa aya Gibhite. (Gen. 37:28) Jehovha i zvi wonile zvontlhe lezvo niku handle ko kanakana zvi mu bayisile a ku wona munghana wakwe tlhelo nandza gakwe Josefa na a khomiwa hi ndlela leyo. Hambulezvo a nga zvi vhalelangi. Ni cikhati leci Josefa a nga vhalelwa paxweni vaku i zamile ku pfinya sati wa Potifare, Jehovha a nga mu tlhatlhisangi. Kanilezvi, xana i wo mu tsika yece? Ahihi. A Bhibhiliya gi li: ‘Jehovha i wa hi zvin’we naye ni zvontlhe lezvi a nga wa zvi maha, Jehovha i wo zvi katekisa.’ — Gen. 39:21-23. w18.01 6 ¶¶12-14

Loku a wokari o ku wutisa ku hi tihi a tigondzo-tshinya ta wukhongeli ga wena, u wa ta kuyini? Handle ko kanakana u wa ta wula ku ndzi kholwa lezvaku Jehovha hi yena Muvangi niku hi yena a nga hi nyika wutomi. Kuzvilava u nga tlhela uku wa kholwa ka Jesu Kristu, loyi a nga hi fela kota ndzhiho. U wa ta tlhela u wulawula hi paradhise legi gi tova kona laha misaveni, laha a vanhu va Nungungulu va to hanya kala kupindzuka. Kanilezvi xana u wa ta wulawula hi kuvhuxiwa ka vafileko kota cin’we ca zvilo u zvi rindzelako hi mahlo yo pswhuka? Hi na ni zvigelo zvo zwala zva ku wulawula hi kuvhuxiwa ka vafileko kota cin’we ca zvilo hi zvi kholwako nguvhu, hambu loku ku hi ku hi rindzela ku pona kuxanisekeni ka hombe hi simama hi hanya kala kupindzuka laha misaveni. A kuvhuka ka vafileko ka lisima nguvhu kukholweni ka hina. Phela loku Jesu i wa nga vhukangi, na a nga fumi kota Hosi le tilweni niku a ntiro wa hina wa kuchumayela wu wa tava wa mahala. (1 Kor. 15:12-19) Kanilezvi, ha zvi tiva ku Jesu i vhuxilwe hi ka vafileko niku a kukholwa ka hina ka ku Nungungulu i ta vhuxa vafileko ku simama ku tiyile. — Mar. 12:18; Miti. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8. w17.12 9 ¶¶1-2

A vaFarisi va wa nga lamuli na va hi ni wuxinji. Va wa nga cheli kota hi tshamela ga munhu wa kona. Va wo cuwuka ciwonho cakwe basi. A cikhati va nga wona Jesu na aga zvakuga mutini wa Matewu, va wutisile vapizani vakwe vaku: ‘Hikuyini a mugondzisi wa n’wina a gako ni vahlengisi ni vawonhi ke?’ Jesu i hlamulisile kuyini? I te: ‘Lava va hanyako a va lavi n’anga, kanilezvi sine lava va babyako. Fambani mu ya gondza lezvaku zvi wula yini le’zvo ngalo: Ndzi randza wuxinji, a ndzi randzi miphahlo. Hakuva a ndzi telangi ku ta vitana a valulamileko, kanilezvi a vawonhi.’ (Mat. 9:9-13) Xana Jesu i wo yimelela vawonhi? Ahihi. I wa lava lezvaku va ti sola, va hundzuluka. Leco ci wa hi cipandze ca lisima ca mahungu lawa a nga chumayela. (Mat. 4:17) Jesu i wa zvi tiva ku cikari ka ‘vahlengisi lavo ni vawonhi’ a vokari va wa zvi lava ku cica. Va wa nga yeli ku yaga basi mutini wa Matewu, kanilezvi va wa landza yena. (Mar. 2:15) A co biha hi ku a kutala ka vaFarisi va wa nga va wonisi lezvo. w17.11 15 ¶2; 19 ¶15

