Janeiro

Jesu i no “wona” noni leyi yi nga felwe a guma a yi “zwela wusiwana”. (Luka 7:13) Kanilezvi Jesu a nga no mu zwela wusiwana zvi nyima kwalaho; i no tlhela a kombisa ku i wa mu zwela wusiwana. I no mu angula; handle ko kanakana hi gezu go chavelela khwatsi, aku: “U nga rili.” I no guma a maha cokari na a nga rumiwangi hi munhu. I no vhuxa n’wana wa noni leyo “a mu nyikela ka mamani wakwe”. (Luka 7:14, 15) Zvini hi nga gondzako ka cihlamaliso ca Jesu ca ku vhuxa n’wana wa noni? Hi gondza lisima la ku va zwela wusiwana lava va nga felwa. A ku fana na Jesu, loku hi cuwuka cokari hi nga va vhunako hi cona zvi nga hi kuca ku hi va zwela wusiwana. Hi nga kombisa ku ha va zwela wusiwana hi ku wula kutani ku maha cokari kasi ku va vhuna kutani ku va chavelela. (Mav. 17:17; 2 Kor. 1:3, 4; 1 Ped. 3:8) Hambu ku wula kutani ku va mahela zvilo zva zvitsongwani zvi nga va tiyisa zvi tlhela zvi va chavelela nguvhu. w23.04 5-6 ¶¶13-15

Hambu lezvi Jesu a nga zvi tiva ku a munghana wakwe, Lazaru, i file i no tshama masiku mambiri, hi kona a ngaya Bhetaniya. Makunu, a cikhati leci a nga chikela, ku wa hundza mune wa masiku Lazaru na a file. Jesu i no maha nchumu wu nga vhuna vanghana vakwe wu tlhela wu mu nyika wudzundzo Nungungulu. (Joh. 11: 6, 11, 17) Ka matimu lawa, hi gondza cokari xungetano hi wunghana. Ehleketa hi lezvi: A cikhati leci Mariya na Marta va nga rumela mahungu ka Jesu, a va mu kombelangi ku aya Bhetaniya. Va na se mu byela ku a munghana wakwe wa babya. (Joh. 11:3) A cikhati leci Lazaru a ngafa, zvi wa koteka ku Jesu a mu vhuxa na a hi kwale a nga hi kona. Hambulezvo, i zvi wonile zvi hi chukwana ku aya Bhetaniya kasi a ya singata vanghana vakwe, Mariya na Marta. U na ni munghana wa ku a ngata na u nga mu kombelangi kasi a ta ku vhuna ke? Loku u hi naye, wa zvi tiva khwatsi ku i ta ku vhuna futsi loku u hi “kuxanisekeni”. (Mav. 17:17) A ku fana na Jesu, hinawu a hi kombiseni wunghana lego ka van’wani! w23.04 10 ¶¶10-11

Loku hi lwisana ni cikarato, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku a misava yiswa ya Jehovha yi nga ta tshuka yita. A ku lezvo zvi wula ku a kukholwa ka hina a ka ha tiyangi? Hi wa nga ta zvi wulisa lezvo. Wona mufananiso lowu: Loku a mumu wu sangula ku hisa nguvhu, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku khwatsi a vhula yi nga ta tshuka yina. Kanilezvi, a vhula yi gumesa yina. Hi kufanana, loku hi karatekile nguvhu, hi nga tshuka hi zvi wonisa ku a misava yiswa yi nga ta tshuka yita. Kanilezvi, loku a kukholwa ka hina ku tiyile, ha zvi tiva ku a misava yiswa ya Nungungulu yi ta chikela. (Lis. 94:3, 14, 15; Mah. 6:17-19) Makunu, hi nga simama ku rangisa wukhozeli ga Jehovha wutomini ga hina na hi tiyiseka futsi ku a misava yiswa yi ta chikela. Wona nchumu wun’wani wu lavako ku hiva ni kukholwa ko tiya — a ntiro wo chumayela. A vanhu vo tala va zvi wonisa ku a ‘mahungu ya manene’ xungetano hi misava yiswa leyi yi tako zvilo zva ku a zvi nge maheki. (Mat. 24:14; Ezek. 33:32) Zvi lava ku hi ti wonela kasi lezvi va wulako zvi nga hi mahi hi fana navo, hi sangula ku kanakana ku a misava yiswa yi ta chikela. Kasi lezvo zvi nga hi humeleli, hi fanele ku tshama hi ku tiyisa kukholwa ka hina. w23.04 27 ¶¶6-7; 28 ¶14

U tshuka u ti wutisa ku xana Jehovha wa hlamula mikhongelo ya wena? Loku zvi hi lezvo, a hi wena wece. A kutala ka vamakabye va ti maha ciwutiso leci, nguvhunguvhu loku va kumana ni zvikarato. Hinawu loku hi kari hi xaniseka, zvi nga hi karatela a ku wona lezvi Jehovha a hlamulisako zvona mikhongelo ya hina. Hikuyini hi tiyisekako a ku Jehovha wa hlamula a mikhongelo ya vakhozeli vakwe? A Mitsalo yi hi tiyisekisa lezvaku Jehovha wa hi randza nguvhu niku hi va lisima kakwe. (Hag. 2:7; 1 Joh. 4:10) Hi cigelo leco a hi rambako ku hi khongela ka yena hi kombela ku a hi vhuna. (1 Ped. 5:6, 7) I lava ku hi vhuna a kuva kusuhani naye ni ku hi zvi kota ku timisela zvikarato zva hina. Lomu ka Bhibhiliya ku ni makhati yo tala hi lerako ku Jehovha i hlamulile mikhongelo ya vakhozeli vakwe. Wa alakanya a cikombiso co kari? w23.05 8 ¶¶1-4

