Janeiro

A cikhati leci Mosi a nga hi wuhosini le Gibhite, i wa nga hi munhu wo rula. Hi lisine, i wa hi ni cizangazangani laha ka kuza a daya munhu a nga mu wonisa ku khwatsi lezvi a mahako a zvi lulamangi. Mosi i no ti byela lezvaku Jehovha i ta ku hi zvona lezvi a nga maha. Jehovha i mbhetile 40 wa malembe na a vhuna Mosi lezvaku a zwisisa ku kasi a rangela vaIzrayeli ku wa laveka zvo hundza kutiya-hlana; i wa fanele kuva munhu wo rula. Kasi ava wo rula, i wa fanele kuva wo ti koramisa kambe, wo ingisa ni wo olova. A matshamela lawo i ma gondzile khwatsi, a guma ava murangeli wa mu nene nguvhu. (Ekso. 2:11, 12; Miti. 7:21-30, 36) Ni nyamutlha, zva tsakisa loku a tihloko ta mingango ni madhota ti pimanyisa Mosi. Loku a wokari a nga mu kombisi cichavo, mu ngavi ni cizangazangani. Ti koramiseni mu vhumela zvihoxo zva n’wina. (Mutsh. 7:9, 20) Loku mu lulamisa zvikarato, ti koramiseni mu landzela zvileletelo zva Jehovha. Contlhe cikhati mu olova ka mihlamulo ya n’wina. (Mav. 15:1) Loku a tihloko ta mingango ni lava va rangelako van’wani va maha lezvo, va tsakisa Jehovha, va vhuvhumisa kurula va tlhela va veka cikombiso ci nene ca kuva vanhu vo rula. w19.02 8 ¶1; 10 ¶¶9-10

Wona leci ci nga maha ku Jesu a va zwela wusiwana: I no wona ku a vanhu lavayani “va wa ku khwatsi tiyivhu to kala murisi.” Kuzvilava Jesu i wonile ku a vokari va wa hi zvisiwana niku va wa tira yi nga chayi kasi va hlayisa mingango yabye. Kuzvilava a van’wani kambe va wa karateka hi ku felwa hi munhu va nga mu randza. Loku ku hi lezvaku zvi wa tshamisile lezvo, Jesu i wa zvi tiva lezvi zvi nga bayisisa zvona. Yenawu i kumene ni zvikarato zvo fana ni lezvo. I wa khatala hi van’wani, niku zvi mu kucile ku a va chumayela mahungu yo chavelela. (Isa. 61:1, 2) Hi gondza yini ka cikombiso ca Jesu? A ku fana na Jesu, hinawu hi randzelwe hi vanhu vo “khwatsi tiyivhu to kala murisi”, va pfinyanako ni zvikarato zva talela ga cima. Hina hi na ni mahungu ya Mufumo — ku nga lezvi zvi lavekako ka vona. (Kuv. 14:6) A ku fana ni Hosi ya hina Jesu, hinawu hi chumayela mahungu ya ma nene hi ku va “zwela wusiwana lava va hlokisilweko ni vavhumali”. (Lis. 72:13) Ha va tsetsa vanhu, niku hi xuva ku maha cokari kasi ku va vhuna. w19.03 21-22 ¶¶6-7

Hi na ni zvigelo zvo tala zva ku randza Jehovha. A nga hi nyiki zvilo zva zvi nene basi lezvi hi ti buzako hi zvona siku ni siku; kanilezvi i tlhela a hi gondzisa lisine hi yena ni zvitsumbiso zvakwe. (Joh. 8:31, 32) I hi nyikile a bandla ga wuKristu kasi ku hi rangela ni ku hi seketela. Wa hi vhuna ku timisela zvikarato zva hina zvezvi, a tlhela a hi tsumbisa ku hi ta hanya kala kupindzuka, a zvilo zvontlhe na zvi hi zvi nene. (Kuv. 21:3, 4) A cikhati hi ehleketako hi zvilo zva zvi nene lezvi Jehovha a sinako a hi mahele kasi ku komba lezvaku wa hi randza, zvi hi kuca ku hi mu randzawu. Maku loku hi mu randza, hi gondza kuva ni kuchava ka ku nene. Hi chava ku tshova mbilu ya Jehovha — ku nga Loyi hi mu randzako nguvhu. Laha u toya u simama ku zvi zwisisa khwatsi lezvi u vhunekisako zvona hi ku rangelwa hi Jehovha, a lirandzo la wena hi yena ni hi milayo yakwe li ta kula. Ka ciyimo leco, ni cihi leci Sathani a ku kombako ci nga ta ku xengetela u tsika ku tirela Jehovha. Hi nga zama ku ti wona na ku hundzile a 1000 wa malembe kusukela nyamutlha! U ta wona ku a ciboho ca ku u bhabhatiswa, hi cona ca ci nene ka zvontlhe! w19.03 6 ¶14; 7 ¶19

Vontlhe laha ngangweni va vhuneka loku a mun’we ni mun’wani a kombisa kubonga. Loku a nuna ni sati va kombisana nguvhu kubonga, va randzana nguvhu. Zvi tlhela zvi va olovela ku rivalelana zvihoxo zvabye. A nuna loyi a mu nyikako lisima sati wakwe, i wona zvilo zva zvi nene lezvi a mahako ni lezvi a wulako, a tlhela a ‘mu dzundza’. (Mav. 31: 28) A sati a tlharihileko, i byela nuna wakwe lezvi a zvi bongako ka yena. Vapswali, xana a vana va n’wina mu nga va gondzisisa kuyini a ku kombisa kubonga? Alakanyani lezvaku a vana va n’wina va ta pimanyisa lezvi mu zvi wulako ni lezvi mu zvi mahako. Hikwalaho, va vekeleni cikombiso ci nene hi ku va bonga loku va mu mahela zvokari. Ahandle ka lezvo, va gondziseni a ku bonga van’wani loku va va mahela zvilo. Va vhuneni ku tiva lezvaku va fanele ku bonga na zvi huma mbilwini, niku a magezu yabye ya kubonga ma nga vhuna van’wani. w19.02 17 ¶¶14-15