A ho ku tsaka hi kuva bandleni ga wuKristu. Hi gondza Mhaka ya Nungungulu mitlhanganweni, hi tlhela hi tiyisana hi lirandzo. Lezvo zvi hi vhuna ku tshama na hi alakanya a nchachazelo. Kanilezvi hi nga tshuka hi hambana kuvila ni vamakabye va hina. Loku hi nga lulamisi zvikarato lezvo, zva olova ku hi tshama ni civiti. (1 Ped. 3:8, 9) Hi nga tsiki civiti ci hi vhalela ku kuma nchachazelo. Pawule i tlhamusele lezvi hi faneleko ku maha aku: ‘Kota lezvi mu nga vahlawulilweko va Nungungulu, mu basile ni ku randzeka, ambalani a mbilu yo zwela wusiwana, ni wunene, ni kutikoramisa, ni kurula, ni lihlazva-mbilu. Honiselanani ni ku tsetselelana; loku munhu a hi ni cisolo ka mun’wani, kota lezvi Hosi [Jehovha a] nga mu tsetselela, n’winawu mahani zvalezvo.’ — Kol. 3:12-13. w17.11 29 ¶¶7-8

Loku a muIzrayeli a daya mun’wani hi kuphazama, i wa fanele ku tsutsuma aya mutini wa wuponelo a ya ‘tlhatlhambutela a nandzu wakwe’ ka madhota ma nga tshama laha nyangweni. A madhota ma wa fanele ku mu amukela. Andzhako ka cikhati co kari, ma wa ta mu tlhelisa a ya lamuliwa hi madhota ya muti lowu a nga daya ka wona munhu. (Mitse. 35:24, 25) Loku a madhota lawo ma wona ku hakunene i no phazama, ma wa fanele ku mu tlhelisa mutini wa wuponelo. Hikuyini a mudayi a nga fanele ku bhula ni madhota? Hi ku a madhota ma wa ta maha lezvi zvi lavekako kasi a bandla ga Izrayeli gi tshama na gi basile ma tlhela ma vhuna munhu loye a nga daya mun’wani hi kuphazama lezvaku a kuma tipswalo ta Jehovha. A tlhari yo kari ya ku tlhamusela Bhibhiliya yi tsalile ku loku a muIzrayeli loye a ngayi ka madhota, i wa ta dawa . . . hi ku kala a nga ingisangi a nayo wa Nungungulu. Loku a ngayi ka wun’we wa mimiti leyo ya wuponelo, a xaka ga loyi a nga dawa gi wa ta mu daya. w17.11 11 ¶¶6-7

Ni nyamutlha, Jehovha wa ha tirisa tingilozi kasi ku vhikela ni ku tiyisa vanhu vakwe. (Mala. 3:6; Mah. 1:7) Kusukela loku Jehovha a humesile vanhu vakwe wukhumbini go fananisa ga Bhabhuloni wa Hombe hi 1919, a valala va zamile hi tindlela tontlhe a ku nyimisa wukhozeli ga lisine lezvaku gi nga kuli. (Kuv. 18:4) Kanilezvi a va zvi kotangi hakuva a tingilozi ti kari ti vhikela hlengeletano ya Jehovha. A hi faneli ku chava na hi alakanya lezvaku a vanhu va Jehovha va ta tlhela vava tikhumbi ta wukhongeli ga mawunwa. (Lis. 34:7) Wutshan’wini ga lezvo, hi ta simama hi tsaka ni ku ti tsitsirita ntirweni wa Jehovha. Hi na na Jehovha tlhelweni ga hina. Kuxanisekeni ka hombe, a tingilozi ta Jehovha ti ta vhikela vanhu vakwe ti tlhela ti lovisa ni wihi a vhukelako wuhosi ga Jehovha. (2 Tes. 1:7, 8) Lego gi tava siku ga litsako la hombe! w17.10 23-24 ¶¶10-11