Mariya i wa hi ni wunghana na Jehovha; a kukholwa kakwe ku wa nga khegeli ka lezvi Josefa a nga maha. I wa yi tiva khwatsi a Mitsalo. I wa tlhela a ti nyika cikhati ca ku ehleketa hi lezvi a nga kari a gondza. (Luka 2:19, 51) Hi nga tiyiseka lezvaku Mariya i wa hi ni wunghana go tiya na Jehovha niku lezvo zvi mu mahile ava sati wa munene. Nyamutlha, a vasati vo tala va ti karatela ku maha lezvi Mariya a nga maha. Hi cikombiso a makabye wo kari wa cisati waku hi Emiko i wula lezvi: “Na ndzi nga se chadha, ndzi wa hi ni longoloko wa mina wa moya. Kanilezvi andzhako ka ku chadha, a nuna wa mina hi yena a nga khongela a tlhela a rangela a wukhozeli ga ngango. A kukholwa ka mina ku no sangula a ku khegela ka lezvi yena a nga maha. Ndzi no wona lezvaku ndzi wa fanele ku simama ndzi tiyisa a wunghana ga mina Jehovha. Hikwalaho, zvezvi ndzi ti nyika cikhati ca kuva zvin’we ni Nungungulu wa mina — ndzi khongela, ndzi lera Bhibhiliya ndzi tlhela ndzi ehleketa hi lezvi ndzi lerako.” (Gal. 6:5) Wena sati, laha u simamako ku tiyisa wunghana ga wena na Jehovha, a nuna wa wena i ta ku dzundza a tlhela a ku randza nguvhu. — Mav. 31:30. w23.05 22 ¶6

Hina vanhu a hi pswaliwi na hi mu chava Jehovha; hi fanele ku gondza ku mu chava. A yin’we ya tindlela ta ku maha lezvo ku hlola zvivangwa. Laha hi yako hi wona wutlhari ni ntamu wa Nungungulu ka “zvilo lezvi a zvi mahileko”, ni lezvaku wa hi randza nguvhu, hi taya hiva ni cichavo ca hombe hi yena hi tlhela hi mu randza nguvhu. (Rom. 1:20) A ndlela yin’wani ya ku gondza ku chava Nungungulu ku khongela hi kukhandzakanya. Laha hi khongelako nguvhu, hiya hi kholwa nguvhu a ku Jehovha i kona futsi. Khati ni khati hi mu kombelako ntamu wa ku timisela cikarato co kari, zvi hi alakanyisa a ntamu wo hlamalisa lowu Jehovha a nga nawo. Loku hi mu bonga hi lezvi a hi nyikileko N’wana wakwe, hi alakanya lezvaku Jehovha wa hi randza. A mikhongelo leyo yi maha ku hi mu kombisa nguvhu cichavo Jehovha. Yi tlhela yi hi kuca ku hi ti yimisela nguvhu a ku hi nga mahi ni cihi ci nga wa ta wonha wunghana ga hina naye. w23.06 15 ¶¶6-7

Jehovha hi yena yece a nga ni fanelo ya ku yimisa milayo niku contlhe cikhati i yimisa milayo yi olovako ku a vanhu vakwe va yi zwisisa. Hi cikombiso, a hubye yi fumako ya zana ga malembe go sangula yi kombile a tindlela tinharu leti a maKristu ma faneleko ku tiya ma ku nde hi tona: 1) hi ku ala ku khozela zvifananiso, va khozela Jehovha ntsena, 2) hi ku kombisa cichavo hi kubasa ka nkhata, ni 3) hi ku ingisa a nayo wa Bhibhiliya wa ku tsika wubhayi. (Miti. 15:28, 29) A maKristu nyamutlha ma simamisa kuyini ma ingisa Jehovha ka zvilo lezvo zva zvinharu? Hi ku khozela Jehovha ni ku mu ingisa. Nungungulu i layile vaIzrayeli lezvaku va fanele ku khozela yena ntsena. (Dhewu. 5:6-10) A cikhati leci Jesu a nga ringiwa hi Sathani, i kombile zvi ku dlunya lezvaku hi fanele ku khozela Jehovha ntsena. (Mat. 4:8-10) Hikwalaho, a hi khozeli a zvifananiso zvi tirisiwako hi wukhongeli, ne a hi khozeli vanhu. Hi cikombiso, a hi woni a varangeli va wukhongeli, kutani vafumeli va politika, kutani vabeli va bhola, kutani vamahi va mafilmi, kutani vachayi kota vanungungulu. Hi khozela ntsena loyi a nga “vanga zvilo zvontlhe”. — Kuv. 4:11. w23.07 14-15 ¶¶3-4

A vanhu va tiko ga Sathani va gi randza nguvhu a wubhayi ni pornografia. (Efe. 4:19) Hikwalaho, hi fanele ku gondza ku chava Nungungulu hi tlhela hi potsa zvakubiha. Ka Mavingu cipimo 9 hi gondza xungetano hi wutlhari ni wupumbu zvi fananisiwako ni vavasati vambiri. A mun’we ni mun’wani wa vavasati lavo ku wuliwa lezvaku i ramba lava va “nga hiko na kupimisisa”. A mun’we ni mun’we zvi fana ni loku aku: ‘Ngone laha kaya ka mina hi taga zvakuga.’ (Mav. 9:1, 4-6) Kanilezvi, loyi a vhumelako kuya ka wasati loye, ni loyi a vhumelako kuya ka wasati gaya, va kuma wuyelo go hambana. Hi nga wona lezvi a wulako ‘a wasati wa cipumbu’. (Mav. 9:13-18) Ne a nga dhani! I xinyata a vitana lava vo kala kupimisisa aku: ‘Ngoneni laha’, hi ta ti buza laha festeni. Zvini zvi gumako zvi humelela? Ku famba ‘vakufa laho’. Hi tlharihisiwa xungetano hi wasati wa kubiha wa cibhayi. Hi byeliwa lezvi: ‘A yindlu ya wa kunghahi yi ku yisa kufeni’. (Mav. 2:11-19) Mavingu 5:3-10 i hi tlharihisa zvin’wani xungetano hi ‘wasati wa cibhayi’ loyi ‘a mikondzo yakwe yi kongomako kufeni’. w23.06 21-22 ¶¶6-7