A magezu lawa ma komba lezvaku Joba i wa ti yimisele ku simama a tsumbeka, hambu ku humelela ni cihi. Joba i alile ku fularela Jehovha; hinawu hi nga maha zvezvo. Xungetano hi kutsumbeka ka mun’we ni mun’wani wa hina, Sathani i wula zvalezvi a nga wula hi Joba. Maku wena ke, u nghenisa kuyini ka mhaka leyi? Hi lisine, Sathani i li: Phela wena, Jehovha a wu mu randzi hi mbilu yontlhe; u ta nyima ku mu tirela loku u wona ku u lava kufa. A kutsumbeka loku u ku kombisako, wo farisa! (Joba 2:4, 5; Kuv. 12:10) U ti zwisa kuyini hi magezu lawa ya Sathani? Zva ku pandza mbilu, a hi zvo? Hambulezvo, tiva lezvi: Jehovha wa ku tsumba nguvhu laha ka kuza a ku nyika thomo ga ku Sathani a ringa kutsumbeka ka wena. A nga kanakani lezvaku u nga zvi kota ku simama u tsumbeka u tlhela u komba ku Sathani o hemba. Jehovha i tsumbisa ku i ta ku vhuna. (Mah. 13:6) I thomo ga hombe nguvhu a ku tsumbiwa hi Jehovha, a Hosi ya Hombe misaveni ni le tilweni! Makunu, wa zvi wona a ku hikuyini zvi nga zva lisima a ku u tsumbeka ke? A ku tsumbeka zvi hi vhuna ku kaneta mawunwa ya Sathani, hi basisa vito ga Papayi wa hina wa le tilweni, hi tlhela hi seketela a mafumela yakwe. w19.02 5 ¶¶9-10

Jesu i byelile vapizani vakwe a zvikarato lezvi va nga wa ta kumana nazvo; a va alakanyisa cikombiso cakwe, a guma a va kuca lezvi: ‘Tiyani hlanha!’ (Joh. 16:1-4a, 33) Ni loku ku hundzile malembe yo tala, a vapizani va Jesu va simamile ku landzela cikombiso cakwe ca ku vhumela ku xaniseka hi kota ya van’wani, ni ku tiya hlanha. Va wa vhumela ku xaniseka, va vhunana ndzeni ka zvikarato zvo tsalangana. (Mah. 10:33, 34) Ni nyamutlha, hinawu hi kombisa kutiya-hlana hi pimanyisa Jesu. Hi cikombiso, zvi lava ku tiya hlanha kasi ku vhuna vamakabye va hina va xanisiwako hi mifumo hi kota ya kukholwa kabye. Zvikhati zvin’wani va nga vhalelwa na ku nga hi na cigelo. Loku lezvo zvi maheka, hi fanele ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku va vhuna, a ku patsa ni ku va yimela mahlweni ka tihosi. (Filp. 1:14; Mah. 13:19) Hi kombisa kutiya-hlana kambe hi ku simama hi chumayela na hi nga chavi nchumu. (Mit 14:3) A ku fana na Jesu, hi ti yimisele ku simama hi chumayela mahungu ya Mufumo hambu loku a vanhu va hi vhukela kutani ku hi xanisa. w19.01 22-23 ¶¶8-9

Cini ci nga ku vhunako ku nyika mihlamulo yo tiyisa mitlhanganweni? A ca lisima nguvhu ku longisela mutlhangano mun’we ni mun’wani. Loku u ranga u ti vekela mixuvo ya ku ya hlamula u tlhela u ti longisela khwatsi, u ta tiya ku hlamula. (Mav. 21:5) Kasi hi yihi ndlela ya ku longisela khwatsi a mutlhangano? Khati ni khati u lavako ku gondza, sangula hi ku kombela moya wo basa ka Jehovha hi mukhongelo. (Luka 11:13; 1 Joh. 5:14) Hi ku landzela, kuma masemanyana ya cigondzo leco hi timinuto to kari. Hlola a hloko ya mhaka, zvihlokwana zva kona, mifota ni makwadru. Laha u gondzako a ndzimana yin’we ni yin’wani, zama ku lera a mitsalo yi nga kona hi laha u zvi kotako hi kona. Ehleketa hi lezvi u zvi gondzako, u yisa nguvhu kupima ka lezvi u lavako ku hlamula. Loku u ti longisela khwatsi, u ta vhuneka nguvhu, niku zvi ta ku olovela nguvhu a ku hlamula. — 2 Kor. 9:6. w19.01 9 ¶6; 11-12 ¶¶13-15