A zvo ku bayisa loku a xaka ga wena gi susiwa kutani gi ti susa bandleni. Zvi nga tlhela zvi ku khwatsi munhu a ku tlhavako hi mukwana laha ka cifuva. U nga ku timiselisa kuyini a kubayisa loko? Zva lisima ku veka kupima ntirweni wa Jehovha. Loku u hi ka ciyimo leco, u fanele ku tiyisa kukholwa ka wena. Gondza Bhibhiliya siku ni siku, u longisela mitlhangano u tlhela uya mitlhanganweni ya kona, u simama ku chumayela u tlhela u khongela ka Jehovha kasi a ku nyika ntamu wa ku timisela. (Jud. 21) Ahati loku u maha zvontlhe lezvo, a kubayisa ku nga hundzi ke? U nga tsukuli! Simama u veka kupima ntirweni wa Jehovha. Hi kufamba ka cikhati, lezvo zvi ta ku vhuna ku wonelela maalakanyo ya wena ni mbilu ya wena. Hi zvalezvo zvi nga humelela a mutsali wa Lisimu 73. Kuve ni cikhati leci zvi nga mu karatela ku wonelela maalakanyo yakwe. Kanilezvi a ku khozela Jehovha zvi mu vhunile ku wona zvilo hi ndlela yi nene. (Lis. 73:16, 17) Wenawu u nga zvi kota. w17.10 14 ¶¶17-18

A cikhati leci Sathani a nga bhula na Evha le sin’wini ga Edheni, lezvi a nga wula zvi wo khwatsi i zvi wula hi ku mu randza. Kanilezvi hi lisine ku wa nga hi ku mu randza. (Gen. 3:4, 5) A cikhati leci Dhavhidha a nga hi hosi, i wa hi ni munghana waku hi Ahitofeli. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, Ahitofeli i mu tsikile hi ku lava ku tshamiseka. Lezvo zvi kombile ku i wa nga hi munghana wa lisine. (2 Sam. 15:31) Inyamutlha, a vahluwuki ni vanhu van’wani va vangako kuhambana lomu bandleni va tirisa ‘timhaka . . . to saseka ni kunandziha.’ (Rom. 16:17, 18) Va maha ku khwatsi vo khatala hi van’wani, kanilezvi hi lisine vo ti kokela gabye. A co biha nguvhu hi ku a lirandzo lo xengetela li mahelwa ku khohlisa vanhu. Kanilezvi ho kota ku khohlisa vanhu basi, Jehovha a nga khohliswi. Jesu i te lava va ti mahako vaxengeteli va ta tsayisiwa nguvhu. (Mat. 24:51) Hikwalaho, hi fanele ku ti wutisa lezvi: ‘Ndza kombisa lirandzo la lisine, kutani ndzo fayelisela vanghana kasi zvi ndzi fambela khwatsi?’ w17.10 4-5 ¶¶6-8

A cikhati hi lerelako munhu mavhesi ya Bhibhiliya, ho tsika Jehovha a wulawula naye. A ku tirisa mutsalo wu hlawulilweko khwatsi zvi na ni ntamu nguvhu ku hundza ni cihi leci hi to wula. (1 Tes. 2:13) Loku u hi kuchumayeleni, wa ti karatela ku tirisa Bhibhiliya contlhe cikhati ke? Hambulezvo, a ku lera mavhesi ya Bhibhiliya basi a cikhati hi chumayelako a zvi eneli. A vanhu vo tala a va gi zwisisi a Bhibhiliya. Hambu ka zana ga malembe go sangula a vanhu va wa nga gi zwisisi; a ha ha wuli hi nyamutlha. Hi nga leri mutsalo hi guma hi miyela hiku a n’winyi wa muti i wu zwisisile. Hi nga mu vhuna hi ku phinda a magezu-tshinya ya vhesi lego hi tlhela hi mu tlhamusela lezvi ma wulako zvona. Loku hi maha lezvo, a Mhaka ya Nungungulu yi ta khumba a maalakanyo ni timbilu ta vanhu. — Luka 24:32. w17.09 23 ¶¶7-8

