Abril

Jesu i kombisile lirandzo la hombe hi ku nyikela wutomi gakwe hi kuzvirandza hi kota ya hina. (Joh. 15:13) Hi nga ta tshuka hi zvi kota ku hakhela a lirandzo leli Jehovha na Jesu va li kombisileko hi hina. Kanilezvi hi kombisa kubonga hi mahanyela ya hina ya siku ni siku. (Kol. 3:15) A vatotilweko va yi nyika nguvhu lisima a hakhelo ya kutlhatlhisa hakuva yi vhulula ndlela ya ku a kutsumba kabye ko saseka ku tatiseka. (Mat. 20:28) Hi kota ya kukholwa kabye ka muphahlo wa Kristu, Jehovha i va wona kota valulamileko, a va amukela kota vana vakwe. (Rom. 5:1; 8:15-17, 23) Lava va tiyivhu tin’wani vonawu va yi bonga a hakhelo ya kutlhatlhisa. Kota lezvi va kholwako ka muphahlo wa Kristu, va na ni livhalo li basileko mahlweni ka Nungungulu va tlhela vava ni kutsumba ka ku ‘huma kuxanisekeni ka hombe.’ (Kuv. 7:13-15) A vatotilweko ni lava va tiyivhu tin’wani va kombisa ku va bonga hakhelo ya kutlhatlhisa hi kuva kona Cialakanyisweni lembe ni lembe. w22.01 23 ¶¶14-15

Jesu i karatekile hi lezvi va nga mu lumbeta a kuza va mu daya. I wa lumbetiwa lezvaku i rukatele, vaku a nga na cichavo hi Nungungulu ni vito gakwe. (Mat. 26:64-66) A mhaka leyi yi wa mu pandza mbilu laha ka kuza a xuva ku a Papayi wakwe a mu ponisa a nga kumani ni ciyimo leco co dhanisa. (Mat. 26:38, 39, 42) Jesu i wa fanele ku hayekiwa laha mhandzeni kasi ku tlhatlhisa vaJudha ka ciruko co kari. (Gal. 3:10, 13) Va wa hi ni ciruko leco hakuva va wa tsumbisile ku va ta ingisa a Nayo wa Nungungulu, kanilezvi va wa nga wu ingisi. A ciruko leco, va wa tlhatekela ka ciwonho leci va nga hi naco kota vana va Adhamu. (Rom. 5:12) A Nayo wa Nungungulu wu wa wula lezvaku loku munhu a maha ciwonho leci a ringanako kufa, i wa fanele ku dawa. Ka zvikhati zvin’wani a cirumbi cakwe ci wa guma ci hayekiwa laha mhandzeni. (Deut. 21:22, 23; 27:26) Hikwalaho, lezvi Jesu a nga hayekiwa laha mhandzeni, hambu lezvi yena a nga ingisa Nayo, zvi mahile ku zvi koteka ku a vaJudha va tlhatlhisiwa va tlhela va vhuneka hi muphahlo wakwe, hambu lezvi va nga mu ala. w21.04 16 ¶¶5-6

Hi nga alakanyela lezvi zvi nga maheka ka siku go gumesa ga Jesu! A masochwa ya vaRoma, ma mu bile zva ku Sathani i n’wanana. (Mat. 26:52-54; Joh. 18:3; 19:1) Va mu bile hi cisephu ci nga mu bayisela zvo tshisa nguvhu, va guma va mu belekisa mhandze yi mu ronyingela zvilondza lezvi zvi nga kari zvi chililika nkhata. I no sangula ku rorovisa sinya leyo kasi a famba nayo laha va ngaya mu belela kona. Na va nga seya kule, a masochwa ya Roma ma no kurumeta wanuna wo kari a nga hundza hi ndlela lezvaku a mu rwalela mhandze leyo. (Mat. 27:32) A cikhati a nga chikela laha va nga mu dayela kona, va no belela mandla ni mikondzo yakwe laha mhandzeni. Laha va nga nyimisa mhandze, a pezo ya miri wakwe yi no handzula zvilondza zvi engetela ku kula. A vanghana vakwe va no bayiseka, a mamani wakwe a rila, a varangeli va vaJudha va ku kho va mu poyilela. (Luka 23:32-38; Joh. 19:25) Lezvi va nga mu vekisile zvona laha mhandzeni zvi wa maha ku zvi mu karatela nguvhu a ku hefemula. I no xaniseka hi tihora to tala. I wa zvi tiva ku i tsumbekile kala magumo, a guma a khongela ka Jehovha hi khati go gumesa, a koramisa hloko afa. (Mar. 15:37; Luka 23:46; Joh. 10:18; 19:30) Vasan’wina, a kufa hi kutsongwani-kutsongwani! Hi nga wona a fela legi go bayisa, ni ga tingana! w21.04 16 ¶4

Jesu i bhulile ni vapostoli vakwe va 11 vo tsumbeka xungetano hi zvivhumelwano zvimbiri — ku nga civhumelwano ciswa ni civhumelwano ca Mufumo. (Luka 22:20, 28-30) A zvivhumelwano lezvo zvi vhululile ndlela ya ku a vapostoli lavo ni vanhu van’wani va ntsengo wutsongwani vava tihosi ni vapristi le tilweni. (Kuv. 5:10; 14:1) A misalela ya vatotilweko, lava va nga ka zvivhumelwano lezvi zva zvimbiri, hi vona voce va ringanako kuga pawa ni kunwa vhinyo Cialakanyisweni. Jehovha i va nyikile kutsumba ko hlamalisa — a ku hanya wutomi ga kungafi ni kungaboli le tilweni, va fuma zvin’we na Jesu ni vatotilweko-kuloni, niku a ku hundza zvontlhe, va tava zvin’we na Jehovha Nungungulu! (1 Kor. 15:51-53; 1 Joh. 3:2) A vatotilweko va zvi tiva lezvaku va fanele ku simama va tsumbekile kala vafa. — 2 Tim. 4:7, 8. w22.01 21 ¶¶4-5