A kuva Jehovha a pimisele Habhakuka lezvaku a tsala kukarateka kakwe zvi hi gondzisa nchumu wa lisima. A hi faneli ku chava ku byela Jehovha lezvi zvi hi karatako ni lezvi zvi hi kanakanisako. Hi lisine, hi kota ya lirandzo lakwe, i hi ramba lezvaku hi khongela hi mu byela zvontlhe lezvi hi ti zwisako zvona. (Lis. 50:15; 62:8) Habhakuka i tsumbile Jehovha, a Munghana wakwe tlhelo Papayi wakwe, a tlhela a ranga hi yena a maha cokari kasi a tshinela kakwe. A nga karatekangi hi ciyimo cakwe a guma a zama ku ci lulamisa hi yece. Kanilezvi, i no khongela a mu byela lezvi a nga ti zwisa zvona ni lezvi zvi nga mu karata. Leco cikombiso ca ci nene ka hina. Jehovha, a nga Muzwi wa mikhongelo, i hi ramba lezvaku hi kombisa ku ha mu tsumba hi ku khongela ka yena hi mu byela lezvi zvi hi karatako. (Lis. 65:2) Loku hi maha lezvo, hi ta wona lezvi a hlamulisako zvona mikhongelo ya hina. Hi tazwa kubharasara kakwe ko kufumela a cikhati a hi chavelelako ni ku hi kongomisa. (Lis. 73:23, 24) I ta hi vhuna ku hi ci zwisisa khwatsi a ciyimo ca hina, hambu ho lwisana ni tixanisa to kota kwihi. Hakunene, a ku khongela ka Jehovha yin’we ya tindlela ta ti nene ta ku komba lezvaku ha mu tsumba. w18.11 15 ¶2; 16-17 ¶¶5-6

Dhavhidha i wa nga hlawuli vanhu va tanga yakwe basi kasi vava vanghana vakwe. U nga wula vito ga mun’we a nga hi munghana wa hombe wa Dhavhidha? Kuzvilava u alakanya Jonatani. A wunghana ga Dhavhidha na Jonatani hi gona ga gi nene nguvhu ka wunghana gi kumbukiwako lomu ka Bhibhiliya. Kanilezvi, u wa zvi tiva ku Jonatani i wa hundza Dhavhidha hi cipimo ca 30 wa malembe ke? Maku hikuyini va nga hi vanghana va hombe? Hi ku vontlhe va wa kholwa ka Nungungulu. Va wa kombisana cichavo kambe ni ku va wa ma nyika lisima a matshamela ma nene ya mun’wani, yo kota kutiya-hlana loku va ku kombisileko a cikhati va ngalwa ni valala va Nungungulu. (1 Sam. 13:3; 14:13; 17:48-50; 18:1) A ku fana na Dhavhidha, hinawu hi nga ‘xalala’ nguvhu loku hiva vanghana va lava va randzako Jehovha va tlhela va kholwa kakwe. Kiera, a tirelako Nungungulu hi malembe yo tala, i li: “Ndzi maha wunghana ni vanhu va midhawuko yo hambanahambana va nga misaveni yontlhe.” Loku wenawu u maha lezvo, u ta zvi wona hi wece lezvi a Bhibhiliya ni moya wo basa zvi hi vhunisako zvona kasi hiva ngango mun’we wa vakhozeli va Jehovha misaveni yontlhe. w18.12 23-24 ¶¶11-13

A wubhayi lego gi nga patsa zviwonho zvo kota pele (wukwambati), vanhu va hlengelako masango na va nga chadhangi, kuhlengela masango ni wanuna-kuloni kutani wasati-kuloni, kuhlengela masango ni cihari, ni munhu a tsikako loyi a nga chadha naye a ya hlengela masango ni mun’wani. Hi cikombiso, loku a wanuna a chadhileko a hlengela masango ni wasati mun’wani, a sati wakwe a nga hlawula ku mu tsika kutani ku simama naye. Wona lezvaku Jesu a nga te loku a munhu a chadhileko a maha wubhayi, loyi a nga hiko na nandzu i fanele ku tsika loyi a nga wonha. Hi cikombiso, a sati a nga hlawula ku simama a hanya ni nuna wakwe hambu loku a mahile wubhayi. Hikuyini? Hi ku zva koteka ku na a ha mu randza, na a ti yimisele ku mu tsetselela kambe ni ku tlhela va tirisana kasi a wukati gabye gi famba khwatsi. A cin’wani, hi ku loku o tsikana naye a guma a nga ha chadhi, i wa tava ni zvikarato zvo kari. Hi cikombiso, i ta zvi kumisa kuyini zvo ti hanyisa? Hi mani a to mu khatalela hi tlhelo ga masango? Kona a nga tafa hi ciwundza ke? A vana vabye ke, va ta hanyisa kuyini loku vona va tsikana? (1 Kor. 7:14) Zva dlunyateka ku loku a nuna kutani sati a hlawula ku tsikana ni munghana wakwe wa wukati i tava ni zvikarato zva hombe. w18.12 12 ¶¶10-11

A cikombiso ca wunharu hi leci: Jehovha wa venga lezvi zvi nga lulamangiko kutani zvo biha. (Isa. 61:8) Lisine lezvaku yena wa zvi tiva ku zva tshuka zvi hi karatela ku maha zva zvi nene hakuva a hi mbhelelangi. Hambulezvo, i lava ku hi venga zvo biha, a ku fana na yena. Loku hi ehleketa hi leci ci mahako Jehovha a venga zvo biha, zvi ta hi vhuna ku pimanyisa mawonela yakwe zvi tlhela zvi hi nyika ntamu wa ku nga mahi zvo biha. Loku hi gondza ku venga zvo biha, zvi ta hi vhuna ku pola ku a zvilo zvo kari zvi bihile hambu loku a Bhibhiliya gi nga wulawuli hi zvona hi kukongoma. Hi cikombiso, ku ni makinela yo kala ku hlazveka ma vitaniwako ku i lap dancing ma ya ku ma tiveka nguvhu inyamutlha. A vokari va ma wonisa ku a zvi fani ni ku hlengela masango. Hikwalaho, va ti byela ku a gi bihangi kinela lego. Kanilezvi, ku ngava lezvaku hakunene Jehovha i zvi wonisa zvezvo? U nga rivali lezvaku Jehovha i venga wubihi gontlhe. Hikwalaho a hi ti hambaniseni ni cihi ci bihileko hi ku gondza kuva vanhu vo ti khoma ni ku venga lezvi Jehovha a zvi vengako. — Rom. 12:9. w18.11 29 ¶¶11-12