Jehovha i lava lezvaku a maKristu ma kombisa tipswalo hi vaakelani ni vamakabye. (Joh. 13:34, 35) A wun’we wa mitlhamuselo ya tipswalo “ku xaniseka zvin’we ni loyi a xanisekako.” A munhu wa tipswalo i ti karatela ku vhuna lava va xanisekako. Hikwalaho hi fanele ku hlota tindlela ta ku vhuna van’wani. Loku hi wona vanhu na va xaniseka hi kota ya mhango yo kari ya ntumbuluko, hi fanele ku va kombisa tipswalo. A vanhu va Jehovha va tiviwa nguvhu hi ku vhuna van’wani ka zvikhati zvo kota lezvo. (1 Ped. 2:17) Hi cikombiso, a makabye wo kari wa cisati le Japani i wa hanya ka wutshamu gi nga swiyelwa hi tshunami ni kutsekatseka ka misava hi 2011. I te a ku wona vamakabye va matlhelo yo hambanahambana ya Japani ni va matiko man’wani va ngata hi kuzvirandza kasi ku ta lungisa mimiti ni tiSalawu ta Mufumo zvi mu “tiyisile nguvhu zvi tlhela zvi mu chavelela.” I tlhelile aku: “Lezvo zvi ndzi vhunile ku wona lezvaku Jehovha wa khatala, niku a Timboni ta randzana. A vamakabye vo tala misaveni yontlhe va kari va hi khongelela.” w17.09 12 ¶¶12-13

Hikuyini hi faneleko ku gondza ku ti khoma? Ku na ni zvigelo zvimbiri zva hombe. Co sangula, a vanhu va zvi kotako ku ti khoma va potsa zvikarato zvo tala. Zva va olovela kambe ku hanyisana khwatsi ni van’wani ni ku potsa ku tshama va zangarile, ku karateka, hambu kuva ni gome. Ca wumbiri, kasi ku simama hi maha vanghana va Nungungulu, hi fanele ku ala zviringo hi tlhela hilwa ni kunavela ka hava. Adhamu na Evha a va zvi kotangi ku maha lezvo. (Gen. 3:6) A vanhu vo tala nyamutlha vonawu va kumana ni zvikarato zva hombe hi ku kala va nga ti khomi. Jehovha wa zvi zwisisa ku zva hi karatela ku ti khoma hakuva a hi mbhelelangi. Hambulezvo, i lava ku hilwa ni kunavela ka hina ka hava. — 1 Tih. 8:46-50. w17.09 4 ¶¶3-4

Hi cikhati co kari, a Timboni ta valandi le Joni ti wa nga vhumelelwi ku maha mitlhangano ni leti ta valungu. Kanilezvi, hi Sonto ya 18 ka Dezembro wa 2011, ku tlhangene Timboni to hundza 78 000 ka kampu ya bhola ya hombe ka tontlhe le Jonasbheki (Johanesburgo). Ti wa hi Timboni ta tihlonge to hambana ta lomu Joni ni ta matiko ya lomu kusuhani. A mun’we wa vawoneleli va kampu leyo i te: “Cima a ku se tshuka ku tlhangana vanhu vo ti khoma khwatsi ku fana ni lava ka wutshamu legi. Vontlhe va bohile khwatsi. Mu basisile kampu leyi yi saseka khwatsi. Kanilezvi a ca hombe ka zvontlhe hi ku mu vanhu va midhawuko yo hambanahambana.” A magezu lawo ya vanhu va nga hiko Timboni ma komba zvi ku dlunya lezvaku hi vanhu vo hambana ni van’wani. (1 Ped. 5:9) Hikuyini hi hambanako ni tihlengeletano tin’wani? Hi lezvi hi ti karatelako ku tsika zvontlhe lezvi zvi kalako zvi nga mu tsakisi Jehovha, na hi vhuniwa hi Bhibhiliya ni moya wa ku basa wa Nungungulu. Hi ‘rundzuwula a munhu wa kale’ hi ‘ambala a munhu muswa’. — Kol. 3:9. w17.08 15-16 ¶¶2-3