Laha Jesu a nga belelwe kona a cikhati a nga dawa, ku wa hi ni zvigevenga zvimbiri. (Luka 23:40, 41) A cin’we ca kona, ci no hundzuluka ci byela Jesu, ciku: “Ndzi alakanye a cikhati leci u to nghena Mufun’weni wa wena.” (Luka 23:42) Lezvi Jesu a nga tiva ku a Papayi wakwe i na ni tipswalo, i no tsumbisa cigevenga leco ci nga kari cifa lezvaku ci tava paradhiseni. (Lis. 103:8; Mah. 1:3) Jehovha i tshama a longile ku hi tsetselela ni ku hi mahela wuxinji loku hi ti sola ka zvilo zvo biha lezvi hi zvi mahileko hi tlhela hi kholwa ku Jehovha i ta hi tsetselela hi ku tirisa nkhata wa Jesu lowu a halatileko. (1 Joh. 1:7) A vokari zva va karatela ku kholwa ku Jehovha a nga va tsetselela zviwonho lezvi va zvi mahileko. Loku u tshuka u ti zwisa lezvo, ehleketa hi mhaka leyi: Lezvi Jesu a nga kombisa wuxinji ka cigevenga leci ci nga sangula ku kombisa kukholwa a cikhati a nga hi kusuhani ni kufa, Jehovha a nga tsandzeka ku va mahela wuxinji a vakhozeli vakwe vo tsumbeka, lava va mahako zvontlhe zvi nga ntan’wini wabye kasi ku ingisa zvileletelo zvakwe ke? — Lis. 51:1; 1 Joh. 2:1, 2. w21.04 9 ¶¶5-6

Jesu i mahile zvotala nguvhu hi kuva a tsumbekile kala afa. Co sangula, i kombile lezvaku Sathani wa hemba. I kombile lezvaku a munhu wo mbhelela a nga tsumbeka hi kumbhelela hambu loku Sathani o maha yini. Ca wumbiri, Jesu i nyikele wutomi gakwe kasi ku ponisa vanhu. Lezvi a ngafa zvi maha ku a vanhu vo kala ku mbhelela va kumeka na va lulamile mahlweni ka Nungungulu zvi tlhela zvi vhulula ndlela ya ku va kuma wutomi ga pindzukelwa. Ca wunharu, i kombile lezvaku Jehovha i Hosi ya yi nene a tlhela a basisa vito ga Papayi wakwe. Siku ni siku a hi gi woneni kota siku go gumesa ga ku hi tsumbeka ka Jehovha! Loku hi maha lezvo, ni loku zvi lava ku hifa, hi tava ni hlanha wa ku wula ku: “Jehovha, ndzi mahile zvontlhe zvi nga ntan’wini wa mina kasi ndzi tsumbeka ka wena, ndzi komba ku Sathani o hemba, ndzi yimela wuhosi ga wena, ndzi tlhela ndzi basisa vito ga wena!” w21.04 12 ¶¶13-14

Jesu i no lumbetiwa a tlhela a lamuliwa na a nga wonhangi nchumu; a poyilelwa, a biwa hi ndlela ya xapi, a guma a belelwa laha mhandzeni ya hlomulo. A cikhati va nga mu belela, a zvipikiri zvi no bhoxa mandla ni mikondzo yakwe zvi nghena zvi huma hi seno. Khati ni khati a nga hefemula kutani ku vhulula nomu a wula nchumu, zvi wa bayisa zva tanani mu ta wona. Kanilezvi, zvi no boha ku a wulawula, hakuva ku wa hi ni zvilo zva lisima a nga fanele ku wula. Hakunene hi gondza zvilo zva lisima nguvhu ka magezu yo gumesa ya Jesu! Ma hi alakanyisa lezvaku hi fanele ku tsetselela van’wani hi tlhela hi tsumba ku Jehovha i ta hi tsetselelawu. Hi ni thomo ga kuva ngangweni wa vamakabye va tshamako va longile ku hi vhuna. Kanilezvi, loku hi lava ku vhuniwa zvi lava ku hi va kombela ku va hi vhuna. Ha zvi tiva kambe ku Jehovha i ta hi vhuna ku timisela ni cihi cikarato hi kumanako naco. Hi gondza ku zva lisima kambe a ku siku ni siku hi hanyisa ku khwatsi i siku go gumesa ga ku hi tsumbeka ka Jehovha, na hi tiyiseka lezvaku loku hifa, a wutomi ga hina gi hlayisekile mandleni ya Jehovha. w21.04 8 ¶1; 13 ¶17