A citsumbiso leco ci nga ka Habhakuka 2:4 ca lisima nguvhu laha ka kuza mupostoli Pawule a ci kumbuka makhati manharu ka mapapilo yakwe! (Rom. 1:17; Gal. 3:11; Mah. 10:38) Hi nga tiyiseka lezvaku kani cikarato muni hi kumanako naco, loku hi tsumba Jehovha hi ta wona zvitsumbiso zvakwe na zvi tatiseka. Jehovha i lava lezvaku hi veka kupima ka lezvi hi rindzelako ku zvi kuma cikhatini ci tako. A bhuku ga Habhakuka gi hi gondzisa zvilo zva lisima nguvhu masikwini lawa yo gumesa. Jehovha i va tsumbisa wutomi ga pindzukelwa vontlhe vanhu vo lulama lava va mu tsumbako. Hikwalaho, kani zvikarato muni hi lwisanako nazvo, a hi yeni mahlweni hi mu tsumba nguvhu Nungungulu. Lezvi Jehovha a nga byela Habhakuka zvi hi tiyisekisa lezvaku i ta hi vhuna a tlhela a hi ponisa. I hi kombela hi lirandzo lezvaku hi mu tsumba hi tlhela hiva ni lihlazva-mbilu hi rindzela cikhati leci yena a sinako a gemile kasi a Mufumo wakwe wu fumela misava. Ka cikhati leco, a misava yi ta tala hi vanhu vo tsaka ni vo rula va khozelako Jehovha. — Mat. 5:5; Mah. 10:36-39. w18.11 19-20 ¶¶15-17

Masikwini ya Jesu, a vokari va nga amukele lisine kusanguleni va gumile va li tsika. Hi cikombiso, andzhako ka loku Jesu a mahile cihlamaliso a gisa vanhu vo tala nguvhu, a vanhu lavo va mu landzele kala ka tlhelo legi gin’wani ga Bimbi ga Galileya. Kanilezvi Jesu i no guma a wula zvilo zvi nga va karata nguvhu, aku: “Loku mu ngagi a nyama ya N’wana wa munhu ni kunwa a nkhata wakwe a mu na wutomi ndzeni ka n’wina.” Wutshan’wini ga ku kombela Jesu lezvaku a va tlhamusela ku zvi wula yini zvezvo, va te: “A timhaka leti ta tshisa; himani wa ku a nga ti ingisela ke?” Kota wuyelo ga kona, ‘a vapizani vo tala va no tlhela ka zvilo lezvi va nga zvi tsikile, a va ha fambangi naye’. (Joh. 6:53-66) Leci ci nga tsakisiko hi ku ku ni vokari masikwini ya hina va tsikileko lisine. Hikuyini? A vokari va no karatiwa hi nchumu wo kari va nga mahelwa kutani wu nga wuliwa hi makabye wo tiveka nguvhu lomu hlengeletanweni. A van’wani va no swireka hi ku nyikiwa wusungukati hi wokari gi seketelwako ka Bhibhiliya, kutani kuva va holovisene ni wokari lomu bandleni. w18.11 10 ¶¶3-5

Loku a hlengeletano yi cica zvokari u kalako u nga zvi zwisisi, ehleketa hi lezvi Kristu a nga rangelisa zvona vanhu va Nungungulu cikhatini ci hundzileko. Masikwini ya Joxuwa ni masikwini ya vapostoli, contlhe cikhati Kristu i nyikile wurangeli ga gi nene kasi ku vhikela vanhu va Nungungulu — lezvi zvi nga tiyisa kukholwa kabye zvi tlhela zvi va vhuna ku hanya hi ku zwanana. (Mah. 13:8) Inyamutlha, a “nandza go tsumbeka ni go tlhariha” gi hi nyika wurangeli hi cikhati caleci hi gi lavako hi cona futsi. (Mat. 24:45) Loku hi wona lezvi Kristu a hi rangelisako zvona, hi ta zvi zwisisa lezvaku i lava ku hi vhuna ku a kukholwa ka hina ku tshama ku tiyile. Kristu i tlhela a hi vhuna ku tshama na hi vekile kupima ntirweni wa kuchumayela, ku nga wona ntiro wa lisima nguvhu wu mahiwako misaveni inyamutlha. — Mar. 13:10. w18.10 19-20 ¶¶13-16

A cikombiso ca ci nene ca kutikoramisa loku a van’wani va hi mahela zvobiha hi nga ci kuma ka 2 Samuweli 16:5-13. Ximeyi, a xaka ga Hosi Sawule, i rukatele Dhavhidha a tlhela a mu vhukela ni malandza yakwe. Loku Dhavhidha i wa no zvi lava, na a nga mu tsikangi Ximeyi a maha lezvo. Kanilezvi i no timisela hi lihlazva-mbilu. I zvi kotisile kuyini ku ti khoma? Loku hi hlola a Lisimu 3, hi wona lezvaku i li tsalile a cikhati leci a n’wana wakwe Absalome a nga mu hlota kasi ku mu daya. Kuve ka cikhati caleco Ximeyi a nga mu vhukela, kanilezvi Dhavhidha i kumile ntamu wa ku simama a nga zvi lavi ku holova ni munhu. Hi ndlela muni? Ka Lisimu 3:4, hi gondza magezu ya Dhavhidha yaku: ‘Ndzi vitana ka Jehovha hi gezu ga mina, yena wa ndzi hlamula.’ Loku hi kari hi mahelwa zvobiha, hi fanele ku khongela a ku fana na Dhavhidha. Loku hi maha lezvo, Jehovha i ta hi nyika moya wakwe wa ku basa kasi hi zvi kota ku timisela. Xana u nga engetela kuva wo ti khoma kutani wo tsetselela loku a wokari a ku mahela zvobiha? Wa kholwa ku Jehovha wa zvi zwisisa zvikarato zva wena niku i ta ku vhuna a tlhela a ku katekisa ke? w18.09 7 ¶¶16-17