A Bhibhiliya gi wula lezvaku a lihlazva-mbilu lita hi ka moya wa ku basa wa Nungungulu. Loku va nga vhuniwi hi Nungungulu, a vanhu vo kala ku mbhelela zvi nga va karatela ku timisela a zviyimo zvo nonoha. A lihlazva-mbilu cinyikiwo ci tako hi ka Nungungulu, niku hi komba lezvaku ha mu randza Jehovha ni vanhu-kuloni loku hi li kombisa. Loku hi nga hi na lihlazva-mbilu, a lirandzo la hina hi van’wani li ta mbhela ntamu. (1 Kor. 13:4; Gal. 5:22) A lihlazva-mbilu li patsa yini? Li patsa ku timisela zviyimo zvo nonoha na hi nga mbhelelwi hi litsako. (Kol. 1:11; Jak. 1:3, 4) A lihlazva-mbilu li hi vhuna ku simama hi tsumbekile ka Jehovha kambe hambu loku hi kumana ni zvikarato. Li ta hi vhalela ku phota loku hi xanisiwa. A Bhibhiliya gi wula lezvaku hi fanele ku vhumela ku rindzela hi lihlazva-mbilu. Leco cigondzo ca lisima hi ci kumako ka Jakobe 5:7, 8. w17.08 4 ¶4

A wutomi gi fana ni lipfhumba. Loku a munhu a lava ku endza, zvi ngava wutlhari loku a ranga hi ku maha makungo ya ku i taya kwihi. Vaswa, a makungo ya lomu mu lavako kuya kona wutomini ma mahiwa zvalezvi ma ha hiko vaswa. Lisine ku zvi nga tshuka zvi nga olovi ku maha makungo lawo. Kanilezvi zvi lava lezvaku mu tiya hlana. Wonani lezvi Jehovha a wulako ka mutsalo wa nyamutlha. I mu kuca ku maha makungo ya wumandziko ga n’wina hi wutlhari. (Mutsh. 12:1; Mat. 6:20) I lava lezvaku mu tsaka. Lezvo ha zvi wona khwatsi loku hi wona, hi ingisela, ni kuga lezvi a zvi vangileko. Jehovha wa hi khatalela kambe hi tindlela tin’wani. I hi nyika wusungukati a tlhela a hi gondzisa a mahanyela ya ma nene. Hikwalaho, loku a vanhu va ala a wusungukati gakwe, a nga tsaki. I va byela lezvi: ‘Mu ti hlawulela lezvi zvi nga ndzi tsakisiko. . . . A malandza ya mina ma ta tsaka, kanilezvi n’wina mu tava ni tingana. Langutani a malandza ya mina ma ta yimbelela hi kutsaka ka timbilu tabye.’ (Isa. 65:12-14) Loku hi maha zviboho hi wutlhari wutomini, hi neha wudzundzo ka Jehovha. — Mav. 27:11. w17.07 21 ¶¶1-2

A Nungungulu loyi a tivako a nyeleti yin’we ni yin’wani wa ku tiva na wenawu. Contlhe cikhati wa ku tiva khwatsi laha u nga kona, lezvi u ti zwisako zvona ni lezvi u zvi vilelako! Jehovha wa zvi zwisisa a zvikarato lezvi u kumanako nazvo, niku i na ni ntamu wa ku ku vhuna kulwa nazvo. (Lis. 147: 5) U nga ha ti zwisa ku khwatsi a cikarato ca wena ca hombe nguvhu niku a wu nge zvi koti ku yimisana naco. Nungungulu wa ku tiva a kugumelwa ka hina; ‘wa alakanya lezvaku hina hi ntshuri.’ (Lis. 103:14) Kota lezvi hi kalako hi nga mbhelelangi, hi tshama hi ku maha zvihoxo zvalezvi zva zvin’we hi kuphindaphinda, niku lezvo zvi nga tshuka zvi hi mbheta ntamu. A ho ku ti sola hi zvilo hi tshukako hi wula, maalakanyo ya hava ma tshukako ma hi tela, kutani ciluse leci hi tshukako hiva naco! Jehovha a nga tshuki ava ni gome, hambulezvo wa zvi zwisisa khwatsi lezvi hina hi ti zwisisako zvona. (Isa. 40:28) Kuzvilava u tshukile u gi wona a woko ga ntamu ga Jehovha na gi ku vhunetela kuxanisekeni ka wena wutsumbu. — Isa. 41:10, 13. w17.07 16-17 ¶¶6-8