A madhota ma fanele ku ranga hi wona ma komba ku ma olova. (1 Tim. 3:2, 3) Hi cikombiso, a dhota go kari a gi faneli ku rindzela ku a mawonela ya gona contlhe cikhati ma vhumelwa hi madhota lawa man’wani ntsena hi lezvi gi kulileko. Ga zvi tiva lezvaku a moya wa Jehovha wu nga tirisa ni gihi dhota laha hubyeni kasi gi nyika mawonela ma to va vhuna ku maha a ciboho ca cinene. Loku ku nga hambunyetiwi a tshinya ga nayo ga Bhibhiliya, a madhota ma olovako ma ta seketela a ciboho ca lawa yo tala hi mbilu yontlhe hambu loku wona ma hi ni mawonela man’wani yo hambana. A maKristu ma kuma makatekwa yo tala hi kuva yo olova. Hi ti buza hi wunghana ga ginene ni vamakabye niku a bandla gi ti buza hi kurula. Ha tsaka hi kuva cikari ka vanhu va Jehovha va nga ni matshamela yo hambanahambana. Niku zva hi tsakisa a ku tiva ku hambu lezvi hi nga vanhu vo hambana, hi khozela Jehovha kota ngango wu boheneko. A kuhundza zvontlhe, ha tsaka hi ku tiva lezvaku hi pimanyisa Jehovha, a Nungungulu wa hina wa ku olova. w23.07 25 ¶¶16-17

Dhaniyeli i gondzile a zviphrofeto hi cigelo ca cinene. I wa lava ku tiva lisine. Dhaniyeli i wa ti koramisa, i wa zvi zwisisa ku Jehovha i ta mu vhuna ku zwisisa zviphrofeto loku a simama ava kusuhani naye a tlhela a mu ingisa. (Dhan. 2:27, 28) Dhaniyeli i kombile lezvaku i wa ti koramisa hi ku tsumba ku Jehovha hi yena a ringanako ku mu vhuna. (Dhan. 2:18) Dhaniyeli i wa gondza hi wukheta. I wa kambisisa a Mitsalo yi pimiselweko leyi yi nga hi kona cikhatini cakwe. (Jer. 25:11, 12; Dhan. 9:2) Hi nga mu pimanyisisa kuyini Dhaniyeli? Hikuyini u gondzako a ciphrofeto ca Bhibhiliya? A cigondzo ca wena ca zviphrofeto zva Bhibhiliya ci kuciwa hi ku lava ku tiva lisine? Loku zvihi lezvo, Jehovha i ta ku vhuna. (Joh. 4:23, 24; 14:16, 17) A van’wani va gondza Bhibhiliya kasi va kuma zvilo zvi kombako ku a giti hi ka Nungungulu. Hi ndlela leyo, va alakanya lezvaku a Bhibhiliya a giti hi ka Nungungulu, hi kota ya lezvo, va ti gemela hi voce ku hi zvihi zvi nga zvinene ni lezvi zvi nga zvahava ka vona. Hikwalaho, hi fanele ku gondza na hi hi ni kungo gi nene. w23.08 9 ¶¶7-8

Hi nga tshuka hi ti mbheta ntamu hi ku ti fananisa ni van’wani. (Gal. 6:4) Loku hi maha lezvo, hi nga sangula kuva ni ciluse hi tlhela hi vanga moya wa mapalisana. (Gal. 5:26) Loku ho zama ku maha zvo fana ni lezvi a van’wani va mahako, hi ta ti karata zvo hundza ntamu wa hina hi gumesa hi ti vangela zvikarato. Niku loku ku hi ku ‘a kuhlwela ka leci ci langutelwako ku bayisisa mbilu’, a ha ha wuli hi lezvi zvi bayisisako zvona a ku rindzela nchumu wa ku wu nga ta tshuka wu maheka! (Mav. 13:12) Lezvo zvi nga hi mbheta ntamu ka mapalisana ya hina ya wutomi. U nga rindzeli ku maha zvilo zvo hundza lezvi Jehovha a rindzelako ku u maha. Yena a nga rindzeli ku u maha zvilo zvi kalako zvi nga hi ntan’wini wa wena. (2 Kor. 8:12) Tiyiseka lezvaku Jehovha a nga fananisi lezvi wena u mahako ni lezvi a van’wani va mahako. (Mat. 25:20-23) Lezvi Jehovha a zvi nyikako lisima kuva u mu tirela hi mbilu yontlhe, ni kutsumbeka ka wena ni lihlazva-mbilu la wena. w23.08 29 ¶¶10-11

Jehovha i nozwa kurila ka Samsoni, a mu nyika mati hi cihlamaliso. Laha Samsoni a nganwa a mati lawo, ‘a ntamu wakwe wu no wuya, a se kalamuka’. (Vala. 15:19) Zvi wonekisa ku khwatsi a cibuka leco ca mati ci simamile civa kona a cikhati leci muphrofeti Samuweli a nga pimiselwa ku tsala a bhuku ga Valamuli. A vaIzrayeli lava va nga wona a mati lawo kuzvilava va alakanyile ku loku va tsumba Jehovha, i ta va vhuna contlhe cikhati va nga ni cilaveko. Hinawu zva laveka ku hi tsumba a civhuno ca Jehovha na ku nga khataliseki a wutlhari hi nga vako nago kutani lezvi hi mahileko ntirweni wakwe. Hi fanele ku ti koramisa hi vhumela ku hi nga maha ni cihi leci Jehovha a hi kombelako ku maha ntsena loku hi mu tsumba. A kufana ni lezvi Samsoni a nga kuma ntamu laha a nganwa a mati lawa a nga nyikilwe hi Jehovha, hinawu hi ta tiya hi tlhelo ga moya loku hi londzowota wontlhe a malulamiselo lawa Jehovha a hi mahelako. — Mat. 11:28. w23.09 4 ¶¶8-10