Contlhe cikhati hi fanele ku khoma vanhu va lomu cipandzeni ca hina hi wunene ni cichavo. Kasi hi maha lezvo, hi fanele ku va tiva khwatsi. Loku hi famba hi muti ni muti, hi nga rivakelwi ku hi vapfhumba vo kala hi nga rindzelwangi. Hikwalaho, zva lisima nguvhu a ku hi endzela vanhu hi cikhati leci va tova va tlhatlhekile ku bhula na hina. (Mat. 7:12) Hi cikombiso, xana a vanhu va lomu cipandzeni ca wena va zvi randza ku etlela nguvhu kumbheleni ka vhiki? Loku zvi tshamisile lezvo, u nga ha sangula hi lomu maruweni u chumayela kona, ku maha wukustumunyu ga laha kubaseni, kutani ku tlhelela lava u zvi tivako ku va na ni cikhati ca ku mu nga bhula. A vanhu vo tala va tshama na va khomekile, hikwalaho zva lisima ku hi komisa liendzo la hina, nguvhunguvhu ka khati go sangula. (1 Kor. 9:20-23) Loku a vanhu va wona ku ha zvi zwisisa a ku va khomekile, va nga ha zvi tsakela nguvhu a ku bhula na hina ka khati gi to landzela. Loku hi kombisa matshamela ma tako hi ka moya wa Nungungulu, hi tava ‘zvitiri-kulobye ni Nungungulu’ futsi. A nga ha hi tirisa kasi hi vhuna munhu lezvaku a gondza lisine! — 1 Kor. 3:6, 7. w18.09 31-32 ¶¶15-17

A kuva munhu wo olova zvi ku vhunisa kuyini lezvaku u tsaka? A vanhu vo tala va na ni mona niku va leva, ku nga zvilo zvi nga tiselako zvikarato zvo tala. Kanilezvi loku va gondza lisine, va cica va tlhela va ambala a “munhu muswa”. Va gumesa va kombisa ‘zwela wusiwana, ni wunene, ni kutikoramisa, ni kurula, ni lihlazva-mbilu’. (Kol. 3:9-12) Kota wuyelo ga kona, va na ni kurula, va na ni kuzwanana ni van’wani, niku va tsaka. A ku hundza lezvo, a Mhaka ya Nungungulu yi tsumbisa lezvaku a vanhu lavo va taga ‘tshomba ya misava’. (Lis. 37:8-10, 29) Makunu, Jesu i wa lava ku wula yini a cikhati a ngaku lava va rulako “va taga tshomba ya misava”? A vatotilweko va taga tshomba ya misava a cikhati leci va to yi fumela kota tihosi ni vapristi. (Kuv. 20:6) Lava va tsandza-vahlayi va kalako va nga hi na kutsumba ka ku ya hanya le tilweni, va taga tshomba ya misava a cikhati va to nyikiwa thomo ga ku hanya kala kupindzuka laha misaveni. w18.09 17 ¶¶8-9

Jehovha hi yena a zvi kotako ku va ingisela khwatsi van’wani. (Gen. 18:32; Jox. 10:14) Kota cikombiso, lera mabhulo ma nga ka Eksodhusi 32:11-14. Hambu lezvi ka ku Jehovha i wa nga kurumeteki ku ingisela mawonela ya Mosi, i mu tsikile a ti phofula. U wa ta zvi kota ku kombisa lihlazva-mbilu ka munhu wa ku ka khati go kari ive ni mawonela yo soleka, u mu ingisela khwatsi u gumesa u tirisa mawonela yakwe ke? Jehovha i kombisa lihlazva-mbilu, a ingisela vontlhe va khongelako ka yena hi kukholwa. Ti wutise lezvi: ‘Loku Jehovha a ti koramisa laha ka kuza a ingisela vanhu a ku fana ni lezvi a nga mu ingiselisa zvona Abrahama, Rakeli, Mosi, Joxuwa, Manowa, Elija, na Hezekiya minawu a ndzi faneli ku maha lezvo ke? Xana ndzi nga va nyika lisima vamakabye va mina vontlhe hi ku va ingisela ndzi tlhela ndzi tirisa mawonela yabye loku zvi koteka? Ku na ni wokari lomu bandleni kutani laha ngangweni zvi lavako a ku ndzi mu ingisela nguvhu ke? Ndzi ta maha yini ka mhaka leyi?’ — Gen. 30:6; Vala. 13:9; 1 Tih. 17:22; 2 Kro. 30:20. w18.09 6-7 ¶¶14-15

Loku a vanhu lava hi hanyako navo va khatalela gabye basi, zvi nga hi karatela ku simama hi hana. Kanilezvi Jesu i hi alakanyisile lezvaku a milayo yimbiri ya hombe ka yontlhe ku randza Jehovha hi mbilu ya hina yontlhe, muhefemulo wa hina, kupima ka hina ni ntamu wa hina wontlhe ni ku randza muakelani wa hina a ku fana ni lezvi hi ti randzisako zvona. (Mar. 12:28-31) Lava va randzako Jehovha va mu pimanyisa. Jehovha na Jesu va hana. Va hi kuca ku hi va pimanyisa, hakuva va zvi tiva ku lezvo zvi ta hi nyika litsako la lisine. Loku hi hana ka lezvi hi mahelako Jehovha ni muakelani wa hina, hi ta mu dzundza hi tlhela hi vhuneka hina ni van’wani. Hakunene u sina u ti karata kasi u hana ni ku vhuna van’wani, nguvhunguvhu a vamakabye va wena. (Gal. 6:10) Loku u simama ku hana, a vanhu va ta ku bonga va tlhela va ku randza, niku u ta tsaka nguvhu. w18.08 20 ¶¶19-20