A makabye wo kari le Sri Lanka i hendleletile wutshamu gakwe lezvaku ku mahelwa kona mitlhangano ya bandla ni ya cipandze, ni ku rurela vamakabye va nga ka ntiro wa cikhati contlhe. Loko kutikarata ka hombe a ku mahako hi tlhelo ga timali, hambulezvo zva va vhuna nguvhu a vahuweleli lava va kalako va nga hi na mali yo tala. Ka tiko go kari lomu a ntiro wa hina wu beletelwako, a vamakabye va tirisa mimiti yabye kota tiSalawu ta Mufumo. Lezvo zvi vhuna maphayona ni van’wani va kalako va nga hi na mali yo tala lezvaku va kuma wutshamu go mahela kona mitlhangano na va ngayi hi ku lugara. A makabye wo kari wa cisati a tolovelako ku maha munyikelo hi mali kasi ku seketela ntiro wa kuchumayela i wula lezvaku i humelelwe hi nchumu wo kala ku toloveleka kufambeni ka malembe. I ngalo: “Ndzi polile ku laha ndzi yako ndzi hana zvilo zva mina, ndziya ndzi xuva nguvhu ku kombisa wuhana ka van’wani. Ndzi kombisa wuhana ga hombe hi ku tsetselela, ni kuva ni lihlazva-mbilu hi van’wani loku va ndzi khunguvanyisa kutani ku ndzi nyika wusungukati.” w17.07 5 ¶¶9-10

Hambu loku Joba a gumile a tiva ku hikuyini a nga xaniseka, kuzvilava i simamile a ti wutisa ku hikuyini Nungungulu a nga mu tsika a xaniseka hi ndlela leyo. Loku ku hi lezvaku i tshukile a alakanya lezvo, zva koteka ku a alakanyile lezvi Jehovha a nga mu byelile, zvi guma zvi mu chavelela zvi tlhela zvi mu vhuna kuva ni mawonela ma nene. (Lis. 94:19) A ku ehleketa hi lezvi zvi humeleleko Joba zvi nga hi vhuna ku cica maalakanyo ya hina zvi tlhela zvi hi chavelela. A bhuku ga Joba gi maha cipandze ca mahungu lawa Jehovha a ma tsaleleko ‘ku gondzisa hina, lezvaku kasi hi fela kuva ni kutsumba hi kota ya kutiya ni kuchavelelwa loku hi nyikwako hi Mitsalo’. (Rom. 15:4) Gi hi gondzisa lezvaku a hi faneli ku veka nguvhu kupima ka zvikarato zva hina laha ka kuza hi rivala a mhaka ya kutiyiswa ka fanelo ya Jehovha ya ku fuma. A ku fana na Joba, hi seketela wuhosi ga Jehovha hi ku simama hi tsumbekile hambu loku a wutomi gi bindza. w17.06 17 ¶9; 18 ¶¶13-14