Zvini hi nga mahako loku hi kumana ni ciyimo co karata, co kota ku a wokari a wulawula kubiha hi Jehovha kutani ku poyilela Bhibhiliya? Hi fanele ku kombela Jehovha a hi nyika moya wakwe ni wutlhari gakwe kasi hi hlamula hi ndlela yo olova. Ahati loku hi ndzhako ka cikhati hi pola lezvaku a hi hlamulisangi lezvi hi nga fanele ku hlamulisa zvona? Hi nga khongela kambe xungetano hi mhaka leyo hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi nga chukwatisako ka khati gi landzelako. Hi kulandzela, Jehovha i ta hi nyika a moya wakwe wo basa kasi hi kota ku ti khoma ni ku kombisa kuolova. A mavhesi yo kari ya Bhibhiliya ma nga hi vhuna a ku hi ti khoma ka lezvi hi wulako loku hi kumana ni ciyimo co bindza. A moya wa Nungungulu wu nga hi vhuna a ku alakanya a mavhesi lawo. (Joh. 14:26) Hi cikombiso, a matshinya ya milayo ma kumekako ka bhuku ga Mavingu ma nga hi vhuna kuva vanhu vo olova. (Mav. 15:18) A bhuku lego ga Bhibhiliya gi tlhela gi komba a mabhindzu ya ku simama hi rula loku hi kumana ni zviyimo zvo bindza. — Mav. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15. w23.09 15 ¶¶6-7

Mupostoli Pedro i wa zvi tiva lezvaku i wa hi kusuhani ni kufa. Ndzeni ka malembe lawa a tireleko Jehovha hi kutsumbeka, i fambafambile na Jesu, a chumayela ka matshamu ya ku ma wa nga se tshuka ma chumayelwa a tlhela a tira kota ciro ca Hubye yi Fumako. Kanilezvi, a ntiro wa Pedro a wu gumelwangi laho. Kwalomu ka va 62 kuya ka va 64 Nguveni ya Hina, Jehovha i mu tirisile kasi ku tsala mapapilo mambiri, ku nga papilo go sangula ga Pedro ni papilo ga wumbiri. (2 Ped. 1:13-15) Mupostoli Pedro i tsalile a mapapilo yakwe a cikhati leci a vamakabye vakwe va nga kumana ni “mindzhingo yo tsalangana”. (1 Ped. 1:6) A vavanuna vo biha va wa zama ku gondzisa tigondzo ta mawunwa ni mahanyela yo biha lomu bandleni ga wuKristu. (2 Ped. 2:1, 2, 14) A maKristu lawa ma nga hanya Jerusalema ma wa hi kusuhani ni ku wona “a kugumesa ka zvilo zvontlhe”, ku nga kulovisiwa ka dhoropa lego ni kulovisiwa ka ciJudha hi mabutho ya vaRoma. (1 Ped. 4:7) A zvi kanakanisi lezvaku a mapapilo ya Pedro ma vhunile maKristu a ku tiva lezvi ma nga fanele ku maha kasi ku timisela a zvikarato lezvi ma nga kumana nazvo ni ku ti longisela ka zvikarato lezvi zvi nga hata. w23.09 26 ¶¶1-2

A ku fana na Jesu, hinawu hi nga gondza ku ingisa hi kota ya zvikarato. Hi cikombiso, kusanguleni ka ntungu wa COVID-19 laha hi nga kombeliwa ku nyima kuya mitlhanganweni tiSalawini ta Mufumo, ni ku nyima kuya kuchumayeleni hi muti ni muti, zvi ku olovele ku ingisa? Hambulezvo, a kuingisa ka wena ku ku vhikele, ku vhunetela ku a bandla giva ni wumun’we niku u tsakisile Jehovha. Hontlheni hi longile khwatsi a ku amukela ni gihi wurangeli hi to nyikiwa kuxanisekeni ka hombe. A ku ingisa wurangeli lego zvi ta vhikela wutomi ga hina! (Joba 36:11) Hi hlawula ku ingisa Jehovha hi ku ha mu randza niku hi lava ku mu tsakisa. (1 Joh. 5:3) A hi nge tshuki hi zvi kota ku tlhelisela Jehovha hi zvontlhe lezvi a nga hi mahela. (Lis. 116:12) Kanilezvi hi nga zvi kota ku ingisa Jehovha ni lava va hi rangelako. Loku hi ingisa hi komba lezvaku hi vanhu vo tlhariha. Niku loku hi tlhariha hi maha a mbilu ya Jehovha yi tsaka. — Mav. 27:11. w23.10 11 ¶¶18-19