A ku landzela khwatsi a nkondzo wa Jesu zvi hi yisa wutomini ga pindzukelwa. Laha a jaha go kari go ganya gi nga wutisa Jesu a ku zvini gi nga fanele ku maha kasi gi kuma wutomi ga pindzukelwa, i no mu hlamula lezvi: “Tana u ta ndzi landzela.” (Mat. 19:16-21) Jesu i byelile vaJudha vo kari va nga kala va nga kholwi a ku hi yena Kristu, aku: “A tiyivhu ta mina . . . ta ndzi landzela. Ndza ti nyika wutomi ga pindzukelwa.” (Joh. 10:24-29) Hi kombisa kukholwa ka Jesu hi ku maha lezvi a nga gondzisa ni ku maha. Loku hi maha lezvo, hi tava ndleleni ya ku kuma wutomi ga pindzukelwa. (Mat. 7:14) Kasi hi zvi kota ku landzela khwatsi a nkondzo wa Jesu, hi fanele ku mu tiva. A “ku tiva” Jesu a zvi gumesi, zvilo hi faneleko ku simama hi zvi maha. Zvi lava ku siku ni siku hiya hi mu tiva khwatsi — hi gondza matshamela yakwe, mawonela yakwe, ni milayo yakwe. Kani hi ni cikhati muni na hi hi lisineni, hi fanele ku simama hi “tiva” Jehovha ni N’wana wakwe Jesu. w21.04 4 ¶¶9-10

Pawule i wa tshuka a karateka nguvhu loku a alakanyela lezvi a nga maha na a nga seva muKristu. I ti vitanile ku “muwonhi wa hombe ku hundza vontlhe”, niku zva zwala a kuva a ti zwisile lezvo! (1 Tim. 1:15) Na a nga seva muKristu, i hlongolisele maKristu yi nga chayi. A ma hlota ka dhoropa ni dhoropa, a yokari a ma vhalelisa paxweni, a man’wani a seketela ku a ma dawe. (Miti. 26:10, 11) U alakanya ku Pawule i wa ti zwisa kuyini loku a tshuka a tlhangana ni muswa wo kari, loyi a vapswali vakwe va nga dawa hi kota ya yena? I wa tizwa nandzu hi zviwonho zvakwe. Kanilezvi, i wa zvi tiva ku lezvi zvi nga hundza, zvi hundzile. I wa kholwa ku Jesu i fele yena, a tsala na a nga kanakani, aku: “Hi kota ya tipswalo ta Nungungulu ndzi lezvi ndzi nga zvona.” (1 Kor. 15:3, 10) Hi gondza yini? Kholwa lezvaku Jesu i fele wena a tlhela a vhulula ndlela ya ku wena uva ni wunghana ga hombe na Jehovha. (Miti. 3:19) A ca lisima ka Jehovha hi lezvi hi mahako zvezvi, ni lezvi hi to zvi maha; a nga na mhaka ni zvihoxo lezvi hi zvi mahileko kale. — Isa. 1:18. w21.04 23 ¶11

Hambu lezvi ka ku a kutala ka vaJudha masikwini ya Jesu va wa nga rindzeli ku Mesiya a dawa, a Mitsalo yi wa sina yi phrofetile zvokari mhakeni leyi. Yi wa sina yi wulile lezvi: ‘I nyikele kuhanya kakwe kufeni, a hlayiwa zvin’we ni vahambunyeti, hambu lezvi a nga rwala a zviwonho zva vanyingi, a kombelela vahambunyeti.’ (Isa. 53:12) Hi kota ya ciphrofeto leci, a vaJudha va wa nga hi na cigelo ca ku nga mu landzeli Jesu hi lezvi a nga dayiswa ku khwatsi muwonhi. Ka Kanelo yakwe ya le Citsungeni, Jesu i tlharihisile lava va nga mu ingisela lezvaku a vokari va wa ta va ‘lumbeta kubiha kontlhe’. (Mat. 5:11) A n’winyi wa mawunwa wontlhe lawa hi Sathani. I kucetela valala lezvaku va hangalasa mawunwa kasi ku chakisa vontlhe lava va randzako lisine. (Kuv. 12:9, 10) A hi faneli ku kholwa mawunwa lawa ma hangalasiwako hi valala va hina. Hi nga tshuki hi chava ku khozela Jehovha hi kota ya mawunwa lawo, ne hi nga ma tsiki ma hehla kukholwa ka hina. w21.05 12 ¶14, ¶16

Vhuna cigondzani ca wena lezvaku ci tsumba Jehovha. Jesu i tiyisekisile a vapizani vakwe lezvaku Jehovha i ta va vhuna hi ku wa va randza. (Mat. 10:19, 20, 29, 30) Wenawu tiyisekisa loyi u gondzako naye lezvaku Jehovha wa mu randza. U nga mu vhuna ku tsumba Jehovha hi ku khongela naye xungetano hi mixuvo yakwe. Franciszek, a tshamako le Polônia, i wula lezvi: “A mugondzisi wa mina i wa tolovela ku kumbuka mixuvo ya mina ka mikhongelo yakwe. A cikhati ndzi nga wona lezvi Jehovha a nga hlamulisa zvona a mikhongelo ya mugondzisi wa mina, minawu ndzi no tekela ku sangula ku khongela. A cikhati zvi nga lava ku ka ntiro wa mina wa wuswa ndzi kombela cikhati ca kuya mitlhanganweni ni gotsovanyanweni, ndzi ci wonile a civhuno ca Jehovha.” Jehovha wa khatala nguvhu hi zvigondzani zva hina zva Bhibhiliya. Wa tsaka nguvhu hi lezvi a maKristu ma kululako ma n’watseka na ma vhuna vanhu lezvaku va maha wunghana naye, niku wa ma randza nguvhu hi lezvi ma zvi mahako. (Isa. 52:7) Loku u nga hi na cigondzo zvezvi, u nga vhuna zvigondzani zva vahuweleli van’wani lezvaku zvi kula zvi bhabhatiswa hi ku famba navo mu ya fambisa zvigondzo zvabye. w21.06 7 ¶¶17-18