Ka Jehovha a hlonge ya munhu, ni tiko gakwe, ni lirimi lakwe a hi zvona zva lisima. Loku hi chava Nungungulu hi tlhela hi maha zvo lulama wa hi tsakela. (Gal. 3:26-28; Kuv. 7:9, 10) Kuzvilava u sina u zvi tiva lezvo. Kanilezvi, ahati loku ku hi lezvaku lomu u nga kula kona kutani laha ngangweni wa n’wina ku ni cihlawulela? Kuzvilava u nga pimisa ku a wa ha hi na cihlawulela. Hambulezvo, xana wa hi ni ndzohwana ya cihlawulela mbilwini ya wena ke? Hambu andzhako ka loku Pedro a vhunile van’wani lezvaku va zvi zwisisa ku Nungungulu a nga na cihlawulela i simamile kuva naco. (Gal. 2:11-14) Makunu, hi nga tsika ku lamula van’wani hi lezvi hi va wonisako zvona hi ndlela muni? Kasi hi pola ku ha hi ni ndzohwana yo kari ya cihlawulela kutani ahihi, hi fanele ku ti hlola. Zvi lava ku hi fananisa mawonela ya hina ni lezvi hi gondzako lomu ka Mhaka ya Nungungulu. (Lis. 119:105) A cin’wani kambe, hi nga wutisa munghana lezvaku ka zviyimo muni a wonako ndzohwana yo kari ya cihlawulela ka hina ke, leyi hi kalako hi nga yi poli ha hoce. (Gal. 2:11, 14) Zva koteka ku hi tolovele ku wona van’wani hi ndlela yo kari, laha ka ku hi nga ha zvi woni ku cihlawulela! w18.08 10-11 ¶¶5-6

Ti wutise lezvi: ‘A van’wani va zvi wona ku ndzi yimile ndzi tiya tlhelweni ga Jehovha? Ndza tizwa matshandza hi ku byela vanhu a ku ndzi Mboni ya Jehovha?’ Hi nga ehleketa hi lezvi Jehovha a ti zwisako zvona loku hizwa tingana a ku byela van’wani lezvaku hi vanhu vakwe! (Lis. 119:46; Mar. 8:38) A ya hava hi ku hambu Timboni to kari ta pimanyisa “a moya wa misava”! Kota wuyelo ga kona, a ku woneki khwatsi a ku hambana kabye ni lava va kalako va nga khozeli Jehovha. (1 Kor. 2:12) “A moya wa misava” wu maha vanhu va ti alakanyela ga vona basi. (Efe. 2:3) Hi cikombiso, hambu lezvi hi kumako wusungukati, a vokari va hlawula ku ambala hi ndlela yo soleka. Va boha tinguwo to manya ni to vangamela, hambu loku vaya mitlhanganweni ya wuKristu. Kutani ku hundzeleta matsemela ni malukela ya misisi. (1 Tim. 2:9, 10) Lezvo zvi maha ku a van’wani zvi va karatela ku tiva ku Timboni ta Jehovha kutani ahihi. — Jak. 4:4. w18.07 23 ¶¶11-12

Hi magezu matsongwani, hontlheni hi vamakabye hakuva hi vana va Adhamu. (Miti. 17:26) Jesu i tlhamusele lezvaku a vapizani vakwe va wa hi vamakabye kambe hi lezvi vontlhe va nga wona Jehovha kota Papayi wabye wa le tilweni. (Mat. 12:50) Niku vontlhe va wa mahile cipandze ca ngango wa Nungungulu va tlhela va bohana hi lirandzo ni kukholwa. Lezvo hi zvona zvi nga maha ku a vapostoli va vitana maKristu-kuloni lezvaku vamakabye ka mapapilo yabye ma ngaya mabandleni. (Rom. 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Joh. 3:13) Andzhako ka loku Jesu a byelile vapizani vakwe lezvaku va fanele ku wonana kota vamakabye, i tlhelile a khanyisa lezvaku va fanele ku ti koramisa. (Mat. 23:11, 12) A matshandza ma wata ma avanyisa vapostoli. Niku a cikhati leci Jesu a nga hi laha misaveni, a vanhu va wa hi ni matshandza nguvhu hi kota ya hlonge yabye. A vaJudha vo tala va wa alakanya lezvaku va wa hi va lisima ku hundza van’wani hi kota ya lezvi va nga hi vana va Abrahama. Kanilezvi Johani Mubhabhatisi i va byelile lezvi: ‘Nungungulu i na ni ntamu ku vhuxela Abrahama a vanana hi maribye lawa.’ — Luka 3:8. w18.06 11 ¶¶8-9

Loku a munhu a hi zangarisa hi ku phindaphinda, ha sangula hi ku ehleketa na hi nga se wulawula ke? Wa zvi kota ku ti khoma loku va ku zangarisile ke? (Mav. 10:19; Mat. 5:22) Loku a wokari a ranga a ku vhuka, u nga tsutsumeli ku zangara kanilezvi tsika Jehovha a kombisa a zanga yakwe. (Rom. 12:17-21) Zvi wula yini lezvo? Wutshan’wini ga ku zangara, hi rindzela Jehovha hi lihlazva-mbilu kasi a lulamisa zvikarato zva hina hi cikhati ci faneleko. Loku hi zama ku ti photela wutshan’wini ga ku cuwuka Jehovha, hi tava hi nga mu kombisi cichavo. Xana, ha landzela khwatsi a zvileletelo zva zviswa lezvi Jehovha a hi nyikako? A hi faneli ku simama ku maha zvilo na hi ti byela ku a kale hi wa zvi mahisa lezvo. Wutshan’wini ga lezvo, hi fanele ku tekela ku landzela zvileletelo zviswa lezvi Jehovha a hi nyikako hi ku tirisa hlengeletano yakwe. (Mah. 13:17) A cin’wani hi fanele ku ti wonela ku “nga mahi zvo hundza lezvi zvi tsalilweko”. (1 Kor. 4:6) A cikhati hi landzelako khwatsi a zvileletelo zva Jehovha, ho simama ku cuwukela yena hi ku mu tsumba. w18.07 13-14 ¶¶17-18