Loku a ngilozi yo kari yi wo wulawula na wena, u wa ta ingisela lezvi yi lavako ku ku byela? Nyamutlha ku ni ngilozi yi wulawulako “ka wontlhe matiko ni tixaka ni tirimi ni mifumo”. Zvini yi wulako? Yi ngalo: “Chavani Nungungulu mu mu dhumisa . . . Khozelani Loyi a nga maha tilo, ni misava”. (Kuv. 14:6, 7) Jehovha i Nungungulu mun’we wa lisine loyi vontlhe va faneleko ku mu khozela. A ho ku bonga hi lezvi a nga hi nyika lungelo go hlawuleka ga ku mu khozela ka tempeli yakwe ya hombe ya moya! Cini khwatsi khwatsi a tempeli ya moya, niku hi nga yi kuma kwihi a mitlhamuselo xungetano hi yona? A tempeli ya moya a hi yindlu ya civiri. I lulamiselo ga Jehovha ga ku mu khozela hi ndlela yi amukelekako kakwe yi seketelwako ka hakhelo ya kutlhatlhisa ya Jesu. Mupostoli Pawule i tlhamusele a lulamiselo lego a cikhati a nga ma tsalela a papilo a maKristu ya vaHebheru ya zana ga malembe go sangula ma nga hanya Judhiya. w23.10 24 ¶¶1-2

Hi 522 Mahlweni ka Nguva ya Hina, a valala va vaJudha va zvi kotile ku va nyimisa ku aketa tempeli ya Jehovha. Kanilezvi Zakariya i tiyisile vaJudha lezvaku Jehovha, hi ku tirisa a ntamu wa moya wakwe i ta va vhuna ku simama va aka hambu loku vo kumana ni yini. Hi 520 Mahlweni ka Nguva ya Hina, Hosi Dhariyusi i no va vhumelela ku simama va aka tempeli a tlhela a va nyika mali yo maha lezvo. I no tlhela a laya a vagovhernadhori va lomu cipandzeni kasi va va vhuna. (Ezra 6:1, 6-10) Jehovha i tsumbisile vanhu vakwe ku i ta va vhuna loku va rangisa a ntiro wa ku aketa tempeli. (Hag. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Na va tiyisiwa hi vaphrofeti, a vaJudha va no simama ku aketa tempeli hi 520 Mahlweni ka Nguva ya Hina, va tlhela va mbheta ku yi aketa na ku nga se hundza ntlhanu wa malembe. Hi kota ya lezvi a vaJudha va nga rangisa a ntiro wa Nungungulu hambu lezvi va nga kumana ni zvikarato, Jehovha i va vhunile. Kota wuyelo ga kona, va no khozela Jehovha hi kutsaka. — Ezra 6:14-16, 22. w23.11 15 ¶¶6-7

Hambu lezvi a vanhu vo tala va zwileko zvokari xungetano hi Abrahama, a votala va tiva zvitsongwani hi yena. Kanilezvi wena u tiva zvotala xungetano hi Abrahama. Hi cikombiso, wa zvi tiva ku Abrahama i vitaniwa kota “papayi wa vontlhe lava va kholwako”. (Rom. 4:11) Hambulezvo, u nga ha ti wutisa ku: ‘Ndzi nga landzela a kondzo wa Abrahama ndzi tlhela ndziva ni kukholwa loku a nga hi nako?’ Ina, u nga maha lezvo. A yin’we ya tindlela ta ku aka a kukholwa ko fana ni loku ka Abrahama ku gondza a cikombiso cakwe. Hi kulaya ka Nungungulu, Abrahama i no famba pfhuka wo leha, a hanya lomu matendeni hi malembe yo tala a tlhela a lava ku nyikela muphahlo hi n’wana wakwe wo randzeka, Isaka. Abrahama i mahile zvontlhe lezvo hakuva i wa hi ni kukholwa ko tiya ka Jehovha. Hi kota ya kukholwa kakwe ni mitiro yakwe ya yinene, Abrahama i tsakelwe hi Nungungulu a tlhela a maha munghana wakwe. (Jak. 2:22, 23) Jehovha i lava ku hontlheni, a ku patsa na wena, hi amukeleka kakwe hi tlhela hiva vanghana vakwe. Hi kota ya lezvo i pimisele a vatsali va Bhibhiliya, Pawule na Jakobe, a ku va tsala cikombiso ca Abrahama. w23.12 2 ¶¶1-2

Vamakabye va cisati, gondzani ku wulawula khwatsi. Zva lisima a ku a muKristu a tiva ku wulawula khwatsi. Xungetano hi mhaka leyi, mupizani Jakobe i hi nyikile wusungukati gi vhunako. A cikhati leci u ingiselako khwatsi laha a van’wani va wulawulako, u kombisa lezvaku u na ni “kupima kun’we” navo. (1 Ped. 3:8) Loku u nga zvi zwisisi khwatsi lezvi a mun’wani a wulako kutani lezvi a ti zwisako zvona, mu mahe zviwutiso hi ndlela ya yinene. Sangula hi ku ehleketa na u nga se wula nchumu. (Mav. 15:28) Ti wutise lezvi: ‘Lezvi ndzi lavako ku wula lisine niku zva aka? Zva kombisa cichavo ni wunene?’ Gondza ka vamakabye va cisati va wulawulako khwatsi. (Mav. 31:26) Demba khwatsi ndleve ka lezvi va wulawulisako zvona. Loku u gondza khwatsi a wutlhari legi, u tava ni kuzwanana ka kunene ni van’wani. w23.12 21 ¶12

Nyamutlha, Jehovha a nga tirisa maxaka, vanghana, kutani madhota kasi ku hi vhuna. Hambulezvo, a cikhati hi bayisekileko hi nga ha lava ku ti hambanisa ni van’wani; hi lava ku tshama hoce basi. Lezvo zvi tolovelekile. Zvini hi nga mahako kasi Jehovha a hi seketela? Lwana ni maalakanyo ya ku lava ku tshama wece. Loku hi ti hambanisa ni van’wani, hi nga veka kupima ka hina wutsumbu ni ka zvikarato lezvi hi kumanako nazvo. A maalakanyo ya tshamela lego ma nga khumba a zviboho lezvi hi zvi mahako. Lisine ku hontlheni ha ci lava cikhati ca ku tshama hoce, nguvhunguvhu loku hi kumana ni zviyimo zvo bayisa. Hambulezvo, loku hi ti hambanisa ni van’wani hi cikhati co leha, hi ta ngha na ho ala a civhuno ca vanhu lava Jehovha a va tirisako kasi va hi seketela. Hikwalaho, vhumela civhuno ca maxaka ya wena, vanghana ni ca madhota. Va wone kota ndlela leyi Jehovha a yi tirisako kasi ku ku vhuna. — Mav. 17:17; Isa. 32:1, 2. w24.01 24 ¶¶12-13