Hi nga kombisa ku ha gi nyika lisima a thomo ga kuva ni Mhaka ya Nungungulu hi ku yi lera hi kukhandzakanya. Hi fanele ku ti vekela siku ni cikhati ca ku lera ni ku gondza Bhibhiliya; hi nga mahi lezvo loku hi hi ni cikhati basi. Loku hi maha lezvo hi kukhandzakanya, a kukholwa ka hina ku ta tshama na ku tiyile. Hina hi na ni kukholwa ko tiya ku seketelwako ka Mhaka ya Nungungulu, a hi fani ni ‘titlhari ni lava va gondzileko nguvhu’ va tiko legi. (Mat. 11:25, 26) A ku gondza Mitsalo yo basa, zva hi vhuna ku tiva ku hikuyini a ciyimo laha misaveni ci yako ci bindza, hi tiva ni lezvi Jehovha a to maha kasi ku ci lulamisa. Hikwalaho, a hi simameni ku tiyisa kukholwa ka hina hi tlhela hi vhuna vanhu vo tala hi laha zvi kotekako hi kona a ku va kholwa lezvaku a zvilo zvontlhe zvi no vangiwa hi Jehovha. (1 Tim. 2:3, 4) A hi ci rindzeleni hi mahlo yo pswhuka kambe a cikhati leci a vanhu vontlhe va hanyako laha misaveni va to tlakusa magezu va dhumisa Jehovha va wula lezvi zvi nga ka Kuvhululelwa 4:11, vaku: “Jehovha Nungungulu wa hina, wena wa ringanelwa hi ku . . . kudhumiswa . . . hakuva hi wena u nga vanga zvilo zvontlhe.” w21.08 19 ¶¶18-20

Kota varisi, a madhota ma na ni wutihlamuleli ga ku nyika wusungukati loku zvi laveka. Ma fanele ku ti karatela ku nyika wusungukati gi vhunako gi tlhela gi “tsakisa a mbilu”. (Mav. 27:9) A madhota ma va randza vamakabye vontlhe lomu bandleni. Ka zvikhati zvo kari, ma kombisa lirandzo labye hi ku mu nyika wusungukati a makabye wo kari a nga mhangweni ya ku maha cihoxo. (Gal. 6:1) Hambulezvo, na gi nga se bhula ni makabye loye, a dhota gi fanele ku ranga hi ku kambisisa zvokari lezvi mupostoli Pawule a nga wula xungetano hi lirandzo. I te: “A lirandzo li na ni lihlazva-mbilu, li nene. . . . Li fenengeta zvilo zvontlhe, li kholwa zvilo zvontlhe, li tsumba zvilo zvontlhe, li timisela zvilo zvontlhe.” (1 Kor. 13:4, 7) Loku a dhota gi ehleketa khwatsi hi mavhesi lawa, zvi ta gi vhuna ku gi ti hlola gi tiva ku cini ci gi kucako ku nyika wusungukati lego gi tlhela gi ya bhula ni makabye loye hi ndlela ya yi nene. Loku loyi a nyikiwako wusungukati a zvi wona ku a dhota lego ga khatala hi yena, zvi ta mu olovela ku vhumela wusungukati lego. w22.02 14 ¶3; 15 ¶5

Jehovha i vangile tingilozi ni vanhu na va mbhelele. Kanilezvi, a cikhati leci Sathani (zvi wulako ku “Mukaneti”) a nga jikela Jehovha a tsika ku mu ingisa, i no kalavela Adhamu na Evha, a vanhu vo mbhelela, vonawu va jikela Jehovha va tsika ku mu ingisa. A tingilozi ni vanhu van’wani va no ti patsa navo, va jikela Jehovha va tsika ku mu ingisa. (Jud. 6) Jehovha a nga tsakangi hi lezvi va nga mu jikela. Hambulezvo i no timisela, niku i ta simama ku timisela kala ci chikela a cikhati leci a to lovisa vontlhe va tsikako ku mu ingisa. Ka cikhati leco, Jehovha ni malandza yakwe wontlhe yo tsumbeka va ta tsaka nguvhu hakuva zvi nga ta ha lava ku va timisela zvilo zvo biha zva tiko legi! Sathani i lumbetile Joba ni malandza wontlhe yo tsumbeka ya Jehovha aku ma mu tirela hi ku fela ku wuyelwa. (Joba 1:8-11; 2:3-5) Kala nyamutlha Sathani wa ha lumbeta vanhu. (Kuv. 12:10) Hina hi nga maha cipandze ca hina, hi komba ku lezvi Sathani a nga wula o hemba, hi kuva hi timisela zvikarato hi kumanako nazvo, hi simama ku tsumbeka ka Jehovha hi ku mu randza. w21.07 9 ¶¶7-8

Mupostoli Pawule i tirisile mufananiso wa ntamu kasi ku hi komba a lisima la ku cica mahanyela ya hina. I te hi fanele ku belela munhu wa hina wa kale laha “mhandzeni”. (Rom. 6:6) Hi magezu man’wani, hi fanele ku landzela cikombiso ca Jesu. Hi fanele ku daya a mahanyela lawa Jehovha a ma vengako. Loku hi maha lezvo hi kona hi to zvi kota kuva ni livhalo li basileko hi tlhela hi rindzela ku ti buza hi wutomi ga pindzukelwa. (Joh. 17:3; 1 Ped. 3:21) Jehovha a nga ta cica milayo yakwe kasi ku hi tsakisa. Hi hina hi faneleko ku cica hi ti zwananisa ni milayo yakwe. (Isa. 1:16-18; 55:9) Hambu andzhako ka ku bhabhatiswa, wa ha fanele ku simama ulwa ni kunavela ka nyama. Kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna u tlhela u tsumba moya wakwe, na ku nga hi ntamu wa wena n’winyi. (Gal. 5:22; Filp. 4:6) Loku hi lava ku tlhatlha munhu wa kale, hi tlhela hi nga ha mu bohi, hi fanele ku ti karata. w22.03 6 ¶¶15-17