Laha hi yako hi buvha kota maKristu, hi ta engetela ku ma nyika nguvhu lisima a matshinya ya milayo. A milayo yi tolovela ku tirisiwa ka zviyimo zvo kongoma, kanilezvi a matshinya ya milayo ma tirisiwa ka zviyimo zvo hambanahambana. Hi cikombiso, a n’wanana a nga zvi zwisisi ku hikuyini zvi nga ni mhango a ku maha wunghana ni vanhu va kubiha. Hikwalaho a vapswali va fanele ku yimisa milayo kasi ku mu vhikela. (1 Kor. 15:33) Kanilezvi laha n’wanana loye a yako a buvha, i gondza ku maha zvilo na a ti seketela ka matshinya ya milayo ya Bhibhiliya. A matshinya lawo ma mu vhuna ku hlawula vanghana va va nene. (1 Kor. 13:11; 14:20) Laha hi yako hi maha zviboho na hi ti seketela ka matshinya ya milayo ya Bhibhiliya, a livhalo la hina li ta engetela kutsumbeka. Ni ka cihi ciyimo hi ta zvi zwisisa khwatsi lezvi Nungungulu a lavako ku hi maha. Hi na ni zvontlhe zvi lavekako kasi hi maha zviboho zvi tsakisako Jehovha. Lomu ka Bhibhiliya, hi kuma milayo ni matshinya ya milayo ma hi vhunako ‘ku mbhelela, hi longiselelwa a mitiro yontlhe yo saseka’. — 2 Tim. 3:16, 17. w18.06 19 ¶14; 19-20 ¶¶16-17

Ka mufananiso wakwe wa muSamariya wa mu nene, Jesu i kombile ku a muSamariya a nga gondzisa vaJudha lezvi zvi wulako zvona a ku randza muakelani. (Luka 10:25-37) Na a nga se tlakukela tilweni, Jesu i byelile vapizani vakwe lezvaku va chumayela ‘le Judhiya gontlhe, ni le Samariya, ku kala le magemeta-musi ya misava’. (Miti. 1:8) Kasi va maha lezvo, a vapizani va Jesu va wa fanele ku hlula matshandza ni cihlawulela leci va nga hi naco. Jesu i wulawulile makhati yo tala hi matshamela ma nene ya vanhu va matiko man’wani, niku lezvo zvi longisele vapizani vakwe lezvaku va chumayela ka matiko wontlhe. Hi cikombiso, i dzundzile a nduna ya zana ya tiko gin’wani leyi yi nga hi ni kukholwa ka hombe. (Mat. 8:5-10) Laha Jesu a nga hi le Nazareta, a tikweni gakwe ga mabeleko, i no tlhamusela lezvi Jehovha a nga va vhunisile zvona a vamatiko, vo kota muKhanani loyi a nga hi noni ya le Serapita ni muSiriya waku hi Namani. (Luka 4:25-27) Jesu i chumayele muSamariya kambe a tlhela a mbheta masiku mambiri le Samariya hi kota ya lezvi a vanhu va nga kombisa ku tsakela mahungu yakwe. — Joh. 4:21-24, 40. w18.06 11 ¶¶10-11

Mupostoli Pawule i fananisile maKristu ni masochwa. Phela hi lomu ka kulwa yimpi! A yimpi ya hina a hi ya kulwa ni vanhu; ya kulwa na Sathani ni madhimoni. Vata na valwa hi malembe yo tala niku va zvi kota nguvhu kulwa. Hikwalaho zvi nga ha wonekisa ku khwatsi a hi nge hluli yimpini leyo, nguvhunguvhu loku ha hi vaswa. A vaswa va nga zvi kota ku hlula valala lavo va ntamu ke? Ina va nga zvi kota, niku va hlula! Hikuyini hi wulako lezvo? Hi lezvi va nyikwako ntamu hi Jehovha. Niku a ku fana ni masochwa ma nga trenariwa khwatsi, va ‘hloma matlhari wontlhe ya Nungungulu’ kasi va longa kulwa. (Efe. 6:10-12) A cikhati leci Pawule a nga tirisa mufananiso lowu, kuzvilava i wa alakanya lezvi a masochwa ya vaRoma ma nga hlomisa zvona loku maya yimpini. — Miti. 28:16. w18.05 21 ¶¶1-2

A cigelo-tshinya ci hi mahako ku hi chumayela ku fela ku dhumisa Jehovha ni ku basisa vito gakwe mahlweni ka vanhu. (Joh. 15:1, 8) Hambulezvo, a vito ga Nungungulu gi sina gi basile! A ku na nchumu hi nga wu mahako kasi ku gi maha gi basa ku hundza lezvi gi nga zvona. Makunu, hi gi basisisa kuyini a vito ga Nungungulu a cikhati hi chumayelako? Wona lezvi muphrofeti Isaya a nga wula. I te: ‘Jehovha wa tiyimpi mu ta nga mu chava kota loyi a basileko.’ (Isa. 8:13) Hi basisa a vito ga Nungungulu, Jehovha, a cikhati hi gi wonako kota gona ga hombe a ku hundza mavito wontlhe ni cikhati hi vhunako van’wani lezvaku va zwisisa ku i vito gi basileko. Hi cikombiso, a cikhati hi gondzisako vanhu a lisine xungetano hi matshamela yo hlamalisa ya Jehovha ni kungo gakwe xungetano hi vanhu ga ku hanya kala kupindzuka Paradhiseni, hi va vhuna ku va tiva lezvaku zvontlhe zvilo zvo biha lezvi Sathani a nga wula xungetano hi Jehovha mawunwa. (Gen. 3:1-5) Hi basisa a vito ga Nungungulu kambe a cikhati hi vhunako vanhu lezvaku va tiva ku Jehovha hi yena a ringanelwako hi ‘ku amukela kukhesiwa ni kudhumiswa ni ntamu’. — Kuv. 4:11. w18.05 10 ¶¶3-4