A vaNazira va wa maha cifungo ca ku va nga tsemi misisi. Leyo yi wa hi ndlela ya ku komba lezvaku va wa ti koramisa hi kumbhelela ka Jehovha. A ya hava hi ku matin’wini ya Izrayeli kuve ni cikhati leci a vaNazira va nga kala va nga kombisiwi cichavo kutani ku seketelwa. Ka zvikhati zvo kari, zvi wa lava ku a vaNazira va tiya nguvhu hlanha kasi va tatisa zvifungo zvabye ni kuva vanhu vo hambana ni van’wani. (Amo. 2:12) Hi kota ya lezvi hi hlawulako ku maha kurandza ka Jehovha, a van’wani va zvi wona lezvaku hi hambene navo. Zvi lava ku hi tiya hlanha hi ti tivekisa kota Vakustumunyu va Jehovha le ntirweni ni le cikoleni. Niku laha a mawonela ni mahanyela ya tiko legi ma yako ma biha nguvhu, zvi taya zvi hi karatela nguvhu a ku hanya hi matshinya ya milayo ya Bhibhiliya ni ku byela van’wani a mahungu ya manene. (2 Tim. 1:8; 3:13) Hambulezvo, contlhe cikhati hi fanele ku alakanya ku hi ‘maha a mbilu ya Jehovha yi tsaka’ laha hi tiyako hlanha hiva vanhu vo hambana ni lava va kalako va nga tireli Jehovha. — Mav. 27:11; Mala. 3:18. w24.02 16 ¶7; 17 ¶9

Wona ku a bandla ga le Roma gi wa wumbiwa hi vanhu vo hambanahambana. A bandla legi gi wa nga wumbiwi hi vaJudha basi, lava va nga kula na va ingisa a Nayo wa Mosi, kanilezvi ku wa hi ni vamatiko, lava va ngata hi ka midhawuko yo hambana nguvhu. A maKristu yo kari ma wa hi tikhumbi, kanilezvi a man’wani ma wa hi vanhu vo tlhatlheka — kuzvilava a vokari va wa hi venyi va tikhumbi. A maKristu lawa ma wa ta zvi kotisa kuyini a ku simama ma randzana hambu lezvi ma nga hambanahambanile? Mupostoli Pawule i ma kucile ku ma ‘amukelana’. I wa lava ku wula yini? A gezu legi gi hundzuluselweko ku “amukela” gi wula ku hoyozela munhu wo kari hi mbilu yontlhe, ku nga hava laha mutini kutani laha ka ntlawa wa wunghana. Hi cikombiso, Pawule i byelile Filemoni lezvi a nga fanele ku mu amukelisa zvona Onesimusi, a khumbi yakwe leyi yi nga mu tsutsumile, aku: ‘Mu amukele hi lirandzo’. (Filem. 17) Prisila na Akwila va amukele Apolosi loyi a nga tiva zvilo zvi tsongwani xungetano hi wuKristu hi ku va mu teka va ya tshama naye. (Miti. 18:26) A maKristu lawo a ma vhumelelangi ku a kuhambanahambana kabye ku ma hambanisa ma tsandzeka ku amukelana. w23.07 6 ¶13

A cigelo ca hombe ci ku mahako u ti nyikela ka Jehovha hi ku wa mu randza. A lirandzo la wena a li seketelwi ka lezvi u ti zwisako zvona basi. Kanilezvi li seketelwa ka ‘wutlhari ga lisine’ ni ka “kuzwisisa ku tako hi ka Nungungulu”. A zvilo lezvi u zvi gondzileko hi Jehovha zvi mahile ku a lirandzo la wena hi yena li kula. (Kol. 1:9) A ku gondza Mitsalo zvi ku tiyisekisile 1) lezvaku Jehovha munhu wa lisine, 2) lezvaku a Bhibhiliya i Mhaka yakwe yi pimiselweko, ni 3) lezvaku i tirisa a hlengeletano yakwe kasi ku maha kurandza kakwe. Lava va ti nyikelako ka Jehovha va fanele ku tiva a tigondzo-tshinya ta lomu ka Mhaka ya Nungungulu va tlhela va hanya hi ku yelana ni milayo yakwe. Va maha zvontlhe va zvi kotako kasi ku byela van’wani lezvi va zvi kholwako. (Mat. 28:19, 20) A lirandzo labye hi Jehovha la kula, niku a kuxuva kabye ka hombe ku khozela yena yece. Hi zvalezvi wenawu u ti zwisako zvona? w24.03 4-5 ¶¶6-8