Jehovha i hi tsumbisa ku loku hi lava Mufumo wakwe kuranga wutomini ga hina hi tlhela hi hanya hi milayo yakwe yo lulama i ta hi vhuna ku kuma zvakuga, tinguwo, ni ko tshama kona. (Mat. 6:33) A ku tiva lezvo zvi maha ku hi nga zvi wonisi ku a titshomba ta tiko legi ti ta hi nyika litsako ni kutshamiseka. Ha zvi tiva ku a ndlela ya ku kuma kurula ka lisine yin’we basi — ku nga ku maha kurandza ka Jehovha. (Filp. 4:6, 7) Hambu loku hi hi ni mali ya ku xava zvilo zvo tala, zvi nga va chukwana ku ranga hi ku ti wutisa ku xana hi ta ci kuma cikhati futsi ni ntamu wa ku tirisa zvilo zvontlhe lezvo ni ku zvi hlayisa ke. Kona hi nga ta ti randza nguvhu a titshomba leto? U nga rivali lezvaku Nungungulu i hi nyikile ntiro kasi hi wu maha laha ngangweni wakwe. Lezvo zvi wula ku a hi faneli ku tsika nchumu wu hi colopetela. A mhaka yo tiya hi ku a hi lavi ku fana ni wanuna loyi a nga tsika thomo ga ku tirela Jehovha, ni ga kuva ndleleni ya ku hlawuliwa hi Nungungulu kota n’wana wakwe — zvontlhe lezvo a zvi luza hi ku randza zvitshombana lezvi a nga zvi nazvo! — Mar. 10:17-22. w21.08 6 ¶17

Laha u gondzako, u ta tiva wumunhu ni matshamela ya Jehovha — ma nga yalawa hi ma wonako loku hi gondza zvivangwa. A ku tiva matshamela lawo, zvi hi tiyisekisa lezvaku Jehovha i kona futsi. (Ekso. 34:6, 7; Lis. 145:8, 9) Laha u toya u mu tiva khwatsi Jehovha, a kukholwa ka wena ku ta tiya nguvhu, uya u mu randza nguvhu, a wunghana ga wena naye gi tiya nguvhu kambe. Bhulela van’wani lezvi u zvi kholwako hi Nungungulu. Ahati loku loyi u mu chumayelako a kanakana ku Nungungulu i kona, na u nga zvi tivi a ku u ta mu tlhamuselisa kuyini ke? Lava mahungu lomu ka mabhuku ya hina ma tlhamuselako lezvi a Mitsalo yi wulako hi mhaka leyi, u guma u ya bhula hi wona ni munhu loye. U nga kombela makabye mun’wani wo buvha kambe kasi a ya ku vhuna ku tlhamusela. Hambu loku a guma a nga kholwi, wena u ta vhuneka nguvhu hi lezvi u nga zvi gondza a cikhati u nga kambisisa. A kukholwa ka wena ku ta engetela ku tiya. w21.08 18 ¶¶14-15

Kasi hi tsakisa Jehovha a zvizi zvi lava ku hi tsika zvontlhe hi hanya wusiwaneni go vhumala ni cipeneti. (Mutsh. 5:19, 20) Kanilezvi, loku hi nga mahi zvotala ntirweni wa Jehovha hi ku kala hi nga lavi ku tsika zvilo zvo kari hi zvi randzako, zva koteka ku na hi maha cihoxo co fana ni leci ci nga mahiwa hi wanuna wa lomu ka mufananiso wa Jesu, loyi a nga zama ku hanya mafureni, a nga hi na mhaka na Nungungulu. (Luka 12:16-21) Loku hi kumana ni zvikarato, hi khongela ka Jehovha hi mbilu yontlhe hi kombela ku a hi vhuna ku tiva co maha ka ciyimo leco. (Mav. 3:21) Jehovha wa hi katekisa hi tindlela to tala. Hi nga kombisa ku ha ma bonga makatekwa lawo hi ku maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku mu dhumisa. (Mah. 13:15) Lezvo zvi patsa ku andzisa ntiro wa hina. Lezvo zvi ta maha ku hiva ka ciyimo ca ku Jehovha a hi nyika makatekwa man’wani yo tala nguvhu. Siku ni siku, a hi hloteni tindlela ta ku ‘ringa hi wona lezvaku Jehovha mu nene.’ (Lis. 34:8) Loku hi maha lezvo, hi ta fana na Jesu, loyi a ngaku: “A zvakuga zva mina ku maha kurandza ka loyi a ndzi rumileko ni ku mbheta a ntiro wakwe.” — Joh. 4:34. w21.08 30-31 ¶¶16-19

Sathani i lava ku hiva vanhu va matshandza. Wa zvi tiva ku loku hiva ni matshandza ma tlhela ma hi fumela, hi ta tekelela yena hi tlhela hi luza wutomi ga pindzukelwa. Hi cigelo leco, mupostoli Pawule i hi tlharihisile aku a munhu “a nga tshuka a ti kukumukisa hi matshandza, a kuma tsayiselelo wo fana ni lowu wa Sathani”. (1 Tim. 3:6, 7) Hontlheni lezvo zvi nga hi humelela, kani ha hi vaswa lisineni kani hi tirela Jehovha hi malembe yo tala. A vanhu va matshandza va ti kokela gabye. Sathani i zama ku hi ti kokela ga hina, hi veka nguvhu kupima ka hina a ku hundza Jehovha, nguvhunguvhu loku hi kumana ni cikarato co kari. Hi cikombiso, ku ngava lezvaku u lumbetilwe zvokari? Kutani i kona a nga ku mahela zvo biha? Sathani i wa ta tsaka nguvhu loku a ku wona na u sola Jehovha kutani vamakabye. Sathani kambe i lava ku u zvi wonisa ku a ndlela ya ku lulamisa cikarato leco ku ti mahela zvilo hi mawonela ya wena wutshan’wini ga ku landzela wurangeli ga Jehovha legi a hi nyikako hi ku tirisa Mhaka yakwe. — Mutsh. 7:16, 20. w21.06 15 ¶¶4-5