A cigelo ca lisima nguvhu ka zvontlhe ca kuva u ti vekela mixuvo ya moya ku bonga Jehovha hi lirandzo lakwe ni lezvi a hi mahelako. Wena muswa, ehleketa hi zvontlhe lezvi Jehovha a ku nyikako: Wutomi, a kukholwa, a Bhibhiliya, a bandla, ni kutsumba ka ku hanya kala kupindzuka Paradhiseni. A ku ti vekela mixuvo ya moya i ndlela yo komba Jehovha lezvaku wa mu bonga hi zvontlhe lezvo. Lezvo zvi ku maha u tshinela nguvhu ka yena. Laha u sangulako ku tatisa mixuvo leyo, wo sangula ku ti vekela tshala ga mitiro yo saseka mahlweni ka Jehovha. Lezvo zvi maha ku a wunghana ga wena na yena gi tiya nguvhu. Mupostoli Pawule i tsumbisile aku: ‘Nungungulu a hi loyi a nga lulamangiko wo kala a rivala a mitiro ya n’wina, ni lirandzo leli mu nga li kombisa vitweni gakwe.’ (Mah. 6:10) U nga tsiki ku ti vekela mixuvo ya moya uku “ndza hi n’wanana.” Yi kona mixuvo u yi wonako ku u nga ti vekela u tlhela u lwela ku yi tatisa ke? — Filp. 1:10, 11. w18.04 28 ¶¶5-6

A maKristu yo sangula ma wa hanya Mufun’weni wa Roma, lomu a vanhu va kona va nga hi ni matshandza hi milayo ya tiko, ni maxuxela ya timhaka, ni kutlhatlheka loku va nga hi nako. Kanilezvi, a kutala ka mitiro yo bindza mufun’weni lowo yi wa mahiwa hi tikhumbi. Kuve ni cikhati laha a 30 pursento ya vanhu Mufun’weni wa Roma va nga hi tikhumbi. Zvi te dlunya ku a mahungu ya ku wulawula hi wukhumbi ni kutlhatlheka ma wa va tsakisa nguvhu a vanhu va nyalidede, a ku patsa ni maKristu. Mupostoli Pawule i wa tolovela ku wulawula hi kutlhatlheka. Kanilezvi a hi ku khwatsi i wo zama ku lulamisa zvikarato zva tiko legi, zvi nga lezvi a vanhu vo tala va nga zvi lava. Pawule ni maKristu-kuloni va wa ti karatela ku gondzisa vanhu a mahungu yo saseka ya Mufumo wa Nungungulu ni ku va vhuna ku zwisisa a lisima la muphahlo wa Kristu Jesu. Pawule i kombile maKristu-kuloni laha ma nga wa ta ku kuma kona kutlhatlheka ka lisine. w18.04 9 ¶¶1-2

Ka wusiku legi Jesu a nga khon’wa a guma a dawa hi mandziko wa kona, i byelile Pedro a magezu lawa laha hehla. Pedro ive mun’we wa lava va nga rangela a bandla go sangula ga wuKristu. (Gal. 2:9) I tiyisile vamakabye hi lezvi a nga tiya hlanha a zvi maha ka Pentekosta ni lezvi a nga simama a zvi maha andzhako ka lezvo. Andzhako ka loku a tirile hi malembe yo tala, i tsalele vamakabye aku: ‘Ndzi tsalile a timhaka leti ti tsongwani . . . kasi ku mu khongotela ni ku maha wukustumunyu lezvaku a tipswalo ti nene ta Nungungulu hi leti. Yimani muku nde ka tona.’ (1 Ped. 5:12) A mapapilo ya Pawule ma tiyisile vamakabye masikwini yakwe, niku ma ha hi tiyisa ni nyamutlha laha hi rindzelako a kutatiseka ko mbhelela ka zvitsumbiso zva Jehovha! — 2 Ped. 3:13. w18.04 18 ¶¶12-13

A vanhu va lava ku chusiwa ku wula ni ku hlawula lezvi va zvi lavako; va tlhela va hanyisa lezvi va zvi lavisako zvona. Kasi ku kuma kutlhatlheka, a vanhu va maha zvitereka va tlhela va vhukela mufumo. Kanilezvi a va ku kumi. A kutala ka zvikhati, lezvi va mahako zvo engetela a kuxaniseka zvi tlhela zvi dayisa vanhu vo tala. Hosi Solomoni i wulile mhaka yo tiya ka Mutshawuteli 8:9, laha a ngaku: ‘A mun’we a fumela mun’wani a mu yisa khombyeni.’ Ka mutsalo wa nyamutlha, Jakobe i tlhamusele lezvi hi faneleko ku maha kasi hi kuma litsako la lisine. A nayo wu mbheleleko wuta hi ka Jehovha, loyi a zvi tivako khwatsi lezvi zvi lavekako kasi hiva ni litsako la lisine. Jehovha i wa mu nyikile kutlhatlheka ka lisine Adhamu na Evha a tlhela a va nyika zvontlhe zvi nga laveka kasi va tsaka. w18.04 3 ¶¶1-3