Abhigayili i wa chadhile na Nabhali, loyi a Bhibhiliya gi wulako lezvaku i wa hi munhu wo biha ni wa tihanyi. (1 Sam. 25:3) Zvi laha kubaseni lezvaku Abhigayili zvi wa mu karatela a ku hanya ni wanuna loye. A ku Abhigayili i vile ni mole wa ku daya a wukati lego? I vile nawo a cikhati leci Dhavhidha, loyi a nga wa ta fuma Izrayeli, a nga tela ku ta daya Nabhali, a nuna wakwe, hi kota ya lezvi a nga mu rukatele ni vavanuna vakwe. (1 Sam. 25:9-13) Abhigayili na a tsutsumile, a tsika Dhavhidha a tatisa makungo yakwe. Kanilezvi a nga mahangi lezvo. I no vhalela Dhavhidha a ku daya Nabhali. (1 Sam. 25:23-27) Cini ci kucileko Abhigayili a ku maha lezvo? Abhigayili i wa mu randza Jehovha niku i wa hi ni cichavo hi zvileletelo zvakwe xungetano hi wukati. I wa zvi tiva lezvaku Jehovha i wona wukati kota lulamiselo go basa. I wa lava ku tsakisa Nungungulu, niku lezvo zvi mu kucile a ku maha ni cihi a nga ci kota kasi ku ponisa a ngango wakwe, a ku patsa ni nuna wakwe. I no tekela ku maha cokari kasi ku vhalela Dhavhidha lezvaku a nga dayi Nabhali. w24.03 16-17 ¶¶9-10

Lomu bandleni ga wena ku na ni vokari va zamako ku olovisa wutomi kasi va maha zvotala ntirweni wa Jehovha? Wa tiva vaswa vo kari va tiyako hlanha va hambana ni van’wani cikoleni hambu loku zvi va karatela a ku maha lezvo? Ahanti lava va kululako va n’watseka kasi va simama va tsumbekile a cikhati leci va vhukelwako hi maxaka yabye? A hi hloteni a tindlela ta ku wula magezu yo tiyisa ka vakhozeli lavo vo randzeka hi komba lezvaku ha bonga a moya wabye wa kutikarata ni kutiya-hlanha. (Filem. 4, 5, 7) Jehovha wa tiyiseka lezvaku hi na ni kuxuva ka hombe ka ku mu tsakisa ni lezvaku hi ti yimisele ku ti karata kasi hi hanya hi kuyelana ni cifungo ca hina ca kutinyikela. Wa hi nyika wudzundzo hi ku hi tsika hi kombisa a lirandzo leli hi nga nalo hi yena. (Mav. 23:15, 16) Hikwalaho, ngha hi ti yimisela a ku simama hi tirela Jehovha, hi mu nyika zvontlhe zvi nga ntan’wini wa hina. w24.02 18 ¶14; 19 ¶16

Ehleketa hi lezvi zvi humeleleko kumbheleni ka 29 Nguveni ya Hina, a cikhati leci Jesu a nga sangula ntiro wakwe wa laha misaveni. Jesu ni mamani wakwe, Mariya, va no rambiwa ka festa ya muchadho le Kana. Zvi wonekisa ku khwatsi Mariya i wa kari a vhunetela ku khatalela vapfhumba. Kanilezvi, laha a festa ya muchadho yi nga kari yi famba, ku no humelela cikarato — a vhinyo yi no mbhela. Mariya i no tekela ku byela N’wana wakwe, aku: “A va na vhinyo”. (Joh. 2:1-3) Zvini lezvi Jesu a nga maha? I no cica mati ma maha “vhinyo yo nandziha”. (Joh. 2:9, 10) Jesu i mahile zvihlamaliso zvin’wani zvo tala ndzeni ka ntiro wakwe wa laha misaveni. I tirisile ntamu wakwe wa ku maha zvihlamaliso kasi ku vhuna vanhu va talela ga cima. Hi cikombiso, ntsena ka zvihlamaliso zvakwe zva zvimbiri, i no gisa a 5000 wa vavanuna niku hi ndzhako ka cikhati a gisa 4000 wa vavanuna. Laho kuzvilava ku wa hi ni 27 000 wa vanhu, loku hi hlaya a vavasati ni vanana lava va nga hi kona. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Ka makhati lawa ya mambiri Jesu i tlhelile a hanyisa a vanhu vo tala va nga babya. — Mat. 14:14; 15:30, 31. w23.04 2 ¶¶1-2

Loku hi humelelwa hi zvilo zvo kari zvi hi jujako kupima, ku nga hundza masiku yo kari na hi mbhelile ntamu hi tlhelo ga nyama ni ga kutizwa. A ku fana na Elija, hi nga ti zwisa ku khwatsi zva hi karateka nguvhu a ku suka hi yima. Hi lava ku etlela basi. (1 Tih. 19:5-7) Hi nga lava civhuno kasi hi simama ntirweni wa Jehovha. Ka zvikhati lezvo Jehovha i hi tiyisekisa lezvaku i ta hi vhuna a ku khwatsi hi lezvi a mutsalo wa nyamutlha wu wulako. Hosi Dhavhidha i ci kumile a civhuno leco. A cikhati a nga kumana ni zvikarato ni kuvhukelwa hi valala i no byela Jehovha, aku: ‘A woko ga wena ga cinene gi ndzi tiyisile’. (Lis. 18:35) Ka zvikhati zvo tala Jehovha i hi seketela hi ku kuca van’wani kasi va hi vhuna. Hi cikombiso, ka khati go kari Dhavhidha a nga mbhelile ntamu, a munghana wakwe, Jonatani, i noya mu vhuxela kasi ku mu seketela hi tlhelo ga kutizwa ni ku mu tiyisa hi magezu. (1 Sam. 23:16, 17) Hi ndlela yo fana, Jehovha i no hlawula Elixa kasi ku mu nyika civhuno co kongoma Elija. — 1 Tih. 19:16, 21; 2 Tih. 2:2. w24.01 23-24 ¶¶10-12