Jehovha i rumile muphrofeti Hagayi kasi a maha ntiro wa lisima nguvhu. Zvi wonekisa ku Hagayi i wa hi mun’we wa lava va nga huma wukhumbini le Bhabhuloni vaya Jerusalema hi 537 Mahlweni ka Nguva ya Hina. Zvalezvi va nga chikela Jerusalema, a vakhozeli lavo vo tsumbeka va no sangula ku aka tempeli ya Jehovha. (Ezra 3:8, 10) Kanilezvi, na ku nga se hundza cikhati co leha, ku no humelela zvilo zvo kala ku tsakisa. Va no mbhela ntamu va nyima ku aka tempeli hi lezvi va nga vhukelwa hi valala vabye. (Ezra 4:4; Hag. 1:1, 2) Hikwalaho, hi 520 Mahlweni ka Nguva ya Hina, Jehovha i no ruma Hagayi lezvaku a tiyisa vaJudha kasi va vhuxeta ku aka tempeli yi mbhela va tlhela va hiseka ntirweni lowo. (Ezra 6:14, 15) A mahungu ya Hagayi ma wa hi ya ku tiyisa kukholwa ka vaJudha, va mu tsumba nguvhu Jehovha. Zva koteka ku a vaJudha va tiyile nguvhu hi kuzwa magezu lawa yaku “Jehovha wa tiyimpi”. Jehovha i na ni tingilozi to tala nguvhu a ti rangelako ku khwatsi masochwa. Hikwalaho, kasi a vaJudha zvi va fambela khwatsi ntirweni wabye, zvi wo lava ku va tsumba Jehovha basi. w21.09 15 ¶¶4-5

Inyamutlha, a Vakustumunyu va Jehovha va misaveni yontlhe, va zwanana va tlhela va randzana nguvhu. Kani hi va tiko muni, kani hi va hlonge muni, kutani hi va mudhawuko muni, hontlheni ha zwanana. Mitlhanganweni ya hina ya bandla ni leyi ya hombe, zva woneka khwatsi a ku ha randzana futsi. Lezvo zvi hi tiyisekisa lezvaku lezvi hi khozelisako zvona hi zvalezvi Jehovha a zvi lavako. (Joh. 13:34) A Bhibhiliya gi hi kuca ku hi ‘randzana nguvhu’. (1 Ped. 4:8) A yin’we ya tindlela ta ku kombisa lirandzo lelo ku tsetselelana ni ku timiselana zvihoxo zva hina. Hi tlhela hi hlota tindlela ta ku hana ka vamakabye va hina lomu bandleni, hambu ka lava kuzvilava va hi wonheleko. (Kol. 3:12-14) A lirandzo lelo hi cona cikombiso ca hombe ca ku hi maKristu ya lisine. w21.10 22 ¶¶13-14

A ku mu susa bandleni loyi a nga wonha zvi nga mu vhuna ku a cica mahanyela yakwe ke? Ina, zvi nga mu vhuna. A vamakabye vo tala va nga susilwe hi lezvi va nga kari va maha ciwonho ca hombe, va wula lezvaku hi zvalezvo futsi zvi nga laveka kasi ku va vhuna ku zwisisa khwatsi a kubiha ka lezvi va nga zvi maha, zvi va kuca ku ti sola va cica mahanyela yabye ni ku wuya ka Jehovha. (Mah. 12:5, 6) Ehleketa hi mufananiso lowu: A hi zvi veke laha ka ku a murisi wo kari i wona ku a yivhu yo kari ya babya. A murisi wa zvi tiva khwatsi ku kasi ku tira a yivhu leyi i fanele ku yi hambanisa ni tiyivhu leti tin’wani. Hambulezvo, a tiyivhu a ti zvi randzi ku tshama toce. Ti randza ku tshama laha ntlhambini. Ta tshuka ti ngagi gi relela loku ti hambene ni ntlhambi. Makunu, a ku hi nga wula ku a murisi loyi a nga na tipswalo loku a zvi wona na zvi hi chukwana a ku ya tira yivhu leyo na yi hambene ni leti tin’wani? Ne ni kutsongwani! Wa zvi tiva ku loku a tsika yivhu leyi ya ku babya yi patsana ni leti tin’wani, a wubabyi gi ta hangalaka, leti tin’wani ti ta babyawo. Loku a yi susa laha ka leti tin’wani, i vhikela ntlhambi wontlhe. w21.10 10 ¶¶9-10