Jesu i wa zvi tiva ku zva lisima ku a vapizani vakwe va humula. Hi cikombiso, andzhako ka ku tira nguvhu kuchumayeleni, Jesu i va byelile a magezu ya mutsalo wa nyamutlha. A zvihungato zvi nga hi vhuna ku humuta miri ni ku pepisa hloko. Kanilezvi hi fanele ku ti wonela kasi a kutihungata ku nga mahi kona ka lisima nguvhu wutomini ga hina. Ka zana ga malembe go sangula, a votala va wa hi ni maalakanyo lawa: ‘A hi geni, hinwa, hakuva mandziko hi tafa.’ (1 Kor. 15:32) A maalakanyo lawo ma tolovelekile kambe nyamutlha. Cini ci nga hi vhunako ku tiva lezvaku hi na ni mawonela yo ringanisela xungetano hi zvihungato kutani ahihi? A cin’we ca zvilo hi nga mahako ku hlawula vhiki, hi tsala a ntsengo wa tihora hi ti mbhetileko na hi maha zvilo zvi yelanako ni ku tirela Jehovha. Andzhako ka lezvo, hi nga tsala a tihora hi ti mbhetileko ka vhiki galegi ga gin’we na hi ti hungata hi zvilo zvo kota ku bela bhola, ku sixtira televhizawu, kutani ku bela migemi lomu ka michini. Xana zvi kona hi faneleko ku zvi cica? — Efe. 5:15, 16. w17.05 24 ¶¶11-13

Jesu i hlawutele mufananiso wa wanuna wa ku gwevha maperola, a ngaya a ya kuma perola ga lisima nguvhu. A wanuna loye i wa gi lava nguvhu a perola lego laha ka kuza a xavisa zvontlhe lezvi a nga hi nazvo kasi a gi xava. Wa li wona a lisima leli a wanuna loyi a nga li wona ka perola lego ke? A lisine la Mufumo wa Nungungulu li fana ni perola ga lisima. Loku hi wu randza nguvhu Mufumo a ku fana ni lezvi a wanuna loyi a nga gi nyikisa zvona lisima a perola gakwe, hi ta vhumela ku tsika zvontlhe kasi ku maha malandza ya Mufumo kala kupindzuka. (Mar. 10:28-30) Hi cikombiso, Zakewu i wa ganyile hi mali ya ku kalavela vanhu. (Luka 19:1-9) Kanilezvi ka siku go kari, i zwile Jesu na a wulawula hi Mufumo wa Nungungulu. Lezvi a nga zvizwa zvi mu tsakisile nguvhu laha ka kuza a boha ku cica wutomi gakwe gontlhe. I te: ‘Languta Hosi, ndzi pambulela zvisiwana a khihlanya ga zvilo zva mina, ni loku ndzi ngha ndzi mu kalavele cilo munhu, ndzi ta ci tlhelisela na ci engetilwe ka mune.’ Zakewu i tlhelisele vanhu a mali leyi a nga va kalavele a tlhela a tsika makangwa. w17.06 10 ¶¶3-5

Lava va hlawuliwako hi vapswali kasi ku va vhuna ku gondzisa vana vabye, contlhe cikhati va fanele ku va kuca kuva ni cichavo hi vapswali vabye. Lezvo va nga zvi maha hi ku wulawula zva zvi nene hi vapswali lavo ni ku kala va nga va tekeli a ntiro wa ku wundla vana vabye. Ahandle ka lezvo, lava va vhunetelako va fanele ku potsa ku maha ni cihi leci a vokari lomu bandleni kutani le handle va nga tshukako va ci wona na ci nga hlazvekangi. (1 Ped. 2:12) Hambu lezvi a vapswali va vhumelelwako ku kombela ku vhuniwa hi van’wani, zva ha simama kuva nzhwalo wabye a ku gondzisa lisine vana vabye. Va fanele ku wonelela a civhuno leci va nyikiwako hi maKristu man’wani. Vapswali, kombelani Jehovha lezvaku a mu vhuna, mu tlhela mu maha zvontlhe zvi nga ntan’wini wa n’wina. (2 Kro. 15:7) Rangisa a wuxaka ga vana va wena na Jehovha mahlweni ka lezvi wena u zvi randzako. Maha zvontlhe u zvi kotako kasi ku chiketisa a lisine mbilwini ya n’wana wa wena. U nga tshuki u nyima ku kholwa lezvaku a n’wana wa wena a nga maha nandza ga Jehovha. w17.05 14 ¶¶19-20