Jehovha wa hana, i hi nyika zvilo zva talela ga cima. A matshamela lawa ma woneka ka “wutlhari” ga lisine, gi kumbukiwako ka Mavingu cipimo 9 kota wasati. Ka cipimo leci, ku wuliwa lezvaku a wasati loyi wo fananisa i longisele zvakuga zvakwe khwatsi, a juta vhinyo yakwe a tlhela a veketela meza laha kaya kakwe. (Mav. 9:2) Ahandle ka lezvo, a mavhesi 4 ni 5, ma wula lezvi xungetano hi wutlhari: ‘A ka loyi a nga hiko na kupimisisa, giku: Ngoneni mu taga zvakuga zva mina.’ Hikuyini hi faneleko ku vhumela kuya kaya ka wutlhari ga lisine hi tlhela hi yaga zvakuga zva gona? Hi ku Jehovha i lava ku a vana vakwe va tlhariha va tlhela va hlayiseka. A nga lavi ku hi gondza zvilo hi ndlela yo bayisa — ku nga ku maha zvilo hi tshovela kubava hi tlhela hi ti laya. Hi cigelo leco, ‘a vakululama a va vekelako wutlhari kota tshomba’. (Mav. 2:7) Loku hi chava Jehovha hi ndlela ya yinene, hi ta ti karatela ku mu tsakisa, hizwa wusungukati gakwe ga wutlhari, hi tlhela hi gi tirisa na hi tsakile. — Jak. 1:25. w23.06 23 ¶¶14-15

Hambu loku hi tizwa na hi nga hi na ntamu wa ku maha zvontlhe ntirweni wa Nungungulu, hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha wa ku nyika lisima a kutikarata ka hina ka ku lava ku mu tsakisa. Hi zvi tivisa kuyini? Masikwini ya Zakariya, Jehovha i kombelile a muphrofeti wakwe a ku maha korowa kutani cidlodlo hi ouro ni prata leyi yi nga rumelwa hi lava va nga hi wukhumbini le Bhabhuloni. (Zak. 6:11) A ‘cidlodlo’ leco ci wa fanele kuva ‘cialakanyiso’ ca minyikelo yabye. (Zak. 6:14) Hi nga tiyiseka lezvaku Jehovha a nga ta tshuka a rivala a kutikarata ka hina ka ku mu tirela zvikhatini zva zvikarato. Handle ko kanakana hi ta simama hi kumana ni zvikarato masikwini lawa yo gumesa, niku kuzvilava a ciyimo ci ta bindza nguvhu masikwini ma tako. (2 Tim. 3:1, 13) Hambulezvo, a zvi lavi ku hi karateka ku hundza mpimo. Alakanya a magezu ya Jehovha lawa a nga byela vanhu vakwe masikwini ya Hagayi, yaku: ‘Ndzi na n’wina . . . mu nga chavi!’ (Hag. 2:4, 5) Hinawu hi ga tiyiseka lezvaku Jehovha i tava na hina laha hi ti karatako ku maha lezvi zvi nga ntan’wini wa hina kasi hi maha kurandza kakwe. w23.11 19 ¶¶20-21

Jehovha kuzvilava na a nga tsalangi a zvihoxo zva mupostoli Pedro lomu ka Bhibhiliya. Hambulezvo, zvi tsalilwe hi kupimiselwa hi Jehovha kasi zviva cigondzo ka hina. (2 Tim. 3:16, 17) A ku gondza hi cikombiso ca wanuna loyi a nga hi ni zvihoxo ni kutizwa ko fana ni loku ka hina, zvi nga hi vhuna ku wona lezvaku Jehovha a nga rindzeli ku hiva vanhu vo mbhelela. I lava lezvaku hi simama ku mu tirela hambu lezvi hi nga ni zvihoxo. Hikuyini zvi lavako lezvaku hi timisela? Andzhako ka loku hi mahile zvontlhe kasi ku hlula a mahanyela yo kari ya hava, hi nga tshuka hi maha lezvi hi nga alakanya ku makunu hi zvi tsikile. Kanilezvi, hi simama hi maha zvontlhe kasi ku chukwatisa. Hontlheni ha wula kutani ku maha zvilo hi gumesako hi ti laya hi zvona. Kanilezvi loku hi nga tsukuli, Jehovha i ta hi vhuna ku simama hi chukwatisa. (1 Ped. 5:10) A lihlazva-mbilu leli Jesu a nga li kombisa hi Pedro hambu lezvi a nga maha zvihoxo li nga hi kuca ku simama hi tirela Jehovha. w23.09 20-21 ¶¶2-3

Jesu na a mu hanyisile Lazaru, a ku khwatsi hi lezvi Marta a wulileko ka mutsalo wa nyamutlha. Kanilezvi, Jesu i wa lava ku maha nchumu wo hlamalisa nguvhu. I no tsumbisa Marta, aku: “A makabye wa wena i ta vhuka.” I no tlhela aku: “Mina ndzi kuvhuka ni wutomi”. (Joh. 11:23, 25) Nungungulu i mu nyikile ntamu Jesu wa ku vhuxa vafileko. Ka cikhatana ca le ndzhako, Jesu i wa vhuxile cinhanyetana ni jaha, zvi wonekisako ku i va vhuxile ka siku galegi va ngafa hi gona. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kanilezvi, a ciwutiso makunu ku wa hi ku i wa ta zvi kota ku vhuxa munhu ku nga hundza mune wa masiku na a file ke, loyi a miri wakwe wu nga sangulile ku hina? Mariya, a makabye wa Lazaru, i no khinga Jesu. I no ya phinda lezvi a makabye wakwe a nga sina a wulile, aku: “Hosi, loku u wa hi kona laha, a makabye wa mina na a nga fangi.” (Joh. 11:32) A cikhati leci Jesu a ngazwa Mariya a tlhela a mu wona na a rila ni van’wani, i no karateka nguvhu. Kota lezvi a nga va zwela nguvhu wusiwana a vanghana vakwe, i no sangula ku rila. I wa zvi zwisisa lezvi zvi bayisisako zvona a ku felwa hi munhu u mu randzako. A lisine hi ku i wa zvi lava nguvhu a ku va susela cikarato leco ci nga va xanisa! w23.04 10-11 ¶¶12-13