I thomo ga hombe nguvhu a kuva ngangweni wa lirandzo wu wumbiwako hi vanhu va nga misaveni yontlhe. Hi xuva ku a vanhu van’wani vo tala va ti patsa na hina hi khozela Nungungulu. Hi kota ya lezvo, hi fanele ku ti wonela nguvhu kasi hi nga mahi nchumu wu nga wa ta chakisa vanhu va Jehovha kutani yena futsi. Hi zama kuva ni mahanyela ma to maha ku a vanhu va navela kuzwa mahungu ya manene lawa hi chumayelako. Ka zvikhati zvin’wani, a vanhu va nga wulawula zva hava hi hina, hambu ku hi xanisa futsi hi lezvi hi ingisako Papayi wa hina Jehovha. Zvini hi nga mahako loku hi chava ku bhulela van’wani lezvi hi zvi kholwako? Ku tiyiseka lezvaku Jehovha na Jesu va ta hi vhuna. Jesu i byelile vapizani vakwe a ku mu ngazi mu karateka muku mu ta wula yini kona mu ta zvi wulisa kuyini. Wa zvi tiva a ku hikuyini? I te: “Lezvi zvi to laveka ku mu wula mu ta nyikiwa ka cikhati caleco; hakuva mu nga ta wulawula hi ntamu wa n’wina, kanilezvi i moya wa Papayi wa n’wina wu to mu nyika ca ku wula.” — Mat. 10:19, 20. w21.09 24 ¶¶17-18

Mosi yenawu i tirisile wulawulela go fana kasi ku komba ku Jehovha wa vhikela. (Lis. 90:1) Laha Mosi a nga hi kusuhani ni kufa, i wulile zvin’wani zvo khumba mbilu xungetano hi mhaka leyi; i te: ‘Nungungulu wa pindzukelwa wuchavelo ga wena, ni laha hasi ku fumela a mawoko yakwe ya pindzukelwa.’ (Deut. 33:27) A magezu lawa yaku ‘a mawoko yakwe ya pindzukelwa’ ma hi komba yini hi Jehovha? Loku hi kholwa ku Jehovha i ta hi vhikela, a hi chavi nchumu. Hambulezvo, ku ta tshuka kuva ni masiku lawa hi mbhelako ntamu, zvi tlhela zvi hi karatela ku zvi hlula. Ka zvikhati lezvo, zvini a to hi mahela Jehovha? (Lis. 136:23) I ta hi tlhateka mawokweni yakwe, a hi tlakusa khwatsanyana, a hi vhuna ku suka hi yima. (Lis. 28:9; 94:18) A ku tiva lezvaku contlhe cikhati Nungungulu i na hina, zvi hi vhuna hi tindlela timbiri. Yo sangula, ni kwihi laha hi nga kona, ha zvi tiva ku contlhe cikhati Jehovha i ta hi vhikela. Ya wumbiri, a Papayi wa hina wa lirandzo wa hi hlayisa khwatsi. w21.11 6 ¶¶15-16

Jesu i wa zvi tiva ku a ku mahelwa zvo biha zvi wa ta ringa a kukholwa ka vapizani vakwe. Kasi ku va vhuna ku lwisana ni cikarato leco, i no hlawutela mufananiso wo kari, wu nga lomu ka bhuku ga Luka. A mufananiso lowo wu wulawula hi wasati wo felwa hi nuna a nga tshamela ku khongotela a mulamuli wo kala ku lulama kasi a lulamisa a mhaka yakwe. A wasati loye i wa tiyiseka ku loku a tshamela ku ya kombela, i ta gumesa hi ku mu vhuna. Hi magumo a mulamuli loye i no mu vhuna futsi. Hi gondza yini? Phela Jehovha i lulamile. Hi cigelo leco Jesu a ngaku: “Makunu Nungungulu a nga ta va mahela kululama a vahlawulilweko vakwe, lava va rilako kakwe mumu ni wusiku?” (Luka 18:1-8) Jesu i no tlhavinyeta aku: “A cikhati leci a N’wana wa munhu a to chikela, i ta ku kuma a kukholwa loku misaveni ke?” Loku hi mahelwa zvo biha, zvi lava ku hi komba ku hi na ni kukholwa ko fana ni ka wasati loyi hi kuva ni lihlazva-mbilu hi tlhela hi timisela. A kukholwa loko ku ta hi vhuna ku tiyiseka lezvaku hambu loku zvo hlwela, Jehovha i ta hi vhuna. Ahandle ka lezvo, zvi lava ku hi kholwa ku a mukhongelo wa vhuna. w21.11 23 ¶12; 24 ¶14

Wena muswa, wa tshuka u ti zwisa ku a milayo ya Jehovha yo ku bohelela? Phela hi lezvi Sathani a lavako ku u ti zwisa zvona. Lezvi lava va fambako ndleleni ya hombe va wonekisako ku khwatsi vo ti buza hi wutomi, Sathani i zvi lava nguvhu a ku ku wona na u navela lezvi vona va mahako. A nga ha tirisa lezvi va mahako a vaswa lava u gondzako navo kutani lezvi u zvi wonako lomu ka Internet kasi u ti zwisa ku khwatsi wa luza wutomi go tsakisa. Sathani i lava ku u zvi wonisa ku a milayo ya Jehovha yo ku vhalela ku ti buza hi wutomi hi kumbhelela kasi uzwa lezvi hakunene gi nandzihisako zvona. Kanilezvi, alakanya lezvi: Sathani a nga zvi lavi ku lava va fambako ndleleni yakwe va nyima va ehleketa hi lomu va yako kona. (Mat. 7:13, 14) A kuhambana na Sathani, Jehovha i ku komba zvi ku dlunya lezvi u to zvi kuma cikhatini ci tako loku u simama ku famba ndleleni yi yako wutomini.— Lis. 37:29; Isa. 35:5, 6; 65:21-23. w21.12 23 ¶¶6-7