Ehleketa hi vavanuna vambiri va lumbetako a wanuna wo kari vaku i mahile ciwonho ca hombe nguvhu. Lezvi va wulako mawunwa. Hambulezvo, a wanuna loye i konelwa ku dawa. Hi nga alakanyela lezvi lava va randzako kululama va nga ti zwisa zvona a cikhati va nga wona wanuna loye wo kala nandzu ni vana vakwe na va gandliwa hi maribye kala vafa! Leyi a hi karingani. Lezvo zvilo lezvi hakunene zvi nga humelela a nandza go tsumbeka ga Jehovha gi vitanwako ku hi Nabhote, legi gi hanyileko cikhatini ca kufuma ka Hosi Ahabhi le Izrayeli. (1 Tih. 21:11-13; 2 Tih. 9:26) A cikhati leci Ahabhi a nga kombela Nabhote lezvaku a mu xavisela a civhina cakwe kutani ku cicisana naye hi cin’wani ca chukwana, Nabhote a nga vhumelangi. Hikuyini? Nabhote i alile a cikombelo ca Hosi Ahabhi hakuva zvi wa hi ku tshova a nayo wa Jehovha loku a vaIzrayeli va xavisela magumo a tshomba ya lixaka labye. (Lev. 25:23; Mitse. 36:7) Zvi te dlunya lezvaku Nabhote i wa ingisa Jehovha. w17.04 21 ¶1; 22 ¶4

Hi vamani va to sala a cikhati leci a vanhu vo biha va to lova? Jehovha i tsumbisa lezvi: “Lava va rulako va taga tshomba ya tiko, va ta xalaliswa hi kurula ka hombe.” Ka lisimu laleli la lin’we, hi tlhela hi gondza lezvi: ‘A valulamileko va taga tshomba ya tiko, va aka ka gona kala kupindzuka.’ (Lis. 37:11, 29) Hi vamani “lava va rulako” ni “valulamileko” ke? Lava va rulako ku wuliwa vanhu vo ti koramisa lava va gondzako ka Jehovha va tlhela va mu ingisa. A valulamileko hi lava va randzako ku maha lezvi Nungungulu a nge hi zvona zva zvi nene. Inyamutlha, a vanhu vo biha va tele nguvhu lomu tikweni a ku hundza lava vo lulama. Kanilezvi misaveni yiswa ku tava ni vanhu vo rula ni vo lulama basi, niku va ta maha misava yiva paradhise! w17.04 11 ¶¶5-6

‘A lirandzo la Nungungulu’ li hi kuca ku randza vamakabye va hina, nguvhunguvhu loku va hi zvikaratweni. (1 Joh. 3:17, 18) Hi cikombiso, a cikhati leci a maKristu yo sangula le Judhiya ma ngava ni wusiwana ga zvakuga hi kota ya ndlala, a bandla gi longisele zva ku ma vhuna hi zvona. (Miti. 11:28, 29) Mupostoli Pawule na Pedro vonawu va kucile maKristu lezvaku ma rurelana. (Rom. 12:13; 1 Ped. 4:9) Kota lezvi a maKristu ma kuciwako ku kombisa wunene ka vamakabye lava va ma endzelako na vata hi ka matshamu man’wani, handle ko kanakana hi fanele ku kombisa wunene ka vamakabye va hina lava va nga mhangweni kutani va xanisiwako hi kota ya kukholwa kabye! Ka malembanyana ndzhako, a makume ya mazana ya Timboni ta Jehovha ti kurumetekile ku tsika mimiti ya tona hi kota ya yimpi kutani tixanisa le mutsuwuka-gambo wa Ukrania. Leci ci nga tsakisiko hi ku a vokari va delwe. Hambulezvo, a kutala ka vamakabye lava va nga pona va amukelwe khwatsi mimitini ya vamakabye ka matlhelo man’wani ya Ukrania ni le Russia. Na va hi kwaleyo, a vamakabye va simamile va nga ngheneli zva tiko, va chumayela “ivhangeli” hi kuhiseka. — Joh. 15:19; Miti. 8:4. w17.05 4-5 ¶¶6-7