Hontlheni ha zvi tiva ku hi fanele ku tsetselela; hi zvona zva zvi nene. Hambulezvo, zvi nga tshuka zvi hi karatela. Kuzvilava mupostoli Pedro yenawu zvi wa tshuka zvi mu karatela. (Mat. 18:21, 22) Makunu, cini ci nga hi vhunako? Co sangula, ehleketa hi zvilo zvo tala lezvi Jehovha a ku tsetseleleko. (Mat. 18:32, 33) Phela Jehovha o hi mahela wuxinji a cikhati a hi tsetselelako; i tlhela a hi tsetselela zvi mbhela. (Lis. 103:8-10) Ahandle ka lezvo, alakanya lezvaku a ku hi “randzana” cikurumeta. Makunu, a ku tsetselela van’wani zvo boha, a hi na ku hlawula; zvilo hi faneleko ku maha futsi. Hi fanele ku tsetselela vamakabye va hina. (1 Joh. 4:11) Ca wumbiri, ehleketa hi lezvi zvi humelelako loku hi tsetselela van’wani. Loyi a nga hi wonhela a nga vhuneka, a bandla gi zwanana, hina hi vhikela wunghana ga hina na Jehovha, hi tlhela hi ti rula ndzhwalo. (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14) Co gumesa, khongela ka loyi a hi rumako ku tsetselela. U nga mu tsiki Sathani a ku tekela kurula loku u nga nako ni maKristu-kuloni. (Efe. 4:26, 27) Kasi hi nga phasiwi hi ntlhamu lowu wa Sathani, zvi lava ku hi vhuniwa hi Jehovha. w21.06 22 ¶11; 23 ¶14

Dhavhidha i wa hi mhangweni ya ku lava ku dawa. Sawule, a hosi ya ntamu ya Izrayeli, i wa ngagi gi relela hi ku lava Dhavhidha kasi ku daya. Laha Dhavhidha a ngazwa ndlala, i noya dhoropeni ga Nobe, a ya kombela ntlhanu wa tipawa basi. (1 Sam. 21:1, 3) Andzhako ka lezvo, yena ni vavanuna vakwe va no ya fihlala lomu rindzini. (1 Sam. 22:1) Zvi mahisile kuyini kuza Dhavhidha ava ka ciyimo leco? Sawule i wa zvi tiva kambe lezvaku a kungaingisi kakwe ku mahile ku Jehovha a mu tsika, a nga havi hosi ya Izrayeli, ni lezvaku Jehovha i wa hlawulile Dhavhidha kasi a mu vhaleta kota hosi. (1 Sam. 23:16, 17) Hambulezvo, kota hosi ya Izrayeli, Sawule i wa hi ni butho ga hombe niku i wa seketelwa hi vanhu vo tala. Hikwalaho, zvi lavile ku Dhavhidha a tsutsuma kasi a pona ku dawa. Xana Sawule hakunene i wa pimisa ku a nga zvi kota kulwa ni kungo ga Nungungulu ga ku mu maha hosi Dhavhidha? (Isa. 55:11) A Bhibhiliya a gi wuli nchumu hi zvona. Kanilezvi leci hi ci tivako ku Sawule i wo ti wokela livhundze. Lava va lwako na Nungungulu a va tshuki va humelela! w22.01 2 ¶¶1-2

Jesu i wa tira yi nga chayi kuchumayeleni. I kombile ku wa va randza vanhu hi ku va gondzisa ni ka cihi cikhati a nga kuma mole. (Luka 19:47, 48) Cini ci nga mu kuca ku maha lezvo? Hi ku i wa va zwela wusiwana. Ka zvikhati zvin’wani ku wata vanhu vo tala kasi ku ta mu ingisela laha ka kuza yena ni vapizani vakwe “va vhumala ni cikhati ca kuga zvakuga.” (Mar. 3:20) I ti nyikile cikhati hambu ni wusiku, laha a wokari a nga lava ku bhula naye hi cikhati leco. A kutala ka lava va nga mu ingisela Jesu kusanguleni a va zangi va maha vapizani vakwe. Kanilezvi vontlhe lava va nga mu ingisela va kumile wukustumunyu go mbhelela. Ni nyamutlha hi lava lezvaku a vanhu vontlhe vazwa mahungu ya manene. (Miti. 10:42) Kasi hi zvi kota lezvo, zvi nga tshuka zvi lava ku hi cica zvokari. Wutshan’wini ga ku chumayela ntsena hi cikhati leci ci mahekako ka hina, hi fanele ku ti yimisela ku cica hi chumayela hi cikhati leci zvi wonekako ku hi ta va kuma vanhu. Loku hi maha lezvo, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha i ta tsaka. w22.01 17 ¶¶13-14

A vanhu inyamutlha zva va karatela ku tsumba ni wihi a rangelako. Va wona lezvaku a milayo ni tirela ga politika, zvi vhikela varangeli ni lava vo ganya; a zvisiwana a zvi vhuneki. Ahandle ka lezvo, lezvi va mahako a varangeli vo kari va wukhongeli zvi tlhatlha ni misisi! Lezvo zvi mahile ku a vanhu vo kari va nga ha mu tsumbi Nungungulu. Hikwalaho, loku hi gondza ni wokari a Bhibhiliya, hi fanele ku mu vhuna ku a tsumba Jehovha ni lava va rangelako lomu hlengeletanweni. Hi lisine, a hi zvigondzani zva Bhibhiliya basi zvi faneleko ku gondza ku tsumba Jehovha ni hlengeletano yakwe. Hambu hina hi nga ni malembe yo tala na hi tirela Jehovha, hi fanele ku tsumba lezvaku lezvi Jehovha a mahako, contlhe cikhati zvi nene. Ka zvikhati zvokari, ku nga humelela zvilo zvi ringako lezvi hi mu tsumbisako zvona Jehovha. w22.02 2 ¶¶1-2